ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ ခိုလႈံေနၾကတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ ေတြထဲက ပထမအသုတ္ကို ဒီလလယ္မွာ စၿပီး ေနရပ္ျပန္ပို႔ေတာ့မယ့္ ကိစၥကို ခ်က္ခ်င္း ရပ္ဆုိင္းထားဖို႔ ႏုိင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားမႈအဖဲြ႔ Human Right Watch က တိုက္တြန္းလိုက္ပါတယ္။ ဒုကၡသည္ေတြ ျပန္ပုိ႔ေရး အစီအစဥ္နဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ႏုိင္ငံတကာနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး အဖဲြ႔ေတြက စုိးရိမ္မႈေတြ ထြက္ေပၚေနခ်ိန္မွာပဲ HRW ရဲ႕ ေတာင္းဆုိခ်က္ထြက္ေပၚလာတာပါ။ အျပည့္အစုံကိုေတာ့ ဆက္သြယ္စုံစမ္းထားတဲ့ နန္းေလာင္၀္က တင္ျပထားပါတယ္။
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံမွာ ေရာက္ေနတဲ့ ႐ုိဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္ေတြ ေနရပ္ျပန္ႏုိင္ေလာက္ေအာင္ ျမန္မာႏုိင္ငံဘက္မွာ အဆင္သင့္ မျဖစ္ေသးတဲ့အတြက္ အစီအစဥ္ကုိ ခ်က္ျခင္းဆုိင္းငံ့ထားဖုိ႔ HRW က ေတာင္းဆုိလုိက္တာပါ။ အထူးသျဖင့္ ဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ လုံၿခံဳေရးနဲ႔ အေျခခံအခြင့္အေရးေတြကုိ အာမမခံႏုိင္ေသးတဲ့အတြက္ ေနရပ္ျပန္ေရးအစီအစဥ္ေတြ မစသင့္ေသးဘူးလုိ႔ HRW ရ့ဲ ဒုကၡသည္မ်ား အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ညႊန္ၾကားေရးမႈး Bill Frelick ကဗြီအုိေအကုိ ေျပာခဲ့တာပါ။
“ဒုကၡသည္ျပန္လည္လက္ခံေရးအတြက္ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ေတြကိုေတာင္ ျမန္မာအစိုးရဘက္ကလုပ္ေပးတာ မ႐ွိေသးပါဘူး။ ဒုကၡသည္ေတြေနရပ္ျပန္တဲ့အခါ လုံၿခဳံမႈရွိဖို႔၊ လြပ္လပ္စြာသြားလာခြင့္၊ သူတို႔ရ့ဲ အခြင့္္အေရးေတြကို ေလးစားလိုက္နာတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္လာဖို႔ဆိုတာ သူတို႔ကို ျမန္မာႏုိင္ငံသားအျဖစ္အသိအမွတ္ျပဳေပးတာကေန စတင္မွရမွာပါ။ အဲဒီလိုလုပ္ေပးမွသာ ဒုကၡသည္ေတြေနရပ္ျပန္ႏုိင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒုကၡသည္ေတြ လုံလုံၿခဳံၿခဳံနဲ႔ ေနရပ္ျပန္ႏုိင္ေရးအတြက္ ျမန္မာအစိုးရ ေရွ႕ဆက္ေလ်ာက္ရမယ့္ လမ္းက အရွည္ႀကီးက်န္ပါေသးတယ္။”
ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ထဲ ရခုိင္ေျမာက္ပိုင္းက ပဋိပကၡေတြကေန ထြက္ေျပးၿပီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က ဒုကၡသည္စခန္းေတြမွာ ခိုလႈံေနၾကတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ ၇ သိန္းေက်ာ္ထဲက ပထမအသုတ္အျဖစ္ လူ ၂ ေထာင္ေက်ာ္ကို ႏုိုု၀င္ဘာလလယ္မွာ အသုတ္ခဲြၿပီး ေနရပ္ျပန္ပို႔ဖို႔ ျမန္မာနဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့႐ွ္ႏွစ္ႏုိင္ငံတာ၀န္ရွိသူေတြ ဒီသီတင္းပတ္ထဲမွာပဲ သေဘာတူထားၾကတာပါ။ ဒါေပမဲ့လည္း ဒီအစီအစဥ္မွာ ဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ သေဘာဆႏၵေတြ၊ ကုလသမဂၢလုိ တာ၀န္ရွိတဲ့ အဖဲြ႔အစည္းေတြနဲ႔ တုိင္ပင္မႈ မရွိခဲ့ဘူးလုိ႔လည္း မစၥတာ Frelick ကေျပာပါတယ္။
“ျမန္မာအစိုးရကို ေပးပို႔မယ့္ ဒုကၡသည္ေတြရဲ့ နာမည္စာရင္း ျပဳစုတဲ့အခါမွာလည္း UNHCR ကိုလည္း ေခၚယူတုိင္ပင္တာမ်ိဳးမရွိပါဘူး။ ဌာေနျပန္ပို႔ေရး လုပ္ငန္းေတြအလ်င္စလိုလုပ္ဖို႔ မလိုတဲ့အတြက္ ဒီကိစၥကို အေသအခ်ာ သတိနဲ႔လုပ္ကိုင္ရမယ္လို႔ UNHCR ေျပာပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္းက အေျခအေနေတြဟာလည္း ဒုကၡသည္ေတြ ျပန္ရေလာက္ေအာင္ အေထာက္ စိတ္ခ်ရတဲ့အေနအထားေတြ မဟုတ္ေသးဘူးလို႔လည္း UNHCR က ေျပာထားပါတယ္။”
ျမန္မာအစုိးရကေတာ့ ႐ုိဟင္ဂ်ာဆုိတဲ့ အမည္ကုိ တရား၀င္ အသိအမွတ္ျပဳ လက္ခံမထားေပမဲ့ ဒုကၡသည္ေတြကုိ ျပန္လည္လက္ခံမွာ ျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႔ လက္ခံဖုိ႔လည္း အသင့္ရွိေနေၾကာင္း ေျပာဆုိထားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ကုလသမဂၢ အပါအ၀င္ ႏုိင္ငံတကာ အသုိင္းအ၀န္းကေတာ့ ဒုကၡသည္ေတြ ဂုဏ္သိကၡာရွိရွိ လုံလုံၿခံဳၿခံဳနဲ႔ ေနရပ္ျပန္ႏုိင္တဲ့ အေျခအေနေတြ ဖန္တီးဖုိ႔ တုိက္တြန္းထားပါတယ္။
အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရးဌာန ဒုတိယေျပာခြင့္ရ Robert Palladino ကေတာ့ ေဘးဒုကၡေတြ ေလ်ာ့ပါးသက္သာေစဖို႔ ပဋိပကၡ၊ အၾကမ္းဖက္မႈနဲ႔ ႏွိပ္စက္ညႇဥ္းပန္းမႈ အေျခခံ အေၾကာင္းရင္းေတြကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းဖို႔ စတာေတြကုိ အဓိက အာ႐ုံစုိက္ထားသလုိ၊ ေနရပ္ျပန္ပုိ႔ေရး အစီအစဥ္ေတြကုိလည္း အေမရိကန္က ေစာင့္ၾကည့္ေနေၾကာင္း ေျပာဆိုထားပါတယ္။
