(Zawgyi/ Unicode)
ယူကရိန်းမှာ အရပ်သား ထိခိုက် သေဆုံးမှု တိုးလာသလို အကြမ်းဖက်မှုတွေကြားကနေ ဘေးလွတ်ရာ အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံတွေဆီကို ထွက်ပြေးနေရသူတွေလည်း ပိုပြီး များလာနေတာနဲ့ အတူ ယူကရိန်းမှာ တိုက်ပွဲတွေကို ငြိမ်းချမ်းစွာ အဆုံးသတ်ဖို့ ကုလသမဂ္ဂနဲ့ နိုင်ငံတကာ အကူအညီပေးရေး အဖွဲ့အစည်းတွေက တောင်းဆိုနေကြပါတယ်။ အခုအချိန်ထိ အရပ်သား ထိခိုက်သေဆုံးမှု စုစုပေါင်း ၁,၃၃၅ ဦးရှိနေပြီး ဒီထဲမှာ ၄၇၄ ဦး သေဆုံးပြီး ဒဏ်ရာရသူက ၈၆၁ ဦး ရှိကြောင်း ကုလသမဂ္ဂက ဖော်ပြပါတယ်။ ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဂျီနီဗာကနေ Lisa Schlein ပေးပို့တဲ့ သတင်းဆောင်းပါးကို မသိင်္ဂ ီထိုက် ပြောပြပေးပါမယ်။
ယူကရိန်းမှာ ထိခိုက်သေဆုံးရမှု အရေအတွက်ကို ပြုစုတဲ့ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး မဟာမင်းကြီးရုံး ကတော့ လက်တွေ့ ထိခိုက် သေဆုံးမှု အရေအတွက်က စာရင်းပြုစု ထားတာထက် ပိုပြီး များမယ်လို့ ယုံကြည်ထားပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး မဟာမင်းကြီး Michelle Bachelet က လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှု ဆိုင်ရာ ပြဿနာကြီးလို့ ပြောဆိုလိုက်ပြီး ပဋိပက္ခကို ငြိမ်းချမ်းစွာ အမြန် အဆုံးသတ်ဖို့ ထပ်ပြီး တောင်းဆိုပါတယ်။
လက်ရှိ စစ်ဖြစ်နေတာကြောင့် ယူကရိန်း နိုင်ငံတွင်းက ဒေသ အများအပြားမှာ အရပ်သား သေဆုံးမှုနဲ့ ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရမှုတွေကို စစ်ဆေး အတည်ပြုလို့ မရကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး မဟာမင်းကြီးရဲ့ ပြောခွင့်ရ Liz Throssell က ပြောပါတယ်။ ရုရှား တပ်ဖွဲ့တွေရဲ့ လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှုတွေနဲ့ ဖောက်ခွဲ လက်နက်တွေကြောင့် ထိခိုက် သေဆုံးမှု အများဆုံး ဖြစ်ရကြောင်းလည်း သူက ပြောပါတယ်။ လက်နက်ကြီးတွေ၊ ဒုံးကျည်တွေနဲ့ မြို့ အများအပြား တိုက်ခိုက်ခံရတာမှာ ရာနဲ့ချီတဲ့ လူနေအဆောက်အအုံတွေ ပျက်စီး ပြိုကျရတယ်လို့လည်း သူမက ပြောပါတယ်။
“ သတင်းထောက်တွေကို ခြိမ်းခြောက်ပြီး တကယ်လည်း အန္တရာယ်ပြုတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းတွေကြောင့် ကျမတို့ ထိတ်လန့်တုန်လှုပ်ရပါတယ်။ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့တွေ လတ်တလော ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ အရှေ့ပိုင်းမှာ ယူကရိန်းလိုလားသူတွေကို တရားဥပဒေမဲ့ ဖမ်းဆီးတဲ့ သတင်းတွေ၊ နောက် ယူကရိန်း အစိုးရ ထိန်းချုပ်ရာ ဒေသတွေမှာ ရုရှား လိုလားသူတွေလို့ ယူဆခံရသူတွေ အပေါ် အကြမ်းဖက်တယ်ဆိုတဲ့ သတင်းတွေကြောင့်လည်း ကျမတို့ စိုးရိမ်ရပါတယ်။”
ယူကရိန်း နိုင်ငံကနေ အိမ်နီးချင်း ပိုလန်၊ မိုလ်ဒိုဗာ၊ ရိုမေးနီးယား၊ ဟန်ဂေရီ၊ ဆလိုဗက်ကီးယားနဲ့ တခြားသော ဥရောပ နိုင်ငံတွေကို ထွက်ပြေး ရသူက နှစ်သန်းကျော် ရှိပြီလို့လည်း ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ အေဂျင်စီက ပြောပါတယ်။ ယူကရိန်းရဲ့ ဆိပ်ကမ်းမြို့ Mariupol မှာ ပိတ်မိနေပြီး ထွက်ပြေးလို့ မရဘဲ ဖြစ်နေသူက သိန်းချီရှိနေတယ်လို့လည်း နိုင်ငံတကာ ကြက်ခြေနီ အသင်း ICRC ရဲ့ ပြောခွင့်ရ Ewan Watson က ပြောပါတယ်။
“ မြို့ထဲကနေ အရပ်သားတွေ ဘေးကင်းစွာ ထွက်ခွာနိုင်ရေးကို အတွက် ကျနော်တို့ရဲ့ ဘက်မလိုက် ကြားနေ အခန်းကဏ္ဍကနေ ဆောင်ရွက်ပေးရေး အဆင်သင့် ရှိနေပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီကနေ့ လက်တွေ့ ဖြစ်နေတာက လူတွေ အတွက် ကမ္ဘာပျက်သလို ဖြစ်နေပါတယ်။ အခြေအနေက ပိုဆိုးလာပါတယ်။ မရှိ မဖြစ် ကုန်စည်တွေလည်း ပြတ်လပ်နေပါပြီ။ ဒါကြောင့် ကျနော်တို့ ဒီကနေ့ တောင်းဆိုနေတာကတော့ ဒီလူတွေကို အသက်ကယ် ကူညီရေး ဖြစ်ပါတယ်။”
အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက် ကျိုးပေါက်ပြီး နောက်မှာတော့ Mariupol ကနေ လူတွေ ဘေးကင်းစွာ ထွက်ခွာနိုင်ရေး အတွက် လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ လမ်းကြောင်းတွေ ဖန်တီးမယ့် ရုရှားရဲ့ အဆိုပြုချက်လည်း မအောင်မမြင် ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ အရေးတကြီး လိုအပ်နေတဲ့ အထဲမှာ အရေးပေါ် ခိုလှုံရေးစခန်း၊ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု၊ အစားအသောက်၊ သောက်သုံးရေနဲ့ မိလ္လာ တို့လည်း ပါဝင်ကြောင်း အကူအညီပေးရေး အဖွဲ့အစည်းတွေက ပြောပါတယ်။ ဒါ့အပြင် စိတ်ဒဏ်ရာတွေ၊ ပူဆွေး ဝမ်းနည်းဖွယ်ရာ ကပ်ဘေးကြီးလို့လည်း သူတို့က သုံးနှုန်း ပြောဆိုလိုက်ပြီး ဒီအခြေအနေကို ဖြေရှင်းနိုင်ရေး အတွက် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပံ့ပိုးမှုတွေလည်း လိုအပ်တယ်လို့လည်း ပြောဆိုကြပါတယ်။
(Unicode)
ကမ်ဘာပကြျသလိုဖွဈနတေဲ့ ယူကရိနျးစဈဘေးဒုက်ခသညျတို့ အခွအေနေ
ယူကရိနျးမှာ အရပျသား ထိခိုကျ သဆေုံးမှု တိုးလာသလို အကွမျးဖကျမှုတှကွေားကနေ ဘေးလှတျရာ အိမျနီးခငြျး နိုငျငံတှဆေီကို ထှကျပွေးနရေသူတှလေညျး ပိုပွီး မြားလာနတောနဲ့ အတူ ယူကရိနျးမှာ တိုကျပှဲတှကေို ငွိမျးခမြျးစှာ အဆုံးသတျဖို့ ကုလသမဂ်ဂနဲ့ နိုငျငံတကာ အကူအညီပေးရေး အဖှဲ့အစညျးတှကေ တောငျးဆိုနကွေပါတယျ။ အခုအခြိနျထိ အရပျသား ထိခိုကျသဆေုံးမှု စုစုပေါငျး ၁,၃၃၅ ဦးရှိနပွေီး ဒီထဲမှာ ၄၇၄ ဦး သဆေုံးပွီး ဒဏျရာရသူက ၈၆၁ ဦး ရှိကွောငျး ကုလသမဂ်ဂက ဖောျပွပါတယျ။ ဆှဈဇာလနျနိုငျငံ ဂြီနီဗာကနေ Lisa Schlein ပေးပို့တဲ့ သတငျးဆောငျးပါးကို မသိငျ်ဂ ီထိုကျ ပွောပွပေးပါမယျ။
ယူကရိနျးမှာ ထိခိုကျသဆေုံးရမှု အရအေတှကျကို ပွုစုတဲ့ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေး မဟာမငျးကွီးရုံး ကတော့ လကျတှေ့ ထိခိုကျ သဆေုံးမှု အရအေတှကျက စာရငျးပွုစု ထားတာထကျ ပိုပွီး မြားမယျလို့ ယုံကွညျထားပါတယျ။ ဒါကွောင့ျလညျး ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေး မဟာမငျးကွီး Michelle Bachelet က လူသားခငြျး စာနာထောကျထားမှု ဆိုငျရာ ပွူနာကွီးလို့ ပွောဆိုလိုကျပွီး ပဋိပက်ခကို ငွိမျးခမြျးစှာ အမွနျ အဆုံးသတျဖို့ ထပျပွီး တောငျးဆိုပါတယျ။
လကျရှိ စဈဖွဈနတောကွောင့ျ ယူကရိနျး နိုငျငံတှငျးက ဒသေ အမြားအပွားမှာ အရပျသား သဆေုံးမှုနဲ့ ထိခိုကျဒဏျရာ ရမှုတှကေို စဈဆေး အတညျပွုလို့ မရကွောငျး ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေး မဟာမငျးကွီးရဲ့ ပွောခှင့ျရ Liz Throssell က ပွောပါတယျ။ ရုရှား တပျဖှဲ့တှရေဲ့ လကွေောငျး တိုကျခိုကျမှုတှနေဲ့ ဖောကျခှဲ လကျနကျတှကွေောင့ျ ထိခိုကျ သဆေုံးမှု အမြားဆုံး ဖွဈရကွောငျးလညျး သူက ပွောပါတယျ။ လကျနကျကွီးတှေ၊ ဒုံးကညြျတှနေဲ့ မွို့ အမြားအပွား တိုကျခိုကျခံရတာမှာ ရာနဲ့ခြီတဲ့ လူနအေဆောကျအအုံတှေ ပကြျစီး ပွိုကရြတယျလို့လညျး သူမက ပွောပါတယျ။
“ သတငျးထောကျတှကေို ခွိမျးခွောကျပွီး တကယျလညျး အန်တရာယျပွုတယျဆိုတဲ့ သတငျးတှကွေောင့ျ ကမြတို့ ထိတျလန့ျတုနျလှုပျရပါတယျ။ လကျနကျကိုငျ အဖှဲ့တှေ လတျတလော ထိနျးခြုပျထားတဲ့ အရှေ့ပိုငျးမှာ ယူကရိနျးလိုလားသူတှကေို တရားဥပဒမေဲ့ ဖမျးဆီးတဲ့ သတငျးတှေ၊ နောကျ ယူကရိနျး အစိုးရ ထိနျးခြုပျရာ ဒသေတှမှော ရုရှား လိုလားသူတှလေို့ ယူဆခံရသူတှေ အပေါျ အကွမျးဖကျတယျဆိုတဲ့ သတငျးတှကွေောင့ျလညျး ကမြတို့ စိုးရိမျရပါတယျ။”
ယူကရိနျး နိုငျငံကနေ အိမျနီးခငြျး ပိုလနျ၊ မိုလျဒိုဗာ၊ ရိုမေးနီးယား၊ ဟနျဂရေီ၊ ဆလိုဗကျကီးယားနဲ့ တခွားသော ဥရောပ နိုငျငံတှကေို ထှကျပွေး ရသူက နှဈသနျးကြောျ ရှိပွီလို့လညျး ကုလသမဂ်ဂ ဒုက်ခသညျမြားဆိုငျရာ အဂေငြျစီက ပွောပါတယျ။ ယူကရိနျးရဲ့ ဆိပျကမျးမွို့ Mariupol မှာ ပိတျမိနပွေီး ထှကျပွေးလို့ မရဘဲ ဖွဈနသေူက သိနျးခြီရှိနတေယျလို့လညျး နိုငျငံတကာ ကွကျခွနေီ အသငျး ICRC ရဲ့ ပွောခှင့ျရ Ewan Watson က ပွောပါတယျ။
“ မွို့ထဲကနေ အရပျသားတှေ ဘေးကငျးစှာ ထှကျခှာနိုငျရေးကို အတှကျ ကနြောျတို့ရဲ့ ဘကျမလိုကျ ကွားနေ အခနျးကဏ်ဍကနေ ဆောငျရှကျပေးရေး အဆငျသင့ျ ရှိနပေါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ဒီကနေ့ လကျတှေ့ ဖွဈနတောက လူတှေ အတှကျ ကမ်ဘာပကြျသလို ဖွဈနပေါတယျ။ အခွအေနကေ ပိုဆိုးလာပါတယျ။ မရှိ မဖွဈ ကုနျစညျတှလေညျး ပွတျလပျနပေါပွီ။ ဒါကွောင့ျ ကနြောျတို့ ဒီကနေ့ တောငျးဆိုနတောကတော့ ဒီလူတှကေို အသကျကယျ ကူညီရေး ဖွဈပါတယျ။”
အပဈအခတျ ရပျစဲရေး သဘောတူညီခကြျ ကြိုးပေါကျပွီး နောကျမှာတော့ Mariupol ကနေ လူတှေ ဘေးကငျးစှာ ထှကျခှာနိုငျရေး အတှကျ လူသားခငြျးစာနာမှုဆိုငျရာ လမျးကွောငျးတှေ ဖနျတီးမယ့ျ ရုရှားရဲ့ အဆိုပွုခကြျလညျး မအောငျမမွငျ ဖွဈခဲ့ပါတယျ။ အရေးတကွီး လိုအပျနတေဲ့ အထဲမှာ အရေးပေါျ ခိုလှုံရေးစခနျး၊ ကနြျးမာရေး စောင့ျရှောကျမှု၊ အစားအသောကျ၊ သောကျသုံးရနေဲ့ မိလ်လာ တို့လညျး ပါဝငျကွောငျး အကူအညီပေးရေး အဖှဲ့အစညျးတှကေ ပွောပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ စိတျဒဏျရာတှေ၊ ပူဆှေး ဝမျးနညျးဖှယျရာ ကပျဘေးကွီးလို့လညျး သူတို့က သုံးနှုနျး ပွောဆိုလိုကျပွီး ဒီအခွအေနကေို ဖွရှေငျးနိုငျရေး အတှကျ စိတျပိုငျးဆိုငျရာ ပံ့ပိုးမှုတှလေညျး လိုအပျတယျလို့လညျး ပွောဆိုကွပါတယျ။
