[[Zawgyi/Unicode]]
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ မီဒီယာလွတ်လပ်ခွင့်ဟာ ကမ္ဘာမှာ အဆိုးဝါးဆုံး ၅ နိုင်ငံထဲကို ထိုးကျသွားတယ်လို့ နယ်စည်းမခြား သတင်းသမားများအဖွဲ့ (RSF) ရဲ့ နှစ်စဉ် ထုတ်ပြန်နေကျ သတင်းလွတ်လပ်ခွင့် ၂၀၂၂ အစီအရင်ခံစာ မှာ ပြောထားပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်အဆင့်ဟာ ၁၄၀ ကနေ ၁၇၆ ကို ကျဆင်းသွားတာပါ။ မြန်မာနိုငံရဲ့ အောက်မှာ မြောက်ကိုရီးယား (အဆင့် ၁၈၀)၊ အီရီထရီးယား (၁၇၉)၊ အီရန် (၁၇၈) နဲ့ တပ်ခ်မင်နစ္စတန် (၁၇၇) ၄ နိုင်ငံပဲ ရှိပါတော့တယ်။
တိုင်းပြည် ၁၈၀ ကို တိုင်းတာခဲ့တဲ့ အသေးစိတ်အညွှန်းကိန်းမှာတော့ မြန်မာရဲ့ လုံခြုံရေးနယ်ပယ်ဟာ ကမ္ဘာမှာ အဆိုးဝါးဆုံးအဆင့် ၁၈၀ မှာ ရှိပါတယ်။ တရားဥပဒေ ပြဌာန်းမှုနယ်ပယ်မှာ ၁၇၈၊ လူမှုနယ်ပယ်မှာ ၁၇၄၊ စီးပွါးရေးနယ်ပယ်မှာ ၁၅၅ နဲ့ နိုင်ငံရေးနယ်ပယ်မှာ ၁၄၉ ရှိပါတယ်။
စစ်အာဏာ သိမ်းပြီးကတည်းကဆိုရင် သတင်းစာဆရာ ၁၄၃ ယောက်ကို ဖမ်းဆီးခဲ့ပြီး ၅၈ ဦးက ဆက်လက် အကျဉ်းကျခံနေရဆဲ၊ ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ သတင်းစာဆရာတွေကို အကျဉ်းချထားရာမှာ တရုတ်ပြီးရင် မြန်မာနိုင်ငံက အဆိုးဝါးဆုံးနိုင်ငံအဖြစ် ဒုတိယ စွဲပါတယ်လို့ RSF က ပြောပါတယ်။
အာဏာပိုင်တွေဟာ သတင်းသမားတွေကို ဖမ်းဆီးပြီးတဲ့နောက် စနစ်တကျ ညှဉ်ပန်းနှိပ်စက် ခဲ့ပြီး သေသွားခဲ့သူ ၃ ယောက်အနက် ၂ ယောက်ဟာ အညှဉ်ပန်း အနှိပ်စက်ခံရာက သေဆုံးသွားတာဖြစ်တယ်လို့ အစီရင်ခံစာ မှာ ပြောထားပါတယ်။
ကမ္ဘာတဝှမ်းမှာတော့ အာဏာရှင်စနစ်အောက်က မီဒီယာတွေဟာ သတင်းအချက်အလက် အမှားတွေ၊ အစွန်းရောက် ဖော်ပြမှုတွေနဲ့ ဝါဒဖြန့်ချိရေးသတင်းတွေက များနေတယ်လို့ RSF က ပြောပါတယ်။ အချက်အလက် ထက် သဘောထား အမြင်သန်တဲ့ မီဒီယာတွေကများလာပြီး တိုင်းပြည်တော်တော်များများမှာ စိတ်ဝမ်းကွဲပြားလာကြတယ်လို့ အစီရင်ခံစာက ဆိုပါတယ်။ လူမှု မီဒီယာတွေမှာ သတင်းအမှားတွေက ပိုတွင်ကျယ်လာတာကိုလည်း ထောက်ပြထားပါတယ်။
==============
[[Unicode]]
မီဒီယာလှတျလပျခှင့ျအဆိုးဆုံး ငါးနိုငျငံထဲ မွနျမာပါဝငျလာ
မွနျမာနိုငျငံရဲ့ မီဒီယာလှတျလပျခှင့ျဟာ ကမ်ဘာမှာ အဆိုးဝါးဆုံး ၅ နိုငျငံထဲကို ထိုးကသြှားတယျလို့ နယျစညျးမခွား သတငျးသမားမြားအဖှဲ့ (RSF) ရဲ့ နှဈစဉျ ထုတျပွနျနကြေ သတငျးလှတျလပျခှင့ျ ၂၀၂၂ အစီအရငျခံစာ မှာ ပွောထားပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ သတငျးလှတျလပျခှင့ျအဆင့ျဟာ ၁၄၀ ကနေ ၁၇၆ ကို ကဆြငျးသှားတာပါ။ မွနျမာနိုငံရဲ့ အောကျမှာ မွောကျကိုရီးယား (အဆင့ျ ၁၈၀)၊ အီရီထရီးယား (၁၇၉)၊ အီရနျ (၁၇၈) နဲ့ တပျချမငျနစ်စတနျ (၁၇၇) ၄ နိုငျငံပဲ ရှိပါတော့တယျ။
တိုငျးပွညျ ၁၈၀ ကို တိုငျးတာခဲ့တဲ့ အသေးစိတျအညှှနျးကိနျးမှာတော့ မွနျမာရဲ့ လုံခွုံရေးနယျပယျဟာ ကမ်ဘာမှာ အဆိုးဝါးဆုံးအဆင့ျ ၁၈၀ မှာ ရှိပါတယျ။ တရားဥပဒေ ပွဌာနျးမှုနယျပယျမှာ ၁၇၈၊ လူမှုနယျပယျမှာ ၁၇၄၊ စီးပှါးရေးနယျပယျမှာ ၁၅၅ နဲ့ နိုငျငံရေးနယျပယျမှာ ၁၄၉ ရှိပါတယျ။
စဈအာဏာ သိမျးပွီးကတညျးကဆိုရငျ သတငျးစာဆရာ ၁၄၃ ယောကျကို ဖမျးဆီးခဲ့ပွီး ၅၈ ဦးက ဆကျလကျ အကဉြျးကခြံနရေဆဲ၊ ၃ ဦး သဆေုံးခဲ့ပါတယျ။ သတငျးစာဆရာတှကေို အကဉြျးခထြားရာမှာ တရုတျပွီးရငျ မွနျမာနိုငျငံက အဆိုးဝါးဆုံးနိုငျငံအဖွဈ ဒုတိယ စှဲပါတယျလို့ RSF က ပွောပါတယျ။
အာဏာပိုငျတှဟော သတငျးသမားတှကေို ဖမျးဆီးပွီးတဲ့နောကျ စနဈတကြ ညှဉျပနျးနှိပျစကျ ခဲ့ပွီး သသှေားခဲ့သူ ၃ ယောကျအနကျ ၂ ယောကျဟာ အညှဉျပနျး အနှိပျစကျခံရာက သဆေုံးသှားတာဖွဈတယျလို့ အစီရငျခံစာ မှာ ပွောထားပါတယျ။
ကမ်ဘာတဝှမျးမှာတော့ အာဏာရှငျစနဈအောကျက မီဒီယာတှဟော သတငျးအခကြျအလကျ အမှားတှေ၊ အစှနျးရောကျ ဖောျပွမှုတှနေဲ့ ဝါဒဖွန့ျခြိရေးသတငျးတှကေ မြားနတေယျလို့ RSF က ပွောပါတယျ။ အခကြျအလကျ ထကျ သဘောထား အမွငျသနျတဲ့ မီဒီယာတှကေမြားလာပွီး တိုငျးပွညျတောျတောျမြားမြားမှာ စိတျဝမျးကှဲပွားလာကွတယျလို့ အစီရငျခံစာက ဆိုပါတယျ။ လူမှု မီဒီယာတှမှော သတငျးအမှားတှကေ ပိုတှငျကယြျလာတာကိုလညျး ထောကျပွထားပါတယျ။
==============
