ရိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ေတြ ေနရပ္ရင္းျပန္ေရး လံုၿခံဳေရးနဲ႔ သက္ေသခံကဒ္ျပား ရရွိေရး အဓိက အေရးႀကီးဆံုးျဖစ္တယ္လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢအႀကီးအကဲ က ေျပာၾကားလိုက္ပါတယ္။
ဒုကၡသည္ေတြ ျပန္လည္လက္ခံေရးလုပ္ငန္းစဥ္ အေထာက္အကူျပဳႏိုင္ေရး ျမန္မာအစိုးရနဲ႔ ကုလသမဂၢေအဂ်င္စီ ႏွစ္ခု ၾကား ဗုဒၶဟူးေန႔က နားလည္မႈစာခြ်န္လႊာ လက္မွတ္ေရး မထိုးခင္မွာ သတင္းမီဒီယာေတြကို သူက အဲဒီလိုေျပာၾကားခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
မအင္ၾကင္းႏိုင္က အျပည့္အစံုကို ဆက္လက္တင္ျပမွာပါ။
ျမန္မာ အလုပ္သမား၊ လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရး ျပည္သူ႔အင္အား၀န္ႀကီးဌာနဲ႕ ကုလသမဂၢ ဒုကၡသည္မ်ားဆိုင္ရာ မဟာမင္းႀကီးရံုး UNHCR၊ ကုလသမဂၢဖံြၿဖိဳးမႈအစီအစဥ္ UNDP တို႔ မေန႔ ဇြန္လ (၆) ရက္ေန႔က ေနျပည္ေတာ္မွာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၾကတာပါ။
အခုလို ျမန္မာအစိုးရနဲ႔ သေဘာတူညီခ်က္ေတြ ရရွိၿပီးတဲ့ေနာက္ ပဋိပကၡျဖစ္ေနတဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းကို ကုလသမဂၢ၀န္ထမ္းေတြ တတ္ႏိုင္သမွ် အျမန္ဆံုးခ်က္ခ်င္း သြားေရာက္ႏိုင္ခြင့္ရဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ေနေၾကာင္း ကုလသမဂၢလူသားခ်င္းစာနာမႈဆိုင္ရာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးရံုး OCHR ရဲ႕ဌာေနကိုယ္စားလွယ္ Knut Ostby က ေျပာပါတယ္။
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္မွာရွိေနတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္ေတြေနရပ္ျပန္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရာမွာသတင္းအခ်က္လက္ေတြ အေထာက္အကူျပဳႏိုင္ေရး အေျခအေနေတြကို အရင္ဆံုး သြားေရာက္ဆန္းစစ္ဖို႔ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ဒါအျပင္ ဒုကၡသည္ေတြ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရးအတြက္ အဓိက အေရးႀကီးဆံုး အခ်က္ ႏွစ္ခ်က္ကေတာ့ သက္ေသခံ ကဒ္ျပားရွိဖို႔ နဲ႔ လံုၿခံဳစိတ္ခ်စြာ ေနထိုင္ႏိုင္ေရး ျဖစ္တယ္လို႔ Knut Ostby က ကုလသမဂၢ သတင္းဌာနနဲ႕ ဗုဒၶဟူးေန႔က သီးသန္႔ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းခန္းမွာ အခုလို ေျပာသြားပါတယ္။
"ဒုကၡသည္ေတြျပန္ေရး ျဖစ္သင့္ျဖစ္ထိုက္ရွိတဲ့အေျခအေနေတြ ရွိဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ တကယ္တမ္းျပန္ႏိုင္မယ့္ အေျခအေနရွိမရွိ ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းရွိေနပါတယ္။ စာခ်ဳပ္ထဲက အစီအစဥ္မွာ ရုပ္ပိုင္းနဲ႔ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေထာက္အကူျပဳဖို႔ လိုအပ္တဲ့ အေျခအေနေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ တိက်တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ အေသးစိတ္ ထည့္ မထားေပမယ့္ အေရးႀကီးဆံုး အခ်က္ႏွစ္ခ်က္ရွိေနတယ္လို႔ က်ေနာ္ျမင္ပါတယ္။ လူေတြအေနနဲ႔ သက္ေသခံ အေထာက္အထားကဒ္ျပားေတြရွိဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းထဲမွာ ပံုမွန္လူသားတေယာက္အေနနဲ႔ ေနထိုင္ရပ္တည္ခြင့္၊ ပညာသင္ခြင့္၊ လြတ္လြတ္လပ္လပ္သြားလာခြင့္ စတာေတြ ရွိဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ ဒုတိယအခ်က္အေနနဲ႔ ဒုကၡသည္ေတြ ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္း ျပန္ႏိုင္ဖို႔ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ မရွိဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ေသခ်ာတာကေတာ့ ဒါေတြ အလိုအေလ်ာက္ျဖစ္လာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒုကၡသည္ေတြအတြက္ အေဆာက္အဦးေနရာခ်ထားေရး၊ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း လုပ္ပိုင္ခြင့္ စတာေတြ လိုအပ္သလို ၀န္ေဆာင္မႈေတြလည္း ေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။"
ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ ရရွိေရးျမန္မာအစိုးရမွာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ အျပည့္ရွိေနေပမယ့္ ႏိုင္ငံတကာ စံခ်ိန္စံႏႈန္းေတြနဲ႔ အညီ ေဆာင္ရြက္ဖို႔ ကုလသမဂၢဘက္က အၿမဲတိုက္တြန္းေနမွာျဖစ္တယ္လို႔ Ostby က ဆိုပါတယ္။ ျမန္မာအစိုးရဘက္ကလည္း ႏိုင္ငံမဲ့ ျဖစ္ေနသူေတြရဲ႕ ျပႆနာကို ေျဖရွင္းႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ေၾကာင္းလည္း သူက ေျပာပါတယ္။
"ဒုကၡသည္ေတြအေနနဲ႔ ႏိုင္ငံမဲ့ျဖစ္ေနတာ ဆယ္စုႏွစ္ေလာက္ၾကာေနပါၿပီ။ ကိုဖီအာနန္ဦးေဆာင္တဲ့ ရခိုင္အႀကံေပးေကာ္မရွင္ရဲ႕ မႏွစ္က အႀကံျပဳခ်က္ထဲမွာလည္း ဒီအခ်က္ ပါ၀င္ပါတယ္။ အေျခအေနေတြ ဘယ္လိုတိုးတက္ေအာင္ေဆာင္ရြက္ရမလဲ၊ လက္ရွိဥပေဒကို ဘယ္လို ျမင္လဲ၊ အၾကမ္းဖက္မႈေတြျဖစ္ေနတဲ့ ႏွစ္ဘက္အသိုင္းအ၀ိုင္းၾကား ဘယ္လို ရင္ၾကားေစ့ေနထိုင္မလဲ စတာေတြဟာ အဓိကအႀကံျပဳခ်က္ေတြအျဖစ္ ေကာ္မရွင္ရဲ႕ အႀကံဳခ်က္ထဲမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။ ျမန္မာအစိုးရဘက္ကလည္း ဒီအႀကံျပဳခ်က္ေတြကို ေထာက္ခံေၾကာင္း မၾကာခဏ ထုတ္ေဖၚေျပာဆိုထားပါ။"
ျမန္မာအစိုးရဘက္က အခုလို ရုိဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ေတြေနရပ္ျပန္ေရး စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ေနေပမယ့္ လက္ရွိအေျခအေနမွာ ဒုကၡသည္ေတြအေနနဲ႔ လံုလံုၿခံဳၿခံဳ သိကၡာရွိရွိ ဆႏၵအေလ်ာက္ ျပန္ႏိုင္ေရး မျဖစ္ႏိုင္ေသးဘူးလို႔ ကုလသမဂၢက သံုးသပ္ထုတ္ျပန္ထားတာပါ။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ Ostby က အခုလိုေျပာပါတယ္။
"အေရးႀကီးဆံုးကိစၥကေတာ့ လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းမွာ ပံုမွန္အတိုင္း သြားလာ၊ရပ္တည္ခြင့္ တတ္ႏိုင္သေလာက္ ရွိဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ေတြကို အသိအမွတ္ျပဳဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ေနာက္ သက္ေသခံကဒ္ ေတြရွိဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ဒုတိယအခ်က္အေနနဲ႔ သူတို႔အိမ္နီးခ်င္းေတြနဲ႔ အတူယွဥ္တဲြေနထိုင္ႏိုင္ဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ကမၻာ့ေနရာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာျဖစ္ေနသလို ရခိုင္ျပည္နယ္မွာလည္း ႏွစ္ဘက္အသိုင္းအ၀ိုင္းၾကား အၾကမ္းဖက္ တင္းမာမႈေတြရွိေနတာပါ။ တဖက္နဲ႕ တဖက္ သံသယေတြရွိေနၾကပါတယ္။ လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းအခ်င္းခ်င္း စည္းစည္းလံုးလံုးေနထိုင္ဖို႔ အႀကံေပးေဆြးေႏြးတဲ့ အစီအစဥ္ေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီကိစၥေတြဟာ ဖြံၿဖိဳးေရးအစီအစဥ္နဲ႔ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ ခိုင္မာေတာင့္တင္းတဲ့ အေျခအေနေရာက္ဖို႔ ႏိုင္ငံေရးအဆင့္နဲ႔တင္မဟုတ္ပဲ ဖံြၿဖိဳးေရးပါ လုပ္ေဆာင္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။"
လူသားခ်င္းစာနာမႈေပးေရးအကူအညီနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ကုလသမဂၢအေနနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ခြင့္ရရွိမယ့္ အေျခအေနကိုလည္း Ostby က အခုလိုေျပာျပပါတယ္။
"သေဘာတူညီခ်က္ထဲမွာ UNHCR အေနနဲ႔ လူသားခ်င္းစာနာမႈအကူအညီေတြေပးခြင့္ျပဳထားသလို၊ အဲဒီေဒသေတြကို သြားေရာက္ အကဲျဖတ္ဖို႔ လည္း သေဘာတူထားပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းကို ကုလသမဂၢဘက္ကေန အကဲျဖတ္မယ့္အဖဲြ႔အနည္းငယ္ စတင္ေစလႊတ္မွာျဖစ္ပါတယ္။ကုလသမဂၢအေနနဲ႕ အဲဒီေဒသဘက္ကို သြားခြင့္မရတာ အေတာ္ေလးၾကာေနပါၿပီ။ အဲေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အစီအစဥ္နဲ႕ တာ၀န္ေတြကို စတင္ႏိုင္ဖို႔ ေလ့လာေရးအဖဲြ႔ တခ်ဳိ႕အရင္သြားေရာက္ မွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္မွာ လုပ္ငန္းေတြကို အေကာင္အထည္ေဖၚလုပ္ေဆာင္မယ့္ အဖဲြ႔ေတြ သြားေရာက္မွာျဖစ္ပါတယ္။"
ဇြန္လ ၆ ရက္ေန႔က ထုတ္ျပန္တဲ့ UNHCR နဲ႔ UNDP တို႔ပူးတဲြ ေၾကညာခ်က္မွာေတာ့ ၂၀၁၇ခုနွစ္ ၾသဂုတ္လမွာ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ တေၾကာ့ျပန္ျဖစ္ပြားၿပီးကတည္းက ကန္႔သတ္ထားတဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းကို သြားေရာက္ခြင့္ျပဳထားၿပီး ဒုကၡသည္ေတြ ေနရပ္ျပန္လာေရး အေထာက္အကူျပဳဖို႔ နဲ႕ အကာအကြယ္ေပးေရးအစီစဥ္ေတြ ဆက္လက္ေဆာက္ရြက္ဖို႔သေဘာတူညီခ်က္ထဲမွာ ပါ၀င္ေၾကာင္း ေဖၚျပထားပါတယ္။
အလားတူ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစိုးရနဲ႕လည္း ရိုဟင္ဂ်ာေတြ ဆႏၵအေလ်ာက္ျပန္ႏိုင္ေရး႔ UNHCR တို႔ ၾကား နားလည္မႈ စာခြ်န္လႊာကို ဧၿပီလ ၁၃ ရက္ က လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီသေဘာတူညီခ်က္အရ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အေျခအေနေတြ ေကာင္းမြန္လာၿပီဆိုမွ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရး အစီအစဥ္စတင္မယ္လို႔ ေဖၚျပထားပါတယ္။
ရိုဟင္ဂ်ာ ဆိုတဲ့ အသံုးအႏႈန္းကိုေတာ့ ျမန္မာအစိုးရ လက္ခံထားျခင္းမရွိပါဘူး။
