ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အေျပာင္းအလဲေတြျဖစ္ဖို႔၊ အထူးသျဖင့္ လာမယ့္ ေရြးေကာက္ပဲြ လြတ္လပ္မွ်တမႈရိွဖို႔ အာဆီယံ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏိုင္ငံမ်ား အသင္းကို ႏိုင္ငံတကာက ဖိအားေပးမႈေတြ ရိွေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အာဆီယံ အေနနဲ႔ကေတာ့ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီေရြးေကာက္ပဲြ ရလဒ္ကို လက္ခံဖြယ္ရိွၿပီး ေရြးေကာက္ပဲြအလြန္ အေျခအေနကိုသာ အေလးေပး ေစာင့္ၾကည့္မယ့္ လကၡဏာ ရိွပါတယ္။ အျပည့္အစုံကို စံုစမ္းေမးျမန္းထားတဲ့ ကိုသားၫြန္႔ဦးက တင္ျပေပးထားပါတယ္။
အာဆီယံအသင္း အေနနဲ႔ လာမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရြးေကာက္ပဲြအတြက္ ေလ့လာသူ ေစလႊတ္လိုတယ္လို႔ ကမ္းလွမ္းခဲ့ေပမဲ့ ျမန္မာအာဏာပိုင္ေတြဘက္ကေတာ့ ျငင္းပယ္လိုက္ပါၿပီ။ လာမယ့္ ေရြးေကာက္ပဲြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ႏိုင္ငံတကာ ေစာင့္ၾကည့္အဖဲြ႕ေတြ၊ ႏိုင္ငံတကာ မီဒီယာေတြ ျပည္တြင္းကို ၀င္ေရာက္ခြင့္ေပးမွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ေရြးေကာက္ပဲြ အာဏာပိုင္ေတြက အတိအလင္း ေျပာခဲ့ၿပီးပါၿပီ။
အခုလို ျမန္မာအာဏာပိုင္ေတြဘက္က တုံ႔ျပန္ခ်က္ေၾကာင့္ အာဆီယံ အေနနဲ႔ ျမန္မာေရြးေကာက္ပဲြအေပၚ သေဘာထားကို ေျပာင္းလဲသင့္ၿပီလို႔ နယူးေယာက္ အေျခစိုက္ HRW လူ႕အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္မႈအဖဲြ႕က အာဆီယံကို တိုက္တြန္းပါတယ္။ ဒီေရြးေကာက္ပဲြ ရလဒ္အေပၚမွာ ဘာမွ ေမွ်ာ္လင့္စရာ မရိွဘူးလို႔ HRW အာရွေရးရာ တာ၀န္ခံ အီလိန္း ပီယာစန္ (Elaine Pearson) က ေျပာပါတယ္။
“ဒီကိစၥကေတာ့ အာဆီယံကို လႈပ္ႏိႈးလိုက္သလိုပါပဲ။ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးအတြက္ ဒီေရြးေကာက္ပဲြကို ႀကိဳဆို ေထာက္ခံေနတာမ်ဳိးေတြ ရပ္သင့္ပါၿပီ။ ဒီေရြးေကာက္ပဲြဟာ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးျဖစ္စဥ္ မဟုတ္ပါဘူး။ ေနာက္ထပ္ စစ္တပ္မ်ဳိးဆက္ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို အာဏာလဲႊေပးတာမ်ဳိးပဲ ျဖစ္ပါမွာ။ ဒါေၾကာင့္ အာဆီယံအေနနဲ႔ တညီတည္း၊ တသံတည္း ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြကို လႊတ္ေပးဖို႔၊ အားလံုး ပါ၀င္ႏိုင္တဲ့ ႏိုင္ငံေရး လုပ္ငန္းစဥ္ လုပ္ဖို႔၊ တိုင္းရင္းသား အင္အားစုေတြနဲ႔ ညိႇႏိႈင္းေဆြးေႏြးဖို႔ ဆိုတာေတြကို ေတာင္းဆိုသင့္ပါတယ္။”
ႏိုင္ငံတကာ မီဒီယာေတြ ေရြးေကာက္ပဲြ ေစာင့္ၾကည့္ခြင့္ေပးမွာ မဟုတ္ဘူး ဆိုတာေၾကာင့္ ဒီေရြးေကာက္ပဲြအတြင္း မဲလိမ္ မဲညစ္မႈေတြ ျဖစ္လာခဲ့ရင္ ကမၻာက သိႏိုင္ပါ့မလားလုိ႔ စိုးရိမ္ေနသူေတြလည္း ရိွပါတယ္။
ထိုင္းအေျခစိုက္ ေနးရွင္းသတင္းစာႀကီးရဲ႕ အယ္ဒီတာ က၀ိ ခၽြန္ကစ္တ၀န္ (Kavi Chonkitavorn) ကေတာ့ သတင္းေတြကို ထိန္ခ်န္လို႔ မရႏိုင္ဘူးလို႔ ယူဆပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အခုလို ႏိုင္ငံတကာ မီဒီယာေတြကို ၀င္ခြင့္မေပးဘူး ဆိုတာလည္း ေမွ်ာ္လင့္ၿပီးသားပါလို႔ ဆိုပါတယ္။
“ဒါဟာ ေမွ်ာ္လင့္ၿပီးသားပါ။ ျမန္မာအစိုးရ အေနနဲ႔ ႏိုင္ငံျခားက သတင္းမီဒီယာေတြကို အယံုအၾကည္ မရိွပါဘူး။ ဒါေပမဲ့လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံထဲမွာရိွတဲ့ သံတမန္ အသိုင္းအ၀ိုင္းေတြ၊ ကုလသမဂၢ တာ၀န္ရိွသူေတြ အေနနဲ႔ သူတို႔ ေစာင့္ၾကည့္ႏိုင္တဲ့ အတိုင္းအတာနဲ႔ ေစာင့္ၾကည့္ၿပီး ႏိုင္ငံျခား သတင္းမီဒီယာေတြကို သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ေပးႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ေရြးေကာက္ပဲြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သတင္း အခ်က္အလက္ေတြ ႏိုင္ငံတကာကို မေပါက္ၾကားေအာင္ ပိတ္ထားလို႔ေတာ့ မရႏိုင္ပါဘူး။”
ေနးရွင္းအယ္ဒီတာ က၀ိကေတာ့ ဒီေရြးေကာက္ပဲြဟာ လြတ္လပ္တဲ့ ေရြးေကာက္ပဲြ၊ အားလံုး ပါ၀င္ႏုိင္တဲ့ ေရြးေကာက္ပဲြ မဟုတ္ဘူး ဆိုတာေတာ့ လူတိုင္း သိၾကပါတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီေရြးေကာက္ပဲြ ရလဒ္ကေန အရင္နဲ႔ မတူကဲြျပားတဲ့ အေျခအေန ျဖစ္လာႏုိင္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္တယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။ ဒီလိုေၾကာင့္ အာဆီယံ အသင္းနဲ႔ကေတာ့ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီရလဒ္ကို လက္ခံမယ့္ အေျခအေနမွာ ရိွတယ္လို႔ သူက ယူဆပါတယ္။
“ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဘယ္လို ကူညီႏိုင္မလဲ ဆိုတာ အာဆီယံ အေနနဲ႔ကေတာ့ ေရြးေကာက္ပဲြအလြန္ အေျခအေနကိုပဲ ေစာင့္ၾကည့္မယ့္ပံု ေပၚပါတယ္။ ဘယ္လိုရလဒ္ပဲ ထြက္လာလာ၊ အာဆီယံ အေနနဲ႔ေတာ့ လက္ခံလိမ့္မယ္ ထင္ပါတယ္။ အာဆီယံ အေနနဲ႔က ျမန္မာအစိုးရ လုပ္မယ္ေျပာတဲ့ အဆင့္ ၇ ဆင့္ပါ လမ္းျပေျမပံုကိုလည္း လက္ခံခဲ့တာပဲ။ ေရြးေကာက္ပဲြ ဆိုတာလည္း အဲဒီ လမ္းျပေျမပံုရဲ႕ အဆင့္တဆင့္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ အာဆီယံအေပၚ ရိွေနတဲ့ ဖိအားေတြ အတြက္ေတာ့ အာဆီယံ အေနနဲ႔က ေရြးေကာက္ပဲြအလြန္ အေျခအေနအထိ ေစာင့္ၾကည့္ ကိုင္တြယ္သြားမယ္ ထင္ပါတယ္။”
အာဆီယံအေနနဲ႔ ေရြးေကာက္ပဲြကို ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔ မဟုတ္ပါဘူး၊ ေလ့လာဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္လို႔ ေလွ်ာ့ေလွ်ာ့ေပါ့ေပါ့ပဲ အင္ဒိုနီးရွား ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးက ေျပာခဲ့ဖူးပါတယ္။ အာဆီယံထဲမွာလည္း အင္ဒိုနီးရွား၊ ဖိလစ္ပိုင္တို႔ေလာက္ပဲ ျမန္မာ့အေရးကိစၥကို ေ၀ဖန္ေျပာဆိုေလ့ ရိွတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ အာဆီယံ အေနနဲ႔ကေတာ့ ေရြးေကာက္ပဲြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ တြန္းတြန္းတိုက္တိုက္ ေျပာဆိုတာထက္ ေရြးေကာက္ပဲြအလြန္ အေျခအေနကိုပဲ ေစာင့္ၾကည့္သြားမယ့္ လကၡဏာ ရိွတယ္လို႔ ေလ့လာသူေတြက တြက္ဆေနၾကပါတယ္။
