ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္းက သတင္းေထာက္ေတြ အေနနဲ႔ စစ္ေရး ပဋိပကၡ သတင္းေတြကို ရယူေရးသားၾကတဲ႔ ေနရာမွာ လံုျခံဳေရး အရေရာ လက္ရွိ တည္ဆဲ ဥပေဒေတြနဲ႔ တရားစြဲဆိုခံရမယ့္ အႏၱရာယ္နဲ႔ပါ ရင္ဆိုင္ေနရတာပါ။ အၾကမ္းဖက္ တုိက္ခုိက္မႈေတြ ျဖစ္ခဲ႔တဲ႔ ရခုိင္ျပည္နယ္ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္တြင္းက အစ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ေတြနဲ႔ စစ္ေရး တင္းမာေနတဲ႔ ကခ်င္နဲ႔ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္း သတင္းရယူခြင့္ကလည္း အခက္အခဲ မ်ိဳးစုံနဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရတာပါ။ ဗီြအိုေအ သတင္းေထာက္ Joe Freeman ရဲ႕ သတင္းလႊာကို အေျခခံၿပီး မသိဂၤ ီထုိက္ စုစည္းတင္ျပေပးမွာပါ။
ရခုိင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္း ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္တြင္း သတင္းရယူခြင့္ကလည္း အကန္႔အသတ္ေတြ ရွိပါတယ္။ ၿပီးခဲ႔တဲ႔ ေအာက္တိုဘာလက အစိုးရ နယ္စပ္ လံုျခံဳေရးစခန္းေတြ တိုက္ခုိက္ခံရၿပီးနာက္ ျမန္မာ တပ္မေတာ္ရဲ႕ နယ္ေျမ ရွင္းလင္းေရး ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြ ေနာက္ပိုင္း နယ္ေျမ အေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သတင္းေထာက္ေတြ လြတ္လြပ္လပ္လပ္ ၀င္ေရာက္ သတင္းရယူခြင့္ မရွိပါဘူး။ အစိုးရက စီစဥ္ေပးတဲ႔ အခ်ိန္မွာေတာ့ သူတို႔ လိုက္ပါ ပို႔ေဆာင္တဲ႔ ေဒသေတြကို သတင္းယူခြင့္ ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လံုျခံဳေရး အေျခအေနေၾကာင့္ အာဏာပိုင္တို႔ ခြင္႔မျပဳတဲ႔ ေနရာေတြ ရွိတယ္လို႔ ျမန္မာတိုင္းရဲ႕ ဓာတ္ပံုဌာန ဒါရိုက္တာ ကိုေကာင္းထက္က ေျပာျပတာကေတာ့
"အာဏာပိုင္ဆီက ခြင္ျပဳခ်က္ ရမရ မေသခ်ာတာက ျပသနာပါ။ ရဲေတြ၊ စစ္သားေတြ ဆီက ဆိုရင္ေတာ့ မရဖို႔က ေသခ်ာသေလာက္ ရွိပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ အလုပ္သဘာ၀ကို ရွင္းျပၿပီး ကိုယ့္အႏၱရာယ္ ကိုယ္သိပါတယ္ဆိုၿပီးလည္း ရွင္းျပတာဘဲ။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္လိုမွကို သြားခြင့္လာခြင့္ မေပးတာပါ။"
တိုက္ပြဲေတြ ျဖစ္ေနတဲ႔ တိုင္းရင္းေဒသေတြမွာ သတင္းရယူခြင့္ကလည္း သတင္းေထာက္ေတြ အတြက္ အခက္အခဲ မ်ိဳးစံု ရွိေနတာပါ။ ပဋိပကၡ ေဒသေတြမွာ သတင္းရယူခြင့္မရွိ၊ သတင္းေရးသားျပန္ရင္လည္း ေဖာ္ျပခြင့္ ရမရ စိုးရိမ္ရျပန္သလို တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ေတြနဲ႔ သတင္းေထာက္္ေတြၾကားမွာလညး္ အျပန္အလွန္ ယံုၾကည္မႈ ျပသနာ၊ ဘာသာစကား အခက္အခဲေတြကလည္း ရွိျပန္ပါတယ္။ ဒါေတြတင္ မကပါဘူး တပ္မေတာ္ဘက္ကလည္း သတင္းေထာက္ေတြကို ဖမ္းဆီး တရားစြဲတာေတြ ရွိျပန္ပါတယ္။
ၿပီးခဲ႔တဲ႔ လတုန္းက ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္းက တအာင္းပေလာင္ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႔ရဲ႕ မူးယစ္ေဆး၀ါး ဖ်က္စီး မီးရိႈ႕ပြဲကို သြားတဲ႔ DVB နဲ႔ ဧရာ၀တီ သတင္းဌာနတို႔က သတင္းေထာက္ သံုးဦးတို႔ကို တပ္မေတာ္က ဖမ္းဆီးၿပီး မတရားသင္းနဲ႔ ဆက္သြယ္မႈ ပုဒ္မနဲ႔ တရားစြဲထားတာပါ။ DVB သတင္းဌာနရဲ႕ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ဦးေအးခ်မ္းႏုိင္ကေတာ့ တပ္မေတာ္ဆီက ခြင့္ျပဳခ်က္နဲ႔ သြားခဲ႔တာလို႔ ဗီြအိုေအကို အခုလို ေျပာပါတယ္။
"အခု အဖမ္းခံထားရတဲ႔ သတင္းေထာက္ ၃ ဦးက နမ့္ဆန္က စစ္တပ္ စစ္ေဆးေရး စခန္းမွာ ခြင္႔ျပဳခ်က္ ေတာင္းခံခဲ႔တာပါ။ အဲဒီစခန္းက ဗိုလ္မွဴးႀကီးက ခြင္႔ျပဳခဲ႔တာပါ။ သူတို႔ ခြင္႔ျပဳခ်က္ ေတာင္းခဲ႔ပါတယ္။"
တပ္မေတာ္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သတင္းေရးသားမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ေရာ၊ သေရာ္စာ ေရးသားတာေတြမွာေရာ ဖမ္းဆီး တရားစြဲဆိုခံရတဲ႔ ခံရမယ့္ အေျခအေနကလည္း ရွိေနတာပါ။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တုန္းကေတာ့ မြန္ျပည္နယ္ဘက္က တုိက္ပြဲသတင္း ရယူခဲ႔တဲ႔ သတင္းေထာက္ ကိုပါႀကီး ဆိုရင္လည္း တပ္မေတာ္က ဖမ္းဆီး စစ္ေဆးေမးျမန္းစဥ္ အတြင္း အသတ္ခံခဲ႔ရပါတယ္။
အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားမႈ အဖြဲ႔ တခုျဖစ္တဲ႔ Fortify Rights ရဲ႕ ျမန္မာဆိုင္ရာ ကြ်မ္းက်င္သူ David Baulk ကေတာ့ ဒီဘက္ႏွစ္ပိုင္းေတြ အတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ သတင္းေထာက္ေတြ အေပၚမွာသာ မက တျခား လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္သူေတြ အေပၚမွာပါ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြ ပိုမ်ားလာတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
"ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ သက္ေရာက္မႈ ရွိတဲ႔ လူေတြကို ကူညီေထာက္ပံ႔ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းၾကတဲ႔ ႏုိင္ငံတကာနဲ႔ ျပည္တြင္းက လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈ အကူအညီေပးသူေတြ၊ သတင္းေထာက္ေတြ၊ ေနာက္ လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္သူေတြ အေပၚမွာပါ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြ ပိုၿပီးမ်ားလာတာကို ဒီဘက္ႏွစ္ပိုင္းေတြမွာ ေတြ႔လာရပါတယ္။ ပိုဆိုးလာမယ့္ပံုလည္း ရွိပါတယ္။ ဆိုလိုတာကေတာ့ ဒီေဒသေတြကေန သတင္းေတြရဖို႔ ႀကိဳးစားမယ္ လုပ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အႏၱရာယ္က မ်ားလွပါတယ္။"
ႏုိင္ငံေတာ္ အတိုင္ပင္ခံ ပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကေတာ့ တပ္မေတာ္ဘက္က သတင္းေထာက္ေတြကို ဖမ္းဆီး၊ တရားစြဲဆိုေနတဲ႔ ျဖစ္ရပ္ေတြက တပ္မေတာ္နဲ႔ သတင္းေထာက္ေတြၾကား ျဖစ္တဲ႔ ျပသနာလို႔ မၾကည့္ၾကဘဲ လက္ရွိ တည္ဆဲ ဥပေဒေတြက တရားမွ်တမႈ၊ ဒီမိုကေရစီ နည္းက်မႈ ရွိသလားဆိုတာကို ၾကည့္ၾကရမွာ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ဒီကေန႔ ေျပာဆိုပါတယ္။ တည္ဆဲ ဥပေဒေတြက တရားမွ်တမႈ မရွိဘူးဆိုရင္ ဒီမိုကေရစီ နည္းမက်ရင္ လႊတ္ေတာ္ကတဆင့္ ျပင္ဆင္ရမွာ ျဖစ္သလို တရားစီရင္ေရးပိုင္းမွာ မွန္မွန္ကန္ကန္ ေဆာင္ရြက္ရမွာ ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာဆိုပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္း အေနနဲ႔ေတာ့ တရားစီရင္ေရး၊ ဥပေဒေရးရာေတြမွာ ၀င္ေရာက္ စြက္ဖက္ခြင့္ မရွိဘဲ တရားစီရင္ေရးပိုင္းမွာ မွန္မွန္ကန္ကန္ ေဆာင္ရြက္ေစဖို႔ အတြက္ တာ၀န္ရွိပါတယ္လို႔ ဒီကေန႔ သတင္းစာ ရွင္းလင္းပြဲမွာ ေျပာဆိုသြားပါတယ္။
