[Zawgyi/Unicode]
တပ်မတော်အနေနဲ့ ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံး အစီရင်ခံစာကိစ္စမှာ အစိုးရနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ထားသလို တပ်မတော်တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေရဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု စွပ်စွဲချက်တွေနဲ့ပတ်သက်လို့လည်း စုံစမ်းစစ်ဆေး အရေးယူဆောင်ရွက်နေတယ်လို့ ပြောဆိုတဲ့သတင်း ပြောပြပါမယ်။ ဒီအကြောင်း ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မမေခက တင်ပြထားပါတယ်။
ရခိုင် မြောက်ပိုင်းက ရိုဟင်ဂျာအရေးကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်လို့ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံး ကြားဖြတ်အစီအမံအရ ပထမဆုံးအစီရင်ခံစာကို အခု မေလ ၂၃ ရက်နေ့ နောက်ဆုံးထား တင်သွင်းရမှာပါ။ အဲဒီ ဖြစ်ရပ်မှာ တပ်မတော်တပ်ဖွဲ့တွေ ပါဝင်ပတ်သက်နေတာမို့ တပ်မတော်ဘက်က လိုအပ်တဲ့အချက်အလက်နဲ့ ဥပဒေပိုင်းဆိုင်ရာတွေမှာ အစိုးရနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နေပါတယ်လို့ တပ်မတော် ပြောခွင့်ရသူ ဗိုလ်မှုးချုပ် ဇော်မင်းထွန်းက ဒီကနေ့ လုပ်တဲ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောခဲ့ပါတယ်။
"နိုင်ငံတော်အစိုးရအနေနဲ့ လိုအပ်တဲ့ အချက်အလက်တွေ တပ်မတော်ကိုညွှန်ကြားပြီး တောင်းခံတာ ရှိပါတယ်။ ဒါနဲ့ ပတ်သတ်လို့ တပ်မတော်အနေနဲ့ ပြည့်ပြည့်စုံစုံ တိတိကျကျ လိုက်နာဆောင်ရွက်ပြီးတော့ ပြည့်ပြည့်စုံစုံတိတိကျကျ တင်ပြပြီးဖြစ်ပါတယ်။ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနဲ့ ညွှန်ကြားချက်အတိုင်းကို လိုက်နာဆောင်ရွက်ပြီးဖြစ်တယ်လို့ပြောလိုပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ထပ်မံလိုအပ်ချက်ကိုဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါတယ်။"
ဒါ့အပြင် ရခိုင်ပဋိပက္ခနဲ့ ပတ်သက်လို့ လွတ်လပ်တဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးကော်မရှင် (ICOE) ရဲ့ အပြီးသတ်အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထား တဲ့တပ်မတော် တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေရဲ့ ကျုးလွန်မှုတွေ ကိုလည်း စုံစမ်းစစ်ဆေးအရေးယူနိုင်ဖို့ စစ်ဘက်ဥပဒေအတိုင်းစစ်ဆေးနေပြီး ဒီစစ်ဆေးမှုကိုလည်း ပွင့်လင်း မြင်သာစွာ စစ်ဆေးမှုတွေ လုပ်ဆောင်ထားတယ်လို့ သူကပြောပါတယ်။
"ခုဏက မောင်နုချွတ်ပြင်နဲ့ ပတ်သတ်ပြီးတော့ ပထမအဆင့် Code Of Inquiries ကို စတင် လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။ အပြစ်ရှိခြင်း၊ မရှိခြင်းကတရားရုံးကပဲ ဆုံးဖြတ်လို့ရပါတယ်။ တပ်မတော် အနေနဲ့ ကျနော်တို့အနေနဲ့ ပြည်သူတွေနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး ပြစ်မှုတွေ၊ တရားဥပဒေငြိစွန်းတာတွေနဲ့ ပတ်သတ်တာတွေ ညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှုတွေ ရှိခဲ့ရင်တာဝန်ယူမှု တာဝန်ခံမှု အပြည့်နဲ့ အရေးယူဆောင်ရွက်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ယခင်ကလည်း လက်မခံခဲ့ပါဘူး။ နောင်လည်းလက်ခံမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ကျနော်တို့လက်ခံမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ အရေးယူဆောင်ရွက်မှာဖြစ်ပါတယ်။"
ပြီးခဲ့တဲ့ ဇန်နဝါရီလက ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ လွတ်လပ်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးရေး ကော်မရှင် (ICOE) ရဲ့ အပြီးသတ် အစီရင်ခံစာမှာ ၂၀၁၇ ခုနှစ် သြဂုတ်လ ၂၅ ရက်နေ့မှ စက်တင်ဘာလ ၅ ရက်နေ့အတွင်း ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းမှာ ပြင်းထန်တဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ ဥပဒေမဲ့လုပ်ရပ်တွေကို တပ်မတော်၊ ARSA အပါအဝင် အဖွဲ့အစည်းတွေက ကျူးလွန်ခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားတာပါ။ ဘူးသီးတောင်မြို့နယ် ဂူတာပြင်မှာ ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ကိစ္စနဲ့ပတ်သက်လို့ တပ်မတော်ဘက်က စစ်ခုံရုံးတင် အရေးယူလုပ်ဆောင် နေတာတွေရှိပေမယ့် နိုင်ငံတကာဘက်ကရော၊ ပြည်တွင်းကပါ ပွင့်လင်း မြင်သာမှု မရှိဘူးလို့ ဝေဖန်မှုတွေရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဂူတာပြင်ရွာကိစ္စမှာ စစ်ခုံရုံးနဲ့ တပ်မတော်ဘက်က အရေးယူမှုကို မကြာခင် ထုတ်ပြန်ပါမယ်လို့ ဗိုလ်မှုးချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက ပြောပါတယ်။
ဒီပြင် မကြာသေးခင်က ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်း တိုက်ပွဲတွေ ပေါ်ပေါက်လာတဲ့အချိန် အတွင်းမှာလည်း တပ်မတော်ဘက်ကနေ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ၊ အရပ်သားတွေကို မတရားဖမ်းဆီးအရေးယူတာတွေ၊ နှိပ်စက်တာတွေ ရှိတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းတွေ ထွက်ပေါ်ခဲ့သလို ဒါနဲ့ပတ်သတ်လို့ ဗွီဒီယို တွေ အွန်လိုင်းမှာ ပျံ့နှံ့ခဲ့တာတွေ ရှိပါတယ်။ အခုရက်ပိုင်း အတွင်း အင်တာနက် လူမှုကွန်ရက်တွေမှာ ပျံ့နှံ့နေတဲ့ စစ်သင်္ဘောပေါ်မှာ အမျိုးသား ငါး ဦးကို ရိုက်နှက်နေတဲ့ ဗွီဒီယိုဖိုင်နဲ့ ပတ်သက်လို့ တပ်မတော်ဘက်က ဟုတ်မှန်တယ်လို့ ဝန်ခံထားပြီး ဒါနဲ့ပတ်သတ်လို့ လိုအပ်တဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေ လုပ်သွားမယ်လို့ ဗိုလ်မှုးချုပ်ဇော်မင်းထွန်းကြေပာပါတယ်။
မြန်မာစစ်တပ်အနေနဲ့ ရိုဟင်ဂျာကျေးရွာတွေကို မီးရှို့တာ အရပ်သားတွေကို နှိပ်စက်သတ်ဖြတ်တာ စသဖြင့် အစောပိုင်းကာလက အပြင်းအထန်ဝေဖန်ခံခဲ့ရသလိုပဲ၊ အခု နောက်ပိုင်းမှာဆိုရင်လည်း ရခိုင်ဒေသခံအရပ်သားတွေကို ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်တာ နှိပ်စက်တာတွေရှိတယ်ဆိုပြီး လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေက ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း ရခိုင်မှာ ဒုတိယအကျော့ စစ်ရာဇဝတ်မှုတွေ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်တဲ့ရာဇဝတ်မှုတွေဖြစ်နေပြီလားလို့တောင် ကုလ လူ့အခွင့်အရေးကိုယ်စားလှယ်ဟောင်းက သူ့နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာမှာ မေးခွန်းထုတ်ခဲ့ဖူးပါတယ်။ မြန်မာအစိုးရရော မြန်မာတပ်မတော်ကပါ နိုင်ငံတကာသုံးနေတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့အသုံးအနှုန်းကို လက်မခံပေမဲ့လို့ အခုICJ ကိစ္စမှာရော အခြားလူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု စွပ်စွဲချက်တွေအပေါ်မှာပါ ဖြစ်ရပ်အလိုက် ပြန်လည်စုံစမ်းစစ်ဆေးတာတွေ လုပ်လာနေတာတွေ့ရပါတယ်။
[Unicode Version]
ICJ အစီရငျခံစာအတှကျ အစိုးရညှှနျကွားခကြျအတိုငျး ဆောငျရှကျနေ - ဗိုလျမှူးခြုပျဇောျမငျးထှနျး
တပျမတောျအနနေဲ့ ICJ နိုငျငံတကာတရားရုံး အစီရငျခံစာကိစ်စမှာ အစိုးရနဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျထားသလို တပျမတောျတပျဖှဲ့ဝငျတှရေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှု စှပျစှဲခကြျတှနေဲ့ပတျသကျလို့လညျး စုံစမျးစဈဆေး အရေးယူဆောငျရှကျနတေယျလို့ ပွောဆိုတဲ့သတငျး ပွောပွပါမယျ။ ဒီအကွောငျး ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မမခေက တငျပွထားပါတယျ။
ရခိုငျ မွောကျပိုငျးက ရိုဟငျဂြာအရေးကိစ်စနဲ့ ပတျသကျလို့ မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ ICJ နိုငျငံတကာတရားရုံး ကွားဖွတျအစီအမံအရ ပထမဆုံးအစီရငျခံစာကို အခု မလေ ၂၃ ရကျနေ့ နောကျဆုံးထား တငျသှငျးရမှာပါ။ အဲဒီ ဖွဈရပျမှာ တပျမတောျတပျဖှဲ့တှေ ပါဝငျပတျသကျနတောမို့ တပျမတောျဘကျက လိုအပျတဲ့အခကြျအလကျနဲ့ ဥပဒပေိုငျးဆိုငျရာတှမှော အစိုးရနဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျနပေါတယျလို့ တပျမတောျ ပွောခှင့ျရသူ ဗိုလျမှုးခြုပျ ဇောျမငျးထှနျးက ဒီကနေ့ လုပျတဲ့ သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲမှာ ပွောခဲ့ပါတယျ။
"နိုငျငံတောျအစိုးရအနနေဲ့ လိုအပျတဲ့ အခကြျအလကျတှေ တပျမတောျကိုညှှနျကွားပွီး တောငျးခံတာ ရှိပါတယျ။ ဒါနဲ့ ပတျသတျလို့ တပျမတောျအနနေဲ့ ပွည့ျပွည့ျစုံစုံ တိတိကကြြ လိုကျနာဆောငျရှကျပွီးတော့ ပွည့ျပွည့ျစုံစုံတိတိကကြြ တငျပွပွီးဖွဈပါတယျ။ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှုနဲ့ ညှှနျကွားခကြျအတိုငျးကို လိုကျနာဆောငျရှကျပွီးဖွဈတယျလို့ပွောလိုပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ထပျမံလိုအပျခကြျကိုဆောငျရှကျလကြျရှိပါတယျ။"
ဒါ့အပွငျ ရခိုငျပဋိပက်ခနဲ့ ပတျသကျလို့ လှတျလပျတဲ့ စုံစမျးစဈဆေးရေးကောျမရှငျ (ICOE) ရဲ့ အပွီးသတျအစီရငျခံစာမှာ ဖောျပွထား တဲ့တပျမတောျ တပျဖှဲ့ဝငျတှရေဲ့ ကြုးလှနျမှုတှေ ကိုလညျး စုံစမျးစဈဆေးအရေးယူနိုငျဖို့ စဈဘကျဥပဒအေတိုငျးစဈဆေးနပွေီး ဒီစဈဆေးမှုကိုလညျး ပှင့ျလငျး မွငျသာစှာ စဈဆေးမှုတှေ လုပျဆောငျထားတယျလို့ သူကပွောပါတယျ။
"ခုဏက မောငျနုခြှတျပွငျနဲ့ ပတျသတျပွီးတော့ ပထမအဆင့ျ Code Of Inquiries ကို စတငျ လုပျဆောငျနပေါတယျ။ အပွဈရှိခွငျး၊ မရှိခွငျးကတရားရုံးကပဲ ဆုံးဖွတျလို့ရပါတယျ။ တပျမတောျ အနနေဲ့ ကနြောျတို့အနနေဲ့ ပွညျသူတှနေဲ့ ပတျသတျပွီး ပွဈမှုတှေ၊ တရားဥပဒငွေိစှနျးတာတှနေဲ့ ပတျသတျတာတှေ ညှငျးပနျးနှိပျစကျမှုတှေ ရှိခဲ့ရငျတာဝနျယူမှု တာဝနျခံမှု အပွည့ျနဲ့ အရေးယူဆောငျရှကျသှားမှာ ဖွဈပါတယျ။ ယခငျကလညျး လကျမခံခဲ့ပါဘူး။ နောငျလညျးလကျခံမှာ မဟုတျပါဘူး။ ကနြောျတို့လကျခံမှာ မဟုတျပါဘူး။ အရေးယူဆောငျရှကျမှာဖွဈပါတယျ။"
ပွီးခဲ့တဲ့ ဇနျနဝါရီလက ထုတျပွနျခဲ့တဲ့ လှတျလပျသော စုံစမျးစဈဆေးရေး ကောျမရှငျ (ICOE) ရဲ့ အပွီးသတျ အစီရငျခံစာမှာ ၂၀၁၇ ခုနှဈ သွဂုတျလ ၂၅ ရကျနေ့မှ စကျတငျဘာလ ၅ ရကျနေ့အတှငျး ရခိုငျပွညျနယျ မွောကျပိုငျးမှာ ပွငျးထနျတဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှေ ဥပဒမေဲ့လုပျရပျတှကေို တပျမတောျ၊ ARSA အပါအဝငျ အဖှဲ့အစညျးတှကေ ကြူးလှနျခဲ့ကွောငျး ဖောျပွထားတာပါ။ ဘူးသီးတောငျမွို့နယျ ဂူတာပွငျမှာ ဖွဈခဲ့တဲ့ ကိစ်စနဲ့ပတျသကျလို့ တပျမတောျဘကျက စဈခုံရုံးတငျ အရေးယူလုပျဆောငျ နတောတှရှေိပမေယ့ျ နိုငျငံတကာဘကျကရော၊ ပွညျတှငျးကပါ ပှင့ျလငျး မွငျသာမှု မရှိဘူးလို့ ဝဖေနျမှုတှရှေိပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဂူတာပွငျရှာကိစ်စမှာ စဈခုံရုံးနဲ့ တပျမတောျဘကျက အရေးယူမှုကို မကွာခငျ ထုတျပွနျပါမယျလို့ ဗိုလျမှုးခြုပျဇောျမငျးထှနျးက ပွောပါတယျ။
ဒီပွငျ မကွာသေးခငျက ရခိုငျပွညျနယျတှငျး တိုကျပှဲတှေ ပေါျပေါကျလာတဲ့အခြိနျ အတှငျးမှာလညျး တပျမတောျဘကျကနေ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှေ၊ အရပျသားတှကေို မတရားဖမျးဆီးအရေးယူတာတှေ၊ နှိပျစကျတာတှေ ရှိတယျဆိုတဲ့ သတငျးတှေ ထှကျပေါျခဲ့သလို ဒါနဲ့ပတျသတျလို့ ဗှီဒီယို တှေ အှနျလိုငျးမှာ ပြံ့နှံ့ခဲ့တာတှေ ရှိပါတယျ။ အခုရကျပိုငျး အတှငျး အငျတာနကျ လူမှုကှနျရကျတှမှော ပြံ့နှံ့နတေဲ့ စဈသငျ်ဘောပေါျမှာ အမြိုးသား ငါး ဦးကို ရိုကျနှကျနတေဲ့ ဗှီဒီယိုဖိုငျနဲ့ ပတျသကျလို့ တပျမတောျဘကျက ဟုတျမှနျတယျလို့ ဝနျခံထားပွီး ဒါနဲ့ပတျသတျလို့ လိုအပျတဲ့ စုံစမျးစဈဆေးမှုတှေ လုပျသှားမယျလို့ ဗိုလျမှုးခြုပျဇောျမငျးထှနျးကွပောပါတယျ။
မွနျမာစဈတပျအနနေဲ့ ရိုဟငျဂြာကြေးရှာတှကေို မီးရှို့တာ အရပျသားတှကေို နှိပျစကျသတျဖွတျတာ စသဖွင့ျ အစောပိုငျးကာလက အပွငျးအထနျဝဖေနျခံခဲ့ရသလိုပဲ၊ အခု နောကျပိုငျးမှာဆိုရငျလညျး ရခိုငျဒသေခံအရပျသားတှကေို ပဈမှတျထားတိုကျခိုကျတာ နှိပျစကျတာတှရှေိတယျဆိုပွီး လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့တှကေ ထုတျပွနျထားပါတယျ။ ဒါကွောင့ျလညျး ရခိုငျမှာ ဒုတိယအကြော့ စဈရာဇဝတျမှုတှေ လူသားမြိုးနှယျအပေါျ ကြူးလှနျတဲ့ရာဇဝတျမှုတှဖွေဈနပွေီလားလို့တောငျ ကုလ လူ့အခှင့ျအရေးကိုယျစားလှယျဟောငျးက သူ့နောကျဆုံးအစီရငျခံစာမှာ မေးခှနျးထုတျခဲ့ဖူးပါတယျ။ မွနျမာအစိုးရရော မွနျမာတပျမတောျကပါ နိုငျငံတကာသုံးနတေဲ့ ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့အသုံးအနှုနျးကို လကျမခံပမေဲ့လို့ အခုICJ ကိစ်စမှာရော အခွားလူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှု စှပျစှဲခကြျတှအေပေါျမှာပါ ဖွဈရပျအလိုကျ ပွနျလညျစုံစမျးစဈဆေးတာတှေ လုပျလာနတောတှေ့ရပါတယျ။
