ဒီတပတ္ ျမန္မာ့ေရးရာ သတင္းသံုးသပ္ခ်က္က႑မွာ ဦးေက်ာ္ဇံသာ က လာမယ့္ ႏိုဝင္ဘာလ (၇) ရက္ေန႔မွာ စစ္အစိုးရက်င္းပျပဳလုပ္မယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ ျပည္တြင္း ျပည္ပ သတင္းမီဒီယာ သတင္းရယူခြင့္ ပိတ္ပင္ခံရမႈအေပၚ ျမန္မာ့သတင္း သမဂၢ ဥကၠ႒ ဦးေမာင္ေမာင္ျမင့္ နဲ႔ ယူစီ ဘကၠေလ (University of California, Berkeley) တကၠသိုလ္မွာ သတင္းစာပညာ ေလ့လာသင္ၾကားေနသူ ကိုမင္းဇင္ တုိ႔ကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္း ေဆြးေႏြးသံုးသပ္တင္ျပထားပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏွစ္ေပါင္း (၂၀) အတြင္းမွာ လုပ္မယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲ၊ တပါတီ အာဏာရွင္စနစ္ကေန ပါတီစံု ဒီမုိကေရစီစနစ္ကို ေျပာင္းလဲမယ္ဆုိတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ.. ျမန္မာႏိုင္ငံသမုိင္းအတြက္ အင္မတန္မွ အေရးပါတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိ သမုိင္းမွာ အေရးႀကီးတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္း ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပေပးမယ့္ ကာယကံရွင္ စစ္အစိုးရကလည္း ထပ္ခါတလဲလဲ ေျပာဆုိေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ဒီ ေရြးေကာက္ပြဲကို ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔၊ ေလ့လာဖို႔၊ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ သတင္းယူဖို႔အတြက္ ျပည္ပသတင္းေထာက္ေတြကို လက္မခံဘူး၊ ဒါတြင္မက ျပည္တြင္းသတင္းေထာက္ေတြကိုလည္း ဘယ္ပံုဘယ္နည္း သတင္းယူရမယ္ဆုိတာကိုလည္း ဘာမွၫႊန္ၾကားခ်က္ မရွိဘူးဆုိတာကို သိရွိရပါတယ္။ ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဦးေမာင္ေမာင္ျမင့္ ျမန္မာသတင္း သမဂၢမွ ဘယ္လိုမ်ား တံု႔ျပန္ေျပာၾကားလိုပါသလဲ။
ဦးေမာင္ေမာင္ျမင့္ ။ ။ အရွင္းဆံုးတခုအေနနဲ႔ကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္မယ့္ ကိစၥ အင္မတန္ အေရးႀကီးတဲ့ကိစၥမွာ ႏိုင္ငံတကာက ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာသူေတြကိုလည္း ေပးမဝင္ဘူး၊ ႏုိင္ငံတကာက မီဒီယာေတြကိုလည္း ေပးမဝင္ဘူးဆုိေတာ့ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ ပထမဦးဆံုး သံသယျဖစ္မိတာက စစ္အစိုးရအေနနဲ႔ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့၊ လုပ္ထံုလုပ္နည္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ ဘယ္လိုေဆာင္ရြက္တယ္ဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ သူတုိ႔မွာ ဖံုးကြယ္စရာ တခုတေလ ရွိေနသလားလို႔ က်ေနာ္အေနနဲ႔ ပထမဦးဆံုး ျမင္ဖူးပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဖံုးကြယ္စရာ ရွိတာ မရွိတာထက္ သူတို႔က ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္မယ္ဆိုကတည္းက ႏိုင္ေအာင္ အပိုင္ တြက္ထားၿပီး ျဖစ္တယ္။ သူတို႔ကို စိန္ေခၚႏိုင္တယ္လို႔ လူတိုင္းသိထားတဲ့ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ ကလည္း မၿပိဳင္ဘူး။ အဲဒီအျပင္ က်န္ပါတီေတြ အတြက္လည္း ေငြေၾကးအင္အား၊ အခ်ိန္ကန္႔သတ္မႈေတြ အမ်ားႀကီးလုပ္ထားေတာ့ စစ္အစိုးရ လိုလားတဲ့ ႀကံ့ဖြံ႔ပါတီကို ယွဥ္ၿပိဳင္ ႏိုင္ ေလာက္တဲ့ အင္အားလည္း ဘယ္ပါတီမွလည္း မရွိပါဘူး။ ဒါကိုေတာင္ သူတို႔ ဘာေတြ ဖံုးကြယ္စရာရွိသလဲ - ကိုမင္းဇင္ သေဘာထား နည္းနည္း စေျပာပါ။
ကိုမင္းဇင္ ။ ။ အခုနေျပာသလို လုပ္ထံုးလုပ္နည္းပိုင္းဆုိင္ရာကိစၥေတြ၊ ဒီမိုကေရစီ မူပိုင္းဆိုင္ရာကိစၥေတြေတာ့ ဒါ ေျပာင္က်က် ခ်ဳိးေဖာက္မႈ တခု ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အခုနက ဘာေၾကာင့္ လုပ္ရသလဲ။ အာဏာရွင္ႏုိင္ငံေတြ၊ အာဏာရွင္တပိုင္း ႏိုင္ငံေတြ အကုန္လံုး လုိလိုက ဒီမုိကေရစီစနစ္ကို ေျပာင္းလဲမယ္ဆိုရင္ အနည္းနဲ႔အမ်ားဆိုသလို သနပ္ခါးလိမ္းတာ၊ ပန္းပန္ထားတာ လူျမင္ေကာင္းေအာင္ ၾကည့္ေကာင္းရႈေကာင္းေအာင္ လုပ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီလို လုပ္ၾကျခင္းျဖင့္ ႏိုင္ငံတကာရဲ ႔ ေထာက္ခံမႈရေအာင္ လုပ္ၾကပါတယ္။ ဗမာျပည္က ေရြးေကာက္ပြဲဆုိရင္ အင္မတန္မွ အားလံုးက မတရားဘူး၊ မမွ်တဘူး ေျပာေနေတာင္မွ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမ်ဳိးကအစ ေရြးေကာက္ပြဲ ၿပီးရင္ေတာ့ ေကာင္းႏိုးေကာင္းႏိုးဆုိၿပီး ေမွ်ာ္လင့္တာကုိ လူသိထင္ရွား ေျပာေနတာေတြ ရွိေနပါတယ္။ အဲဒီလုိ အေျခအေနမွာေတာင္မွ ဗမာစစ္တပ္က ဘယ္လိုျဖစ္ေနသလည္းဆုိရင္ ဥပမာ ၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲတုန္းကဆုိရင္ တစံုတရာ ႏုိင္ငံတကာ မီဒီယာေတြကို ခြင့္ျပဳတာ ရွိတယ္။ ဗမာႏိုင္ငံမွာတင္မကဘူး ႏိုင္ငံတကာ အီရန္လိုႏိုင္ငံမ်ဳိးမွာေတာင္ ခြင့္ျပဳတယ္။ က်ေနာ္ဆုိလိုတာက ခြင့္ျပဳတယ္ဆိုတဲ့ေနရာမွာ အကန္႔အသတ္နဲ႔ သတင္းေထာက္ေတြ ဘယ္ေနရာကို မသြားရဘူး၊ ဘယ္ေနရာပဲ သြားရမယ္။ အဲဒီေလာက္ ခြင့္ျပဳရင္ေတာင္ အနည္းနဲ႔ အမ်ားဆိုသလို သနပ္ခါးလိမ္းတာ၊ ပန္းပန္တာဆိုတဲ့ အေနအထားမ်ဳိးကုိ သူတုိ႔ ဖန္တီးႏိုင္ပါတယ္။ အခု အေနအထားက ဘာဆုိမွ ခြင့္မျပဳဘဲ။ ဘာမွ မေျပာင္းလဲဘဲ ဒီမ်က္ႏွာ နဲ႔ ဒီရုပ္နဲ႔ ဆက္အုပ္ခ်ဳပ္မယ္။ ငါတုိ႔မွာ ငါတုိ႔ လံုေလာက္တာေတြ အကုန္ရွိေနလို႔ ေျပာတဲ့ သေဘာမ်ဳိးက သူတို႔ မလံုၿခံဳတဲ့ သေဘာကို ျပတယ့္ သေဘာျဖစ္ပါတယ္။ သူတုိ႔ စိတ္ထဲမွာ ဒီ ေရြးေကာက္မွာ ေျခေခ်ာ္လက္ေခ်ာ္ တခုခု ျဖစ္သြားမွာ၊ အတိမ္အေစာင္း ျဖစ္သြားမွာ။ ဒီေလာက္အပိုင္း နည္းနာေတြ၊ ဥပေဒနည္းနာေတြနဲ႔ ခ်ဳပ္ထားတယ္၊ အေျခခံဥပေဒနဲ႔လည္း အပိုင္ခ်ဳပ္ထားတယ္၊ ဓနအင္အား ေငြအင္အားနဲ႔လည္း အပိုင္ခ်ဳပ္ထားတယ္။ ၾကားထဲမွာ လူမိုက္လူရမ္းကားေတြနဲ႔လည္း ခ်ဳပ္ထားတယ္။ ဒီၾကားထဲမွာ အစိုးရိမ္လြန္ၿပီး ဒီလို လုပ္တာ၊ တားျမစ္တာလို႔ ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ကိုမင္းဇင္ ေျပာသလိုပါပဲ။ တကယ္ေတာ့ ဒီေနရာမွာ အခြင့္ေကာင္း၊ နံမည္ေကာင္း ယူသင့္တာေပ့ါ။ ႏိုင္ငံတကာမွာ တရားမွ်တ၍ လြတ္လပ္ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္ပါတယ္။ မယံုရင္လာၾကည့္။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆုိေတာ့ ႏိုင္ေအာင္ အပိုင္တြက္ၿပီးသာ ဒါကိုပဲ ျပစရာရွိတာကိုေတာင္ သူတုိ႔ မျပရဲဘူးဆုိရင္ - ဦးေမာင္ေမာင္ျမင့္အေနနဲ႔ ဘယ္လိုသေဘာရပါသလဲ။ သူတို႔ စိတ္ထဲမွာ ဘာမ်ား မလံုၿခံဳစရာ ရွိသလဲ။
ဦးေမာင္ေမာင္ျမင့္ ။ ။ မလံုၿခံဳဘူးဆိုတဲ့ အဓိပၸါယ္က ေစာေစာက ကိုမင္းဇင္ ေထာက္ျပသြားတဲ့အတုိင္း သူတို႔မွာက အင္နဲ႔ အားနဲ႔ ဖိၿပီးေတာ့ ႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားေနတဲ့ကိစၥ။ အဲဒီ ႏိုင္ေအာင္ႀကိဳးစားေနတဲ့ကိစၥမွာလည္း ဥပေဒခ်ဳိးေဖာက္တာေတြကလည္း အမ်ားႀကီး ရွိၿပီးသား။ အဲဒီကာလမွာ အခုဆိုၾကပါစို႔ သူတို႔ေၾကညာတယ္ - မဲရံုေတြမွာ သြားၿပီးေတာ့ သတင္းသမားေတြက ဓါတ္ပံုရိုက္ခြင့္ မရွိဘူးဆုိတာမ်ဳိး။ သတင္းသမားကိုေတာင္ ေပးဝင္ခြင့္ ေပးခ်င္မွေပးမယ့္ ပံုစံမ်ဳိး။ ဒါ ျပည္တြင္းသမားကို ေျပာတာ။ အဲဒီေလာက္အထိ သူတုိ႔က ထိန္းခ်ဳပ္ထားမယ့္ အေနအထားရွိတယ္။ အဲဒါရဲ ႔ ေစာေစာက အဓိကဟာကေတာ့ မလံုၿခံဳမႈကလည္း တပိုင္းပါသလို သူတုိ႔အေနနဲ႔က ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္းကို ဂရုမစိုက္ဘူးဆိုတဲ့ အပုိင္းကလည္း တပိုင္းပါတယ္။ ေစာေစာကေျပာသလို အေမရိကန္အစိုးရကိုယ္တိုင္က ေရြးေကာက္ပြဲၿပီးရင္ ေကာင္းလာမလား။ ေရြးေကာက္ပြဲၿပီးရင္ ရလာမယ့္ အစိုးရနဲ႔ ဆက္ဆံေကာင္း ဆက္ဆံမယ္ဆိုတဲ့ ေလသံေတြ ပစ္ေနသလို။ ကုလသမဂၢကလည္း ဘာမွ တတ္ႏို္င္တဲ့ အေနအထားမရွိဘူးဆုိတာကို ျမင္ပံုရတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္လည္း သူတို႔က အခုလိုမ်ဳိး လက္ရဲဇတ္ရဲ လုပ္ေနတာလို႔ ျမင္တယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ တဖက္ကၾကည့္ရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ စစ္အစုိးရဟာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို တန္းဖိုးမထားတတ္ဘူးက တပိုင္း။ ႏိုင္ငံတကာ မီဒီယာနဲ႔ ဆက္ဆံဘူးတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳ မရွိဘူး။ ဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ မီဒီယာကို သူတုိ႔ အလိုလို ေၾကာက္ေနတာ။ ေၾကာက္စရာမလိုဘဲနဲ႔ အေၾကာက္လြန္ေနတာမ်ဳိး မျဖစ္ေနဘူးလား။
ဦးမင္းဇင္ ။ ။ ႏိုင္ငံတကာ မီဒီယာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ရွိရင္ေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ၫႊန္႔လက္ထက္တုန္းကေတာ့ ပိုၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ မီဒီယာကို က်င္က်င္လည္လည္ သူတို႔ အသံုးခ်ႏိုင္တာ၊ ကိုင္တြယ္တာေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ မီဒီယာနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ၫႊန္႔ ျပဳတ္ၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာ စစ္တပ္က ေတာ္ေတာ္ေလးကို တုံးတံုးအအ ကိုင္တြယ္တာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ က်ေနာ္အထင္ ႏိုင္ငံတကာ မီဒီယာကုိ ေၾကာက္တာအျပင္ ဗမာျပည္မွာက ၈၈ က ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အေတြ႔အႀကံဳေတြ၊ ႏိုင္ငံတကာမွာ ဆုိဗီယက္ ယူနီယံ နဲ႔ တကမာၻလံုးမွာ ဒီမုိကေရစီ လႈပ္ရွားမႈက ေတြ႔တဲ့ အေတြ႔အႀကံဳတခုက ဘာလဲဆုိေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္သန္းေရႊ ကလည္း အဲဒီ သင္ခန္းစာကို ယူပံုရပါတယ္။ အဲဒါ ဘာလဲ ဆုိေတာ့ လူေတြ စိတ္ထဲမွာ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္လာမယ္ဆုိတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ဳိး၊ ခံစားခ်က္မ်ဳိး၊ ျဖစ္ႏို္းႏို္း လာႏို္းႏိုးဆိုတဲ့ အဲဒီလို ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ဳိး ျဖစ္လာလို႔ရွိရင္ လူေတြ စိတ္ထဲမွာ အားတတ္လာမယ္။ အားတတ္လာၿပီးေတာ့ ရသမွ် အခြင့္အေရးေလး၊ နည္းနည္းေလး ပြင့္။ ပြင့္တဲ့ အခြင့္အေရးကို ယူၿပီးေတာ့ အသံုးခ်မယ္။ အဲဒီ အသံုးခ်ရင္ မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ ၿပိဳလဲႏိုင္တယ္။ အဲဒီလို အၿပိဳမခံႏိုင္ဘူး။ အဲဒီလို မၿပိဳေအာင္ ေျခလွမ္းတိုင္ကို အပ္ခ်မွတ္ခ် ေထာင့္စိေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္သြားရမယ္လို႔။ လူေတြကို ဘာမွ ေမွ်ာ္လင့္မေနနဲ႔ ဘာမွ အကဲစမ္းဖို႔ မႀကိဳစားနဲ႔၊ ႏိုင္ငံျခားသား တေယာက္လာလို႔ အဲဒီ ႏိုင္ငံျခားသားကို သြားသတင္းေပးလိုက္မယ္။ အဲဒီ သတင္းေပးလိုက္လို႔ ေျပာင္းလဲ သြားမယ္ ဆိုတဲ့ စိတ္ကူးမယဥ္နဲ႔။ အဲဒီလုိေပါ့ လူေတြ လူထုဘက္က အကဲစမ္းလာမွာ။ လူထုက ရသမွ် အခြင့္အေရးကို ဆီလို အေပါက္ရွာၿပီးေတာ့ အဲဒီ အမိႈက္ကစ ျပသာဒ္မီးေလာင္ ျဖစ္မွာကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဳးႀကီး သန္းေရႊ အပါအဝင္ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား အလြန္ ေၾကာက္တယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံတကာ မီဒီယာဆုိရင္လည္း က်ေနာ္ကိုယ္တိုင္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံကို သြားၿပီး သတင္းယူခဲ့ဘူးတာေတြ သူတို႔ ခြင့္ျပဳခ်က္နဲ႔ တခါတေလ ႀကံဳခဲ့ဘူးတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔က မဟုတ္တာကို ျပည္သူေတြကို ဆြေပးဖို႔ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မဟုတ္တာကို ေျပာဖို႔ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အခ်က္အလက္ကို ခ်ဲ ႔ကားဖို႔ေသာ္လည္းေကာင္း လုံးဝ ရည္ရြယ္ခ်က္ မရွိၾကပါဘူး။ က်န္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာ မီဒီယာဆိုတာလည္း တကယ့္ professional journalist ေတြပဲ။ ဒီလူေတြကလည္း မဟုတ္တာကို ဘယ္လိုမွ ေျပာမွာ မဟုတ္ဘူး။ အမွန္တကယ္ ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ ျမင္ကြင္းကိုပဲ အစီရင္ခံၾကမွာ၊ သတင္းပို႔ၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္လို႔သာ သူတုိ႔ ရုိးရိုးသားသား လုပ္မယ္။ ရိုးသားစြာ သူတုိ႔ ဥပေဒေဘာင္အတြင္းကေန ႏိုင္ေအာင္လုပ္ထားၿပီး ဥပေဒေဘာင္အတြင္းကေန ရိုးရိုးသားသား လုပ္မယ္ဆိုရင္ သူတို႔ ဘာမ်ားေၾကာက္စရာ ရွိပါသလဲ။ ဦးေမာင္ေမာင္ျမင့္ က ဒီကိစၥကို ဘယ္လိုျမင္ပါသလဲ။
ဦးေမာင္ေမာင္ျမင့္ ။ ။ ရိုးရိုးသားသား ကိစၥကိုယ္၌ကိုက သူတို႔မွာ ေၾကာက္စရာ ျဖစ္ေနပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ မီဒီယာသမားေတြအေနနဲ႔က ဒီသတင္းမွန္သမွ်ကို ျမင္တဲ့အတိုင္း ရိုးရိုးသားသား သတင္းပို႔မယ္ဆိုရင္၊ သတင္းေရးမယ္ဆုိရင္ကို သူတို႔အတြက္က ျပႆနာ ရွိေန ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိ သူတို႔က မရိုးသားလုိ႔ပါဘဲ။ အခုေလာေလာဆယ္ အေနထား ေရြးေကာက္ပြဲ မတုိင္ခင္ အခုအခ်ိန္အထိ အေနအထားကို ၾကည့္ရင္ စစ္အစိုးရအေနနဲ႔ ရိုးသားမႈ လံုးဝမရွိဘူး။ စစ္အစိုးရအေနနဲ႔ ဒိုင္းလူႀကီးေနရာကေန လုပ္တဲ့ေရြးေကာက္ပြဲ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ လက္ရွိ အစိုးရနဲ႔ အတိုက္အခံပါတီ ေသးေသးေလးေတြနဲ႔ ၿပိဳင္တဲ့ အေနအထား။ အဲဒီ အေနအထားကိုမွာပင္ သူတုိ႔အေနနဲ႔ ရိုးသားမႈ ကင္းမဲ့ေနၿပီး နည္းေပါင္းစံုနဲ႔ ညစ္တာေတြကို ေတြ႔ေနရပါတယ္။ ဒါေတြကို ျပည္တြင္း မီဒီယာေတြကလည္း မေျပာႏိုင္ဘူး။ ျပည္ပ မီဒီယာေတြကလည္း ျပည္တြင္းကိုဆက္ၿပီး သတင္းယူေျပာေပမယ့္ ဒီ သတင္းသမားေတြကိုယ္၌ ျပည္တြင္းကိုသြားၿပီး ကိုယ္တိုင္ကိုယ္ၾက သြားၿပီး သတင္းယူ၊ ဓါတ္ပံုရုိက္၊ ဗီြဒီယိုရိုက္တာေတြေလာက္ မခိုင္ပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ အခုလိုမ်ဳိး ခိုင္မာတဲ့ သက္ေသသာဓကမ်ဳိး သူတုိ႔ မရိုးသားပါဘူးဆိုတာကို သက္ေသျပႏိုင္မယ့္ သက္ေသ သာဓကမ်ဳိး မရေအာင္လို႔ အခုလို ႀကိဳးပမ္းေနတယ္လို႔ က်ေနာ္ျမင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေစာေစာက ကိုမင္းဇင္ ေျပာတဲ့အထဲမွာ အီရန္လို ႏိုင္ငံမ်ဳိးေတာင္ ခြင့္ျပဳဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဦးေမာင္ေမာင္ျမင့္ ကို ေမးခ်င္ပါတယ္။ ဒီေန႔ပဲ RSF (Reporters Without Borders) သတင္းစာ လြတ္လပ္မႈ ကင္းမဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေတြရဲ ႔ ေနာက္ဆံုး (၅) ႏုိင္ငံထဲမွာ အီရန္၊ ျမန္မာ တို႔ အတူတူ ပါၾကတာ အီရန္မွာေတာင္ ခြင့္ျပဳရဲရဲ ႔သာနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ အီရန္ေလာက္ေတာင္ ခြင့္မျပဳရဲဘူးဆိုတဲ့ သေဘာ ျဖစ္ေနတာေပါ့။
ဦးေမာင္ေမာင္ျမင့္ ။ ။ ဟုတ္ပါတယ္။ တခုရွိတာကေတာ့ အီရန္နဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကြာတဲ့ တခ်ဳိ ႔အခ်က္ေတြ ရွိပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆို ဒီ နယ္ျခားမဲ့ သတင္းေထာက္မ်ားအဖြဲ႔ အေနနဲ႔က ဒီ စစ္တမ္းကို ေကာက္ယူတဲ့အခါၾကေတာ့ အခ်က္အလက္ေပါင္းမ်ားစြာကို ယူပါတယ္။ အဲဒီအထဲမွာ အဓိကက်တဲ့ အခ်က္တခုက ဘာလဲဆိုရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ public media လူထုနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ မီဒီယာေတြ မွန္သမွ်ကို စစ္အစိုးရက လုံးဝ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့အခ်က္။ ေနာက္တခုက ပုဂၢလိက မီဒီယာေတြကိုလည္း မီဒီယာ သေဘာထက္ ဂ်ာနယ္ေတြ၊ မဂၢဇင္းေတြ အဲဒါေတြကိုလည္း စစ္အစိုးရအေနနဲ႔က သတင္းဆင္ဆာဘုတ္နဲ႔ လံုးဝ တိတိက်က် ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့အခ်က္။ အဲဒါေတြလည္း ပါပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း သတင္းသမားေတြကို အက်ဥ္းခ်တဲ့ေနရာ၊ ဘေလာ့ဂါေတြကို ဖမ္းဆီးတဲ့ေနရာ၊ ႏွိပ္စက္တဲ့ေနရာေတြမွာေတာ့ စစ္အစိုးရ နဲ႔ အီရန္အစိုးရတုိ႔ကေတာ့ အတူတူပါပဲ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေစာေစာက ကိုမင္းဇင္ ေျပာသြားတဲ့အထဲမွာ အေမရိကန္အစိုးရေသာမွ ေရြးေကာက္ပြဲၿပီးရင္ တစံုတခု လမ္းစ ေပၚမလား ဆုိတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ထားတယ္ဆိုတာကို က်ေနာ္လည္း သတိထားမိပါတယ္။ အခုလို သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ လံုးဝမရွိဘဲနဲ႔ အေမွာင္ခ် ၿပီးေတာ့ ျပဳလုပ္မယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္သြားၿပီဆိုရင္ေကာ အဲဒီ ေရြးေကာက္ပြဲ အခင္းအက်င္း၊ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပတဲ့ စရိုက္ေၾကာင့္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ ႔ သေဘာထား တစံုတရာ ေျပာင္းလာႏိုင္မယ္ ထင္ပါသလား။
ကိုမင္းဇင္ ။ ။ က်ေနာ္ထင္တာကေတာ့ အဲဒီ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ အကုန္လံုးက အေျခခံဥပေဒက မတရားဘူး၊ ေရြးေကာက္ပြဲ ဥပေဒက မတရားဘူး၊ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အဲဒီ ေန႔မွာေတာ့ အဲဒီတရက္ေတာ့ လြတ္လပ္ၿပီး မွ်တႏိုင္ေကာင္းရဲ ႔ အေပၚမွာ အေျခခံၿပီးေတာ့ အဲဒီလိုမ်ဳိး ေတြးဆၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခု ဒီလုိမ်ဳိး မီဒီယာေတြကို ပိတ္ပင္လိုက္တယ္ ဆုိရင္ အဲဒီတရက္ေတာ့ မွ်တႏုိင္ေကာင္းရဲ ႔ ဆိုတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္သည္ပင္ အစစအရာရာ အစိတ္စိတ္ ၿပိဳကြဲသလိုျဖစ္သြားတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မုိ႔ ဒီလိုမ်ဳိး ရုပ္ပ်က္ဆင္းပ်က္ ျဖစ္တဲ့ အေနအထားမ်ဳိးမွာေတာ့ ႏိုင္ငံတကာဘက္ကေနၿပီးေတာ့ အျပဳသေဘာေဆာင္ အေပါင္းလကၡဏာေဆာင္ၿပီး က်ေနာ္တို႔ ႀကိဳဆုိဖို႔၊ ေရြးေကာက္ပြဲကို အျပဳသေဘာေဆာင္ၿပီး ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ထားဖို႔ ပိုပိုၿပီး ခက္လာမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။
ဦးေမာင္ေမာင္ျမင့္ ။ ။ ေနာက္တခု က်ေနာ္ ၾကားျဖတ္ၿပီး ေျပာပါရေစ။ ေစာေစာက ကိုမင္းဇင္ ေထာက္ျပသြားသလို အေမရိကန္အစိုးရကပဲ ေနာက္ဆံုးေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကေလးကို သူတုိ႔အေနနဲ႔ သံတမန္စကားေတြ ေျပာတယ္။ စစ္အစိုးရအေနနဲ႔ သူတုိ႔ေျပာထားတာ ရွိတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ သံရံုးေတြရွိတယ္။ အဲဒီ သံရံုးေတြက ေရြးေကာက္ပြဲကို ေစာင့္ၾကည့္ႏိုင္တယ္လို႔ ေျပာတယ္။ ဥပမာ တခုျပရရင္ ဂ်ပန္သံရံုး အေနနဲ႔က ႏိုင္ငံေရးပါတီက ကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ ေတြ႔ဖို႔အတြက္ဆုိၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကို သူတုိ႔ ေလွ်ာက္လႊာတင္ ထားရတယ္။ ေလွ်ာက္လႊာတင္ထားၿပီး သံုးလ ၾကာတဲ့အထိ သူတို႔ ေတြ႔ခ်င္တဲ့လူတခ်ဳိ ႔ကို ေပးမေတြ႔ဘူး။ ဒါမ်ဳိးေတြ ရွိတယ္။ ဆုိလိုတာက စစ္အစိုးရ အေနနဲ႔ သူတို႔သတင္းစာ ရွင္းလင္းပြဲမွာ ဘာပဲေျပာေနေျပာေန တကယ္တမ္း လက္ေတြ႔ျဖစ္ေနတာက သူတို႔ေျပာေနတာနဲ႔ ဆန္႔က်င္ဘက္ ျဖစ္ေနပါတယ္။
