ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိ္င္ငံမွာ ခိုလႈံေနၾကတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံက သိန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို ျပန္လည္လက္ခံမယ့္ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို ျမန္မာအစိုးရဘက္က ေႏွာင့္ေႏွးေအာင္လုပ္ေနတယ္လို႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ရွိတ္ဟာစီနာက စြပ္စြဲေျပာဆိုလိုက္ပါတယ္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ နယူးေယာက္ၿမိဳ႔မွာက်င္းပတဲ့ ကုလသမဂၢအေထြေထြညီလာခံကို တက္ေရာက္လာတဲ့ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဟာစီနာက ေတြ႔ဆုံေမးျမန္းခန္းတခုအတြင္း အဂၤါေန႔က အဲဒီလိုေျပာဆိုလုိက္တာပါ။ အျပည့္အစုံကိုေတာ့ ႐ုိက္တာသတင္းကိုအေျခခံၿပီး နန္းေလာင္၀္က တင္ျပထားပါတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၾသဂုတ္လက ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္း ျမန္မာအစိုးရရဲ့ အၾကမ္းဖက္တဲ့ နယ္ေျမရွင္းလင္းမႈေတြကေန ထြက္ေျပးၿပီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ သြားေရာက္ခိုလႈံခဲ့ၾကတဲ့ သိန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ ကိုျပန္ၿပီးလက္ခံဖို႔ ကိစၥမွာ ျမန္မာအစိုးရဘက္က အေၾကာင္းျပခ်က္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေပးေနတယ္လို႔ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ရွိတ္ဟာစီနာက စြပ္စြဲလိုက္တာပါ။ လူဦးေရထူထပ္လွတဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံမွာ ဘယ္လိုအေျခအေနမ်ိဳးနဲ႔မွ ဒီဒုကၡသည္ေတြကို အၿမဲ ဆက္ၿ႔ပီးလက္ခံ မထားႏုိင္ဘူး လို႔လည္း ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ Hasina က ႐ိုက္တာသတင္းဌာနနဲ႔ အဂၤါေန႔ကလုပ္တဲ့ေတြ႔ဆုံေမးျမန္းခန္းမွာ ခုလို ေျပာဆိုသြားပါတယ္။
"က်မတို႔ရဲ့ တုိင္းျပည္မွာ လူဦးေရသန္းေပါင္း ၁၆၀ ေက်ာ္ရွိေနၿပီးသားပါ။ စတုရန္းကီလိုမီတာ ၁ သိန္း ၄ ေသာင္း ၇ ေထာင္္သာ အက်ယ္အ၀န္းရွိတဲ့တုိင္းျပည္ထဲမွာ လူဦးေရက သန္းေပါင္း ၁၆၀ ရွိႏွင့္ၿပီးပါၿပီ။ သူတို႔ရဲ့ ၀မ္းစာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရးနဲ႔ ေနေရးထုိင္ေရး ကိစၥအ၀၀ အားလုံးကို က်မတို႔ တာ၀န္ယူထားရတာပါ။ အလုပ္အကိုင္ေတြလည္း ဖန္တီးေပးရပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ ၀န္ထုပ္၀န္ပိုးေတြကို က်မတို႔တုိင္းျပည္က မယူႏုိင္ပါဘူး။"
လာမယ့္ဒီဇင္ဘာလအတြင္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲမွာက်င္းပဖို႔ရွိေနတာမို႔လို႔ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဟာစီနာ အေနနဲ႔ ဒုကၡသည္အေရးေၾကာင့္ အိမ္နီးခ်င္းျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ပဋိပကၡမျဖစ္ခ်င္ဘူးလို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႐ိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္အေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ႏုိ္လဲလ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုရွင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ့ အစိုးရအဖြဲ႔နဲ႔လုပ္ကိုင္ရတာ သိပ္ၿပီးစိတ္မရွည္ႏုိင္ေတာ့သလို ဒီကိစၥမွာ ျမန္မာစစ္တပ္က အဓိကအာဏာရွိသူျဖစ္တယ္လို႔လည္း မစၥ ဟာစီနာက ေျပာပါတယ္။ အရင္တုန္းကေတာ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ျပန္လည္လက္ခံေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ႏွစ္ဘက္ သေဘာတူထားတ့ဲအတုိင္း အေကာင္အထည္ေဖာ္လာေအာင္ ျမန္မာႏုိင္ငံကို ႏုိင္ငံတကာက ၀ိုင္းၿပီးဖိအားေပးၾကဖို႔ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ Shiek Hasina က တုိက္တြန္းခဲ့ဖူးပါတယ္။
မႏွစ္ ၾသဂုတ္လေႏွာင္းပုိင္းက ရခုိင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပုိင္း ကနယ္ေျမရွင္းလင္းေရးလုပ္ေဆာင္ရာမွာ မြတ္ဆလင္ေတြအေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈေတြေၾကာင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံဘက္ကုိ ရုိဟင္ဂ်ာ ၇ သိန္းနီးပါး ထြက္ေျပး တိမ္းေရွာင္ သြားခဲ့ၾကတယ္လို႔ ကုလသမဂၢ ေျပာဆိုထားပါတယ္။ အဲဒီလိုသြားေရာက္ခိုလႈံေနတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ေတြကို ႏွစ္လအတြင္း ျပန္လည္လက္ခံဖို႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နဲ႔ ျမန္မာအစိုးရၾကား သေဘာတူညီမႈေတြရခဲ့ေပမယ့္ ခုခ်ိန္ထိေတာ့ လုပ္ငန္းမစႏုိင္ေသးပါဘူး။ ဒီအခ်ိန္မွာပဲ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္းက ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြဟာ နယ္စပ္ကိုျဖတ္ၿပီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံ Cox's Bazar ကဒုကၡသည္စခန္းေတြဆီဆက္ၿပီးေရာက္လာေနပါတယ္။ အဲဒီသေဘာတူညီမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျမန္မာအစိုးရရဲ့လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဟာစီနာက ခုလိုျမင္ပါတယ္။
"ျမန္မာအစိုးရဘက္က ဘာမဆို သေဘာတူပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေကာင္အထည္ေတာ့ မေဖာ္ပါဘူး။ အဲတာက ျပသနာပါ။ ဒုကၡသည္ေတြလက္ခံေရး အားလုံးအဆင္သင့္ျဖစ္ေနၿပီဆိုေပမယ့္ ျမန္မာအစိုးရဘက္က အၿမဲလို အေၾကာင္းျပခ်က္အသစ္ေတြကေတာ့ ရွိေနတာပါ။"
ဒုကၡသည္ေတြျပန္လည္လက္ခံဖို႔ လက္ခံေရးစခန္းေတြ ကိုလည္းဖြင့္လွစ္ထား ၿပီးျပန္လာၾကတဲ့ဒုကၡသည္ေတြ ေလာေလာဆယ္ေနႏုိင္ေအာင္ ေနအိမ္ေတြလည္းေဆာက္လုပ္ထားၿပီ လို႔ျမန္မာအစိုးရက ေျပာဆိုထားတာပါ။ ဒါေပမယ့္လည္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္က တရား၀င္စာရြက္စာတမ္းေတြ ေပးပို႔ျခင္းမရွိဘူးလို႔ ျမန္မာဘက္က ျပစ္တင္ေျပာဆိုထားတာပါ။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ကလည္း ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္းမွာ လုံၿခဳံမႈမရွိေသးတဲ့အတြက္ ဒုကၡသည္ေတြျပန္သြားဖို႔ မျဖစ္ႏုိင္ေသးဘူးလို႔ကုလသမဂၢအဖြဲ႔အစည္းေတြကေျပာတယ္လို႔ ျပန္ၿပီးေခ်ပပါတယ္။
ဒုကၡသည္ေတြ ေနရပ္ျပန္ေရးေႏွာင့္ေႏွးေနခ်ိန္မွာပဲ ဘဂၤလာေဒ့ရွ္ဘက္က လူသူအေရာက္အေပါက္နည္းတဲ့ Bhasan Char ကၽြန္းေပၚမွာ ဒုကၡသည္ေတြကုိေနရာခ်ေပးဖို႔ ျပင္ဆင္ေနပါတယ္။ ဒီကၽြန္းမွာ ေရလႊမ္းႏုိင္တဲ့ အႏၱရယ္ရွိတယ္ဆိုၿပီးလူ႔ အခြင့္အေရးတက္ၾကြလႈပ္ရွားသူေတြက ေျပာပါတယ္။ Cox's Bazar မွာေရႀကီးေရလွ်ံမႈေတြျဖစ္ႏုိင္ေပမယ့္ ဒီႏွစ္မိုးရာသီမွာေတာ့ မိုးသိပ္မမ်ားခဲ့ပါဘူး။
ဒုကၡသည္ေတြဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံကျဖစ္တာေၾကာင့္ သူတို႔ကို အၿမဲလက္ခံထားလို႔မျဖစ္ပဲ ေနရပ္ျပန္ပို႔ရမယ္လို႔ မစၥ ဟာစီနာက ေျပာပါတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာေတြမွာ ျမန္မာမွတ္ပုံတင္ေတြမရွိေပမယ့္ သူတို႔ကုိယ္သူတို႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ေဒသခံအျဖစ္ ယူဆထားတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဗုဒၶဘာသာအမ်ားစုျဖစ္တဲ့ျမန္မာႏိုင္ငံသားအေတာ္မ်ားမ်ားက အဲဒီလိုအသိအမွတ္မျပဳၾကပါဘူး။
၂၀၁၇ ခုၾသဂုတ္လက အစိုးရလုံၿခဳံေရးစခန္းေတြကို ARSA ႐ိုဟင္ဂ်ာလက္နက္ကိုင္ေတြ ၀င္တုိက္လို႔ ျမန္မာအစိုးရက နယ္ေျမရွင္းလင္းေရးလုပ္ေဆာင္မႈအတြင္း ေသဆုံးရတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာေပါင္း ေထာင္နဲ႔ခ်ီရွိတယ္လို႔လူ႔အလြင့္္အေရးတက္ၾကြလႈပ္ရွားသူေတြက ခန္႔မွန္းၾကပါတယ္။
တခါ ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ ျမန္မာလံုၿခံဳေရးတပ္ေတြရဲ႕ ညွဥ္းပန္းႏွိပ္စက္မႈေတြ၊ အုပ္စုလုိက္ မုဒိန္းက်င့္တာေတြ၊ လူအစုလိုက္အၿပဳံလုိက္သတ္ျဖတ္တာေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သက္ေသအေထာက္ အထား အခ်က္အလက္ေတြ အေမရိကန္အစိုးရက စုံစမ္း ျပဳစုထားတဲ့ အစီရင္ခံစာကို ဒီသီတင္းပတ္ထဲမွာ ထုတ္ျပန္လိုက္ပါတယ္။
ဒီလိုအလားတူေတြ႔ရွိမႈမ်ိဳးကို ျမန္မာအစိုးရက ျငင္းဆိုထားသလို ႐ိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့အသုံးအႏႈံးကိုလည္း လက္မခံပါဘူး။ အဲဒီေတြ႔ရွိခ်က္ေတြဟာ တဘက္သတ္ျဖစ္ၿပီး ႏုိင္ငံတကာကစြပ္စြဲေနတဲ့ အတုိင္းအတာနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ထားတာမရွိဘူးလို႔ ျမန္မာစိုးရဘက္က အစဥ္တစိုက္ေျပာဆိုလာတာျဖစ္ပါတယ္။
