အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဟီလာရီကလင္တန္က အစၥေရး နဲ႔ ပါလက္စတုိင္းတုိ႔ၾကား တုိက္ရုိက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြး ေျပာဆုိတာေတြကို ေရွ႕လက်ရင္ ၀ါရွင္တန္မွာ ျပန္လည္ လုပ္ေဆာင္ၾကဖို႔ ၂ ဘက္စလုံးကို ေသာၾကာေန႔က တရား၀င္ ဖိတ္ၾကား လိုက္ပါတယ္။ တုိက္ရုိက္ေဆြးေႏြးေျပာဆုိတာေတြ ၂ ႏွစ္ နီးပါးေလာက္ ရပ္ဆုိင္းသြားၿပီးတဲ့ေနာက္ အခုလို ဖိတ္ၾကားလိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁ ႏွစ္အတြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသေဘာတူစာခ်ဳပ္ကို ခ်ဳပ္ဆုိႏုိင္တယ္လို႔ ယုံၾကည္ေၾကာင္း၊ အကယ္၍ လိုအပ္မယ္ဆုိရင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႔ ၾကား၀င္ေဆာင္ရြက္ေပးသြားဖို႔ အဆင္သင့္ပဲလို႔ အေမရိကန္ တာ၀န္ရွိသူေတြက ေျပာၾကားလိုက္ပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းကို ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးဌာနကေန ဗီြအိုေအသတင္းေထာက္ David Gollust သတင္းေပးပို႔ထားတာကို ကိုရန္ႏုိင္က တင္ျပထားပါတယ္။
အစၥေရးလ္ နဲ႔ ပါလက္စတုိင္းၾကားမွာ တဆင့္ခံ ေဆြးေႏြးေျပာဆုိမႈေတြကို အေမရိကန္ဘက္က လေပါင္းမ်ားစြာ ႀကိဳးပမ္း လုပ္ေဆာင္ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ဖိတ္ၾကားမႈကို ၂ ဘက္စလုံးအေနနဲ႔ လက္ခံလိမ့္မယ္လို႔ အေမရိကန္ အစိုးရတာ၀န္ရွိသူေတြက အရမ္းကိုေမွ်ာ္လင့္ထားၾကပါတယ္။
အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးဌာနမွာ တရား၀င္ ေဆြးေႏြးပဲြေတြကို ျပန္လည္ မစတင္ခင္တရက္မွာ အေမရိကန္သမၼတ ဘရက္ခ္အိုဘားမားက အစၥေရးလ္၊ ပါလက္စတုိင္း ၊ အီဂ်စ္ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို စက္တင္ဘာ ၁ ၇က္ေန႔မွာ ေတြ႔ဆုံဖို႔ စီစဥ္ထားပါတယ္။
ဒီ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႀကိဳးပမ္းမႈမွာ အီဂ်စ္သမၼတ ဟိုစနီ မူဘာရက္္ခ္ နဲ႔ ေဂ်ာ္ဒန္ဘုရင္ အဗၺဒူလာတုိ႔လည္း အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑ကေန တက္ေရာက္သြားမွာ ျဖစ္တယ္လို႔ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ကလင္တန္က ေျပာပါတယ္။ ဒီ ၿငိ္မ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးမႈ ေအာင္ျမင္ဖို႔အတြက္ အာရပ္ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ အဆက္မျပတ္ ေထာက္ခံမႈေတြကလည္း အဓိက အေရးပါလွပါတယ္။
၀န္ႀကီးကလင္တန္က တုိက္ရုိက္ေဆြးေႏြးေျပာဆုိမႈကို အေႏွာက္အယွက္ျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့ အခ်က္ေတြကို ေရွာင္ရွားၾကဖို႔ ႏွစ္ဘက္စလုံးကုိ ေမတၱာရပ္ခံခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အခက္အခဲေတြကို ေမွ်ာ္လင့္ထားဖို႔ လိုတယ္လို႔လည္း ၀န္ႀကီးကလင္တန္က ၀န္ခံခဲ့ပါတယ္။
“အတားအဆီး အခက္အခဲေတြ ႀကဳံရမယ္ဆုိတာကေတာ့ သံသယျဖစ္စရာ မလိုပါဘူး။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရဲ႕ ရန္သူေတြက က်ေနာ္တုိ႔ကို အႏုိင္ယူၿပီး ေဆြးေႏြးမႈေတြကို အေႏွာက္အယွက္ ျဖစ္ေအာင္ဆက္ၿပီး လုပ္ေနမွာပါ။ ဒါေပမဲ့ ႏွစ္ဘက္စလုံးကို စိတ္ရွည္သည္းခံၾကဖို႔ ၊ အခက္အခဲေတြ ရင္ဆုိင္ေနရေပမဲ့လည္း ေရွ႕ဆက္ၿပီး လုပ္သြားၾကဖို႔နဲ႔ ေဒသတြင္းမွာ ေရရွည္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ျဖစ္ေပၚလာေအာင္ ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္သြားၾကဖို႔ က်မ ေတာင္းဆုိထားပါတယ္။”
၀ါရွင္တန္မွာ ေတြ႔ဆုံ ေဆြးေႏြးၿပီးသြားရင္ေတာ့ တုိက္ရုိက္ေဆြးေႏြးမႈေတြဟာ ေဒသတြင္းမွာပါ ျဖစ္လာႏုိင္ေခ်ရွိတယ္လို႔ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ေဒသဆုိင္ရာ အေမရိကန္ကုိယ္စားလွယ္ ေဂ်ာ့ရွ္မစ္ခ်ဲလ္ က ေျပာပါတယ္။ ဒုကၡသည္ျပႆနာ၊ ေဂ်ရုစလင္ၿမိဳ႕ နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ျပႆနာေတြလိုမ်ိဳး ဒီၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပဲြမွာပါ၀င္တဲ့ ျပႆနာေတြအားလုံးရဲ႕ ေနာက္ဆုံး အေျခအေနေတြကိုေတာ့ အစၥေရးလ္နဲ႔ ပါလက္စတုိင္းတုိ႔ကပဲ အၿပီးသတ္ ေဆြးေႏြးရမွာျဖစ္တယ္လို႔ မစၥတာ မစ္ခ်ဲလ္က ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လိုအပ္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႔ ၾကား၀င္ ေဆာင္ရြက္ေပးသြားဖို႔ အဆင္သင့္ပဲလို႔ သူက ေျပာၾကားလိုက္ပါတယ္။
“က်ေနာ္တုိ႔အေနနဲ႔ ၊ တကယ္လို႔ လိုအပ္မယ္၊ သင့္ေတာ္မယ္လို႔ ယူဆတယ္ဆုိရင္၊ က်ေနာ္တုိ႔က ၾကား၀င္ ေစ့စပ္ေပးသြားမွာပါ။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္တုိ႔က ဒီေဆြးေႏြးပဲြမွာ ပါ၀င္တဲ့ သူေတြရဲ႕ အခန္းက႑ေတြကို ဖယ္ရွားပစ္တာ ဒါမွမဟုတ္ အစားထုိး၀င္ယူတာေတြ တနည္းနည္းနဲ႔ လုပ္လိမ့္မယ္လို႔ ဘယ္သူကိုမွ မထင္ေစခ်င္ပါဘူး။ ႏွစ္ဘက္စလုံးအေနနဲ႔ ေနာက္ဆုံးမွာ သေဘာတူၾကလိမ့္မယ္ဆုိတဲ့ အျမင္မ်ိဳးလည္း က်ေနာ္တုိ႔မွာ မရွိပါဘူး။
အထက္လႊတ္ေတာ္ လူမ်ားစုပါတီရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္လည္းျဖစ္၊ ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္ေတြက ေျမာက္ အိုင္ယာလန္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ၾကား၀င္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သူလည္း ျဖစ္တဲ့ ေဂ်ာ့ခ်္ မစ္ခ်ဲလ္က သူ႔အေနနဲ႔ ဒီၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ေဆာင္ခ်က္ ဘယ္ေလာက္ ခက္ခဲတယ္ဆုိတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သံသယမရွိမိဘူးလို႔ သူက ေျပာပါတယ္။
အစၥေရးလ္နဲ႔ ပါလက္စတုိင္း လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြက ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို မလိုလားတဲ့သူေတြရွိသလို ေဒသတြင္းမွာလည္း ရွိေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီလူေတြ အေနနဲ႔လည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္မႈကို အေႏွာက္အယွက္မေပးသင့္ပါဘူးလို႔ သူကေျပာပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေျမာက္အိုင္ယာလန္ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပဲြတုန္းက ရက္ေပါင္း ၇၀၀ ေလာက္ မေအာင္မျမင္ျဖစ္ခဲ့ေပမယ့္လည္း ေနာက္ပုိင္းမွာ တရက္တည္းနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရသြားခဲ့တယ္လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။
“စိတ္ရွည္သည္းခံဖို႔၊ ထပ္ခါတလဲလဲ ျပန္လုပ္ဖို႔အတြက္ ဆႏၵရွိဖို႔ လိုပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ပထမဆုံး သေဘာတူညီမႈမရတာနဲ႔ လုံး၀ သေဘာတူညီမႈ မရႏုိင္ေတာ့ဘူးလို႔ မထင္ၾကဖို႔လိုသလို၊ အခါ ၅၀ ဒါမွမဟုတ္ အခါ ၁၀၀ ေလာက္ သေဘာတူညီမႈမရတာကိုလည္း လုံး၀သေဘာတူညီမႈ မရႏုိင္ေတာ့ဘူးလို႔ မထင္ၾကဖို႔ လိုပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ စိတ္ရွည္ရွည္နဲ႔ ေစာင့္ေနသလို၊ ဆုံးျဖတ္ခ်က္လည္း ခ်ထားပါတယ္။ ေဒသတြင္းမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး သေဘာတူညီခ်က္ ျဖစ္လာဖို႔အတြက္ အေျခခံ အေၾကာင္းအခ်က္ေတြ ရွိေနတယ္လို႔ က်ေနာ္တုိ႔ ယုံၾကည္ပါတယ္။ ဒါကိုလည္း က်ေနာ္တို႔ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေနပါတယ္။”
ဒီေၾကညာခ်က္နဲ႔ ထပ္တူ ဥေရာပသမဂၢ၊ ရုရွား ၊ ကုလသမဂၢ နဲ႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတုိ႔ ပါ၀င္တဲ့ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ အေရွ႕အလယ္ပုိင္းေဒသ ၄ ပြင့္ဆိုင္အဖဲြ႔ကလည္း တုိက္ရုိက္ေဆြးေႏြးမႈကို ေထာက္ခံတဲ့ ေၾကညာခ်က္ကို ထုတ္ျပန္လိုက္ၿပီး၊ ႏွစ္ဘက္စလုံးကိုလည္း ရန္စတဲ့လုပ္ရပ္ေတြ နဲ႔ အမ်က္ေဒါသထြက္ေစမယ့္ ေျပာဆုိမႈေတြကို ေရွာင္ရွားၾကဖို႔ တုိက္တြန္းလိုက္ပါတယ္။
ေမွ်ာ္မွန္းထားတဲ့ သေဘာတူညီခ်က္က ၁၉၆၇ ခုႏွစ္ စတင္ၿပီး က်ဴးေက်ာ္သိမ္းယူမႈေတြကို အဆုံးသတ္ေစမွာျဖစ္ၿပီး၊ အဲဒီကေနတဆင့္ ကုလသမဂၢ လုံၿခဳံေရးေကာင္စီ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ နဲ႔ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ အာရပ္အဖဲြ႔ခ်ဳပ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပဲြက ေမွ်ာ္မွန္းထားတဲ့ ေဒသတြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ျဖစ္ေပၚလာေစမွာျဖစ္တယ္လို႔ ဒီ ၄ ပြင့္ဆုိင္အဖဲြ႔က ေျပာၾကားလိုက္ပါတယ္။
