ျမန္မာ႔သမိုင္းတေလ်ွာက္ အင္အားအျပင္းထန္ဆံုး နာဂစ္မုန္တိုင္း ျဖစ္ပြားခဲ႔တာ ဒီေန႔ေမလ ၂ရက္မွာ ဆယ္ႏွစ္ျပည့္သြားျပီျဖစ္ပါတယ္။ နာဂစ္ေနာက္ပိုင္းမွာ လူထုရဲ႕ သတိရွိမႈနဲ႔ အစိုးရ အဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ သဘာဝ ေဘးအႏၱရာယ္ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈ အပိုင္းေတြမွာ တိုးတက္လာေပမဲ႔လည္း ဒီထက္ပိုျပီး လုပ္ေဆာင္ဖို႔လိုေနေသးေၾကာင္း မိုးေလဝသနဲ႔ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ေလ႔လာေရး ပညာရွင္တခ်ိဳ႕က ေျပာပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ သဘာဝေဘးအႏၱရာယ္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး လုပ္ငန္းေတြရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေတြကို သိရွိဖို႔နဲ႔ နာဂစ္ကိုသခန္းစာယူျပီး ျပဳျပင္သြားဖို႔ လိုအပ္ေၾကာင္း ပညာရွင္တခ်ိဳ႕က သံုးသပ္ေျပာဆိုထားတာကို ဗီြအိုေအ ျမန္မာပို္င္း သတင္းေထာက္ ကိုေဇာ္ထက္က တင္ျပေပးထားပါတယ္။
ဒီေန႔ ေမလ ၂ရက္က ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူအေသအေပ်ာက္ အမ်ားဆံုးနဲ႔ ကမာၻ႔ေပၚမွာ အဆိုးရြားဆံုး အဆင့္(၈)ခ်ိတ္ခဲ႔တဲ႔ နာဂစ္မုန္တိုင္း ၁၀ႏွစ္ျပည့္တဲ႔ေန႔ပါ။ ေလတိုက္ႏႈန္းတစ္နာရီ မိုင္၁၅၀နဲ႔ တိုက္ခဲ႔တဲ႔ ဒီနာဂစ္မုန္တိုင္းေၾကာင့္ ဧရာဝတီတိုင္းနဲ႔ ရန္ကုန္တိုင္းမွာ အမ်ားဆံုးထိခိုက္ခဲ႔ျပီး ပ်က္စီးဆံုးရႈံးမႈက ျမန္မာက်ပ္ေငြ ၁၁.၈ ထရီလီယံေက်ာ္ရွိပါတယ္။ ေသဆံုးသူကေတာ႔ စုစုေပါင္း ၁သိန္း ၄ေသာင္းေက်ာ္ ရွိခဲ႔တာပါ။
နာဂစ္တိုက္ခတ္တုန္းက မိဘႏွစ္ပါးဆံုးရႈံးခဲ႔ျပီး အဲဒီအခ်ိန္က အသက္ ၁၅ႏွစ္အရြယ္ျဖစ္တဲ႔ ကိုထူးလြင္က သူေတြ႔ၾကံဳခဲ႔တာကို အခုလိုျပန္ေျပာျပပါတယ္။
“နာဂစ္ညက နာဂစ္မျဖစ္ခင္ တစ္ရက္ေန႔ညက ကၽြန္ေတာ္တို႔ ‘အမာ’ဆိုတဲ႔ ရြာကေလးကေန ဘိုကေလးကို သြားမွာေလ။ ေလးငါးနာရီေလာက္ သေဘၤာေမာင္းရတယ္။ အဲဒါက ကၽြန္ေတာ႔ကို ေက်ာင္းသြားအပ္ဖို႔ အေဖနဲ႔အေမလိုက္တယ္။ ရဲစခန္းကေတာ႔ လာတားပါတယ္။ မုန္တိုင္းရွိတယ္၊ မထြက္နဲ႔ေပါ႔။ အဲဒီမုန္တိုင္း ေလာက္ကေတာ႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ပင္လယ္မွာ ဘာမွမျဖစ္ဘူးေလ။ သူတို႔က ၄၅/၅၀ ပဲေၾကျငာတာဆိုေတာ႔ ေအးေဆးပဲဆိုေတာ႔ သြားမယ္ေပါ႔ ဟိုကို ဘိုကေလးကိုေပါ႔။ ဘိုကေလးကို ငါးနာရီေလာက္ေမာင္းရတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မနက္ေရာက္ေတာ႔ ကၽြန္ေတာ္႔ကို ေန႔ခင္းေလာက္ပို႔ျပီးေတာ႔ အေဖနဲ႔အေမက သေဘၤာထဲ ျပန္ဆင္းအိပ္တာ သေဘၤာေတာ႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျပန္မေတြ႔ေတာ႔ဘူး၊ ကၽြန္ေတာ႔အေဖေရာ၊ အေမေရာ ျပန္ရွာလို႔ မရေတာ႔ဘူး။”
နာဂစ္ေနာက္ပိုင္း ဆယ္ႏွစ္တာကာလအတြင္းမွာ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး လုပ္ငန္းေတြကို အစိုးရနဲ႔ အရပ္ဘက္အဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းေတြ ဝိုင္းဝန္းလုပ္ေဆာင္ေနေပမဲ႔ လိုအပ္ခ်က္ေတြက ရွိေနေသးတယ္လို႔ မိုးေလဝသပညာရွင္ ေဒါက္တာထြန္းလြင္က အခုလိုသံုးသပ္ပါတယ္။
“နာဂစ္ျဖစ္ျပီးတဲ႔ေနာက္ပိုင္းမွာ အတိုးတက္ဆံုး က႑ကိုေျပာပါ ဆိုရင္ေတာ႔ Public Awareness ပါပဲ။ လူထုရဲ႕ သတိရွိမႈ အပိုင္းကေတာ႔ အဆမတန္တိုးတက္လာျပီး အလြန္ေကာင္းတဲ႔ အေနအထားမွာ ရွိပါတယ္။ သူတို႔ကိုယ္ႏႈိက္က လိုလိုခ်င္ခ်င္ သိခ်င္တဲ႔စိတ္ေတြ ေၾကာက္တာလည္း ပါတာေပါ႔ေလ။ အရင္တုန္းက ေျပာေပမဲ႔ ဂရုမစိုက္တဲ႔ အေနအထားကေနျပီေတာ႔ အခုေတာ႔ မိုးေလဝသ သတင္းကို နားေထာင္ရံုသာမက၊ ေမးျမန္းတဲ႔အဆင့္ထိ တက္လာတယ္။ အလားတူပဲ အစိုးရပိုင္းကလည္း သဘာဝ ေဘးအႏၱရာယ္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး လုပ္ငန္းေတြကို အရင္ကထက္ပိုျပီးေတာ႔ ဦးစားေပး လုပ္လာတာလည္း ေတြ႔ရပါတယ္။ အရင္က မလုပ္တဲ႔ အလုပ္ေတြလည္း ပိုျပီးလုပ္လာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ Shelter ေတြေဆာက္တယ္။ ရြာခ်င္းဆက္လမ္းေတြ ေဖာက္တယ္၊ လူထုပညာေပး စနစ္ေတြလုပ္တယ္။ ဒါမ်ိဳးေတြ တာေတြျပန္ဖို႔တယ္။ ပိုလုပ္လာတာ ေတြ႔ရတဲ႔အတြက္ နာဂစ္မျဖစ္ခင္ ကာလနဲ႔ႏႈိင္းစာရင္ေတာ႔ တိုးတက္မႈရွိတယ္လို႔ အမွန္အတိုင္း ေျပာရမွာေပါ႔။ သို႔ေသာ္ျငားလည္း လံုေလာက္မႈရွိရဲ႕လားဆိုတဲ႔အပိုင္းမွာ က်ေတာ႔ ကၽြန္ေတာ္႔အျမင္ ေျပာရရင္ေတာ႔ လံုေလာက္မႈေတာ႔ မရွိေသးပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဒီထက္ပိုျပီးေတာ႔ လုပ္ေပးဖို႔ လိုပါေသးတယ္ ဆိုတာေလး ကၽြန္ေတာ္ ေကာက္ခ်က္ခ်မိပါတယ္။’
မုန္တိုင္းဒဏ္ မၾကာခဏခံရတဲ႔ အိႏၵိယႏိုင္ငံမွာ သဘာဝေဘးအႏၱရာယ္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရးနဲ႔ ပတ္သတ္ျပီး ဥပေဒေတြ ေရးဆြဲျပီးျဖစ္သလို နည္းပညာပိုင္းနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈ အပိုင္းမွာလည္း အားသာခ်က္ေတြ ရွိေနတာေၾကာင့္ သဘာဝေဘးနဲ႔ ပတ္သတ္ျပီး ေဒသတြင္းမွာ အေကာင္းမြန္ဆံုး ျဖစ္တယ္လို႔ ေဒါက္တာ ထြန္းလြင္က ဆက္ေျပာပါတယ္။
“အိႏၵိယမွာေတာ႔ ေရၾကီးတာလည္း ႏွစ္တိုင္းျဖစ္တယ္။ အပူရွိန္လြန္ကဲတာလည္း ႏွစ္တိုင္းျဖစ္တယ္။ မုန္တိုင္း အႏၱရာယ္လည္း ႏွစ္တိုင္းျဖစ္တယ္။ ဆူနာမီတုန္းကလည္း ေသတာပဲသူတို႔။ တစ္နည္း ေျပာရင္ေတာ႔ နာဂစ္သင္ခန္းစာေတြကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ ရယူႏိုင္ၾကဖို႔။ နာဂစ္က မျပီးေသးေသာေသာ ပန္းခ်ီကား ကၽြန္ေတာ္တို႔ မေမ႔သင့္တဲ႔အရာလို႔၊ ျဖစ္ႏုိင္ရင္ေတာ႔ ကၽြန္ေတာ္ ေမလ ၂ရက္ကို နာဂစ္ေန႔လို႔ေတာင္ ကၽြန္ေတာ္က သတ္မွတ္ဖို႔ သင့္ပါတယ္လို႔ အၾကံျပဳထားပါတယ္။”
လက္ရွိ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ မုန္တိုင္းဒဏ္ခံ အေဆာက္အဦ ၅၀ဝန္းက်င္ ေဆာက္ထားျပီး ျဖစ္သလို စာသင္ေက်ာင္းေတြကိုလည္း မုန္တိုင္းခိုလႈံႏိုင္တဲ႔အေဆာက္အဦအေနနဲ႔ အသံုးခ်ႏိုင္ေအာင္စီစဥ္ထားတယ္ လို႔ဆိုပါတယ္။ မုန္တိုင္းသတိေပးစနစ္ကိုလည္း တျပိဳင္နက္တည္းျဖစ္ေအာင္ ေျပာင္းလဲက်င့္သံုးေနျပီလို႔ ေဘးအႏၱရာယ္ဆိုင္ရာ စီမံခန္႔ခြဲမႈဦးစီးဌာန ညႊန္ၾကားေရးမွဴး ဦးေအးမင္းသူက အခုလိုေျပာပါတယ္။
“သူ႔ဆင့္ကဲ၊ ဆင့္ကဲ ခရိုင္ေတြ၊ ျမိဳ႕နယ္ေတြ၊ ျပီးေတာ႔ ရပ္ေက်းဆိုတဲ႔ ဥစၥာေတြ တစ္ဆက္တည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ Warning ကိုလည္း ျမန္ျမန္လည္းေရာက္ေအာင္ ျပီးေတာ႔ ေရာက္သြားတဲ႔ Warning ေပၚမွာ မူတည္ျပီးေတာ႔ ဘာေတြလုပ္ရမယ္ဆိုတဲ႔ ဥစၥာကိုလည္း ရွင္းရွင္းလင္းလင္း သိေအာင္ဆိုျပီးေတာ႔ အခုေနာက္ပိုင္းမွာ Warning စနစ္ကို ပုိျပီးအားေကာင္းေအာင္ လုပ္တာရွိပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဦးစီးဌာနက ေဆာင္ရြက္ရတဲ႔ အပိုင္းရွိသလို တခ်ိဳ႕အပိုင္းေတြမွာ ဆိုလို႔ရွိရင္လည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ မိုးဇလနဲ႔ ေပါင္းျပီးေတာ႔ ေဆာင္ရြက္တဲ႔ အေနအထားလည္း ရွိပါတယ္။”
၂၀၁၄ ကေန ၂၀၁၇ အထိျပဳလုပ္တဲ႔ German Watch အဖြဲ႔နဲ႔ ကုသသမဂၢ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းဆိုင္ရာ ကြန္ဖရင့္ရဲ႕ စစ္တမ္းအရဆိုရင္ ရာသီဥတုဒဏ္ခံစားရတဲ႔ ကမာၻ႔အဆိုးဆံုး ၁၀ႏိုင္ငံမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက ဒုတိယအဆိုးဆံုးျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
