[[Zawgyi/Unicode]]
စစ်အာဏာသိမ်းမှု ဆန့်ကျင်ကြသူတွေကို ဖမ်းချုပ်ထားတုန်း စစ်တပ်ဟာ ညှင်းပန်းနှိပ်စက်၊ ဒါမှမဟုတ် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်စွာ ပြုမူဆက်ဆံခဲ့ပြီး အဆင့်တိုင်းမှာ ဥပဒေကို ချိုးဖောက်ခဲ့တယ်လို့ နိုင်ငံတကာ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်အဖွဲ့ကြီး (AI) က မနေ့က ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်လိုက်ပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီက မြန်မာစစ်တပ်အပေါ် ဖိအားတိုးပေးဖို့လည်း AI က တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်မှုတရားရုံးကို စစ်ကောင်စီကို ပို့ဖို့၊ လက်နက်တင်ပို့တာကို တကမ္ဘာလုံးက ပိတ်ဆို့ဖို့နဲ့ ပစ်မှတ်ထား ပိတ်ဆို့ အရေးယူဖို့ အစရှိတဲ့ဖိအားတွေနဲ့ အရေးယူဆောင်ရွက်ဖို့လည်း ကြေညာချက်မှာ တိုက်တွန်းထားပါတယ်။
အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်အဖွဲ့ကြီးက နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားတွေ၊ အကျဉ်းသားတွေရဲ့ ရှေ့နေတွေ၊ ကျွမ်းကျင်သူတွေနဲ့ အင်တာဗျူး ၁၅ ခု လုပ်ခဲ့ပြီး တွေ့ရှိချက်တွေကို ခုလို ထုတ်ပြန်လိုက်တာပါ။ ဒါ့အပြင် သတင်း အချက်အလက်တွေနဲ့ မှတ်တမ်း ၁၀၀ ကျော်ကိုလည်း လေ့လာခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အင်တာဗျူးလုပ်တဲ့အခါ အဖမ်းဆီး ခံခဲ့ရတဲ့ အချိန်၊ စစ်ကြောရေး ကာလ၊ ထောင်ကျနေတဲ့အချိန်နဲ့ ပြန်လွတ်လာတဲ့အချိန်တွေကို AI အဖွဲ့က စနစ်တကျ မှတ်တမ်းတင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဖမ်းဆီးစဉ်မှာလည်း ဝရမ်း မပါသလို ဝန်ခံချက်ရရှိဖို့ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်၊ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်စွာ ဆက်ဆံပြီး လူတွေကို ဖျောက်ပစ်တာတွေ၊ မိသားစု ဆွေမျိုးတွေအပေါ် လက်စားချေတာတွေ၊ ရှေ့နေ၊ မိသားစုနဲ့ တွေ့ခွင့်မပေးတာတွေ၊ အစရှိတဲ့ ဥပဒေချိုးဖောက်မှုတွေကို စစ်တပ်ဟာ ဖမ်းဆီးစဉ်က စပြီး ချုပ်နှောင် ထောင်ချထားချိန်အထိ အဆင့်တိုင်းမှာ ကျူးလွန်ခဲ့တယ်လို့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် အဖွဲ့ကြီး AI က ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ပြောထားပါတယ်။ ဖမ်းဆီးတဲ့အခါမှာ ဖုန်းနဲ့ လက်ပ်တော့ပ် ကွန်ပျူတာလို အီလက်ထရောနစ် ပစ္စည်းတွေနဲ့ လက်ဝတ်ရတနာအပါအဝင် အခြား ပစ္စည်းတွေကိုလည်း ယူသွားကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ထောင်ထဲမှာ နှိပ်စက်တာတွေကိုလည်း AI က ထောက်ပြထားပါတယ်။
ခုလို ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုတွေဟာ စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင်သူတွေရဲ့ စိတ်ဓာတ်ကို ရိုက်ချိုးဖို့ မဟာဗျူဟာတခုလုံးရဲ့ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်တယ်လို့ AI ရဲ့ Agnes Callamard က ပြောပါတယ်။ ဒါပေမယ့် မြန်မာတွေဟာ ခုထိ ဦးမညွတ်ကြဘူး လို့ ကြေညာချက် မှာ ဆိုထားပါတယ်။ “ဖုန်းတွေလိုပါပဲ၊ ဘက်ထရီကုန်သွားတဲ့အခါ ပြန်အားသွင်းလိုက်ကြတာပါပဲ” လို့ အင်တာဗျူးတခုမှာ ပြောခဲ့တာကိုလည်း ကြေညာချက်မှာ ကိုးကားဖော်ပြသွားပါတယ်။
==========
[[Unicode]]
မွနျမာစဈအာဏာသိမျးဆန့ျကငြျသူတှကေို ညှငျးပမျးနှိပျစကျမှု AI ထုတျပွနျ
စဈအာဏာသိမျးမှု ဆန့ျကငြျကွသူတှကေို ဖမျးခြုပျထားတုနျး စဈတပျဟာ ညှငျးပနျးနှိပျစကျ၊ ဒါမှမဟုတျ ရကျစကျကွမျးကွုတျစှာ ပွုမူဆကျဆံခဲ့ပွီး အဆင့ျတိုငျးမှာ ဥပဒကေို ခြိုးဖောကျခဲ့တယျလို့ နိုငျငံတကာ လှတျငွိမျးခမြျးသာခှင့ျအဖှဲ့ကွီး (AI) က မနေ့က ကွညောခကြျ ထုတျပွနျလိုကျပါတယျ။
ကုလသမဂ်ဂ လုံခွုံရေးကောငျစီက မွနျမာစဈတပျအပေါျ ဖိအားတိုးပေးဖို့လညျး AI က တောငျးဆိုလိုကျပါတယျ။ အပွညျပွညျဆိုငျရာ ရာဇဝတျမှုတရားရုံးကို စဈကောငျစီကို ပို့ဖို့၊ လကျနကျတငျပို့တာကို တကမ်ဘာလုံးက ပိတျဆို့ဖို့နဲ့ ပဈမှတျထား ပိတျဆို့ အရေးယူဖို့ အစရှိတဲ့ဖိအားတှနေဲ့ အရေးယူဆောငျရှကျဖို့လညျး ကွညောခကြျမှာ တိုကျတှနျးထားပါတယျ။
အပွညျပွညျဆိုငျရာ လှတျငွိမျးခမြျးသာခှင့ျအဖှဲ့ကွီးက နိုငျငံရေး အကဉြျးသားတှေ၊ အကဉြျးသားတှရေဲ့ ရှေ့နတှေေ၊ ကြှမျးကငြျသူတှနေဲ့ အငျတာဗြူး ၁၅ ခု လုပျခဲ့ပွီး တှေ့ရှိခကြျတှကေို ခုလို ထုတျပွနျလိုကျတာပါ။ ဒါ့အပွငျ သတငျး အခကြျအလကျတှနေဲ့ မှတျတမျး ၁၀၀ ကြောျကိုလညျး လေ့လာခဲ့တယျလို့ ဆိုပါတယျ။ အငျတာဗြူးလုပျတဲ့အခါ အဖမျးဆီး ခံခဲ့ရတဲ့ အခြိနျ၊ စဈကွောရေး ကာလ၊ ထောငျကနြတေဲ့အခြိနျနဲ့ ပွနျလှတျလာတဲ့အခြိနျတှကေို AI အဖှဲ့က စနဈတကြ မှတျတမျးတငျခဲ့တာ ဖွဈပါတယျ။
ဖမျးဆီးစဉျမှာလညျး ဝရမျး မပါသလို ဝနျခံခကြျရရှိဖို့ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျ၊ ရကျစကျကွမျးကွုတျစှာ ဆကျဆံပွီး လူတှကေို ဖြောကျပဈတာတှေ၊ မိသားစု ဆှမြေိုးတှအေပေါျ လကျစားခြတောတှေ၊ ရှေ့နေ၊ မိသားစုနဲ့ တှေ့ခှင့ျမပေးတာတှေ၊ အစရှိတဲ့ ဥပဒခြေိုးဖောကျမှုတှကေို စဈတပျဟာ ဖမျးဆီးစဉျက စပွီး ခြုပျနှောငျ ထောငျခထြားခြိနျအထိ အဆင့ျတိုငျးမှာ ကြူးလှနျခဲ့တယျလို့ အပွညျပွညျဆိုငျရာ လှတျငွိမျးခမြျးသာခှင့ျ အဖှဲ့ကွီး AI က ထုတျပွနျခကြျမှာ ပွောထားပါတယျ။ ဖမျးဆီးတဲ့အခါမှာ ဖုနျးနဲ့ လကျပျတော့ပျ ကှနျပြူတာလို အီလကျထရောနဈ ပစ်စညျးတှနေဲ့ လကျဝတျရတနာအပါအဝငျ အခွား ပစ်စညျးတှကေိုလညျး ယူသှားကွတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ထောငျထဲမှာ နှိပျစကျတာတှကေိုလညျး AI က ထောကျပွထားပါတယျ။
ခုလို ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုတှဟော စဈကောငျစီဆန့ျကငြျသူတှရေဲ့ စိတျဓာတျကို ရိုကျခြိုးဖို့ မဟာဗြူဟာတခုလုံးရဲ့ အစိတျအပိုငျးဖွဈတယျလို့ AI ရဲ့ Agnes Callamard က ပွောပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ မွနျမာတှဟော ခုထိ ဦးမညှတျကွဘူး လို့ ကွညောခကြျ မှာ ဆိုထားပါတယျ။ “ဖုနျးတှလေိုပါပဲ၊ ဘကျထရီကုနျသှားတဲ့အခါ ပွနျအားသှငျးလိုကျကွတာပါပဲ” လို့ အငျတာဗြူးတခုမှာ ပွောခဲ့တာကိုလညျး ကွညောခကြျမှာ ကိုးကားဖောျပွသှားပါတယျ။
