ျမန္မာႏိုင္ငံကေန ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံကို ထြက္ေျပးခိုလံုခဲ့ၾကတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္ ၇ သိန္းေနရပ္ျပန္ေရး ကမာၻကအေလးထားၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္ေနခ်ိန္မွာ လူသားခ်င္းစာနာမႈျဖတ္ေတာက္ခံေနရတဲ့ ကခ်င္နဲ႔ ရွမ္းျပည္နယ္အတြင္းက အိုးအိမ္စြန္႔ ဒုကၡသည္ ၁ သိန္းေက်ာ္ရဲ႕ ျပႆနာကလည္း သိပ္ၿပီးေတာ့ စိုးရိမ္မကင္းျဖစ္ဖို႔ေကာင္းေၾကာင္း၊ အဲဒါေၾကာင့္ႏိုင္ငံတကာကလည္း မပိတ္ထားသင့္ဘူးလုိ႔ ကုလသမဂၢကေၾကညာပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းအျပည့္အစံုေဒၚလွလွသန္းက ေျပာျပမွာပါ။
ျပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၾသဂုတ္လက စတင္ၿပီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံကို ထြက္ေျပးခိုလံုခဲ့ၾကတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္ ၇ သိန္းေရွ႕ေရးကို ကုလသမဂၢအပါအ၀င္ ႏိုင္ငံတကာက အထူးအာရံုစိုုက္ၿပီး အကူအညီေပးကာ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္တဲ့ ျမန္မာစစ္တပ္ကို အေရးယူႏိုင္ဖို႔ ၾကိဳးစားေနခ်ိန္မွာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ထိုစဥ္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္လက္ထက္ ျမန္မာစစ္တပ္နဲ႔ KIO/KIA ကခ်င္လက္နက္ကိုင္တပ္ေတြၾကား တိုက္ပြဲေတြစတင္ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီးေနာက္ ကခ်င္အရပ္သား ေသာင္းနဲ႔ခ်ီ အိုးအိမ္မဲ့ ထြက္ေျပးခဲ့ၾကရတာျဖစ္ပါတယ္။ ပဋိပကၡေၾကာင့္ ကခ်င္ျပည္နယ္အျပင္ ရွမ္းျပည္နယ္မွာလည္း အိုးအိမ္မဲ့ထြက္ေျပးခဲ့ၾကတဲ့သူေတြရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္လည္း သူတို႔အေရးကို မေမ႔ထားၾကဖို႔ ကုလ နဲ႔ လူသားခ်င္းစာနာမႈဆိုင္ရာ အဖြဲ႔အစည္းေတြက တနလၤာေန႔က အသိေပးခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။
ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ Antonio Guterres ရဲ႕ တြဲဖက္ေျပာခြင့္ရ ဖာရင္ဟတ္က တနလၤာေန႔က ပံုမွန္သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ အခုလိုေျပာခဲ့ပါတယ္။
“ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ကုလ..လူသားခ်င္းစာနာမႈဆိုင္ရာ အဖြဲ႔အစည္းေတြက ေထာက္ျပခဲ့ၾကတဲ့ အခ်က္က ရိုဟင္ဂ်ာအေရးအေပၚ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕အာရံုစိုက္မႈ တိုးေနခ်ိန္မွာ ကခ်င္နဲ႔ ရွမ္းျပည္နယ္မွာလည္း လူသားခ်င္းစာနာမႈအေျခအေနေတြဟာ သိပ္ၿပီးေတာ့ စိုးရိမ္မကင္းျဖစ္စရာေကာင္းတဲ့အတြက္ ေမ့မထားသင့္ဘူးဆိုတဲ့အခ်က္ပါပဲ။ ကခ်င္နဲ႔ ရွမ္းျပည္နယ္ေတြမွာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တုန္းက ျပန္စခဲ့တဲ့ ပဋိပကၡေၾကာင့္ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ ျဖစ္ၾကရသူေပါင္း ၁ သိန္း ၇ ေသာင္းရွိေနပါတယ္။
ကုလ..ရဲ႕ OCHA UNICEF UNHCR UNDP အစရွိတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ လူသားခ်င္းစာနာမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြအျပင္ ျပည္တြင္း ကူညီကယ္ဆယ္ေရးအဖြဲ႔ေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး ကူညီမႈေတြ ေပးခဲ့ၾကရာမွာ မုန္တိုင္း၊ ေရၾကီးမႈ၊ ငလ်င္ အစရွိတဲ့ သဘာ၀ေဘးဒုကၡေတြ အျပင္ ပဋိပကၡျဖစ္ပြားရာ ေဒသေတြလည္း ပါ၀င္ရာမွာ ျပည္တြင္းမွာ IDP အိုးအိမ္မဲ့ ျဖစ္သူေပါင္း ၃ သိန္းေလာက္ရွိတယ္လို႔ ကုလသမဂၢ OCHA ရဲ႕ ၂၀၁၈ ၾကားျဖတ္ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ IDP ၁ သိန္း ၂ ေသာင္း ၇ ေထာင္၊ ရွမ္းျပည္နယ္မွာ ၃ ေသာင္းကိုးေထာင္နဲ႔ ကရင္မွာ ၆၀၀၀ ရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ကခ်င္နဲ႔ ရွမ္းျပည္နယ္မွာ ၂၀၁၅ ေမလကစလို႔ အစိုးရထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ေဒသ ျပင္ပမွာရွိတဲ့ IDP စခန္းေတြကို ကယ္ဆယ္ေရးအကူအညီေတြ ပိတ္ပင္ခဲ့တာ ေတြ႔ရတယ္လို႔ ေျပာခြင့္ရ ဖာရင္ဟတ္က ဆိုပါတယ္။
“ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ အစိုးရထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ နယ္ေျမမွာေရာ၊ အစိုးရထိန္းခ်ဳပ္ ျခင္းမရွိတဲ့နယ္ေျမမွာေရာ၊ အိုးအိမ္မဲ့ ျဖစ္သူေတြ ေနထိုင္တဲ့ ေဒသေတြကို ကုလသမဂၢကို သြားေရာက္ကူညီေပးခြင့္ ပိတ္ပင္ထားပါတယ္။”
အရင္က အစိုးရထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ နယ္ေျမေတြျပင္ပမွာ လူသားခ်င္းစာနာမႈကယ္ဆယ္ေရးအေထာက္အကူေတြကို ျပည္တြင္း NGO ေတြနဲ႔ လူမႈအေျချပဳအဖြဲ႔ေတြက လုပ္ေဆာင္ေနတာျဖစ္ၿပီး အခုပိုၿပီးတင္းက်ပ္တဲ့ စည္းမ်ဥ္းေတြ ရင္ဆိုင္ေနရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အစိုးရထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ နယ္ေျမေတြရွိ IDP စခန္းေတြကို သြားေရာက္ရာမွာ ခြင့္ျပဳခ်က္ေတြ ယူတာမွာလည္း အရင္ကထက္ပိုၿပီး ခက္ခဲတယ္လို႔ ကုလသမဂၢကဆိုပါတယ္။
ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ အခုလို IDP ေတြကို လူသားခ်င္းစာနာမႈအေထာက္အကူေတြ ကန္႔သတ္မႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ၀ါရွင္တန္အေျခစိုက္ ကခ်င္ Alliance အဖြဲ႔ရဲ႕ ဥကၠ႒ Gum San ကို ေမးၾကည့္ခဲ့ပါတယ္။
“ဒီအစပိုင္းကေတာ့ ခြင့္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ ခြင့္ျပဳလို႔ UNHCR တို႔ OCHA တို႔ရဲ႕ အကူအညီ ေထာက္ပံ႔မႈနဲ႔ အမ်ားႀကီး အဓိကေတာ့ KIO အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ေဒသေတြ တရုတ္ျမန္မာနယ္စပ္ IDP ေဒသေတြကို အရင္ကေပးတယ္ ဒါေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းက ခြင့္ျပဳမႈကို ျဖတ္ေတာက္တာ လက္နက္သဖြယ္အသံုးခ်ၿပီးေတာ့ ျဖတ္ေတာက္တာတယ္။ အဓိကေတာ့ KIO ကိုနစ္နာေစဖို႔ဆိုၿပီးမွ ဒီလိုမ်ိဳး Humanitarian Crisis ျဖစ္ဖို႔အတြက္ ျဖတ္ေတာက္တာပါ။ ျဖတ္ ၄ ျဖတ္သဖြယ္ေပ့ါ ။ အခုဒီေနာက္ပိုင္းကို လြန္ခဲ့တဲ့ ၂ ႏွစ္ေက်ာ္ကေနစၿပီးေတာ့ လံုး၀ မသြားခိုင္းေတာ့ပါဘူး။ ေနာက္တခုကေတာ့ information ဆိုတာေပါ့ေနာ္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့မွ ျဖတ္ေတာက္လိုက္တာပါ။ အဲဒီ ၂ ခုက ဒြန္တြဲၿပီးေတာ့ အစိုးရကေန လုပ္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစစ္ပြဲ စၿပီးေတာ့ တိမ္းေရွာင္လာတဲ့အခ်ိန္မွာ ေမြးဖြားတဲ့ကေလးေတြက ၇ ႏွစ္ေက်ာ္လာပါၿပီ။ မူလတန္းေက်ာင္း တက္တဲ့ကေလးေတြက အထက္တန္းအထိ ေရာက္လာတဲ့အေျခအေန ေရာက္ေနပါၿပီ။ စဥ္းစားၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ပညာေရးအတြက္ေရာ တကယ္ကို စိုးရိမ္ရတဲ့ အေျခအေနကို ေရာက္ေနတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္၊ က်န္းမာေရးကေတာ့ ေျပာစရာမလိုေတာ့ဘူးေပါ့ေနာ္”
IDP ေတြမွာ အမ်ိဳးသားေတြက ၅၂ ရာခိုင္ႏႈန္း အမ်ိဳးသမီးနဲ႔ ကေလးငယ္ေတြက ၄၂ ရာခိုင္ႏႈန္း နဲ႕ သက္ၾကီးရြယ္အိုေတြက ၇ ရာခိုင္ႏႈန္းကေန ၆ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိရွိတယ္လို႔ ခန္႔မွန္းၾကပါတယ္။
