ရခိုင္္ျပည္နယ္ပဋိပကၡနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သတင္းလိုက္၊ သတင္းေရးသား တည္းျဖတ္ေဖာ္ျပတဲ့ ျပည္တြင္းအေျခစိုက္ သတင္းမီဒီယာသမားေတြ ရင္ဆိုုင္ရတဲ့ အေျခအေနေတြအေၾကာင္း ျမန္မာသတင္းသမားတဦးကိုယ္တိုင္ ျပဳစုေရးသားထားတဲ့ စာတမ္းတေစာင္ဟာ စာတမ္းၿပိဳင္ပြဲ အမ်ဳိးအစားတခုေအာက္မွာ ပထမဆု ခ်ီးျမႇင့္ခံရပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္း စာတမ္းျပဳစုေရးသား တင္သြင္းသူ ကိုဉာဏ္လင္းကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းၿပီး ကိုေက်ာ္ေက်ာ္သိန္းက တင္ျပထားပါတယ္။
“စကားလံုးမ်ား၏အႏၲရာယ္၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာပဋိပကၡႏွင့္ပတ္သက္၍ သတင္းေရးသားေဖာ္ျပၾကသည့့္ ျမန္မာသတင္းသမားမ်ား ရင္ဆုိင္ရသည့္ အဓိကအခက္အခဲမ်ား” လို႔ဆိုရမယ့္ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ စာတမ္းကို ျပဳစုသူကေတာ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ Kansas တကၠသိုလ္မွာ သတင္းစာပညာရပ္ႏွင့္ လူထုဆက္သြယ္ေရးဘာသာရပ္နဲ႔ လက္ရွိ Ph. D. ပါရဂူဘြဲ႔တန္းတက္ေရာက္ေနသူ ကိုဉာဏ္လင္းပါ။
သူတက္ေရာက္ေနတဲ့ Ph. D. တန္းအတြက္ စာသင္ႏွစ္တခုမွာ တင္သြင္းဖုိ႔ ဒီႏွစ္အေစာပိုင္းမွာ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းၿပီး ျပဳစုေရး သားခဲ့တဲ့စာတမ္းကို ဝါရွင္တန္ဒီစီၿမိဳ႕ေတာ္မွာ ၾသဂုတ္လ ၆ ရက္ေန႔ကေန ၉ ရက္ေန႔အထိ က်င္းပေနတဲ့ AEJMC Conference ကို ေပးပို႔တင္ သြင္းတာျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕စာတမ္းဟာ Markham ေက်ာင္းသား စာတမ္းၿပိဳင္ပြဲ ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ တင္သြင္းၾကတဲ့ စုစုေပါင္း စာတမ္း ၂၇ ေစာင္ထဲမွာ ပထမဆုခ်ီးျမႇင့္ခံရၿပီးေတာ့ ကြန္ဖရင့္စ္မွာ သူကိုယ္တိုင္ စာတမ္းကို လာေရာက္ဖတ္ၾကားခြင့္ရတာပါ။
အမ်ားအားျဖင့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာအေျခစိုက္တဲ့ သတင္းမီဒီယာ ၁၀ ခုက သတင္းေထာက္နဲ႔ အယ္ဒီတာ ၁၇ေယာက္ကို ဒီႏွစ္အေစာ ပိုင္းမွာ အြန္လိုင္းကေနဆက္သြယ္ၿပီး ရခိုင္ပဋိပကၡနဲ႔ပတ္သက္လို႔ သတင္းလိုက္၊ ေရးသား၊ တည္းျဖတ္၊ တင္ျပတာမွာ ရင္ဆိုင္ၾက ရတဲ့အေျခအေနေတြကို ေမးျမန္းထားၿပီးေတာ့ သူ႔စာတမ္းကို ျပဳစုထားတာျဖစ္ၿပီး သတင္းေထာက္ေတြရင္ဆိုင္ရတဲ့ အေျခအေန တခ်ဳိ႕နဲ႔ပတ္သက္လို႔ သူသိရတာကို ကိုဉာဏ္လင္းက ဗီြအိုေအကို အခုလိုေျပာျပပါတယ္။
“ပဋိပကၡျဖစ္တဲ့ေနရာကို သူတို႔ေတြ လြတ္လြတ္လပ္လပ္သတင္းယူလို႔ မရတာပဲ။ ေနာက္္ဒုတိယအခ်က္က အစိုးရပိုင္းနဲ႕ စစ္တပ္ဘက္ကို သူတို႔ ခ်ဥ္းကပ္ၿပီး အင္တာဗ်ဴးတဲ့အခါမွာ သူတို႔မွာ အခက္အခဲေတြရွိတယ္။ ေမးခ်င္တဲ့ဟာကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ေမးခြင့္မရဘူး။ ေမးတဲ့အခါမွာလည္းပဲ အရမ္းအကဲဆပ္တဲ့ဟာေတြမွာဆိုရင္ ဒီလိုေမးခြန္းေမးတဲ့အတြက္ တခ်ိဳ႕သတင္းေထာက္ေတြ ဆိုလို႔ရွိရင္ သတိေပးခံရတဲ့အေျခအေနထိရွိတယ္။ ေနာက္စိမ္ေခၚမႈက ဘာလဲဆိုေတာ့ ေဒသခံရခို္င္တခ်ဳိ႕ရဲ႕ ဖိအားေတြကို ခံရတယ္ဆိုၿပီးေတာ့ ေျပာၾကတယ္။ ဒီပဋိပကၡကို သတင္းလိုက္တဲ့ သတင္းသမားအမ်ားစုကလည္း ရခို္င္ေတြျဖစ္တဲ့အခါၾကေတာ့ ကုိယ့္လူမ်ဳိးအခ်င္းခ်င္း ကိုယ့္ဘက္ကို မရပ္တည္ဘဲနဲ႕ ဟိုဘက္ကို ရပ္တယ္္ဆိုၿပီးေတာ့ သူတို႔ စြပ္စဲြတာေတြရွိတယ္။ တခ်ဳိ႕ သတင္းသမားေတြဆိုရင္ သစၥာေဖာက္ဆိုၿပီး စြပ္စဲြျပစ္တင္ခံရတာေတြ ရွိတယ္။”
အခုေျပာျပသြားတာက တခ်ဳိ႕အေျခအေနေတြပဲျဖစ္ၿပီး သတင္းသမားေတြအေပၚ တဘက္လူမႈအဝန္းအဝိုင္းက ယံုၾကည္မႈမရွိတာ၊ ကိုယ္ရလာတဲ့အခ်က္အလက္ကို ေနာက္ထပ္ စိစစ္အတည္ျပဳဖုိ႔ ခက္ခဲတာ၊ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္အျပင္ ကိုယ့္မိသားစုရဲ႕ ေဘးကင္း လံုျခံဳေရးပိုင္းကိုပါ စုိးရိမ္ရတာ၊ တခ်ဳိ႕ျဖစ္ရပ္ေတြမွာဆို ၿခိမ္းေျခာက္ခံရတာထိ ရင္ဆိုင္ၾကရတဲ့ အေျခအေနေတြလည္းရွိတယ္လုိ႔ ကိုဉာဏ္လင္းကေျပာပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ သတင္းေထာက္ေတြဘက္က ေရးသားတင္ျပလာတဲ့ သတင္းေတြကို တည္းျဖတ္ရတဲ့ အယ္ဒီတာေတြအပိုင္းမွာ ရင္ဆိုင္ ရတာေတြကိုလည္း ကိုဉာဏ္လင္းကေျပာျပပါတယ္။
“ သတင္းအခ်က္အလက္ ရယူေရးကိစၥေတြမွာ စိန္ေခၚမႈေတြရွိၾကတယ္လို႔ ဆိုတယ္ခင္ဗ်။ ေနာက္ၿပီး သူတို႔ သတင္းေထာက္ေတြဆီက တက္လာတဲ့ သတင္းေတြကို မွ်မွ်တတ ျဖစ္ဖို႔အတြက္ လုပ္ရတဲ့အခါမွာ သူတို႔ အခက္အခဲေတြရွိၾကတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ေနာက္တခုက သတင္းသမားေတြ ေဘးကင္းလံုၿခံဳေရး မွာလည္း စိန္ေခၚမႈေတြရွိၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေနာက္တခုက က်င့္၀တ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ကိစၥေပါ့။ သတင္းသေဘာအရ ဒီဟာကို ထည့္သြင္းေဖၚျပဖို႔သင္တယ္၊ ေဖၚလည္း ေဖၚျပရမယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီဘက္မွာ ၾကည့္ျပန္ေတာ့လည္းအေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ သတင္းကို ထည့္ၿပီး မေဖၚျပခ်င္ဘူးဆိုတဲ့ သေဘာတရားေတြရွိလာတာေပါ့။”
ေနာက္ထပ္ႀကီးမားတဲ့ အခက္အခဲတခုကေတာ့ အသံုးအႏႈန္းကိစၥပါ။ ဒီပဋိပကၡမွာ အဓိကျဖစ္တဲ့ မြတ္ဆလင္ေတြက သူတို႔ကိုယ္ သူတို႔ ႐ိုဟင္ဂ်ာလို႔ေခၚဆိုသလို ႏုိင္ငံကာအသိုင္းအဝိုင္းကလည္း အဲဒီအတိုင္း ေခၚဆိုသံုးစြဲေပမဲ့ ဒါကို ျမန္မာအစိုးရက လက္မခံ သလို ျမန္မာလူထုအတြင္းမွာလည္း သေဘာမတူသူေတြရွိေနပါတယ္။ ဒီအေပၚမွာေရာ ျပည္တြင္းသတင္းသမားေတြမွာ ဘယ္လို သေဘာထား ရွိၾကပါသလဲ -
“ အဲဒီအသံုးအႏႈန္းနဲ႕ ပတ္သက္လို႔ရိွရင္ စာဖတ္ပရိသတ္က လက္မခံတာတို႔၊ အစိုးရက မႀကိဳက္တာတို႔၊ အဲဒီအေၾကာင္းျပခ်က္ေတြေၾကာင့္ ဘဂၤါလီဆိုတဲ့ အသံုးအႏႈန္းပဲ ဆက္ၿပီးသံုးၾကတယ္ေပါ့ေလ။ ရိုဟင္ဂ်ာလို႔ မသံုးရင္လည္း ျပႆနာမရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ မသံုးၾကတာေပါ့။ ေနာက္တခုက တခ်ဳိ႕သတင္းသမားေတြ ကိုယ္ႏႈိက္က ဒီရိုဟင္ဂ်ာမရွိဘူးဆိုၿပီး စဲြစဲြၿမဲၿမဲ ယံုၾကည္ထားၾကတာလည္း ပါပါတယ္။”
ကိုဉာဏ္လင္းဟာ Fulbright ပညာေတာ္သင္ဆုရၿပီး မက္ဆာခ်ဴးဆက္ျပည္နယ္၊ ေဘာ္စတြန္ၿမိဳ႕ Emerson ေကာလိပ္ကေန သတင္းစာပညာနဲ႔ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္မွာ မဟာဘြဲ႔ရၿပီးတဲ့ေနာက္ အခု ပါရဂူဘြဲ႔အတြက္ ဆက္တက္ေနတာျဖစ္သလို တလတႀကိမ္ထုတ္ ေမာ္ကြန္းမဂၢဇင္းရဲ႕ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္အျဖစ္ လက္ရွိအခ်ိန္ထိ လုပ္ေဆာင္ေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ အရင္ႏွစ္ေတြကက်င္းပတဲ့ ဒီကြန္ဖရင့္မွာ ျမန္မာသတင္းသမားတဦးဦး စာတမ္းတင္သြင္းတာ၊ အလားတူ ဆုရဖူးတာ စတဲ့ သတင္းမ်ဳိးေတြေတာ့ အရင္က မထြက္ဖူးပါဘူး။
ေတာင္ကာ႐ိုလိုင္းနားျပည္နယ္အေျခစိုက္ AEJMC အဖြဲ႔ဟာ သတင္းစာနဲ႔ လူထု ဆက္သြယ္ေရးဘာသာရပ္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သင္ၾကားေနသူေတြ၊ သင္ယူေနသူေတြ၊ ဝင္ေရာက္ လုပ္ကိုင္ေနၾကသူေတြရဲ႕ ပညာရပ္ပိုင္းဆိုုင္ရာ ပရဟိတအဖြဲ႔တဖြဲ႔ ျဖစ္ပါတယ္။
