ဂြတာနာမိုအက်ဥ္းစခန္းမွာ ထိန္းသိမ္းထားတဲ့ ၀ီဂါ အက်ဥ္းသားသံုးဦးကို ဆလိုဗက္ကီးယားကို ေျပာင္းေရႊ႕ဖို႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ အေပၚ တရုတ္က ေဝဖန္ျပစ္တင္ပါတယ္။ အခု ဒီလူေတြဟာ ဂြာတာနာမိုမွာ အဖမ္းခံေနရတဲ့ ၀ီဂါ မြတ္ဆလင္ ၂၂ ဦးအနက္ ေနာက္ဆံုး က်န္ သူေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။ သမၼတ အိုဘားမားအေနနဲ႔က အဲဒီ ဂြာတာနာမို အက်ဥ္းစခန္းကို ပိတ္ပစ္မယ္ဆိုၿပီး ကတိေပးထားတာပါ။ အဲဒီ ၀ီဂါသံုးဦးဟာ အႏၱရာယ္ႀကီးၿပီး သူတို႔ကို တရုတ္လက္ထဲ ျပန္အပ္သင့္တယ္လို႔ တရုတ္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးဌာန ေျပာခြင့္ရသူ Qin Gang က ၾကာသာပေတးေန႔က ေျပာပါတယ္။
သူတို႔သံုးဦးဟာ East Turkestan အစၥလာမ္မစ္ လႈပ္ရွားမႈအဖဲြ႔နဲ႔ ပတ္သက္သူေတြျဖစ္တယ္လို႔ တရုတ္က ေျပာပါတယ္။ အဲဒီအဖဲြ႔ဟာ တရုတ္ႏိုင္ငံ အေနာက္ျခမ္း ဆင္ဂ်မ္းျပည္နယ္ကို သီးျခားခဲြထြက္ဖို႔ လက္နက္ကိုင္တိုက္ေနတဲ့ အဖဲြ႕ျဖစ္ပါတယ္။ ၀ီဂါ တတ္ၾကြလႈပ္ရွားသူေတြဘက္ကေတာ့ သူတို႔သံုးဦးဟာ တရုတ္ျပည္ကို ျပန္ပို႔ခံရရင္ ႏွိပ္စက္ညႇင္းပမ္းခံရမွာျဖစ္တာေၾကာင့္၊ အခုလို အေမရိကန္ဖက္က ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ႀကိဳဆိုတဲ့အေၾကာင္း အေမရိကန္ ၀ီဂါ အဖဲြ႔က Alim Seytoff က ဗီြအိုေအကို ေျပာပါတယ္။
၂၀၀၁ ခုႏွစ္ အေမရိကန္ဦးေဆာင္တဲ့ အာဖဂန္စစ္ပဲြကာလမွာ သူတို႔ကို ဖမ္းဆီးခဲ့တာျဖစ္ၿပီး၊ အၾကမ္းဖက္သမားေတြြအျဖစ္နဲ႔ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းခဲ့တာပါ။ ဒါေပမယ့္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္မွာေတာ့ သူတို႔ ၂၂ ဦးလံုးကို လႊတ္ဖို႔ အေမရိကန္ တရားသူႀကီးတဦးက အမိန္႔ခ်ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း သူတို႕ကို ဘယ္ျပန္လႊတ္ရမလဲ ဆိုတဲ့အေပၚမွာ အေမရိကန္ တာ၀န္ရိွသူေတြဘက္က ေခါင္းႀကီးခဲ့ရပါတယ္။
ဒီ့မတိုင္ခင္ လႊတ္ေပးခဲ့တဲ့ ၀ီဂါ ၁၉ ဦးကိုလည္း အျခားႏိုင္ငံေတြမွာ ေရႊ႕ေျပာင္းအေျခခ်ခြင့္ေပးခဲ့တာပါ။
သူတို႔သံုးဦးဟာ East Turkestan အစၥလာမ္မစ္ လႈပ္ရွားမႈအဖဲြ႔နဲ႔ ပတ္သက္သူေတြျဖစ္တယ္လို႔ တရုတ္က ေျပာပါတယ္။ အဲဒီအဖဲြ႔ဟာ တရုတ္ႏိုင္ငံ အေနာက္ျခမ္း ဆင္ဂ်မ္းျပည္နယ္ကို သီးျခားခဲြထြက္ဖို႔ လက္နက္ကိုင္တိုက္ေနတဲ့ အဖဲြ႕ျဖစ္ပါတယ္။ ၀ီဂါ တတ္ၾကြလႈပ္ရွားသူေတြဘက္ကေတာ့ သူတို႔သံုးဦးဟာ တရုတ္ျပည္ကို ျပန္ပို႔ခံရရင္ ႏွိပ္စက္ညႇင္းပမ္းခံရမွာျဖစ္တာေၾကာင့္၊ အခုလို အေမရိကန္ဖက္က ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ႀကိဳဆိုတဲ့အေၾကာင္း အေမရိကန္ ၀ီဂါ အဖဲြ႔က Alim Seytoff က ဗီြအိုေအကို ေျပာပါတယ္။
၂၀၀၁ ခုႏွစ္ အေမရိကန္ဦးေဆာင္တဲ့ အာဖဂန္စစ္ပဲြကာလမွာ သူတို႔ကို ဖမ္းဆီးခဲ့တာျဖစ္ၿပီး၊ အၾကမ္းဖက္သမားေတြြအျဖစ္နဲ႔ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းခဲ့တာပါ။ ဒါေပမယ့္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္မွာေတာ့ သူတို႔ ၂၂ ဦးလံုးကို လႊတ္ဖို႔ အေမရိကန္ တရားသူႀကီးတဦးက အမိန္႔ခ်ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း သူတို႕ကို ဘယ္ျပန္လႊတ္ရမလဲ ဆိုတဲ့အေပၚမွာ အေမရိကန္ တာ၀န္ရိွသူေတြဘက္က ေခါင္းႀကီးခဲ့ရပါတယ္။
ဒီ့မတိုင္ခင္ လႊတ္ေပးခဲ့တဲ့ ၀ီဂါ ၁၉ ဦးကိုလည္း အျခားႏိုင္ငံေတြမွာ ေရႊ႕ေျပာင္းအေျခခ်ခြင့္ေပးခဲ့တာပါ။