မြန်မာနိုင်ငံမှာ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပချိန် အလှမ်းမဝေးတော့ပေမယ့် ပြည်သူလူထုရဲ့ လှုပ်ရှားတက်ကြွမှုတွေ သိပ်မတွေ့မမြင်ရသေးပါဘူး။ ပြည်သူတွေ လာမယ့်ရွေးကောက်ပွဲကို စိတ်ဝင်စားကြပါရဲ့လား။ ဒီရွေးကောက်ပွဲက ဘယ်လို အပြောင်းအလဲမျိုးတွေ ပေါ် ထွက်လာဖို့ မျှော်လင့်နိုင်ပါသလဲ။ ကိုယ်တိုင် ၁၉၉၀ ပြည့်ရွေးကောက်ပွဲမှာ NLD ကိုယ်စားပြု ရွေးကောက်ခံတဦး ဖြစ်ခဲ့တဲ့ မြန်မာ့အရေးသုံးသပ်သူ ဒေါက်တာတင့်ဆွေနဲ့ ဦးကျော်ဇံသာတို့ ဆွေးနွေးသုံးသပ်ထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပချိန် အလှမ်းမဝေးတော့ပေမယ့် ပြည်သူလူထုရဲ့ လှုပ်ရှားတက်ကြွမှုတွေ သိပ်မတွေ့မမြင်ရသေးပါဘူး။ ပြည်သူတွေ လာမယ့်ရွေးကောက်ပွဲကို စိတ်ဝင်စားကြပါရဲ့လား။ ဒီရွေးကောက်ပွဲက ဘယ်လို အပြောင်းအလဲမျိုးတွေ ပေါ် ထွက်လာဖို့ မျှော်လင့်နိုင်ပါသလဲ။ ကိုယ်တိုင် ၁၉၉၀ ပြည့်ရွေးကောက်ပွဲမှာ NLD ကိုယ်စားပြု ရွေးကောက်ခံတဦး ဖြစ်ခဲ့တဲ့ မြန်မာ့အရေးသုံးသပ်သူ ဒေါက်တာတင့်ဆွေနဲ့ ဦးကျော်ဇံသာတို့ ဆွေးနွေးသုံးသပ်ထားပါတယ်။
မေး ။ ။ ဒီတပတ်မှာ ကျနော်ဆွေးနေစေချင်တာက မြန်မာနိုင်ငံမှာ မကြာခင်ကျင်းပတော့မယ့် ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ပတ်သက်ပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲဆိုတာ ဒီမိုကရေစီရဲ့ အရေးကြီးတဲ့ ဖြစ်ရပ်တခု ဖြစ်သလို၊ ပြည်သူတွေက သူတို့ဘာတွေ လိုချင်တယ်၊ နိုင်ငံရေးဆန္ဒ ဘာတွေရှိသလဲဆိုတာကို ဖော်ထုတ်တဲ့ပွဲလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် တော်တော်လေး တက်တက်ကြွကြွ ရှိကြပါတယ်။ ပြည်သူတွေ နိုင်ငံရေးအသိတရား နိုးကြားတက်ကြွနေရမယ့်အချိန် ဖြစ်ပါတယ်။ တကယ်တော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ နောက်လာမယ့် (၅) လမှာ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပဖြစ်မယ်ဆိုရင်ပေါ့။ ဒါပေမဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အခုအခါမှာ နိုင်ငံရေးအရ တက်ကြွလှုပ်ရှားစွာ လုပ်ကိုင်နေတာကို ဘာမှမတွေ့ရဘူးဆိုတော့ ကျနော် စဉ်းစားမိပါတယ်။ ပထမတခုက ကိုဗစ်-၁၉ ကြောင့်လား။ သို့တည်းမဟုတ် ဒီရွေးကောက်ပွဲဟာ အရင်နှစ် ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ မတူတော့ဘဲနဲ့ သိပ်စိတ်ဝင်စားစရာ၊ စိတ်လှုပ်ရှားစရာ ရွေးကောက်ပွဲ ဖြစ်နေလို့လားဆိုတာကို ဆရာ ဘယ်လိုသုံးသပ်ပြောလိုပါလဲ။ ကနဦး အကျဉ်းချုပ်သုံးသပ်ပြပါ။
ဖြေ ။ ။ ပထမတချက်ကတော့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ် ကူးစက်ရောဂါလို့ ထင်တာပေါ့။ သို့သော်လဲပဲ ဒီထက်လေးနက်တဲ့ နိုင်ငံရေးအကြောင်းတွေ သုံးသပ်လို့ရတယ်။ ပထမတချက်ကတော့ ဦးကျော်ဇံသာ ပြောသလိုပဲ အခါတိုင်း ရွေးကောက်ပွဲတွေမှာလဲ လက်ရှိ အာဏာရပါတီ NLD က နိုင်နိုင်တယ်။ နိုင်မှာသေချာတယ်ဆိုတဲ့ သေချာမှုတချက်။ ဒုတိယတချက်ကတော့ NLD နိုင်လဲပဲ ပြီးခဲ့တဲ့ (၅) နှစ်ကို ကြည့်ပြီးတော့ တိုင်းပြည်ထူးပြီးတော့ ကောင်းလာစရာ အလားအလာ အများကြီးမျှော်လင့်လို့ မရသေးဘူးဆိုတဲ့ အချက်ကတခု။ နောက်တချက်ကတော့ NLD ပါတီရဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့ (၅) လကို ကြည့်လိုက်လို့ရှိရင် အားရတာတွေလဲရှိတယ်။ အားမရတာတွေလဲ ရှိတယ်။ အဲဒါ နောက် (၅) နှစ်လည်း ဒီလိုဖြစ်လိမ့်မယ်။ နောက်တခါ NLD မဟုတ်တဲ့ တခြားပါတီတွေ ကြံ့ခိုင်ရေးပါတီအပါအဝင် ပါတီအသစ်တွေကောဟာ ကျနော့်အမြင်မှာတော့ ပြည်သူလူထုလည်း ဒီလိုမြင်ကောင်းမြင်နိုင်ပါမယ် - NLD ကို ကျော်နိုင်မယ့် အလားအလာ မရှိနိုင်ဘူးတချက်ရယ်၊ နောက်အရေးကြီးဆုံးတချက်ကတော့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပြင်ဆင်ရေးကို ပြည်သူပြည်သားတွေက NLD ဘယ်လောက်ကြိုးစားကြိုးစား မရခဲ့တာရှိတော့ အခုအားလျှော့တဲ့သဘော မဟုတ်ဘဲနဲ့ NLD (၇၅) ရာခိုင်နှုန်း နိုင်တဲ့ပါတီတခုခုကတော့ ရှိတော့လိုအပ်တယ်ဆိုတဲ့ အနေနဲ့ကတော့ NLD ကိုပဲ မဲပေးနိုင်ကြလိမ့်မယ်လို့ ထင်တဲ့အတွက် ပြည်သူလူထုဟာ တခြားသောမျှော်လင့်ချက် မရှိတဲ့အတွက် လက်ရှိအတိုင်းပဲ အေးအေးဆေးဆေးသွားမယ့်ဆိုတဲ့ ယူဆချက် ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ နောက်ဆုံးတချက်ကတော့ ကျနော်တို့လူမျိုးတွေက သိတဲ့အတိုင်းပဲ ဖုတ်ပူမီးတိုက်၊ ကောက်ရိုးမီးဆန်ဆန် နီးလာတော့မှ ဝုန်းဝုန်းဒိုင်းဒိုင်း တက်တက်ကြွကြွ လုပ်ကြလိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်ထားပါတယ်။
မေး ။ ။ ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ဆင်ဖို့အတွက် (၇၅) ရာခိုင်နှုန်းလိုတယ်။ အဲဒါကြောင့် NLD ကိုပဲ အားပေးမယ်လို့ ဆရာကတွက်တယ်။ သို့သော် လူတချို့က စဉ်းစားကြတယ်။ NLD က ပြည်ပမှာတော့ နိုင်နိုင်တယ်။ ဒါပေမဲ့ တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ NLD ဟာ ဒီရွေးကောက်ပွဲမှာ ထောက်ခံမှုနည်းသွားမယ်လို့ တွက်နေကြပါတယ်။
ဖြေ ။ ။ အဲဒါလဲ မှန်ပါတယ်။ သို့သော်လဲပဲ ကျနော်တို့သမိုင်းကြောင်း ၁၉၉၀၊ ၂၀၁၂၊ ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲတွေကိုကြည့်ရင် NLD ဟာ တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ နိုင်တာနည်းတယ်။ တိုင်းရင်းသားပါတီ၊ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုခံပါတီတွေကပဲ နိုင်ကြတာများတယ်။ အဲဒီတော့ လာမယ့်ရွေးကောက်ပွဲလည်း အဲဒါထက်ထူးမယ်လို့ ကျနော် မထင်ဘူး။ NLD ကလည်း ပိုပြီးတော့ မျှော်လင့်ထားပုံတော့ မရဘူး။ ဒါကြောင့် နောက်ရွေးကောက်ပွဲလည်း တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ အခုထက် နည်းနည်းလျော့ကောင်းတော့လျော့မယ် ကျနော်ထင်တာကတော့ တိုင်းရင်းသားကိုယ်စားပြုပါတီတွေက နိုင်နိုင်တယ်။ သို့သော်လဲပဲ လွှတ်တော်အရေအတွက်တခုလုံးနဲ့ ယှဉ်ရင်တော့ NLD ဟာ အရေအတွက်အရတော့ သိပ်ပြီးတော့ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၅ ထက်တော့ ထူးမယ်လို့ ကျနော်မထင်ဘူး။
မေး ။ ။ နောက်တခုက NLD ဟာ ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ဆင်ရေးအတွက် အခက်အခဲရှိတာ အမှန်ပါပဲ။ ဆိုတော့ အခုရွေးကောက်ပွဲနဲ့ တက်လာပြီးလို့ NLD ထပ်နိုင်ပြီဆိုရင်ကော ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ဆင်နိုင်မယ့် အလားအလာ ဘယ်လောက်များ ရှေ့ကိုတိုးပြီး ရှိလာနိုင်ပါသလဲ။ ဖွဲ့စည်းပုံ ပြင်နိုင်မယ့်အလားအလာ ဘယ်လောက်ပိုပြီးကောင်းလာနိုင်မယ် ထင်ပါသလား။
ဖြေ ။ ။ ကံသေကံမတော့ မှန်းလို့မရဘူး။ သို့သော်လဲပဲ NLD ဟာ ဖွဲ့စည်းပုံ ပြင်ဆင်ရေးကို ကတိပေးထားတဲ့အတိုင်း ကြိုးစားခဲ့ပါတယ်။ အတတ်နိုင်ဆုံး ကြိုးစားခဲ့တယ်။ ပြည်သူလူထုကလည်း ပူးပေါင်းပါဝင်တယ်။ တခြားသော မဟာမိတ်ပါတီတွေကလည်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြလို့ အဆင့်တော်တော်တခုတော့ ရောက်လာခဲ့တယ်။ လွှတ်တော်ထဲမှာ ကော်မတီဖွဲ့ပြီး ပုဒ်မတွေကို `၏ သည် ပြင်တာလောက်တော့ ရလာတာပေါ့။ အဲဒီတော့ (၅) နှစ်အတွင်းမှာ အဲဒီလောက်ရရင် နောက် (၅) နှစ်မှာတော့ ဒီအတိုင်းတော့ NLD က သွားမှာမဟုတ်ဘူး။ တခြားသောနည်းဗျူဟာ ပြောင်းပြီးတော့၊ တိုးပြီးတော့ နည်းဗျူဟာနဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ဆင်ရေး လုပ်လာနိုင်တယ်။ အဲဒီလိုလုပ်လာနိုင်ခြင်းဟာ အဓိကတော့ ကျနော်မြင်တယ် အတားအဆီးဟာ တပ်မတော် စစ်တပ်ပါပဲ။ အဲဒီတော့ တပ်မတော်ကို ဘယ်လိုစည်းရုံးမလဲ။ ဘယ်လိုဆောင်ရွက်မလဲကတော့ NLD ခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ ခေါင်းထဲမှာတော့ ရှိနေမယ်လို့တော့ ကျနော်ထင်တယ်။ အဲဒီတော့ နည်းသစ်လမ်းသစ်တွေနဲ့ NLD ဟာ တပ်မတော်ဘက်က လျှော့လာအောင်၊ သို့မဟုတ် ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ဆင်ရေး အတိုင်းအတာတခုအထိ ရောက်အောင် NLD က နည်းသစ်တွေ ရှာနိုင်တယ်လို့တော့ မျှော်လင့်ရပါတယ်။
မေး ။ ။ တပ်မတော်ကို စည်းရုံးပြီးတော့ ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ဖို့ ကြိုးစားသလိုပဲ။ တချိန်တည်းမှာ တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ အခွင့်အရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ပြင်စရာတွေ အများကြီးရှိနေပါတယ်။ အထူးသဖြင့် တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ ရွေးကောက်ပွဲနိုင်တဲ့ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေကို ဝန်ကြီးချုပ်ခန့်ခွင့် မပေးတာ၊ ဒါကို ၄၇ ဖွဲ့စည်းပုံကတည်းက ဒီပြဿနာက ရှိလာတဲ့ကိစ္စပါ။ ဆိုတော့ အဲဒီကိစ္စတွေမှာကော တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ အပေးအယူလုပ်ပြီးတော့ အဲဒီဘက်မှာ ပိုပြီးတော့ တိုင်းရင်းသားတွေကို ပိုပြီးအခွင့်အရေးပေးလာခြင်းအားဖြင့် တိုင်းရင်းသားတွေ ထောက်ခံမှုရအောင် NLD အနေနဲ့ လုပ်လာစရာ မမြင်ဘူးလား။
ဖြေ ။ ။ အဲဒါလဲပဲ တခုရှိတယ်။ လက်ရှိ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအရ စခန်းသွားနေကြရတာ ဖြစ်တာကြောင့် NLD ပဲတက်တက်၊ တခြားပါတီပဲတက်တက် လက်ရှိအတိုင်း သမ္မတခန့်တဲ့လူက ဝန်ကြီးချုပ်ပဲ ရွေးရတယ်ဆိုတဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံအတိုင်း သွားရတာ။ အဲဒီအတွက် တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ ကျနော်မြင်တာ တချို့ဒေသတွေမှာ အဲဒီဒေသခံတိုင်းရင်းသားပါတီတွေနဲ့ ထိပ်တိုက်ဖြစ်ခဲ့ဖူးပါတယ်။ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ် အတိအလင်း။ အဲဒီတော့ နောင်မဖြစ်အောင်ဆိုတာလဲ ကျနော်အမြင်ကတော့ အာမခံလို့တော့ မရဘူး။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အစိုးရတရပ်ဟာ ဖွဲ့ကတည်းက ဖွဲ့စည်းပုံအတိုင်း သွားရမှာဆိုတော့ အခု ၂၀၁၅ ကို ကြည့်လိုက်ရင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဦးဆောင်နေတဲ့ နိုင်ငံရေးလမ်းကြောင်းဟာ တော်လှန်ရေးဆန်တဲ့ လမ်းကြောင်းမဟုတ်ဘဲနဲ့ ညင်ညင်သာသာ သွားတဲ့နည်းကို သွားနေတော့ ကျနော့်အမြင်ကတော့ နောင် (၅) နှစ်လဲပဲ NLD နိုင်လို့ရှိရင် ဖွဲ့စည်းပုံကိုကျော်ပြီးတော့ တနည်းအားဖြင့် ဖွဲ့စည်းပုံကို ထားလို့ရတဲ့အပိုင်းတွေ ထားပြီးတော့ တော်လှန်ရေးဆန်တဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေ လုပ်ကောင်းမှလုပ်မယ်လို့ ကျနော်မျှော်လင့်တယ်။ ဒါကြောင့် တိုင်းရင်းသားတွေဘက်ကလဲ တခြားနည်းတွေနဲ့ ကြိုးစားကောင်းကြိုးစာရင်တော့ ရလိမ့်မယ်လို့ ကျနော်ထင်တယ်။
မေး ။ ။ နောက် ပြည်တွင်းစစ်ရပ်စဲရေး၊ ငြိမ်းချမ်းရေးရရှိမယ့် အလားအလာကော NLD က နိုင်ခဲ့ရင် ဘယ်လောက်ရှေ့တိုး ဆောင်ရွက်နိုင်မယ်လို့ ထင်ပါသလဲ။ ဒီရွေးကောက်ပွဲမှာကော ပြည်သူတွေအနေနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးကို ဘယ်သူဆောင်ကျဉ်နိုင်မလဲဆိုတဲ့ ကိစ္စမျိုးနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးဟာ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် အရေးပါတဲ့ ကိစ္စတခုလို့ ထည့်သွင်းစဉ်းစားစရာအကြောင်းတခုကော ဖြစ်မနေဘူးလား။
ဖြေ ။ ။ ကျနော့်အမြင်ကတော့ ပြည်တွင်းစစ်ရပ်စဲရေးနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးဟာ တိုင်းပြည်အတွက် အရေးကြီးဆုံး ကိစ္စရပ်ကြီးတခု ဖြစ်သင့်တယ်လို့ ကျနော်ယူဆတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲ အကြောင်းအချက် issue ကြီးတခု ဖြစ်သင့်တယ်လို့ ကျနော်ယူဆတယ်။ သို့သော်လဲပဲ အခြေအနေနဲ့ အလားအလာက တော်တော်လေးမှေးမှိန်းတယ်။ ငြိမ်းချမ်းရေးကို မလိုချင်လို့ မဟုတ်ဘူး။ သို့သော်လဲပဲ ရွေးကောက်ပွဲကို အကြောင်းပြပြီးတော့ ငြိမ်းချမ်းရေးရမယ်လို့ မထင်ကြလို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေးဟာ တက်နေတဲ့ အစိုးရအပေါ် မူမတည်ဘဲနဲ့ လက်နက်ကိုင်ထားတဲ့ တပ်မတော်နဲ့ လက်နက်ကိုင်ထားတဲ့ တိုင်းရင်းသားအဖွဲ့အစည်းတွေပေါ်မှာ မူတည်နေတယ်။ သို့သော်လဲပဲ ဒီအတိုင်းတော့ မနေဘူး။ တပ်မတော်ဘက်ကလဲ တတ်နိုင်သလောက်လုပ်မယ်။ တိုင်းရင်းသားအင်အားစုတွေဘက်ကလည်း တတ်နိုင်သလောက် ညှိနှိုင်းရေးဦးတည်လိမ့်မယ်။ NLD အစိုးရကလည်း နည်းသစ်လမ်းသစ်နဲ့တော့ သွားကောင်းသွားနိုင်တယ်။
မေး ။ ။ နောက်ဆုံးမေးချင်တဲ့အကြောင်းအရာကတော့ အတိုက်အခံပါ။ အောင်မြင်တဲ့ တိုးတက်တဲ့ ခိုင်မာတဲ့ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတွေမှာ အတိုက်အခံက အင်မတန် အရေးကြီးပါတယ်။ Responsible opposition တာဝန်ရှိတဲ့ အတိုက်အခံတရပ် လိုပါတယ်။ ဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အခုအချိန်အထိ တခါမှ တာဝန်ရှိတဲ့ အတိုက်အခံ ရှိခဲ့တယ်လို့ မထင်ပါဘူး။ ဆရာ ဘယ်လိုမြင်ပါသလဲ။ ရှေ့အလားအလာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အတိုက်အခံဟာ တကယ်တာဝန်ရှိတဲ့ အတိုက်အခံတရပ် ဖြစ်နေပြီလို ထင်ပါသလား။ အဲဒီလို ဖြစ်လာအောင် ဘယ်လို လုပ်သင့်သလဲ။ ဘယ်လောက်ကြာအုံးမလဲ ဆိုတာတွေကို နောက်ဆုံးအနေနဲ့ သုံးသပ်ပေးပါ။
ဖြေ ။ ။ အမှန်ပါပဲ။ ကျနော်တို့ လွတ်လပ်ရေးရပြီးကတည်းက ဖဆပလ လက်ထက်ကတည်းက အတိုက်အခံပါတီကောင်း မရှိသလောက်ပေါ့။ အဲဒါလဲပဲ (၁၄) နှစ်ပဲကြာတယ်။ အဲဒီနောက်မှာတော့ လုံးဝမရှိ။ အခုလဲပဲ ၂၀၁၅ မှာ မရှိဘူး။ (၂၅) ရာခိုင်နှုန်း ယူထားတဲ့ တပ်မတော်ကလဲ ဗိုလ်ချပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင် ခိုင်းတာပဲ လာပြောတယ်။ ကြံ့ခိုင်ရေးကလဲ သူ့အကျိုးစီးပွားပဲ သူပြောတယ်။ ဒီနေ့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံရေးအဆင့်ဟာ လွှတ်တော်မှာ အတိုက်အခံပါတီကောင်း ဖြစ်နိုင်တဲ့ အခြေအနေ မရှိပါဘူး။ အမှန်ကတော့ ရှိကိုရှိသင့်တယ်လို့ ကျနော်မြင်တယ်။ ကျနော့်ပါတီဖြစ်တဲ့ NLD အစိုးရဖြစ်လဲ အတိုက်အခံပါတီကောင်းကနေ ဖေးမထိန်းကျောင်းလို့ရှိရင် NLD ဟာ ဒီထက်ထိ မဖြစ်သင့်တာ မဖြစ်အောင် သူ့အနေနဲ့ တည့်မတ်လာနိုင်တယ်။ အဲဒီတော့ ကျနော်တို့နိုင်ငံမှာ ရေရှည်အတိုက်အခံပါတီကောင်းတရပ် ရှိအောင် နိုင်ငံရေးယဉ်ကျေးမှု၊ နိုင်ငံရေးရင့်ကြတ်မှု ဆောင်ရွက်သင့်ရတယ်။ အဲဒီအတွက်တော့ အားလုံးကလုပ်မှရမယ်။ အားလုံးကလုပ်မှဆိုတော့ ဖွဲ့စည်းပုံကြီးမရှိမှ၊ ပြင်ပြီးမှလဲ ဖြစ်နိုင်တယ်။ အားလုံးကဝိုင်းပြီး ကြိုးစားသင့်ကြတယ်လို့ ကျနော် အကြံပြုပါရစေ။
==Unicode==
မွနျမာနိုငျငံမှာ အထှထှေရှေေးကောကျပှဲ ကငြျးပခြိနျ အလှမျးမဝေးတော့ပမေယ့ျ ပွညျသူလူထုရဲ့ လှုပျရှားတကျကွှမှုတှေ သိပျမတှေ့မမွငျရသေးပါဘူး။ ပွညျသူတှေ လာမယ့ျရှေးကောကျပှဲကို စိတျဝငျစားကွပါရဲ့လား။ ဒီရှေးကောကျပှဲက ဘယျလို အပွောငျးအလဲမြိုးတှေ ပေါျ ထှကျလာဖို့ မြှောျလင့ျနိုငျပါသလဲ။ ကိုယျတိုငျ ၁၉၉၀ ပွည့ျရှေးကောကျပှဲမှာ NLD ကိုယျစားပွု ရှေးကောကျခံတဦး ဖွဈခဲ့တဲ့ မွနျမာ့အရေးသုံးသပျသူ ဒေါကျတာတင့ျဆှနေဲ့ ဦးကြောျဇံသာတို့ ဆှေးနှေးသုံးသပျထားပါတယျ။
မေး ။ ။ ဒီတပတျမှာ ကနြောျဆှေးနစေခေငြျတာက မွနျမာနိုငျငံမှာ မကွာခငျကငြျးပတော့မယ့ျ ရှေးကောကျပှဲနဲ့ ပတျသကျပါတယျ။ ရှေးကောကျပှဲဆိုတာ ဒီမိုကရစေီရဲ့ အရေးကွီးတဲ့ ဖွဈရပျတခု ဖွဈသလို၊ ပွညျသူတှကေ သူတို့ဘာတှေ လိုခငြျတယျ၊ နိုငျငံရေးဆန်ဒ ဘာတှရှေိသလဲဆိုတာကို ဖောျထုတျတဲ့ပှဲလညျး ဖွဈပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ တောျတောျလေး တကျတကျကွှကွှ ရှိကွပါတယျ။ ပွညျသူတှေ နိုငျငံရေးအသိတရား နိုးကွားတကျကွှနရေမယ့ျအခြိနျ ဖွဈပါတယျ။ တကယျတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ နောကျလာမယ့ျ (၅) လမှာ ရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပဖွဈမယျဆိုရငျပေါ့။ ဒါပမေဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ အခုအခါမှာ နိုငျငံရေးအရ တကျကွှလှုပျရှားစှာ လုပျကိုငျနတောကို ဘာမှမတှေ့ရဘူးဆိုတော့ ကနြောျ စဉျးစားမိပါတယျ။ ပထမတခုက ကိုဗဈ-၁၉ ကွောင့ျလား။ သို့တညျးမဟုတျ ဒီရှေးကောကျပှဲဟာ အရငျနှဈ ရှေးကောကျပှဲနဲ့ မတူတော့ဘဲနဲ့ သိပျစိတျဝငျစားစရာ၊ စိတျလှုပျရှားစရာ ရှေးကောကျပှဲ ဖွဈနလေို့လားဆိုတာကို ဆရာ ဘယျလိုသုံးသပျပွောလိုပါလဲ။ ကနဦး အကဉြျးခြုပျသုံးသပျပွပါ။
ဖွေ ။ ။ ပထမတခကြျကတော့ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျ ကူးစကျရောဂါလို့ ထငျတာပေါ့။ သို့သောျလဲပဲ ဒီထကျလေးနကျတဲ့ နိုငျငံရေးအကွောငျးတှေ သုံးသပျလို့ရတယျ။ ပထမတခကြျကတော့ ဦးကြောျဇံသာ ပွောသလိုပဲ အခါတိုငျး ရှေးကောကျပှဲတှမှောလဲ လကျရှိ အာဏာရပါတီ NLD က နိုငျနိုငျတယျ။ နိုငျမှာသခြောတယျဆိုတဲ့ သခြောမှုတခကြျ။ ဒုတိယတခကြျကတော့ NLD နိုငျလဲပဲ ပွီးခဲ့တဲ့ (၅) နှဈကို ကွည့ျပွီးတော့ တိုငျးပွညျထူးပွီးတော့ ကောငျးလာစရာ အလားအလာ အမြားကွီးမြှောျလင့ျလို့ မရသေးဘူးဆိုတဲ့ အခကြျကတခု။ နောကျတခကြျကတော့ NLD ပါတီရဲ့ ပွီးခဲ့တဲ့ (၅) လကို ကွည့ျလိုကျလို့ရှိရငျ အားရတာတှလေဲရှိတယျ။ အားမရတာတှလေဲ ရှိတယျ။ အဲဒါ နောကျ (၅) နှဈလညျး ဒီလိုဖွဈလိမ့ျမယျ။ နောကျတခါ NLD မဟုတျတဲ့ တခွားပါတီတှေ ကွံ့ခိုငျရေးပါတီအပါအဝငျ ပါတီအသဈတှကေောဟာ ကနြော့ျအမွငျမှာတော့ ပွညျသူလူထုလညျး ဒီလိုမွငျကောငျးမွငျနိုငျပါမယျ - NLD ကို ကြောျနိုငျမယ့ျ အလားအလာ မရှိနိုငျဘူးတခကြျရယျ၊ နောကျအရေးကွီးဆုံးတခကြျကတော့ ဖှဲ့စညျးပုံအခွခေံဥပဒေ ပွငျဆငျရေးကို ပွညျသူပွညျသားတှကေ NLD ဘယျလောကျကွိုးစားကွိုးစား မရခဲ့တာရှိတော့ အခုအားလြှော့တဲ့သဘော မဟုတျဘဲနဲ့ NLD (၇၅) ရာခိုငျနှုနျး နိုငျတဲ့ပါတီတခုခုကတော့ ရှိတော့လိုအပျတယျဆိုတဲ့ အနနေဲ့ကတော့ NLD ကိုပဲ မဲပေးနိုငျကွလိမ့ျမယျလို့ ထငျတဲ့အတှကျ ပွညျသူလူထုဟာ တခွားသောမြှောျလင့ျခကြျ မရှိတဲ့အတှကျ လကျရှိအတိုငျးပဲ အေးအေးဆေးဆေးသှားမယ့ျဆိုတဲ့ ယူဆခကြျ ဖွဈနိုငျပါတယျ။ နောကျဆုံးတခကြျကတော့ ကနြောျတို့လူမြိုးတှကေ သိတဲ့အတိုငျးပဲ ဖုတျပူမီးတိုကျ၊ ကောကျရိုးမီးဆနျဆနျ နီးလာတော့မှ ဝုနျးဝုနျးဒိုငျးဒိုငျး တကျတကျကွှကွှ လုပျကွလိမ့ျမယျလို့ မြှောျလင့ျထားပါတယျ။
မေး ။ ။ ဖှဲ့စညျးပုံပွငျဆငျဖို့အတှကျ (၇၅) ရာခိုငျနှုနျးလိုတယျ။ အဲဒါကွောင့ျ NLD ကိုပဲ အားပေးမယျလို့ ဆရာကတှကျတယျ။ သို့သောျ လူတခြို့က စဉျးစားကွတယျ။ NLD က ပွညျပမှာတော့ နိုငျနိုငျတယျ။ ဒါပမေဲ့ တိုငျးရငျးသားဒသေတှမှော NLD ဟာ ဒီရှေးကောကျပှဲမှာ ထောကျခံမှုနညျးသှားမယျလို့ တှကျနကွေပါတယျ။
ဖွေ ။ ။ အဲဒါလဲ မှနျပါတယျ။ သို့သောျလဲပဲ ကနြောျတို့သမိုငျးကွောငျး ၁၉၉၀၊ ၂၀၁၂၊ ၂၀၁၅ ရှေးကောကျပှဲတှကေိုကွည့ျရငျ NLD ဟာ တိုငျးရငျးသားဒသေတှမှော နိုငျတာနညျးတယျ။ တိုငျးရငျးသားပါတီ၊ တိုငျးရငျးသားလူမြိုးစုခံပါတီတှကေပဲ နိုငျကွတာမြားတယျ။ အဲဒီတော့ လာမယ့ျရှေးကောကျပှဲလညျး အဲဒါထကျထူးမယျလို့ ကနြောျ မထငျဘူး။ NLD ကလညျး ပိုပွီးတော့ မြှောျလင့ျထားပုံတော့ မရဘူး။ ဒါကွောင့ျ နောကျရှေးကောကျပှဲလညျး တိုငျးရငျးသားဒသေတှမှော အခုထကျ နညျးနညျးလြော့ကောငျးတော့လြော့မယျ ကနြောျထငျတာကတော့ တိုငျးရငျးသားကိုယျစားပွုပါတီတှကေ နိုငျနိုငျတယျ။ သို့သောျလဲပဲ လှှတျတောျအရအေတှကျတခုလုံးနဲ့ ယှဉျရငျတော့ NLD ဟာ အရအေတှကျအရတော့ သိပျပွီးတော့ ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၅ ထကျတော့ ထူးမယျလို့ ကနြောျမထငျဘူး။
မေး ။ ။ နောကျတခုက NLD ဟာ ဖှဲ့စညျးပုံပွငျဆငျရေးအတှကျ အခကျအခဲရှိတာ အမှနျပါပဲ။ ဆိုတော့ အခုရှေးကောကျပှဲနဲ့ တကျလာပွီးလို့ NLD ထပျနိုငျပွီဆိုရငျကော ဖှဲ့စညျးပုံပွငျဆငျနိုငျမယ့ျ အလားအလာ ဘယျလောကျမြား ရှေ့ကိုတိုးပွီး ရှိလာနိုငျပါသလဲ။ ဖှဲ့စညျးပုံ ပွငျနိုငျမယ့ျအလားအလာ ဘယျလောကျပိုပွီးကောငျးလာနိုငျမယျ ထငျပါသလား။
ဖွေ ။ ။ ကံသကေံမတော့ မှနျးလို့မရဘူး။ သို့သောျလဲပဲ NLD ဟာ ဖှဲ့စညျးပုံ ပွငျဆငျရေးကို ကတိပေးထားတဲ့အတိုငျး ကွိုးစားခဲ့ပါတယျ။ အတတျနိုငျဆုံး ကွိုးစားခဲ့တယျ။ ပွညျသူလူထုကလညျး ပူးပေါငျးပါဝငျတယျ။ တခွားသော မဟာမိတျပါတီတှကေလညျး ပူးပေါငျးဆောငျရှကျကွလို့ အဆင့ျတောျတောျတခုတော့ ရောကျလာခဲ့တယျ။ လှှတျတောျထဲမှာ ကောျမတီဖှဲ့ပွီး ပုဒျမတှကေို `၏ သညျ ပွငျတာလောကျတော့ ရလာတာပေါ့။ အဲဒီတော့ (၅) နှဈအတှငျးမှာ အဲဒီလောကျရရငျ နောကျ (၅) နှဈမှာတော့ ဒီအတိုငျးတော့ NLD က သှားမှာမဟုတျဘူး။ တခွားသောနညျးဗြူဟာ ပွောငျးပွီးတော့၊ တိုးပွီးတော့ နညျးဗြူဟာနဲ့ ဖှဲ့စညျးပုံပွငျဆငျရေး လုပျလာနိုငျတယျ။ အဲဒီလိုလုပျလာနိုငျခွငျးဟာ အဓိကတော့ ကနြောျမွငျတယျ အတားအဆီးဟာ တပျမတောျ စဈတပျပါပဲ။ အဲဒီတော့ တပျမတောျကို ဘယျလိုစညျးရုံးမလဲ။ ဘယျလိုဆောငျရှကျမလဲကတော့ NLD ခေါငျးဆောငျတှရေဲ့ ခေါငျးထဲမှာတော့ ရှိနမေယျလို့တော့ ကနြောျထငျတယျ။ အဲဒီတော့ နညျးသဈလမျးသဈတှနေဲ့ NLD ဟာ တပျမတောျဘကျက လြှော့လာအောငျ၊ သို့မဟုတျ ဖှဲ့စညျးပုံပွငျဆငျရေး အတိုငျးအတာတခုအထိ ရောကျအောငျ NLD က နညျးသဈတှေ ရှာနိုငျတယျလို့တော့ မြှောျလင့ျရပါတယျ။
မေး ။ ။ တပျမတောျကို စညျးရုံးပွီးတော့ ဖှဲ့စညျးပုံပွငျဖို့ ကွိုးစားသလိုပဲ။ တခြိနျတညျးမှာ တိုငျးရငျးသားတှရေဲ့ အခှင့ျအရေးနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ပွငျစရာတှေ အမြားကွီးရှိနပေါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ တိုငျးရငျးသားဒသေတှမှော ရှေးကောကျပှဲနိုငျတဲ့ တိုငျးရငျးသားပါတီတှကေို ဝနျကွီးခြုပျခန့ျခှင့ျ မပေးတာ၊ ဒါကို ၄၇ ဖှဲ့စညျးပုံကတညျးက ဒီပွူနာက ရှိလာတဲ့ကိစ်စပါ။ ဆိုတော့ အဲဒီကိစ်စတှမှောကော တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ အပေးအယူလုပျပွီးတော့ အဲဒီဘကျမှာ ပိုပွီးတော့ တိုငျးရငျးသားတှကေို ပိုပွီးအခှင့ျအရေးပေးလာခွငျးအားဖွင့ျ တိုငျးရငျးသားတှေ ထောကျခံမှုရအောငျ NLD အနနေဲ့ လုပျလာစရာ မမွငျဘူးလား။
ဖွေ ။ ။ အဲဒါလဲပဲ တခုရှိတယျ။ လကျရှိ ၂၀၀၈ ဖှဲ့စညျးပုံအရ စခနျးသှားနကွေရတာ ဖွဈတာကွောင့ျ NLD ပဲတကျတကျ၊ တခွားပါတီပဲတကျတကျ လကျရှိအတိုငျး သမ်မတခန့ျတဲ့လူက ဝနျကွီးခြုပျပဲ ရှေးရတယျဆိုတဲ့ ဖှဲ့စညျးပုံအတိုငျး သှားရတာ။ အဲဒီအတှကျ တိုငျးရငျးသားဒသေတှမှော ကနြောျမွငျတာ တခြို့ဒသေတှမှော အဲဒီဒသေခံတိုငျးရငျးသားပါတီတှနေဲ့ ထိပျတိုကျဖွဈခဲ့ဖူးပါတယျ။ ဖွဈခဲ့ပါတယျ အတိအလငျး။ အဲဒီတော့ နောငျမဖွဈအောငျဆိုတာလဲ ကနြောျအမွငျကတော့ အာမခံလို့တော့ မရဘူး။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ အစိုးရတရပျဟာ ဖှဲ့ကတညျးက ဖှဲ့စညျးပုံအတိုငျး သှားရမှာဆိုတော့ အခု ၂၀၁၅ ကို ကွည့ျလိုကျရငျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ ဦးဆောငျနတေဲ့ နိုငျငံရေးလမျးကွောငျးဟာ တောျလှနျရေးဆနျတဲ့ လမျးကွောငျးမဟုတျဘဲနဲ့ ညငျညငျသာသာ သှားတဲ့နညျးကို သှားနတေော့ ကနြော့ျအမွငျကတော့ နောငျ (၅) နှဈလဲပဲ NLD နိုငျလို့ရှိရငျ ဖှဲ့စညျးပုံကိုကြောျပွီးတော့ တနညျးအားဖွင့ျ ဖှဲ့စညျးပုံကို ထားလို့ရတဲ့အပိုငျးတှေ ထားပွီးတော့ တောျလှနျရေးဆနျတဲ့ ပွုပွငျပွောငျးလဲမှုတှေ လုပျကောငျးမှလုပျမယျလို့ ကနြောျမြှောျလင့ျတယျ။ ဒါကွောင့ျ တိုငျးရငျးသားတှဘေကျကလဲ တခွားနညျးတှနေဲ့ ကွိုးစားကောငျးကွိုးစာရငျတော့ ရလိမ့ျမယျလို့ ကနြောျထငျတယျ။
မေး ။ ။ နောကျ ပွညျတှငျးစဈရပျစဲရေး၊ ငွိမျးခမြျးရေးရရှိမယ့ျ အလားအလာကော NLD က နိုငျခဲ့ရငျ ဘယျလောကျရှေ့တိုး ဆောငျရှကျနိုငျမယျလို့ ထငျပါသလဲ။ ဒီရှေးကောကျပှဲမှာကော ပွညျသူတှအေနနေဲ့ ငွိမျးခမြျးရေးကို ဘယျသူဆောငျကဉြျနိုငျမလဲဆိုတဲ့ ကိစ်စမြိုးနဲ့ ငွိမျးခမြျးရေးဟာ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ အရေးပါတဲ့ ကိစ်စတခုလို့ ထည့ျသှငျးစဉျးစားစရာအကွောငျးတခုကော ဖွဈမနဘေူးလား။
ဖွေ ။ ။ ကနြော့ျအမွငျကတော့ ပွညျတှငျးစဈရပျစဲရေးနဲ့ ငွိမျးခမြျးရေးဟာ တိုငျးပွညျအတှကျ အရေးကွီးဆုံး ကိစ်စရပျကွီးတခု ဖွဈသင့ျတယျလို့ ကနြောျယူဆတယျ။ ရှေးကောကျပှဲ အကွောငျးအခကြျ issue ကွီးတခု ဖွဈသင့ျတယျလို့ ကနြောျယူဆတယျ။ သို့သောျလဲပဲ အခွအေနနေဲ့ အလားအလာက တောျတောျလေးမှေးမှိနျးတယျ။ ငွိမျးခမြျးရေးကို မလိုခငြျလို့ မဟုတျဘူး။ သို့သောျလဲပဲ ရှေးကောကျပှဲကို အကွောငျးပွပွီးတော့ ငွိမျးခမြျးရေးရမယျလို့ မထငျကွလို့ ဖွဈပါတယျ။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ ပွညျတှငျးငွိမျးခမြျးရေးဟာ တကျနတေဲ့ အစိုးရအပေါျ မူမတညျဘဲနဲ့ လကျနကျကိုငျထားတဲ့ တပျမတောျနဲ့ လကျနကျကိုငျထားတဲ့ တိုငျးရငျးသားအဖှဲ့အစညျးတှပေေါျမှာ မူတညျနတေယျ။ သို့သောျလဲပဲ ဒီအတိုငျးတော့ မနဘေူး။ တပျမတောျဘကျကလဲ တတျနိုငျသလောကျလုပျမယျ။ တိုငျးရငျးသားအငျအားစုတှဘေကျကလညျး တတျနိုငျသလောကျ ညှိနှိုငျးရေးဦးတညျလိမ့ျမယျ။ NLD အစိုးရကလညျး နညျးသဈလမျးသဈနဲ့တော့ သှားကောငျးသှားနိုငျတယျ။
မေး ။ ။ နောကျဆုံးမေးခငြျတဲ့အကွောငျးအရာကတော့ အတိုကျအခံပါ။ အောငျမွငျတဲ့ တိုးတကျတဲ့ ခိုငျမာတဲ့ ဒီမိုကရစေီနိုငျငံတှမှော အတိုကျအခံက အငျမတနျ အရေးကွီးပါတယျ။ Responsible opposition တာဝနျရှိတဲ့ အတိုကျအခံတရပျ လိုပါတယျ။ ဆိုတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ အခုအခြိနျအထိ တခါမှ တာဝနျရှိတဲ့ အတိုကျအခံ ရှိခဲ့တယျလို့ မထငျပါဘူး။ ဆရာ ဘယျလိုမွငျပါသလဲ။ ရှေ့အလားအလာ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အတိုကျအခံဟာ တကယျတာဝနျရှိတဲ့ အတိုကျအခံတရပျ ဖွဈနပွေီလို ထငျပါသလား။ အဲဒီလို ဖွဈလာအောငျ ဘယျလို လုပျသင့ျသလဲ။ ဘယျလောကျကွာအုံးမလဲ ဆိုတာတှကေို နောကျဆုံးအနနေဲ့ သုံးသပျပေးပါ။
ဖွေ ။ ။ အမှနျပါပဲ။ ကနြောျတို့ လှတျလပျရေးရပွီးကတညျးက ဖဆပလ လကျထကျကတညျးက အတိုကျအခံပါတီကောငျး မရှိသလောကျပေါ့။ အဲဒါလဲပဲ (၁၄) နှဈပဲကွာတယျ။ အဲဒီနောကျမှာတော့ လုံးဝမရှိ။ အခုလဲပဲ ၂၀၁၅ မှာ မရှိဘူး။ (၂၅) ရာခိုငျနှုနျး ယူထားတဲ့ တပျမတောျကလဲ ဗိုလျခပြျမှူးကွီးမငျးအောငျလှိုငျ ခိုငျးတာပဲ လာပွောတယျ။ ကွံ့ခိုငျရေးကလဲ သူ့အကြိုးစီးပှားပဲ သူပွောတယျ။ ဒီနေ့ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ နိုငျငံရေးအဆင့ျဟာ လှှတျတောျမှာ အတိုကျအခံပါတီကောငျး ဖွဈနိုငျတဲ့ အခွအေနေ မရှိပါဘူး။ အမှနျကတော့ ရှိကိုရှိသင့ျတယျလို့ ကနြောျမွငျတယျ။ ကနြော့ျပါတီဖွဈတဲ့ NLD အစိုးရဖွဈလဲ အတိုကျအခံပါတီကောငျးကနေ ဖေးမထိနျးကြောငျးလို့ရှိရငျ NLD ဟာ ဒီထကျထိ မဖွဈသင့ျတာ မဖွဈအောငျ သူ့အနနေဲ့ တည့ျမတျလာနိုငျတယျ။ အဲဒီတော့ ကနြောျတို့နိုငျငံမှာ ရရှေညျအတိုကျအခံပါတီကောငျးတရပျ ရှိအောငျ နိုငျငံရေးယဉျကြေးမှု၊ နိုငျငံရေးရင့ျကွတျမှု ဆောငျရှကျသင့ျရတယျ။ အဲဒီအတှကျတော့ အားလုံးကလုပျမှရမယျ။ အားလုံးကလုပျမှဆိုတော့ ဖှဲ့စညျးပုံကွီးမရှိမှ၊ ပွငျပွီးမှလဲ ဖွဈနိုငျတယျ။ အားလုံးကဝိုငျးပွီး ကွိုးစားသင့ျကွတယျလို့ ကနြောျ အကွံပွုပါရစေ။
