၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပဲြကို မေထာက္ခံဘူး ဆိုတာေတာင္မွ ေရြးေကာက္ပဲြ ျဖစ္စဥ္ကို မ်က္ျခည္မျပတ္ ေစာင့္ၾကည့္ ေ၀ဖန္ေနဖို႔ လိုတယ္လို႔ ၀ါရွင္တန္ဒီစီ အေျခစိုက္ ႏိုင္ငံတကာ ေရြးေကာက္ပဲြ ေစာင့္ၾကည့္ေရး အဖဲြ႕တခုက သံုးသပ္ပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ေျပာတဲ့ သေဘာထားဟာလည္း ဒီသေဘာပဲ ျဖစ္မယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ အျပည့္အစုံကို ကိုသားၫြန္႔ဦးက ဆက္သြယ္ေမးျမန္းၿပီး တင္ျပေပးထားပါတယ္။
The National Democratic Institute (NDI) အဖဲြ႕ႀကီးဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၅ ႏွစ္ကစလို႔ ႏိုင္ငံအရပ္ရပ္က ေရြးေကာက္ပဲြ ျဖစ္စဥ္ေတြကို ေလ့လာသံုးသပ္ သုေတသန ျပဳေနတဲ့အဖဲြ႕ ျဖစ္ပါတယ္။ လာမယ့္ ၂၀၁၀ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရြးေကာက္ပဲြဟာ ေရြးေကာက္ပဲြဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာ စံခ်ိန္စံၫႊန္းေတြရဲ႕ အနိမ့္ဆံုး အေျခအေနကိုေတာင္မွ မမီဘူးလို႔ NDI က တေလာကပဲ အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္ ေ၀ဖန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ဒီေရြးေကာက္ပဲြဟာ တရားမွ်တ လြတ္လပ္မႈ ရိွမွာမဟုတ္ဘူးလို႔ ေကာက္ခ်က္ဆဲြတဲ့အျပင္ ေရြးေကာက္ပဲြကို ေလ့လာဖို႔ သူတို႔ကို ဖိတ္ၾကားမႈ ရိွခဲ့ရင္ေတာင္ သြားေရာက္ေလ့လာမွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ NDI က ေျပာခဲ့ပါတယ္။
အခု ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ဒီေရြးေကာက္ပဲြကို မေထာက္ခံဘူး၊ မပါ၀င္ဘူး ဆိုတာေတာင္ လူထုအေနနဲ႔ လ်စ္လ်ဴျပဳတာမ်ဳိး မလုပ္ဖို႔ တိုက္တြန္းတဲ့အေပၚ သူတို႔အျမင္ကို ေမးၾကည့္ေတာ့ NDI အဖဲြ႕ရဲ႕ အႀကီးတန္း သုေတသီတဦးျဖစ္တဲ့ မက္သ႐ူး ဖ႐ူမင္ (Matthew Frumin) က သူတို႔နဲဲ႔ တသေဘာတည္းပါပဲလို႔ တုံ႔ျပန္ပါတယ္။
“က်ေနာ္တို႔ အျမင္က ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အျမင္မ်ဳိးပါပဲ။ ဒီေရြးေကာက္ပဲြဟာ အေျခခံအားျဖင့္ အားနည္းခ်က္ေတြ ရိွၿပီးသားပါ။ ဒီေရြးေကာက္ပဲြ လုပ္ငန္းစဥ္ ဆိုတာက ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒအရ ျဖစ္လာတာပါ။ စစ္အစိုးရက အတိုက္အခံေတြကို ဒီေရြးေကာက္ပဲြမွာ ပါ၀င္ခြင့္ မေပးပါဘူး။ ဒီေရြးေကာက္ပဲြ စည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းေတြက ပါတီတရပ္အတြက္ပဲ အခြင့္အလမ္းေတြ ေပးထားပါတယ္။
“ေရြးေကာက္ပဲြအတြက္ ျပင္ဆင္ေဆာင္ရြက္မႈေတြ၊ ဥပေဒ စည္းမ်ဥ္းေတြကို ႀကီးႀကီးမားမား အေျပာင္းအလဲ မလုပ္ဘဲနဲ႔ေတာ့ ဒီေရြးေကာက္ပဲြက လြတ္လပ္မွ်တတဲ့ ေရြးေကာက္ပဲြတရပ္ ျဖစ္လာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ တဘက္မွာေတာ့ ဒါေၾကာင့္ ဒီေရြးေကာက္ပဲြႀကီးကို လံုး၀ မ်က္ႏွာလဲႊပစ္လိုက္လို႔ မရပါဘူး။ ဘာေတြျဖစ္ေနသလဲ၊ ဘာေတြျဖစ္ခဲ့သလဲ ဆိုတာ သမိုင္းမွတ္တမ္းရိွဖို႔ ေရြးေကာက္ပဲြႀကီးကို ေစာင့္ၾကည့္ရပါလိမ့္မယ္။”
အထူးသျဖင့္ေတာ့ ဒီလို ေစာင့္ၾကည့္ေနျခင္းအားျဖင့္ ေရြးေကာက္ပဲြမွာ ဘယ္လို မတရားမႈေတြ ရိွမလဲဆိုတာ ကမၻာက သိႏိုင္မွာ ျဖစ္တယ္လို႔ အရင္ ဆႏၵခံယူပဲြ အေျခအေနတုန္းက အျဖစ္အပ်က္နဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ၿပီး မက္သ႐ူး ဖ႐ူမင္က ေျပာပါတယ္။
“၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ဆႏၵခံယူပဲြတုန္းကလည္း အလားတူ ႀကံဳခဲ့ၾကဖူးပါတယ္။ နာဂစ္ မုန္တိုင္းဒဏ္ ခံေနရတဲ့ အခ်ိန္မွာ လုပ္တာျဖစ္သလို ဖဲြ႕စည္းပံုထဲ ဘယ္လို အေၾကာင္းအရာေတြ ပါသလဲဆိုတာ လူေတြ နားလည္ဖို႔ အခြင့္အလမ္း အခ်ိန္ကလည္း နည္းတာေၾကာင့္ ဒီဆႏၵခံယူပဲြကို ေထာက္ခံမႈ မရိွၾကပါဘူး။ ဒါေပမဲ့လည္း လူအေတာ္မ်ားမ်ားက သတိၱရိွစြာပဲ ဒီဆႏၵခံယူပဲြမွာ ဘယ္လို မတရားမႈေတြ ရိွတယ္၊ ဘယ္လိုေတြ ျဖစ္သလဲဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ၿပီး ကမၻာကို အသိေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒီဆႏၵခံယူပဲြက ဘယ္လိုျပႆနာမ်ဳိး ရိွတယ္ ဆိုတာကို ဒီသတင္း အခ်က္အလက္ေတြေၾကာင့္သာ သိရိွလာၾကရပါတယ္။”
၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပဲြဆိုင္ရာ ဥပေဒ စည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းေတြမွာ အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရး အင္အားစုေတြ၊ အထူးသျဖင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ အတိုက္အခံ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ေရြးေကာက္ပဲြမွာ ပါ၀င္ႏိုင္ျခင္း မရိွေအာင္ ကန္႕သတ္ထားတာမို႔ ဒီေရြးေကာက္ပဲြဟာ အမ်ားက လက္ခံယံုၾကည္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ႏိုင္ငံတကာကေရာ ျပည္တြင္း ဒီမိုကေရစီ အင္အားစုေတြကပါ ေ၀ဖန္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ေရြးေကာက္ပဲြကို သပိတ္ေမွာက္ ဆန္႔က်င္ဖို႔ NLD အပါအ၀င္ ဒီမိုကေရစီ အင္အားစု အမ်ားစုက တိုက္တြန္းၾကပါတယ္။
မက္သ႐ူး ဖ႐ူမင္ကေတာ့ ေရြးေကာက္ပဲြကို မေထာက္ခံရင္ေတာင္မွ ေစာင့္ၾကည့္ ေ၀ဖန္ဖို႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ စကားဟာ လက္ေတြ႕က်တယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။
“NLD က တိုက္တြန္းထားတဲ့ ေရြးေကာက္ပဲြ သပိတ္ေမွာက္ဖို႔နဲ႔ ကဲြလဲြေနတယ္လို႔ မထင္ပါဘူး။ ေရြးေကာက္ပဲြမွာ ပါ၀င္ဖို႔ ေျပာေနတာမွ မဟုတ္တာ။ သူေျပာတာလည္း တိုက္႐ိုက္ၾကားတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ့္အထင့္ေတာ့ သူေျပာတဲ့ အဓိက အခ်က္က ဒီေရြးေကာက္ပဲြမွာ အားနည္း ခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္ေတြ ရိွတယ္၊ မေထာက္ခံဘူး ဆိုတာေတာင္မွ လူေတြက ဒီေရြးေကာက္ပဲြကို ေစာင့္ၾကည့္သြားရမယ္ ဆိုတာပါ။
“ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဒီကိစၥက ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ အေရးပါတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ပါ။ ဒီအျဖစ္အပ်က္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေျပာၾကဆိုၾကဖို႔ လိုပါတယ္။ စနစ္တက် ေ၀ဖန္သံုးသပ္ဖို႔ လိုပါတယ္။ ေစာင့္ၾကည့္မေနဘူးဆိုရင္ ဘယ္လုပ္ႏိုင္မလဲ။ အခုလို ေစာင့္ၾကည့္တာေၾကာင့္ေတာ့ ဒီေရြးေကာက္ပဲြကို ေထာက္ခံတယ္လို႔ မေျပာႏိုင္ပါဘူး။”
NDI အဖဲြ႕ရဲ႕ အႀကီးတန္း သုေတသီ မက္သ႐ူး ဖ႐ူမင္ရဲ႕ အျမင္ ျဖစ္ပါတယ္။ အာဆီယံ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏိုင္ငံမ်ား အသင္းကေတာ့ ေရြးေကာက္ပဲြ ေလ့လာေရး အဖဲြ႕တဖဲြ႕ ေစလႊတ္ခြင့္ေပးဖို႔ ျမန္မာစစ္အစိုးရကို ေမတၱာရပ္ခံထားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ စစ္အစိုးရကေတာ့ အခုအခ်ိန္အထိ ႏိုင္ငံတကာ ေရြးေကာက္ပဲြ ေစာင့္ၾကည့္ေရး အဖဲြ႕ေတြကို ၀င္ခြင့္ျပဳမယ့္ အလားအလာ မရိွတဲ့အျပင္ ေရြးေကာက္ပဲြကာလ ျပည္၀င္ခြင့္ ဗီဇာေတြကိုေတာင္ ကန္႕သတ္ဖုိ႔ ျပင္ဆင္ေနပါတယ္။
