Zawgyi/ Unicode
ခုဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံမှာ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကြီး ကျင်းပဖို့ ၂၈ ရက်လောက်ပဲ လိုပါတော့တယ်။ တစ်ဖက်မှာတော့ Covid-19 ဒုတိယလှိုင်းကြောင့် ဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံရသူ အရေအတွက် မြင့်တက်နေပြီး သေဆုံးသူတွေလည်း တစ်နေ့တခြား များပြားလာနေတဲ့ အခြေအနေ ကြုံနေရပါတယ်။ အဲလို အခြေအနေ အောက်မှာ ကျင်းပရမယ့် ရွေးကောက်ပွဲ ဖြစ်တာကြောင့် ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် နဲ့ ကော်မရှင် အဆင့်ဆင့်၊ နိုင်ငံရေးပါတီတွေ၊ အမတ်လောင်းတွေနဲ့ ပါဝင် ပတ်သက်နေသူအားလုံး ရွေးကောက်ပွဲ ဖြစ်စဉ်ကို ခက်ခက်ခဲခဲ ဖြတ်သန်းနေတာ တွေ့မြင်ကြရပါတယ်။ အခြားနိုင်ငံ ရွေးကောက်ပွဲတွေနည်းတူ လက်ရှိ မြန်မာ့ ရွေးကောက်ပွဲမှာလည်း အငြင်းပွားမှုတွေ၊ ပြသနာတွေ ရှိနေ၊ ဖြစ်နေဆဲပါ။ ဘယ်လို အငြင်းပွားမှုတွေ ဖြစ်မလဲ၊ ဘယ်လို ပဋိပက္ခ ပြသနာတွေဖြစ်မလဲ၊ အဲဒါတွေကို ဘယ်လို ဖြေရှင်းနေကြသလဲ၊ အဲဒီ အငြင်းပွားမှု၊ ပဋိပက္ခ ပြသနာတွေဟာ ရွေးကောက်ပွဲအပေါ် ဘယ်လောက် ထိခိုက်သွားနိုင်ချေ ရှိသလဲ ဆိုတဲ့ကိစ္စ စိတ်ဝင်စားစရာပါ။ ခုတစ်ပတ် အဲဒီ ပြသနာတွေအကြောင်း လေ့လာ တင်ပြသွားပါ့မယ်။
အငြင်းပွားမှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ရင် စိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းတဲ့ ပြသနာတစ်ခု စစ်ကိုင်းတိုင်း မင်းကင်းမြို့နယ်မှာ ဖြစ်ပွားနေပါတယ်။ အဲဒီနေရာမှာ မြန်မာ- အိန္ဒိယ လမ်းမကြီးဖေါက်လုပ်ရာ လမ်းဆိုက်တွေမှာ လာရောက် အလုပ်လုပ်ကိုင်နေကြတဲ့ အခြား အရပ်ဒေသကနေ လာတဲ့ လမ်းအလုပ်သမားတွေ ရှိနေကြပါတယ်။ အဲဒီ အလုပ်သမားတွေဟာ ကိုယ့်ရဲ့ မဲဆန္ဒနယ်မြေ ပြင်ပမှာ ရက် ၉၀ ကျော်ကြာ နေထိုင်ခဲ့ရင် အဲဒီ ဒေသ မဲဆန္ဒနယ်မြေမှာပဲ မဲပေးခွင့် ရှိစေရမယ် ဆိုတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ ပြဌာန်းချက်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး အငြင်းပွားမှု ဖြစ်နေကြပါတယ်။ အငြင်းပွားကြတာက ကော်မရှင် အဖွဲ့ခွဲ နဲ့ မြို့နယ် ပြည်ခိုင်ဖြိုးပါတီပါ။
မင်းကင်းမြို့နယ် ပြည်ခိုင်ဖြိုးပါတီ ဥက္ကဌက သူ့ရဲ့ facebook စာမျက်နှာမှာ ခုလို ဖော်ပြထားပါတယ်။ “ မြန်မာ- အိန္ဒိယ လမ်းဖေါက်လုပ်ရာတွင် လုပ်ကိုင်နေကြသော အချို့ အလုပ်သမားများသည် ဥပဒေအရ သတ်မှတ်ထားသော လွန်ခဲ့သော ရက် ၉၀ ခန့်ကတည်းက ရောက်ရှိနေကြသော်လည်း အချို့ အလုပ်သမားများမှာ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပရန် ရက် အနည်းငယ် အလိုမှ ရွှေ့ပြောင်းလာကာ ပုံစံ ၃(က) ဖြင့် မဲစာရင်းပါအောင် ကြိုးစားနေကြပြီး ပါတီတစ်ခုဇ။် မဲများကို မသမာသောနည်းဖြင့် ရယူရန် ကြိုးစားနေခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ လွန်ခဲ့တဲ့ ရက် ၉၀ ခန့်ကတည်းက ရောက်ရှိကြောင်းကို ကျေးရွာ အုပ်စု အုပ်ချုပ်ရေးမှူးက အတည်ပြု ထောက်ခံရန် လိုအပ်သော်လည်း အချို့ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများဇ။် ထောက်ခံပေးရန် ငြင်းပယ်မှုများကို လျစ်လျူရှု၍ မြို့နယ် ကော်မရှင်နဲ့ အခြား အဖွဲ့အစည်းများမှ လမ်းအလုပ်သမားများ မဲစာရင်းတွင် ပါဝင်စေရေး ဆောင်ရွက်မှုများကို တွေ့ရှိရကြောင်း၊” “ အဲလို ဆောင်ရွက်နေမှုအပေါ် ကန့်ကွက်ကြောင်းနှင့် ဥပဒေနှင့် မညီသော အကြောင်းအရာများအား ဆက်လက် ကန့်ကွက်မည် ဖြစ်ကြောင်း မဲဆန္ဒရှင် ပြည်သူများအား သိစေအပ်ပါသည်။” ဆိုပြီး ဖော်ပြထားပါတယ်။
ပြည်ခိုင်ဖြိုးပါတီ ဥက္ကဌရဲ့ ဆိုလိုရင်း အဓိပ္ပါယ်ကတော့ ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင် အဖွဲ့ခွဲဟာ အဲဒီက လမ်းလုပ်သားတွေကို ဥပဒေနဲ့ အညီ မဟုတ်ပဲ မဲစာရင်းမှာ ပါအောင် ကြိုးစားနေတယ် ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်ပါပဲ။ ဒါပေမယ့် သက်ဆိုင်ရာ ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင် တာဝန်ရှိသူကတော့ အဲဒီ လမ်းအလုပ်သမားတွေဟာ ဥပဒေအရ မဲစာရင်းမှာ ပါနိုင်ဖု့ိ၊ သက်ဆိုင်ရာ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတွေဆီကနေ ထောက်ခံစာ တောင်းရကြောင်း၊ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးက သူမသိ မမြင်တာမို့ ထောက်ခံစာ မပေးနိုင်ဘူး ငြင်းတဲ့အခါ အဲဒီ ဆောက်လုပ်ရေးဆိုဒ်က အင်ဂျင်နီယာ၊ လမ်းအလုပ်သမားတွေကို သက်ဆိုင်ရာ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးနဲ့ တွေ့ဆုံစေပြီး ညှိနှိုင်းဖြေရှင်းစေတာမျိုးပဲ လုပ်ခဲ့တဲ့အကြောင်း ရှင်းလင်းထားပါတယ်။
တကယ်တော့ အဲဒီ မဲဆန္ဒနယ်မြေ အတွက် လူဦးရေ ၁၂၀ ကျော်လောက်ရဲ့ မဲစာရင်းကိစ္စ အခြေအတင် ဖြစ်ရတာ အကြောင်းရှိနေပါတယ်။ အဲဒီ မင်းကင်း ပြည်သူ့လွှတ်တော် မဲဆန္ဒနယ်မြေမှာ ၂ ကြိမ်ဆက် အနိုင်ရထားသူဟာ ပြည်ခိုင်ဖြိုးပါတီ ခေါင်းဆောင်တစ်ယောက် ဖြစ်ပြီး လွှတ်တော်တွင်း ငြင်းခုံမှုတွေမှာ နာမည်ကြီးတဲ့ အငြိမ်းစား စစ်အရာရှိဟောင်း ဦးမောင်မြင့် ဖြစ်ပါတယ်။
စစ်အစိုးရက လုပ်ပေးတဲ့ ၂၀၁၀ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ပြည်ခိုင်ဖြိုး အမတ်လောင်း ဦးမောင်မြင့်ဟာ တစည အမတ်လောင်းကို မဲအရေအတွက် ၃ဆ ခွဲကျော်လောက်နဲ့ အပြတ်အသတ် အနိုင်ရခဲ့ပါတယ်။ အင်န်အယ်လ်ဒီ ဝင်ပြိုင်တဲ့ ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲမှာတော့ တစည က ဝင်မပြိုင်ပဲ နေခဲ့ပြီး ဦးမောင်မြင့်က မဲ ၅၁% ကျော်၊ အင်န်အယ်လ်ဒီ အမတ် ဒေါ်ခင်မွှေးလွင်က ၄၈% ကျော်နဲ့ ကပ်ပြီး ပြန်အနိုင်ရခဲ့တဲ့ နေရာ ဖြစ်နေပါတယ်။ ခုတစ်ကြိမ်မှာတော့ အင်န်အယ်လ်ဒီ ဘက်က ဆောက်လုပ်ရေး ဒုဝန်ကြီး ဒေါက်တာကျော်လင်း ဝင်ပြိုင်မှာဖြစ်ပြီး အခြား ပါတီ(၃) ခုက အမတ်လောင်းတွေလည်း ဝင်ပြိုင်ကြမှာပါ။ အဲလို အခြေအနေတွေကြောင့် အသေးစိတ်ကအစ အငြင်းပွားကြတာဖြစ်ပြီး သက်ဆိုင်ရာ ဥပဒေတွေအရ ဖြေရှင်းကြရပါဦးမယ်။
နောက် အငြင်းပွား တစ်နေရာကတော့ ကချင်ပြည်နယ် တနိုင်းမဲဆန္ဒနယ်မြေမှာပါ။ အဲဒီ နယ်မြေမှာ စာရင်းအရ ကြိုတင်မဲပေးမယ့် တပ်မတော်သားတွေနဲ့ မိသားစုဝင် အရေအတွက် ၈၉၂ ယောက် အထိ ရှိနေပြီး အဲဒါ မှန်ကန်မှု ရှိမရှိ၊ ဘယ်မြို့နယ်ကနေ မဲပေးမှာလဲ စတာတွေကို အင်န်အယ်လ်ဒီ အမတ်လောင်းတွေကနေ ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်ဆီ မေးမြန်းထားတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၅ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲတုန်းက အဲဒီ တနိုင်းမြို့ ပြည်သူ့လွှတ်တော် မဲဆန္ဒနယ်မြေမှာ အင်န်အယ်လ်ဒီ အမတ်လောင်း ဦးလင်းလင်းဦးက ပြည်ခိုင်ဖြိုး အမတ်လောင်းကို ၁၈၉ မဲ အသာနဲ့ ကပ်ပြီး အနိုင်ရခဲ့တဲ့ နေရာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲလို အခြေအနေတွေ ရှိခဲ့တာကြောင့် တပ်မတော်သားတွေနဲ့ မိသားစုဝင်တွေရဲ့ ကြိုတင်မဲ ၉၀၀ နီးပါး ဆိုတာဟာ အဆုံးအဖြတ် ဖြစ်လာနိုင်တာမို့ စိစစ်ပေးဖို့ တင်ပြထားတာဖြစ်ပြီး ကော်မရှင်က ဖြေရှင်းပေးရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အလားတူ အငြင်းပွားမှုမျိုးတွေ မဟုတ်ပဲ ရွေးကောက်ပွဲ မဲဆွယ် စည်းရုံးရေး ပိုစတာ ဖျက်ဆီးခံရမှု နေရာ တစ်ချို့မှာ ဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။ နောက်ပြသနာ တစ်ခုက မမှန်သတင်း ဖြန့်ဝေပြီး မဲဆွယ် တယ်ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲမှု တစ်ချို့ ဖြစ်ပွားနေတာကိုလည်း တွေ့ကြရပါတယ်။ ရှမ်းပြည်နယ်ဘက်မှာတော့ RCSS/SSA ရှမ်းလက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့ရဲ့ ဟန့်တား နှောင့်ယှက်မှုတွေကြောင့် တအဲန်းပလောင် ပါတီ မဲဆွယ် စည်းရုံးရေး လုပ်ရခက်နေတယ် ဆိုတဲ့ ဖြစ်စဉ်လည်း ရှိနေပါတယ်။ နောက်ထပ် ပြသနာကြီးလို့ ယူဆ နိုင်တာကတော့ နိုင်ငံရေးပါတီတွေ အနေနဲ့ အစိုးရပိုင်၊ ရုပ်သံ၊ ရေဒီယို၊ သတင်းစာတွေကနေ လွှင့်ထုတ် ဖော်ပြပေးမယ့် စည်းရုံးမဲဆွယ် အကြောင်းအရာတွေကို ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်က ဆင်ဆာ ဖြတ်တောက်ခြင်းပါ။ တကယ်တော့ ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင် အသီးသီးဟာ ၂၀၁၀ မှာရော၊ ၂၀၁၅ မှာပါ ခုလိုပဲ လုပ်ကိုင်ခဲ့ဖူးတာ၊ ဥပဒေ အရလည်း ကော်မရှင်ကို အဲလို လုပ်ပိုင်ခွင့် ပေးထားလေတော့ ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ဥပဒေ၊ နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်း ဆိုင်ရာ ဥပဒေတွေ ပြင်ဆင်နိုင်မှ နောင် ရွေးကောက်ပွဲတွေမှာ အဲဒီ ပြသနာ ပြေလည်နိုင်ပါလိမ့်မယ်။
ခုလို မဲဆွယ် စည်းရုံးရေးကာလ ကိုယ်ထိလက်ရောက် တိုက်ခိုက်မှု တစ်ချို့ရှိခဲ့ပြီး လူစုလူဝေးနဲ့ အကြမ်းဖက်မှု တစ်ခုကတော့ မကွေးတိုင်း မြိုင်မြို့နယ်မှာ ဖြစ်ပွားခဲ့ပါသေးတယ်။ ဒီ ပြသနာတွေထဲက တစ်ချို့ကို နိုင်ငံရေးပါတီတွေ လက်မှတ်ထိုးထားတဲ့ CoC အရ ဖြေရှင်းတာ၊ ကော်မရှင်က ဖွဲ့စည်းပေးထားတဲ့ အငြင်းပွားမှုဆိုင်ရာ ခုံရုံးတွေကနေ တဆင့် ဖြေရှင်းတာ၊ တစ်ချို့ တည်ဆဲ ဥပဒေတွေအရ ဖြေရှင်းတာမျိုး လုပ်ပြီး ကျော်ဖြတ်နေကြပါတယ်။ သိပ်မကြာခင် တုန်းကတော့ ကိုဗစ်-19 အခြေအနေကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲ နောက်ဆုတ်ပေးဖို့ ပါတီတစ်ချို့က တောင်းဆိုခဲ့ကြပါသေးတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီကနေ့ အချိန်မှာတော့ ကိုဗစ်-19 ပြသနာ၊ ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုနဲ့ ပဋိပက္ခ ပြသနာတစ်ချို့ ရှိနေတဲ့တိုင်အောင် ဘယ်အမတ်လောင်း၊ ဘယ်ပါတီကမှ ရွေးကောက်ပွဲကနေ သပိတ်မှောက် ထွက်ခွာဖို့ မကြိုးစားပဲ ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ပဲ ပြင်ဆင်နေကြတာကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲ အောင်အောင်မြင်မြင် ကျင်းပနိုင်လိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်ရကြောင်းပါ။
--------------------------------------------------
အငွငျးပှားမှုနဲ့ ပွသနာတှကေ ရှေးကောကျပှဲကို ဘယျလောကျ ထိခိုကျစနေိုငျမလဲ
စညျသူအောငျမွင့ျ
ခုဆိုရငျ မွနျမာနိုငျငံမှာ အထှထှေရှေေးကောကျပှဲကွီး ကငြျးပဖို့ ၂၈ ရကျလောကျပဲ လိုပါတော့တယျ။ တဈဖကျမှာတော့ Covid-19 ဒုတိယလှိုငျးကွောင့ျ ဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျခံရသူ အရအေတှကျ မွင့ျတကျနပွေီး သဆေုံးသူတှလေညျး တဈနေ့တခွား မြားပွားလာနတေဲ့ အခွအေနေ ကွုံနရေပါတယျ။ အဲလို အခွအေနေ အောကျမှာ ကငြျးပရမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲ ဖွဈတာကွောင့ျ ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျ နဲ့ ကောျမရှငျ အဆင့ျဆင့ျ၊ နိုငျငံရေးပါတီတှေ၊ အမတျလောငျးတှနေဲ့ ပါဝငျ ပတျသကျနသေူအားလုံး ရှေးကောကျပှဲ ဖွဈစဉျကို ခကျခကျခဲခဲ ဖွတျသနျးနတော တှေ့မွငျကွရပါတယျ။ အခွားနိုငျငံ ရှေးကောကျပှဲတှနေညျးတူ လကျရှိ မွနျမာ့ ရှေးကောကျပှဲမှာလညျး အငွငျးပှားမှုတှေ၊ ပွသနာတှေ ရှိနေ၊ ဖွဈနဆေဲပါ။ ဘယျလို အငွငျးပှားမှုတှေ ဖွဈမလဲ၊ ဘယျလို ပဋိပက်ခ ပွသနာတှဖွေဈမလဲ၊ အဲဒါတှကေို ဘယျလို ဖွရှေငျးနကွေသလဲ၊ အဲဒီ အငွငျးပှားမှု၊ ပဋိပက်ခ ပွသနာတှဟော ရှေးကောကျပှဲအပေါျ ဘယျလောကျ ထိခိုကျသှားနိုငျခြေ ရှိသလဲ ဆိုတဲ့ကိစ်စ စိတျဝငျစားစရာပါ။ ခုတဈပတျ အဲဒီ ပွသနာတှအေကွောငျး လေ့လာ တငျပွသှားပါ့မယျ။
အငွငျးပှားမှုတှနေဲ့ ပတျသကျရငျ စိတျဝငျစားဖို့ ကောငျးတဲ့ ပွသနာတဈခု စဈကိုငျးတိုငျး မငျးကငျးမွို့နယျမှာ ဖွဈပှားနပေါတယျ။ အဲဒီနရောမှာ မွနျမာ- အိန်ဒိယ လမျးမကွီးဖေါကျလုပျရာ လမျးဆိုကျတှမှော လာရောကျ အလုပျလုပျကိုငျနကွေတဲ့ အခွား အရပျဒသေကနေ လာတဲ့ လမျးအလုပျသမားတှေ ရှိနကွေပါတယျ။ အဲဒီ အလုပျသမားတှဟော ကိုယ့ျရဲ့ မဲဆန်ဒနယျမွေ ပွငျပမှာ ရကျ ၉၀ ကြောျကွာ နထေိုငျခဲ့ရငျ အဲဒီ ဒသေ မဲဆန်ဒနယျမွမှောပဲ မဲပေးခှင့ျ ရှိစရေမယျ ဆိုတဲ့ ရှေးကောကျပှဲ ဥပဒေ ပွဌာနျးခကြျနဲ့ ပတျသကျပွီး အငွငျးပှားမှု ဖွဈနကွေပါတယျ။ အငွငျးပှားကွတာက ကောျမရှငျ အဖှဲ့ခှဲ နဲ့ မွို့နယျ ပွညျခိုငျဖွိုးပါတီပါ။
မငျးကငျးမွို့နယျ ပွညျခိုငျဖွိုးပါတီ ဥက်ကဌက သူ့ရဲ့ facebook စာမကြျနှာမှာ ခုလို ဖောျပွထားပါတယျ။ “ မွနျမာ- အိန်ဒိယ လမျးဖေါကျလုပျရာတှငျ လုပျကိုငျနကွေသော အခြို့ အလုပျသမားမြားသညျ ဥပဒအေရ သတျမှတျထားသော လှနျခဲ့သော ရကျ ၉၀ ခန့ျကတညျးက ရောကျရှိနကွေသောျလညျး အခြို့ အလုပျသမားမြားမှာ ရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပရနျ ရကျ အနညျးငယျ အလိုမှ ရှှေ့ပွောငျးလာကာ ပုံစံ ၃(က) ဖွင့ျ မဲစာရငျးပါအောငျ ကွိုးစားနကွေပွီး ပါတီတဈခုဇ။ျ မဲမြားကို မသမာသောနညျးဖွင့ျ ရယူရနျ ကွိုးစားနခွေငျးဖွဈကွောငျး၊ လှနျခဲ့တဲ့ ရကျ ၉၀ ခန့ျကတညျးက ရောကျရှိကွောငျးကို ကြေးရှာ အုပျစု အုပျခြုပျရေးမှူးက အတညျပွု ထောကျခံရနျ လိုအပျသောျလညျး အခြို့ အုပျခြုပျရေးမှူးမြားဇ။ျ ထောကျခံပေးရနျ ငွငျးပယျမှုမြားကို လစြျလြူရှု၍ မွို့နယျ ကောျမရှငျနဲ့ အခွား အဖှဲ့အစညျးမြားမှ လမျးအလုပျသမားမြား မဲစာရငျးတှငျ ပါဝငျစရေေး ဆောငျရှကျမှုမြားကို တှေ့ရှိရကွောငျး၊” “ အဲလို ဆောငျရှကျနမှေုအပေါျ ကန့ျကှကျကွောငျးနှင့ျ ဥပဒနှေင့ျ မညီသော အကွောငျးအရာမြားအား ဆကျလကျ ကန့ျကှကျမညျ ဖွဈကွောငျး မဲဆန်ဒရှငျ ပွညျသူမြားအား သိစအေပျပါသညျ။” ဆိုပွီး ဖောျပွထားပါတယျ။
ပွညျခိုငျဖွိုးပါတီ ဥက်ကဌရဲ့ ဆိုလိုရငျး အဓိပ်ပါယျကတော့ ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျ အဖှဲ့ခှဲဟာ အဲဒီက လမျးလုပျသားတှကေို ဥပဒနေဲ့ အညီ မဟုတျပဲ မဲစာရငျးမှာ ပါအောငျ ကွိုးစားနတေယျ ဆိုတဲ့ စှပျစှဲခကြျပါပဲ။ ဒါပမေယ့ျ သကျဆိုငျရာ ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျ တာဝနျရှိသူကတော့ အဲဒီ လမျးအလုပျသမားတှဟော ဥပဒအေရ မဲစာရငျးမှာ ပါနိုငျဖု့ိ၊ သကျဆိုငျရာ အုပျခြုပျရေးမှူးတှဆေီကနေ ထောကျခံစာ တောငျးရကွောငျး၊ အုပျခြုပျရေးမှူးက သူမသိ မမွငျတာမို့ ထောကျခံစာ မပေးနိုငျဘူး ငွငျးတဲ့အခါ အဲဒီ ဆောကျလုပျရေးဆိုဒျက အငျဂငြျနီယာ၊ လမျးအလုပျသမားတှကေို သကျဆိုငျရာ အုပျခြုပျရေးမှူးနဲ့ တှေ့ဆုံစပွေီး ညှိနှိုငျးဖွရှေငျးစတောမြိုးပဲ လုပျခဲ့တဲ့အကွောငျး ရှငျးလငျးထားပါတယျ။
တကယျတော့ အဲဒီ မဲဆန်ဒနယျမွေ အတှကျ လူဦးရေ ၁၂၀ ကြောျလောကျရဲ့ မဲစာရငျးကိစ်စ အခွအေတငျ ဖွဈရတာ အကွောငျးရှိနပေါတယျ။ အဲဒီ မငျးကငျး ပွညျသူ့လှှတျတောျ မဲဆန်ဒနယျမွမှော ၂ ကွိမျဆကျ အနိုငျရထားသူဟာ ပွညျခိုငျဖွိုးပါတီ ခေါငျးဆောငျတဈယောကျ ဖွဈပွီး လှှတျတောျတှငျး ငွငျးခုံမှုတှမှော နာမညျကွီးတဲ့ အငွိမျးစား စဈအရာရှိဟောငျး ဦးမောငျမွင့ျ ဖွဈပါတယျ။
စဈအစိုးရက လုပျပေးတဲ့ ၂၀၁၀ ရှေးကောကျပှဲမှာ ပွညျခိုငျဖွိုး အမတျလောငျး ဦးမောငျမွင့ျဟာ တစည အမတျလောငျးကို မဲအရအေတှကျ ၃ဆ ခှဲကြောျလောကျနဲ့ အပွတျအသတျ အနိုငျရခဲ့ပါတယျ။ အငျနျအယျလျဒီ ဝငျပွိုငျတဲ့ ၂၀၁၅ ရှေးကောကျပှဲမှာတော့ တစည က ဝငျမပွိုငျပဲ နခေဲ့ပွီး ဦးမောငျမွင့ျက မဲ ၅၁% ကြောျ၊ အငျနျအယျလျဒီ အမတျ ဒေါျခငျမှှေးလှငျက ၄၈% ကြောျနဲ့ ကပျပွီး ပွနျအနိုငျရခဲ့တဲ့ နရော ဖွဈနပေါတယျ။ ခုတဈကွိမျမှာတော့ အငျနျအယျလျဒီ ဘကျက ဆောကျလုပျရေး ဒုဝနျကွီး ဒေါကျတာကြောျလငျး ဝငျပွိုငျမှာဖွဈပွီး အခွား ပါတီ(၃) ခုက အမတျလောငျးတှလေညျး ဝငျပွိုငျကွမှာပါ။ အဲလို အခွအေနတှေကွေောင့ျ အသေးစိတျကအစ အငွငျးပှားကွတာဖွဈပွီး သကျဆိုငျရာ ဥပဒတှေအေရ ဖွရှေငျးကွရပါဦးမယျ။
နောကျ အငွငျးပှား တဈနရောကတော့ ကခငြျပွညျနယျ တနိုငျးမဲဆန်ဒနယျမွမှောပါ။ အဲဒီ နယျမွမှော စာရငျးအရ ကွိုတငျမဲပေးမယ့ျ တပျမတောျသားတှနေဲ့ မိသားစုဝငျ အရအေတှကျ ၈၉၂ ယောကျ အထိ ရှိနပွေီး အဲဒါ မှနျကနျမှု ရှိမရှိ၊ ဘယျမွို့နယျကနေ မဲပေးမှာလဲ စတာတှကေို အငျနျအယျလျဒီ အမတျလောငျးတှကေနေ ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျဆီ မေးမွနျးထားတာပဲ ဖွဈပါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၅ အထှထှေေ ရှေးကောကျပှဲတုနျးက အဲဒီ တနိုငျးမွို့ ပွညျသူ့လှှတျတောျ မဲဆန်ဒနယျမွမှော အငျနျအယျလျဒီ အမတျလောငျး ဦးလငျးလငျးဦးက ပွညျခိုငျဖွိုး အမတျလောငျးကို ၁၈၉ မဲ အသာနဲ့ ကပျပွီး အနိုငျရခဲ့တဲ့ နရော ဖွဈပါတယျ။ အဲလို အခွအေနတှေေ ရှိခဲ့တာကွောင့ျ တပျမတောျသားတှနေဲ့ မိသားစုဝငျတှရေဲ့ ကွိုတငျမဲ ၉၀၀ နီးပါး ဆိုတာဟာ အဆုံးအဖွတျ ဖွဈလာနိုငျတာမို့ စိစဈပေးဖို့ တငျပွထားတာဖွဈပွီး ကောျမရှငျက ဖွရှေငျးပေးရမှာ ဖွဈပါတယျ။ အလားတူ အငွငျးပှားမှုမြိုးတှေ မဟုတျပဲ ရှေးကောကျပှဲ မဲဆှယျ စညျးရုံးရေး ပိုစတာ ဖကြျဆီးခံရမှု နရော တဈခြို့မှာ ဖွဈပှားခဲ့ပါတယျ။ နောကျပွသနာ တဈခုက မမှနျသတငျး ဖွန့ျဝပွေီး မဲဆှယျ တယျဆိုတဲ့ စှပျစှဲမှု တဈခြို့ ဖွဈပှားနတောကိုလညျး တှေ့ကွရပါတယျ။ ရှမျးပွညျနယျဘကျမှာတော့ RCSS/SSA ရှမျးလကျနကျကိုငျ တပျဖှဲ့ရဲ့ ဟန့ျတား နှောင့ျယှကျမှုတှကွေောင့ျ တအဲနျးပလောငျ ပါတီ မဲဆှယျ စညျးရုံးရေး လုပျရခကျနတေယျ ဆိုတဲ့ ဖွဈစဉျလညျး ရှိနပေါတယျ။ နောကျထပျ ပွသနာကွီးလို့ ယူဆ နိုငျတာကတော့ နိုငျငံရေးပါတီတှေ အနနေဲ့ အစိုးရပိုငျ၊ ရုပျသံ၊ ရဒေီယို၊ သတငျးစာတှကေနေ လှှင့ျထုတျ ဖောျပွပေးမယ့ျ စညျးရုံးမဲဆှယျ အကွောငျးအရာတှကေို ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျက ဆငျဆာ ဖွတျတောကျခွငျးပါ။ တကယျတော့ ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျ အသီးသီးဟာ ၂၀၁၀ မှာရော၊ ၂၀၁၅ မှာပါ ခုလိုပဲ လုပျကိုငျခဲ့ဖူးတာ၊ ဥပဒေ အရလညျး ကောျမရှငျကို အဲလို လုပျပိုငျခှင့ျ ပေးထားလတေော့ ရှေးကောကျပှဲဆိုငျရာ ဥပဒေ၊ နိုငျငံရေးပါတီမြား မှတျပုံတငျခွငျး ဆိုငျရာ ဥပဒတှေေ ပွငျဆငျနိုငျမှ နောငျ ရှေးကောကျပှဲတှမှော အဲဒီ ပွသနာ ပွလေညျနိုငျပါလိမ့ျမယျ။
ခုလို မဲဆှယျ စညျးရုံးရေးကာလ ကိုယျထိလကျရောကျ တိုကျခိုကျမှု တဈခြို့ရှိခဲ့ပွီး လူစုလူဝေးနဲ့ အကွမျးဖကျမှု တဈခုကတော့ မကှေးတိုငျး မွိုငျမွို့နယျမှာ ဖွဈပှားခဲ့ပါသေးတယျ။ ဒီ ပွသနာတှထေဲက တဈခြို့ကို နိုငျငံရေးပါတီတှေ လကျမှတျထိုးထားတဲ့ CoC အရ ဖွရှေငျးတာ၊ ကောျမရှငျက ဖှဲ့စညျးပေးထားတဲ့ အငွငျးပှားမှုဆိုငျရာ ခုံရုံးတှကေနေ တဆင့ျ ဖွရှေငျးတာ၊ တဈခြို့ တညျဆဲ ဥပဒတှေအေရ ဖွရှေငျးတာမြိုး လုပျပွီး ကြောျဖွတျနကွေပါတယျ။ သိပျမကွာခငျ တုနျးကတော့ ကိုဗဈ-19 အခွအေနကွေောင့ျ ရှေးကောကျပှဲ နောကျဆုတျပေးဖို့ ပါတီတဈခြို့က တောငျးဆိုခဲ့ကွပါသေးတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ဒီကနေ့ အခြိနျမှာတော့ ကိုဗဈ-19 ပွသနာ၊ ရှေးကောကျပှဲဆိုငျရာ အငွငျးပှားမှုနဲ့ ပဋိပက်ခ ပွသနာတဈခြို့ ရှိနတေဲ့တိုငျအောငျ ဘယျအမတျလောငျး၊ ဘယျပါတီကမှ ရှေးကောကျပှဲကနေ သပိတျမှောကျ ထှကျခှာဖို့ မကွိုးစားပဲ ယှဉျပွိုငျဖို့ပဲ ပွငျဆငျနကွေတာကို ကွည့ျခွငျးအားဖွင့ျ ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲ အောငျအောငျမွငျမွငျ ကငြျးပနိုငျလိမ့ျမယျလို့ မြှောျလင့ျရကွောငျးပါ။