စီးပြားေရး ရင္းႏီွးျမဳပ္ႏံွမႈ က်င့္ဝတ္ဆိုင္ရာ

ဒီတပတ္ မ်က္ေမွာက္ေရးရာသတင္းသံုးသပ္ခ်က္ အစီအစဥ္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ျပည္ပခရီးစဥ္အတြင္း ေျပာၾကား တိုက္တြန္းမႈေတြ ေၾကာင့္ ျမန္မာႏို္င္ငံမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏံွၾကမယ့္ လုပ္ငန္းေတြအေပၚ ဘယ္လိုအက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ ရွိမလဲဆိုတာကို ျမန္မာႏိုင္ငံ ကုန္သည္ႀကီး မ်ားအသင္း အလုပ္အမႈေဆာင္ ေကာ္မတီဝင္ ဦးႏွင္းဦး၊ စီးပြားေရးေလာကသားတဦးျဖစ္သူ ဦးစိန္ဝင္းတို႔ကို ဦးေက်ာ္ဇံသာက ဆက္သြယ္ေမးျမန္း ေဆြးေႏြးသံုးသပ္ တင္ျပထားပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ ျပည္ပမိန္႔ခြန္းေတြ၊ စကားေတြထဲ အဓိကအခ်က္တခုကေတာ့ ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏွံတဲ့ လူေတြကို သတိေပးေျပာၾကားတာျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွဖို႔အတြက္ reckless optimism မ်က္စိစံုမွိတ္ၿပီး အေကာင္းႀကီးပဲ ျမင္မေနပါနဲ႔၊ healthy skepticism အက်ဳိးရွိမဲ့ သံသယအျမင္ နည္းနည္းထားၿပီး ဆင္ျခင္စဥ္းစားၾကပါလို႔ သူေျပာပါတယ္။ အဲဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ပထမဦးဆံုး ဦးႏွင္းဦးက ေျပာပါ ဘယ္လိုသေဘာရပါသလဲ။

ဦးႏွင္းဦး ။ ။ က်ေနာ္ နားလည္တဲ့ဘက္ကေန ရွင္းလင္းျပရင္ေတာ့ သူေျပာတဲ့ အဓိပၸာယ္က က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဟိုး အရင္ကေတာ့ အက်ဳိးစီးပြားကို လိုခ်င္တဲ့အတြက္ အစိုးရအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး လုပ္ဖို႔လာတယ္။ တျခား လူထုကိစၥေတြ သိပ္မပတ္သတ္ဘူးေပါ့။ အခုဟာက ေျပာခ်င္တာက ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ ႔ အေနအထားအရ ကိုယ့္အက်ဳိးစီးပြားတခုတည္း မၾကည့္ဘဲနဲ႔ ထင္သာျမင္သာတဲ့ ရင္းႏီွး ျမႇဳပ္ႏံွမႈေတြ လာၿပီးေတာ့ ဘယ္လိုအက်ဳိးရွိမယ္။ ဟိုဘက္ဒီဘက္ ေကာင္းရာေကာင္းက်ဳိး အက်ဳိးရွိမယ့္ကိစၥဆိုရင္ေတာ့ လာသင့္တယ္။ ရွင္းရွင္းေျပာရရင္ အစိုးရေက်နပ္ေအာင္ လုပ္ေပးၿပီးေတာ့ မိမိလိုခ်င္တာ လာလုပ္မယ့္ ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွမႈေတာ့ မလုပ္သင့္ဘူးလို႔ သူက ေျပာတယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဦးစိန္ဝင္းရဲ႕အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္လည္း ၾကားပါရေစခင္မ်ား။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကို message ကို ဘယ္လို နားလည္ပါသလဲ။

ဦးစိန္ဝင္း ။ ။ ကုန္သြယ္မႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္မႈကိုက အရင္တႀကိမ္တုန္းက လုပ္ထားတဲ့ဟာေတြက- ဥပမာဆုိၾကပါစို႔၊ စားအုန္းဆီဆိုရင္ ကုမၸဏီတခုတည္း ေပးထားတာ။ ေမာ္ေတာ္ကားေတြဆိုရင္ ပါမစ္တေစာင္ သိန္း (၃) ေထာင္နဲ႔ ကိုယ့္လူေတြကိုယ္ ခ်ထားတာ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အခုဆိုရင္ ဆိုၾကပါစို႔၊ ႏိုင္ငံျခားက ပစၥည္းမ်ဳိးစံုတင္သြင္းခြင့္ကို လက္သိပ္ထိုးေပးတာ။ အဲဒါမ်ဳိးေတြက အရင္က ကေျပာင္းကျပန္ေတြက မ်ားခဲ့တဲ့အခါၾကေတာ့ အခု ေဒၚစု ေျပာတာက ႁခြင္းခ်က္မရွိ အေကာင္းျမင္ၿပီးေတာ့ မလာၾကနဲ႔ဆိုတာက အမွန္ပဲ။ အခု ႁခြင္းခ်က္မရွိ မဟုတ္ဘူး။ အခု ေမာ္ေတာ္ကား တင္သြင္းခြင့္မွာတင္ တခ်ဳိ ႔လူေတြက ေပၚလစီေတြအေျပာင္းအလဲ ခဏခဏလုပ္တဲ့အခါ သိန္းေထာင္ဂဏန္းႀကီးႀကီး၊ ေသာင္းဂဏန္းႀကီးႀကီး နစ္နာတဲ့လူေတြရွိတယ္။ အဲဒီေတာ့ ႏိုင္ငံျခားကလာတဲ့အခါဆိုရင္လည္း ႁခြင္းခ်က္မရွိ အကုန္ျမင္ၿပီးလာရင္ မွားသြားမယ္ဆိုတာက ေဒၚစုေျပာတာကို က်ေနာ္ အထူးေထာက္ခံပါတယ္။ အဆိုးျမင္ၿပီးေတာ့လည္း မွန္တယ္။ ဟိုတခ်ိန္တုန္းကလို အဆိုးျမင္ၿပီးေတာ့ မလာပါနဲ႔။ အဲဒီတုန္းကလိုလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ကေန႔က်ေတာ့ ဥပေဒနဲ႔ဘာနဲ႔ ရွိပါလိမ့္မယ္။ မရွိေသးတာေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ တျခားဥပေဒေတြ ဥပမာ property rights ေတြ မရွိေသးဘူး။ ဒီဟာေတြကို ကာကြယ္မယ့္ ဥပေဒေတြ မရွိေသးဘူးလို႔ ထိုင္းႏိုင္ငံ forum မွာ အဲဒီလို ေျပာသြားတာပါ။ ဒီဟာေတြကို လံုးဝေထာက္ခံပါတယ္။ ဒီမွာက ဥပေဒမွာလည္း အားနည္းေနပါေသးတယ္။ လုပ္မႈကိုင္မႈေတြမွာလည္း အက်င့္ေဟာင္းေတြ အမ်ားႀကီးရွိေနပါေသးတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆိုေတာ့ အခု အဲဒီလို ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွမႈဖိ္ု႔ ဆရာဦးစိန္ဝင္း ေျပာသလို အေကာင္းခ်ည္းပဲျမင္ၿပီးေတာ့ ဝင္လာေနတဲ့ လူေတြရဲ ႔ ေျခလွမ္းကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က အခုလို ေျပာလိုက္တဲ့အတြက္ ရပ္တန္႔သြားေစလိမ့္မယ္။ အဟန္႔အတား တစံုတရာ ျဖစ္ေစလိမ့္မယ္လို႔ ဦးႏွင္းဦး ထင္ပါသလား။

ဦးႏွင္းဦး ။ ။ က်ေနာ္က အဲဒါနဲ႔လည္း ပတ္သက္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ သူတို႔အတြက္ကိို စဥ္းစားစရာအခ်က္တခ်က္ေတာ့ ရွိလာတာေပါ့။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုရင္ အခုအခ်ိန္မွာ ျပန္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွမယ့္သူေတြဘက္က ျပန္ၾကည့္ပါအံုး။ က်ေနာ္တို႔က ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ဥပေဒဆိုတာ ယေန႔အထိ ထြက္မလာေသးဘူး။ ဂဃနဏ ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏွံမႈဥပေဒထဲမွာ ဘာေတြျပဌာန္းထားတယ္ဆိုတာ မသိဘဲနဲ႔ ဘယ္သူကမွ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါက နံပါတ္တစ္တခ်က္ပါ။

ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ infrastructure ေတြ ႏိုင္ငံျခားက ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွမယ့္လူေတြ လာတဲ့အခါမွာ လွ်ပ္စစ္မီးသည္ ပံုမွန္ မရေသးဘူး။ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး ေနရာတကာတိုင္းမွာ အကုန္လံုးေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ မရွိေသးဘူး။ ေျမႀကီးေတြက အရမ္း ေပါပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း သြားဖို႔လာဖို႔ အရမ္းခက္တဲ့ေနရာမွာ ေျမႀကီးေတြေပါေနတာ ရွိေနေသးၿပီးေတာ့ အလုပ္လုပ္ကိုင္ဖို႔ မရတဲ့ဟာမ်ဳိးေတြကလည္း ရွိေနတဲ့အတြက္ အင္မတန္မွလည္း သူတို႔ဘက္က စဥ္းစားမယ္ဆိုတာကို က်ေနာ္ နားလည္ထားပါတယ္။

အဲဒီေတာ့ ဒီလို ရပ္တန္႔သြားမလားဆိုရင္ေတာ့ စီးပြားေရးအရေတာ့ စီးပြားေရးသမားကေတာ့ သူအခုန ေျပာသလိုပါပဲ။ အကုန္လံုးကို ၾကည့္ပါမယ္။ ၾကည့္ၿပီးတဲ့အခါ မေကာင္းတာေတြလည္း ၾကည့္မယ္။ ေကာင္းတာေတြလည္း ၾကည့္ၿပီးေတာ့ လုပ္သာကိုင္သာရွိမယ္ ဆိုလို႔ရွိရင္ေတာ့ သူတို႔လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီလုိလာတဲ့အခါမွာ က်ေနာ္ အခုနေျပာတဲ့အခ်က္ကို ျပန္ေကာက္ရင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေျပာခ်င္တဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ ခင္မ်ားတို႔ က်ေနာ္တို႔ တိုင္းသူျပည္သားေတြရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားကိုလည္း ၾကည့္ၿပီးေတာ့လုပ္မယ့္ စီးပြားေရးျဖစ္သင့္တယ္။ အစိုးရတခုတည္းနဲ႔ ခင္ဗ်ားတို႔နဲ႔ အဆင္ေျပၿပီးေတာ့ အရင္တုန္းကလိုပဲ ေပးကမ္းၿပီး ကိုယ့္အတြက္ပဲယူသြားမယ့္ အလုပ္မ်ဳိးဆိုရင္ေတာ့ မလာပါနဲ႔လို႔ တခါတည္း သူကေျပာထားတာလို႔ က်ေနာ္သိရပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆရာဦးစိန္ဝင္း အခုေလာေလာဆယ္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲမွာ ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွမယ့္ လုပ္ငန္းေတြက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အဓိကေျပာခ်င္တဲ့ လုပ္ငန္းတခုက က်ေနာ္ နားလည္သေလာက္ အလုပ္အကိုင္ကို ဖန္တီးေပးႏိုင္မယ့္ ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွမႈမ်ဳိး ျဖစ္သင့္တယ္ဆိုတာလဲ အေလးအနက္ထားၿပီး ေျပာပါတယ္။ အခု ဆရာဦးစိန္ဝင္း သေဘာကိုလည္း ေျပာပါ။

ဦးစိန္ဝင္း ။ ။ က်ေနာ္ ျမင္တာက ဒီလုိခင္ဗ်။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေျပာတဲ့ ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွမႈ အႀကီးႀကီးဆိုတာ ဗမာျပည္မွာ က်ေနာ္ထင္တယ္ ေရနံနဲ႔ ဓာတ္ေငြ႔ပဲမ်ားတယ္။ ေရနံနဲ႔ ဓာတ္ေငြ႔ဟာက ဒီအက်ဳိးအျမတ္ကို ခြဲယူတာကေတာ့ အစိုးရက သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္တဲ့ ႏိုင္ငံ တကာစံႏႈန္းနဲ႔ ရၿပီးသား။ ဒီမွာရွိတဲ့ ကၽြမ္းက်င္သူေတြဆိုတာလည္း အတန္အသင့္ အလုပ္ရၿပီးသားပါ။

တကယ္တန္း ေျပာရရင္ က်န္တဲ့အငယ္စားေတြ၊ ဥပမာ အထည္ခ်ဳပ္တို႔ ဘာတို႔ဆိုတာ အငယ္စားေတြ။ ဘာမွမဟုတ္တာ။ တ႐ုတ္ျပည္မွာ စရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွတုန္းက အထည္ခ်ဳပ္ စဝင္လာသလို က်ေနာ္တို႔ဆီမွာလည္း အထည္ခ်ဳပ္လိုဟာမ်ဳိး။ အထည္ခ်ဳပ္လိုဟာမ်ဳိးကေတာ့ အခု အလုပ္သမားေတြအေပၚမွာ ေခါင္းပံုျဖတ္ၿပီး ယူထားတဲ့ လုပ္အားခေတြ သိပ္နည္းလြန္တာတို႔၊ ဘာတို႔ကေတာ့ အခုၿပီးခဲ့တဲ့ ပထမတဆင့္မွာပဲ တေန႔ တေထာင္ အေျခခံလစာေတာင္းလို႔၊ ဆိုၾကပါစို႔-တလမွာ သံုးေသာင္းေတာင္းလို႔ ၾကားထဲကေန ဝန္ႀကီးဦးေအာင္မင္းတို႔ ေျဖရွင္းေပးလို႔ ေျပလည္သြားၿပီ။

အခုနေျပာတဲ့ အထည္ခ်ဳပ္၊ ကုန္သည္ႀကီးမ်ားအသင္းက ဦးျမင့္စိုး တို႔ ဝင္ေျဖရွင္းေပးလို႔ ေျပလည္သြားၿပီ။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္ထပ္တဆင့္ေတာင္မွ ႏိုင္ငံေတာ္က လာမယ့္ ဇူလိုင္က်လို႔ရွိရင္ ဒီ အေျခခံလစာ ငါးေသာင္းေျခာက္ေထာင္နဲ႔ ခုႏွစ္ရာေလာက္ ျဖစ္ေအာင္လုပ္ဖို႔ေတာင္ လုပ္ငန္းရွင္ေတြကို တိုက္တြန္းထားခဲ့ၿပီးၿပီ။ ဆိုေတာ့ အစိုးရဘက္က ဒီ ရွိၿပီးသား ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွၿပီးသား လူေတြအဖို႔ေတာ့ က်ေနာ္ထင္တယ္ အႀကီးအက်ယ္လည္းမရွိဘူး။ တကယ္တန္းေျပာရရင္ အႀကီးအက်ယ္ရွိတာေတြက လွ်ပ္စစ္လုပ္ငန္းက အတန္အသင့္ရွိတယ္။ အခုနေျပာတဲ့ ေရနံနဲ႔ ဓာတ္ေငြ႔ကပဲ ရွိတာ။ လွ်ပ္စစ္က က်ေနာ္တို႔ သိပ္ေျပာေနစရာ မလိုပါဘူး။ တ႐ုတ္ကို ေရာင္းတာနဲ႔ ဒီဟာေတြက တကယ္တန္း မစရေသးဘူး။ တခ်ဳိ ႔ဟာေတြက။ ဒါေတြက သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကို ထိခိုက္မႈ မရွိရေအာင္၊ က်ေနာ္တို႔လူေတြ အလုပ္ရေအာင္ဆုိၿပီး ေဒၚစု ေျပာတာ အမွန္ပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ လာလည္းမလာရေသးတဲ့အခါက်တာ့ အခုမွ က်ေနာ္တို႔က အေနာက္အုပ္စုနဲ႔ ဥေရာပ မထိရမေတြ႔ရေသးတဲ့ ႏိုင္ငံသစ္ဟာ ဒီေနရာပါလို႔ ေျပာတာ မွန္ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္တခုက ဦးႏွင္းဦး-ခင္ဗ်ာ။ လူေတြက ဒီဘက္မွာ သံုးသပ္ၾကတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲမွာ အရင္တုန္းကေတာ့ အာဆီယံ၊ တ႐ုတ္တို႔၊ အေရွ႕အာရွႏိုင္ငံေတြက ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏံွေနၾကတာ အေတာ္မ်ားမ်ားရွိေနၿပီ။ သို႔ေပမယ့္ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြက ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွလာမယ္ ဆိုရင္ သူတုိ႔အေနာက္ႏိုင္ငံေတြရဲ ႔ ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွမႈေတြက ပိုၿပီးေတာ့ ethical ျဖစ္လိမ့္မယ္ အေရွ႕တိုင္းထက္။ အေရွ႕တိုင္းေလာက္ လူ႔အခြင့္အေရးတို႔၊ အလုပ္သမားအခြင့္အေရးတို႔၊ ပတ္ဝန္းက်င္ ျပဳန္းတီးမႈတို႔ကို ထိခိုက္ေစမွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ အျပင္က သံုးသပ္ၾကပါတယ္။ အဲဒါကို ဦးႏွင္းဦး ဘယ္လိုသေဘာရပါသလဲ။

ဦးႏွင္းဦး ။ ။ မ်ားေသာအားျဖင့္ေတာ့ ဥေရာပႏိုင္ငံေတြကပဲ အခုေျပာေနတဲ့ CSR - corporate social responsibility ဆိုတဲ့ကိစၥေတြ။ ေနာက္တခါ business ethics ကိစၥေတြ။ ဒါေတြအားလံုးဟာ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြကပဲ ေတာင္းဆိုတဲ့ကိစၥေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ အေနာက္ႏိုင္ငံကုမၸဏီေတြက သူတုိ႔ႏိုင္ငံမွာကို ဒါကိုက်င့္သံုးၿပီးသား ျဖစ္ပါတယ္။ သူတုိ႔ႏိုင္ငံက လုပ္ငန္းေတြ ျပန္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ေသးသည္ျဖစ္ေစ၊ ႀကီးသည္ျဖစ္ေစ သူတို႔က sustainable ျဖစ္ရမယ္။ win-win ျဖစ္ရမယ္။

အားလံုးက business ethics နဲ႔ business responsibility ကို ဟိုဘက္ဒီဘက္ အားလံုး တာဝန္ယူေပးရမယ္ဆိုတဲ့ အေျခခံနဲ႔ ႀကီးျပင္းလာတဲ့ ကုမၸဏီေတြျဖစ္တဲ့အတြက္ သူတို႔အတြက္ကေတာ့ ဒါေတြက ယဥ္ပါးၿပီးသား ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ႏိုင္ငံကိုက သူတုိ႔ကုမၸဏီအေပၚမွာ ခ်ထားတဲ့ စည္းမ်ဥ္းကိုက ဘယ္ႏိုင္ငံ၊ ဘယ္ပဲသြားသြား ကမာၻေပၚမွာလုပ္တဲ့ သူတုိ႔ႏိုင္ငံရဲ႕ ethics က တသားတည္းျဖစ္ရမယ္။ ေၾကးကအစ တူတာေတြ လုပ္ရမယ္ဆိုတာေတြက အားလံုးက တန္တူညီမွ်မႈကို အၿမဲတမ္းေရွ ႔ရႈတဲ့အတြက္ ethical company ေတြ လာတဲ့အခါက်ေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔မွာ ေပးရတာခ်င္းတူေတာင္မွ ေပးရတာေတြက သက္သာတာေပါ့။ သက္သက္သာသာနဲ႔ ေပးရတာေတြရွိၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔အတြက္ ျပန္ရ ႏိုင္မယ့္ အခြင့္အေရးေတြ အမ်ားႀကီး ရႏိုင္ပါတယ္။ အသိပညာေကာင္းေကာင္းရမယ္။ အဆင့္အတန္းရွိရွိ တန္းဖိုးရွိရွိ၊ ထိုက္ထိုက္ တန္တန္ ျပန္ၿပီးေတာ့ ရမယ္ဆိုတာ ရွိတဲ့အတြက္ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ လုပ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ သိပ္ၿပီးေတာ့ ေၾကာင့္ၾကစရာမရွိဘူးလို႔ သံုးသပ္မိပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒါေပမဲ့ တ႐ုတ္၊ အာဆီယံတို႔က သိပ္မဘဝင္မက်ဘူးထင္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အေနာက္တိုင္းကို ေရာက္ေနတုန္းမွာပဲ တ႐ုတ္ဘက္ကလည္း ဒီမုိကေရစီ။ အေနာက္တိုင္း ဒီမုိကေရစီဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ျပႆနာေတြကို အစြမ္းကုန္ ေျဖရွင္းႏိုင္မွာမဟုတ္ဘူးဆိုတာတုိ႔။ တခါ အာဆီယံက ကၽြမ္းက်င္သူေတြ အင္တာဗ်ဴးေတြမွာ က်ေနာ္ ၾကည့္ပါတယ္။ သူတုိ႔ဟာ အေနာက္တိုင္းနဲ႔ နီးစပ္တာထက္။ သူတို႔နဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွ ပိုအက်ဳိးရွိမယ္ဆိုၿပီး ေဝဖန္မႈေတြ ရွိေနပါတယ္။ ဒါကို ဆရာဦးစိန္ဝင္း ဘယ္လိုျမင္ပါသလဲ။

ဦးစိန္ဝင္း ။ ။ က်ေနာ္ျမင္တာကေတာ့ အေနာက္တိုင္းက ethical အရ ေကာင္းတယ္၊ မေကာင္းဘူး အဲဒီအခ်က္နဲ႔ မတိုင္းသင့္ဘူး။ အေရးႀကီးတာက ကိုယ့္ဆီကလူေတြရဲ႕ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းဥပေဒနဲ႔ ကိုယ့္ဆီကလူေတြရဲ႕အေတြးအေခၚ ျမင့္ဖို႔က အဓိက။ ဒီက ခ်မွတ္ထားတဲ့ဟာက အဓိကပဲ။

ဒီက အလြယ္တကူသြားၿပီး လိုက္ေလ်ာလို႔ရွိရင္ က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာရွိတဲ့ ဥပေဒေတြ၊ စည္းကမ္းေတြက အားေပ်ာ့ေနရင္ ဒါျဖစ္မွာပဲ။ ျမစ္ဆံုကိစၥကို သြားသတိရတယ္။ ဟိုဘက္က ျမစ္ဆံုကိစၥလုပ္တယ္။ CPI က ဘာေျပာသလဲဆိုေတာ့ ဗမာျပည္မွာ environmental act မရွိဘူးဆိုတဲ့ တခ်က္တည္းနဲ႔ ေတာင့္ထားတာပဲ။ ဒါမ်ဳိးက ကိုယ့္ဆီက အားနည္းေနတာ။ က်ေနာ္တို႔ ဒီတုိင္းျပည္မွာ ျပႆနာက ကိုယ့္ဆီက အကုန္ အားနည္းေနတာ။ ဒီမွာ ဥပမာ တံတားေတြ၊ လမ္းေတြ၊ ပုဂၢလိကကုမၸဏီေပးၿပီးေတာ့။ အဲဒီအခါက်ေတာ့ အလြဲသံုးစားမႈလုပ္တာ။ ဒါထက္ပိုဆိုးတာေတြက တပံုႀကီး။ က်ဳိက္ထီး႐ိုးဘုရားကို လိုင္စင္ေပးထားတယ္။ အလႉခံေငြမ်ဳိးေတြေတာင္ လူမႈေရး၊ ဘာသာေရးေတာင္မွ အဲဒါမ်ဳိးေတြ။ က်ေနာ္တို႔ လူေတြ၊ အကုန္လံုး ethic ပ်က္ထားတာေတြအမ်ား။ ကိုယ့္ဘက္က ျပန္ၿပီးမတ္ၿပီးေတာ့။ ကိုယ့္ဘက္က ဥပေဒေတြ မွန္မွ ပံုက်မွာလို႔ အဲဒီလို ျမင္ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ က်ေနာ္ အဲဒါကို ေမးဖို႔ခ်န္ထားတာပါ။ ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွမယ့္ လူေတြဘက္ကိုေတာ့ ေျပာပါၿပီ။ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံဘက္ ကေရာ အဲဒါကို လက္ခံႏိုင္မယ့္အေျခအေန။ ethical standard ေတြ ရွိၾကရဲ ႔လား။ ကိုယ့္က်ဳိးပဲၾကည့္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံဘက္မွာ လူေတြကလည္း လုပ္ၾကမွာလား။ ကိုယ့္ႏိုင္ငံနဲ႔ လူအမ်ားအက်ဳိးအတြက္ ခ်င့္ခ်ိန္ၿပီး စဥ္းစားၾကမလားဆိုတာကို ဦးႏွင္းဦး သေဘာထားကို ေျပာပါ။

ဦးႏွင္းဦး ။ ။ အဲဒါေတြ အားနည္းတယ္ဆိုတာ အမွန္ပါပဲ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ႏွစ္ေပါင္း (၅၀) ေလာက္ ဒါနဲ႔ ယဥ္ပါးျခင္း မရွိဘဲနဲ႔ ကင္းကြာလာခဲ့တဲ့အတြက္၊ ျမန္မာနည္း ျမန္မာဟန္နဲ႔ သြားလာခဲ့တာေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ အခုတခါေတာ့ international နဲ႔ ဆက္ဆံၿပီး လုပ္ကိုင္ရေတာ့မယ့္ ဆိုတဲ့အခါက်ေတာ့ က်ေနာ္တို႔က global ethics ေတြ၊ business ethics ေတြ က်ေနာ္တို႔ဆီက human resources က ဒါကို နားလည္သိရွိဖို႔ဆိုတာ အေရးႀကီးတဲ့ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ ဦးစိန္ဝင္း ေျပာသလိုပါပဲ။ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံ အစိုးရကလည္း က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံသားေတြအတြက္ကို မထိခိုက္ မနစ္နာေအာင္ sustainable business ေတြျဖစ္ေအာင္ဆိုၿပီး law ေတြနဲ႔ ျပဌာန္းၿပီးေတာ့ ကာကြယ္ေပးမယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ ဒါက အင္မတန္ေကာင္းတဲ့ကိစၥပါ။

စီးပြားေရးလုပ္ငန္းဆိုတာ ကိုယ့္ကခ်ည္းသာၿပီး သူမ်ားကမသာရင္ ဘယ္သူမွ မလာသလိုပဲ။ ကိုယ္ကအနစ္ခံၿပီး သူမ်ားကိုေပးမယ္ ဆိုရင္လည္း မမွ်တပါဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔ က်ေနာ္တို႔က ဒါေတြအားလံုးကေတာ့ law နဲ႔ protect လုပ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ နည္းလမ္းမမွန္ဘဲနဲ႔ လုပ္ကိုင္စားေသာက္ၿပီး ခ်မ္းသာရမယ့္ေခတ္ကလည္း မရွိေလာက္ေတာ့ဘူးလို႔ ယူဆပါတယ္။ ဒါကိုပဲ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ က ဒီဥစၥာကို ညႊန္းျပတာျဖစ္မယ္လို႔ သံုးသပ္မိပါတယ္။

အာဆီယံ၊ တ႐ုတ္တုိ႔က အေနာက္ႏိုင္ငံရဲ ႔ စီးပြားေရးနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ အံဝင္ဂြင္မက်ဘူးလို႔ ေျပာသည့္တိုင္ က်ေနာ္တို႔ေတြ႔ရသမွ် တ႐ုတ္၊ အာဆီယံႏိုင္ငံေပၚမွာေရာ အေနာက္ႏိုင္ငံအေနနဲ႔ joint-venture လုပ္ၿပီးေတာ့ စီးပြားေရးေတြ ထူေထာင္တိုးတက္ေနတာေတြက က်ေနာ္တို႔ မ်က္စိထဲမွာ ထင္ထင္ျမင္ၿပီးသာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ အားလံုးက ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အေနာက္ႏိုင္ငံ၊ အေရွ႕ႏိုင္ငံရယ္ မဟုတ္ဘူး။ က်ေနာ္တို႔ အတြက္ကို မွ်မွ်တတနဲ႔ တိုးတက္ေအာင္လုပ္ႏိုင္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြဆိုရင္ ႀကိဳဆိုဖို႔ အဆင္သင့္ရွိပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ က်ေနာ္ ေနာက္ဆံုးေမးခ်င္တာကေတာ့ အခုအခါမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ စီးပြားေရးေလာကဟာ အာဏာပိုင္ေတြ၊ အာဏာရွိတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြ၊ အစိုးရအသိုင္းအဝိုင္းနဲ႔ ဆက္ဆံၿပီးေတာ့၊ ထိေတြ႔ၿပီးေတာ့ လုပ္ၾကရတယ္။ အခုနေျပာသလို ethical စီးပြားေရးဆိုင္ရာ က်င့္ဝတ္ေတြကို လိုက္နာေစာင့္ထိန္းေရးကိစၥကအစ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြ၊ ျပည္ပႏိုင္ငံေတြ ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွမႈကို ဘယ္လို ျဖစ္ေစခ်င္တယ္ ဆိုတာအစ အဲဒီကိစၥေတြကို အတိုက္အခံ။ အထူးသျဖင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္လို ပုဂၢိဳလ္မ်ဳိးနဲ႔ ေတြ႔ဆံုဖို႔၊ အႀကံဉာဏ္ယူဖို႔၊ ညႇိႏႈိင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔ အစီအစဥ္မ်ား ရွိပါသလား။ ဆရာဦးစိန္ဝင္း အဲဒီလိုမ်ားေတြ႔ရရင္ ပိုေကာင္းမယ္လို႔ မထင္ဘူးလား။

ဦးစိန္ဝင္း ။ ။ အဲဒါေလးေတြ တျဖည္းျဖည္း ျဖစ္လာမယ္ထင္တယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ဒီဟာေတြ အကုန္လံုး ၾကားၿပီးေတာ့ က်ဳပ္တုိ႔ဆီက ဒီလုိ ျပႆနာေတြက အစံုဆိုေတာ့ ေျပာကိုမကုန္ဘူး။ ေျပာမဆံုးေပါင္ ေတာသံုးေထာင္ ျဖစ္ေနေတာ့ စီးပြားေရးသမားေတြနဲ႔ မေတြ႔ဘဲနဲ႔ကို ေဘးနားကလူေတြ ေျပာတာနဲ႔ကို သူကေတာ္ေတာ္လံုေလာက္ေနတဲ့ သေဘာျဖစ္ေနတယ္။ က်ေနာ္ ထင္တာကေတာ့ အဲဒါနဲ႔ကို လံုေလာက္ေနပါၿပီ။ သူ႔ဆီမွာလည္း စီးပြားေရးသမားေတြ အဝင္အထြက္တခ်ဳိ႕လည္း ရွိေနပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဦးႏွင္းဦးရဲ႕ အျမင္ကိုလည္း ေနာက္ဆံုးေျပာပါ။

ဦးႏွင္းဦး ။ ။ က်ေနာ္တုိ႔က ဒါ အမ်ားအတြက္၊ ႏိုင္ငံအတြက္၊ လူတဦးခ်င္းအတြက္ တိုးတက္ဖို႔ကိစၥေတြအားလံုးဟာ ဒီလို ေခါင္းေဆာင္ ေကာင္းေတြနဲ႔ က်ေနာ္တို႔က ေတြ႔ၿပီးေတာ့ အႀကံဉာဏ္ယူတဲ့ဟာ လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္တဲ့ကိစၥလို႔ က်ေနာ္ ယူဆထားပါတယ္။ အကယ္လို႔ ဒီလိုေခါင္းေဆာင္က က်ေနာ္တို႔ကို ေတြ႔ၿပီးေတာ့ အႀကံဉာဏ္ေပးမယ္ဆိုရင္လည္း က်ေနာ္တို႔က အခ်ိန္မေရြး လက္ခံဖို႔ရွိတဲ့အေၾကာင္း တင္ျပလိုပါတယ္။