စာသင်ကျောင်းကို တပ်မတော်ရဲ့ လက်နက်ကြီးကျည် ထိမှန်တယ်လို့ မီဒီယာကိုပြောတဲ့ အမျိုးသားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်ကို တရားစွဲဆိုတဲ့ကိစ္စဟာ မှန်ကန်ပါရဲ့လား၊ တကယ်လို့ ဒီပြောဆိုချက်ဟာ အချက်အလက် မမှန်ကန်ဘူးဆိုရင်တောင် ပြည်သူ့ကိုယ်စားလှယ်တဦးကို ဒီလိုတရားစွဲဆိုလိုက်တဲ့အတွက် နိုင်ငံရေး၊ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်တို့ကို ဘယ်လိုရိုက်ခတ်နိုင်ပါသလဲ။ သတင်းသမားလည်းဖြစ် နိုင်ငံရေးသုံးသပ်သူတဦးလည်းဖြစ်တဲ့ ဦးသီဟသွေးနဲ့ ဦးကျော်ဇံသာတို့ ဆွေးနွေးသုံးသပ်ထားပါတယ်။
မေး ။ ။ မကြာသေးခင်က ဘူးသီးတောင်ဘက်မှာဖြစ်တဲ့ တိုက်ပွဲမှာ စာသင်ကျောင်းကို လက်နက်ကြီးထိမှန်လို့ ကျောင်းသူကျောင်းသားလေးတွေ ဒဏ်ရာရတဲ့သတင်းကို တပ်မတော်ဘက်က ပစ်ခတ်တဲ့ကျည်ဆံ ထိမှန်တယ်လို့ သူကြားရတဲ့အကြောင်း ပြောဆိုတဲ့ လွှတ်တော်အမတ်တယောက်ကို တရားစွဲဆိုထားတယ်လို့ သိရပါတယ်။ ဆိုတော့ အဲဒီလိုကိစ္စတွေမှာ လွှတ်တော်အမတ်တွေတောင်မှ လွတ်လွတ်လပ်လပ် ဖြေကြားခွင့်မရှိတော့ဘူးဆိုတဲ့ သဘောမျိုး တွေ့လာရပါတယ်။ ဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ သတင်းသမားတွေ သတင်းရယူပိုင်ခွင့် ဘယ်လောက်အထိ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ရှိနေပါသေးတယ်။ အထူးသဖြင့် ပဋိပက္ခနယ်မြေတွေမှာ ပိုပြီးတော့ ကျဉ်းကြပ်လာတယ်ဆိုတာမျိုး စဉ်းစားမိပါတယ်။ အဲဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဦးသီဟသွေးရဲ့ သဘောထားကို နည်းနည်းသိချင်ပါတယ်။
ဖြေ ။ ။ ပဋိပက္ခဖြစ်နေတဲ့ နေရာတွေမှာ ကျနော်တို့ သတင်းရယူရတာကော၊ သတင်းနဲ့ပတ်သက်လို့ တုံ့ပြန်ဖြေကြားရတာတွေ အခက်အခဲရှိနေတယ်ဆိုတာကို အထူးသဖြင့် ရခိုင်ပြည်နယ်နဲ့ ရှမ်းပြည်ဘက် ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒါကတော့ ၂၀၁၂ နောက်ပိုင်း ပဋိပက္ခတွေ ဖြစ်တဲ့အချိန်မှာ ဒီလိုအခြေအနေမျိုး ရှိခဲ့တယ်။ ပြောတဲ့အခါမှာ သတင်းသမားတွေအနေနဲ့ ကျွံသွားတာတခုက ဘက်လိုက်ပြီး ဟိုဘက်ကလိုက်ပြောတာလား၊ ဒီဘက်က လိုက်ပြောတာလားဆိုတဲ့ အခြေအနေ ဖြစ်ခဲ့တယ်။ နဂိုတုန်းကတော့ မူစလင်လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ရခိုင်လူ့အဖွဲ့အစည်းကြားမှာ ဖြစ်တဲ့ပြဿနာတွေကြားမှာ ဟိုဘက်က လိုက်ပြောသလား၊ ဒီဘက်က လိုက်ပြောသလားဆိုတဲ့ ဖိအားမျိုးလည်း ရှိခဲ့တယ်။
အခုဆိုရင် ရခိုင်တပ်မတော်နဲ့ အစိုးရဘက်တပ်မတော်ကြားမှာ အခုလို တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်ပွားတဲ့အခါမှာလဲ အခုလိုမျိုး ကြုံလာရတယ်။ ဒါကလဲ Indicator တခု - ကျနော်တို့ သတင်းသမားတွေအနေနဲ့ သတိထားရမယ့် အခြေအနေတခုကို မီးမှောင်ထိုးပြနေသလိုလို့ ပြောရမယ်။ ဘယ်လိုအခြေအနေမျိုးတွေမှာ အဆင်ပြေပြီး၊ ဘယ်လိုအခြေအနေမျိုးမှာ ပြဿနာတက်သလဲဆိုတဲ့ ကိစ္စကို ကျနော်တို့တွေက မပိုင်းခြားနိုင်ဘူး။ မခန့်မှန်းနိုင်ဘူး။ ပြဿနာက ဖြစ်ချင်လဲ ဖြစ်ပြီး၊ မဖြစ်ချင်လဲ မဖြစ်ဘူး။
သတင်းလွတ်လပ်မှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ ကျနော်တို့က ဘယ်လိုမှ ချိန်းဆလို့ မရဘူး။ ဒါကလဲ ဖိအားတမျိုးပဲ။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ကျနော်တို့မှာ လုံလောက်တဲ့ အကာအကွယ် မရှိဘူး။ အထူးသဖြင့် လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်လို လူမျိုးကိုတောင် ဒီလိုမျိုး ဖိအားရှိလာတဲ့အခါကြတော့ သတင်းမီဒီယာတွေကြားမှ ပိုပြီးတော့ထိလာတာပေါ့။
မေး ။ ။ တကယ်တော့ သတင်းဌာနကိုလည်း အရေးယူတယ်။ ပြောတဲ့ လွှတ်တော်အမတ်ကိုလည်း အရေးယူတယ်ဆိုတော့ သတင်းဌာနတို့၊ လွှတ်တော်အမတ်တို့ဆိုတာ သူတို့က ပြည်သူ့အကျိုးကို ဦးထိပ်ထားပြီး ပြောရမယ့်လူတွေ။ တာဝန်ကိုယ်နှိုက်က သူတို့ရဲ့ လုပ်ငန်းတာဝန် ဖြစ်နေတယ်။ သာမန်အရပ်သူ၊ အရပ်သားတွေကတော့ ပြောချင်ပြော၊ မပြောချင်နေ ဖြစ်တာပေါ့။ ဒီလူတွေရဲ့ ပြောပိုင်ခွင့်ကိုပါ ကျုံပစ်လိုက်တော့ သတင်းသမားတွေအနေနဲ့ သတင်းမှန်ကို ရယူနိုင်တဲ့ အလားအလာ သိပ်ဘောင်ကျဉ်းသွားပြီလို့ ပြောရမှာပေါ့။ အထူးသဖြင့် ပဋိပက္ခ ဖြစ်နေတဲ့နေရာတွေမှာ တဘက်စောင်းနင်း ထိခိုက်နစ်နာမှုတွေ၊ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ အဲဒါတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ သတင်းရယူစရာ နည်းလမ်းမှ ရှိပါသေးရဲ့လား။
ဖြေ ။ ။ အဓိကတော့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားတာတွေကို သတင်းရယူဖို့၊ သတင်းပို့ဖို့ ခက်တယ်။ အင်တာနက်ကလည်း မရတဲ့အခါကြတော့ ကျနော်တို့ သတင်းမီဒီယာတွေ ဒီနေရာတွေကို ကိုယ်တိုင်သွားဖို့ မဖြစ်နိုင်တော့ တယ်လီဖုန်း၊ Messenger, Viber တို့နဲ့ ဆက်သွယ်ရတယ်။ တိုက်ပွဲသတင်းတွေ ရယူဖို့အတွက်။ အဲဒီတော့ ကျနော်တို့ဆီမှာ ပြဿနာက တပ်မတော် သတင်းမှန်ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့က ပြောနေတာတွေ ရှိတယ်။ တဘက်က AA ဘက်က ပြောတာတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်တို့က ပဋိပက္ခ ဖြစ်နေတဲ့ အဖွဲ့အစည်းနှစ်ခုက ပြောတဲ့ဟာကို သတင်းသမားက အတည်ယူလို့မရဘူး။ Third-person ကိုလည်း ကြည့်ရတယ်။ လွတ်လပ်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းသော်လည်းကောင်း၊ အရပ်သူအရပ်သားတွေသော်လည်းကောင်း။ သူတို့ရဲ့ ပြောကြားချက်တွေကို ချိန်းထိုးရတယ်။ ဒါမှလဲ ပဋိပက္ခကြားမှာ အတတ်နိုင်ဆုံး မှန်ကန်တဲ့သတင်းကို ထုတ်နိုင်မှာပေါ့။
မေး ။ ။ ဦးသီဟသွေး ပြောသလို ပဋိပက္ခဖြစ်တဲ့ဒေသတွေမှာ နှစ်ဘက်ကတော့ သူတို့သတင်းကို သူတို့ကြေညာမှာပေါ့။ တပ်မတော်သတင်းပြန်ကြားရေးကလည်း သူတို့သတင်း သူတို့ပြောမယ်။ AA ဘက်ကလည်း ပြောမှာပဲ။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ကတော့ သူတို့ရှုထောင့်ကနေ ပြောကြတာ။ ကျနော်တို့က ပြည်သူကို အမှန်အတိုင်း စောစောက ပြောခဲ့သလိုပဲ ဘက်မလိုက်တဲ့လူရဲ့ အသံကို လိုချင်တယ်ဆိုတော့ အသင့်တော်ဆုံးကတော့ ပြည်သူ့လွှတ်တော်အမတ်တို့ဆိုတာ လူထုကို ကိုယ်စားပြုတဲ့လူတွေ။ သူတို့ဆီက သတင်းရယူတာ တော်တော်တန်းဖိုးရှိတဲ့ အချက်လို့ ကျနော်ထင်တယ်။ အဲဒါ မဟုတ်ဘူးလား။
ဖြေ ။ ။ ဟုတ်ပါတယ်။ အဲဒီမှာ ကျနော် နည်းနည်းလေးထောက်ပြီး ပြောချင်တာက အကယ်၍များ လက်နက်ကြီးကျတဲ့ကိစ္စက ကျနော်တို့လည်း စဉ်းစားကြည့်တာ တပ်မတော်ဘက်ပစ်တယ်လို့ သူဘယ်လိုယူဆနိုင်သလဲ။ အဲဒီတော့ အဲဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ တပ်မတော်ဘက်က ငြင်းချက်ထုတ်ချင်တယ်။ ငြင်းချင်တယ်ဆိုလို့ရှိရင်လဲ ဒီကိစ္စက ပြောကြားတဲ့ ကိုယ်စားလှယ်ကို တိုက်ရိုက်ပြောပြီးတော့ ပြန်ပြင်ပြောပေးဖို့ တခုခု Argue လုပ်ပြီးတော့ - ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ပြည်သူလူထုက တရားဝင်ရွေးချယ်ထားတဲ့ ဥပဒေပြုအမတ်တွေ၊ ကိုယ်စားလှယ်တွေဆိုတော့ ဒီသတင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ငြင်းချက်ထုတ်စရာရှိတယ်။ ပြောစရာရှိတယ်။ အမှားပြင်ဆင်ချင်တယ်။ ဒါကမှားတယ်ဆိုပြီး သက်သေပြပြီးတော့ ပြင်ဆင်ဖို့ တောင်းဆိုတာမျိုး။ ပြန်ပြောပေးဖို့၊ ပြင်ဆင်ချက်ပေးဖို့ ဒီလိုမျိုး အရင်လုပ်စေချင်တယ်။ ကျနော်တို့လဲ စဉ်းစားကြည့်တာပါ - လက်နက်ကြီးကျတဲ့ကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ရင် ဘယ်ဘက်ကကျတယ်လို့ ပြောဖို့ဆိုတာက သာမန်အားဖြင့် ခက်တယ်။ ဆိုတော့ အကယ်၍ အထောက်အထားရှိတယ်ဆိုရင် အထောက်အထားနဲ့ပြော။ တဘက်ကလဲ အထောက်အထားနဲ့ငြင်း။ ဒီလိုမျိုး ဖြစ်စေချင်တယ်။ အခုလို တရားစွဲတာမျိုး ဖြစ်တဲ့အခါကြတော့ ဖြစ်တဲ့အဖွဲ့အစည်းတွေက သူပုန်အဖွဲ့အစည်းလည်း မဟုတ်ဘူး၊ မီဒီယာဖြစ်နေတယ်။ တဘက်ကလဲ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ဖြစ်နေတယ်ဆိုတော့ ဖြေရှင်းနည်းကတော့ နိုင်ငံရေးမှာ ဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှုတွေ ရှိလာတာပေါ့။
မေး ။ ။ အခြေအနေက ပိုသာဆိုးလာဖို့ရှိတယ် - အဲဒီလို ထိန်းချုပ်ပြီးတော့ - တကယ်တော့ ကိုသီဟသွေး စောစောကပြောသလိုပါပဲ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေက ပြည်သူ့ဘဏ္ဍာငွေစားပြီး ပြည်သူ့ဝန်ကိုဆောင်နေတဲ့လူတွေ၊ ပြည်သူ့ကိုယ်စား ပြောနေရတဲ့လူတွေ။ ဒီလူတွေက ပြောရေးဆိုခွင့် ရှိရမယ် လူတွေလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဆိုတော့ ဒီလိုလူကို ရွေးပြီးတော့ အရေးယူလိုက်တာဟာ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေရဲ့ ပြောရေးဆိုခွင့်ကို နှုတ်ပိတ်လိုတဲ့ သဘောလဲပဲ သက်ရောက်သွားနိုင်တယ်လို့ ကျနော်က စဉ်းစားမိပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ သူတို့လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌကလည်း တပ်မတော်က တရားစွဲတာကို စွဲဆိုခွင့်ပြုတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းတွေ ကြားရလို့ပါ။ ဒီကိစ္စကို ဘယ်လိုယူဆပါလဲ။
ဖြေ ။ ။ ဒါကတော့ ကျနော့်အမြင်ပြောရရင် လွှတ်တော်ဘက်ကလည်း ဒီကိစ္စကို စဉ်းစဉ်းစားစား ဆောင်ရွက်သင့်တယ်။ သဘောတခုက လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တယောက်က ရာဇဝတ်မှုလို့ဟာမျိုး၊ လူ့ကျင့်ဝတ်သိက္ခာနဲ့ မကိုက်ညီတဲ့ ပြစ်မှုမျိုးကျူးလွန်လို့ အရေးယူတဲ့ကိစ္စမျိုးကို လွှတ်တော်က ခွင့်ပြုတာတော့ တပိုင်းပေါ့။ အဲဒီလိုမျိုး မဟုတ်ဘဲ၊ နိုင်ငံရေးပတ်သက်တဲ့ ဒီလိုမျိုး အငြင်းပွားဖွယ် ကိစ္စရပ်တွေနဲ့ ပတ်သက်တယ်ဆိုရင်တော့ အစောတလင် ခွင့်ပြုတာမျိုးကတော့ အကျိုးဆက်က မကောင်းနိုင်ဘူး။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ကျန်တဲ့လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေလည်း ပြောရဆိုရတဲ့အခါမှာ ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုး ဖြစ်လာတယ်။ ငါ့ရဲ့ပြောမှုဆိုမှုက အချိန်မရွေး ဒီလိုမျိုး အရေးယူခံရမလားဆိုပြီး တွေးစရာဖြစ်တယ်။ ဆိုတော့ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်လိုမျိုး ပြည်သူလူထုကတောင် အားကိုးပြီး တင်ထားတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်မျိုးက ဒီလိုမျိုးတွေ ကြုံရတယ်။ ဖြေရှင်းလိုမရ၊ အကာအကွယ် မရှိဘူးဆိုရင်တော့ ကျနော်တို့ ပြည်သူလူထုက ဒီစနစ်ပေါ်မှာ ယုံကြည်မှုအားနည်းလာနိုင်တယ်။
မေး ။ ။ တကယ်တမ်း အဲဒီသတင်းကို ပြန်ကြည့်ရင် စာသင်ခန်းကို လက်နက်ကြီး ထိတဲ့ဆိုတဲ့ကိစ္စဟာ သိပ်ဆိုးဝါးတဲ့ ဖြစ်ရပ်တခုပါ။ ဘယ်ဘက်ကပဲပစ်ပစ် ကျနော်တို့လည်း အစီအစဉ်လုပ်ခဲ့ပါတယ်။ ဆိုတော့ ဒီလိုကိစ္စရပ်မျိုးကို အမှန်တကယ် တာဝန်ကျေတဲ့ လွှတ်တော်သာဆိုရင် အမှုမှန်ဖော်ထုတ်ရေးကို လွှတ်တော်က စဦးဆောင်ပြီး ဆောင်ရွက်သင့်တာပေါ့။ လွှတ်တော်က ဒီကိစ္စ ဘယ်လိုဖြစ်သလဲ။ ရှင်းပါဘာညာ ဆိုပြီးတော့ စုံစမ်းရေးကော်မရှင်တွေ ဖွဲ့ပြီးတော့ စုံစမ်းသင့်တဲ့ကိစ္စလို့ ထင်ပါတယ်။ အခုကြတော့ အဲဒီလိုလုပ်ဖို့ နေနေသာသာ အဲဒီသတင်းကိုပြောတဲ့ လွှတ်တော်အမတ်တောင် အရေးယူခံရတဲ့ဆိုတော့ အခြေအနေက ပိုဆိုးတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ ဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံလွှတ်တော်အနေနဲ့ အဲဒီလို အရေးကြီးတဲ့ကိစ္စ အဖြေမပေါ်ထွက်ဘဲ ပြည်သူတွေ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး နစ်နာတဲ့ကိစ္စတွေကို စုံစမ်းဖော်ထုတ်ပါဆိုတဲ့ ကနဦး စတင်ဆောင်ရွက်မှု Initiative လုပ်ဆောင်မှုတွေ ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ အလားအလာ ရှိနိုင်ပါသလား။
ဖြေ ။ ။ ဒါကတော့ ကျနော့်အမြင်ကို ပြောရရင် အခုအချိန်မှာတော့ တကယ့်အင်အားအကြီးဆုံး ပါတီဖြစ်တဲ့ NLD နဲ့ လက်ရှိ ဒီကိစ္စမှာ ပါဝင်ပတ်သက်နေတဲ့ တပ်မတော်တို့က အခုဆိုရင် အခြေခံဥပဒေ ပြင်ဆင်ရေးနဲ့ ဖိအားများနေတယ်။ အဲဒီလိုပဲ အခုဆိုရင် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ အခြေအနေတွေ ရှိနေတယ်။ အဲဒီလိုမျိုး ဖိအားတွေ ရှိနေတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ ဒီကိစ္စတွေပေါ်မှာ အာရုံထားမှု အားနည်းတာကို တွေ့ရတယ်။ ဒီလိုဖြစ်နေပေမယ့်လဲ သက်ဆိုင်ရာက လွှတ်တော်တွေ၊ ပြည်နယ်လွှတ်တော်တွေ၊ နိုင်ငံရေးပါတီတွေက ဒီကိစ္စကို ဖိအားပေးသင့်တယ်။ တွန်းအားပေးသင့်တယ်။
ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ အနည်းဆုံးတော့ ဘယ်သူ့ဘယ်သူကို အပြစ်တင်ဖို့ မဟုတ်ဘူး။ အဖြစ်မှန်ကို သိရဖို့အတွက် စုံစမ်းစစ်ဆေးတာမျိုး ဖြစ်သင့်တယ်။ အထူးသဖြင့် လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်ပါ ဒီကိစ္စထဲမှာ ပါဝင်နေတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ လွှတ်တော်က တာဝန်ယူပြီးတော့ ဒီကိစ္စကို သူတို့ကိစ္စလို့ သဘောထားပြီးတော့ အစိုးရကို စုံစမ်းစစ်ဆေးဖို့ တိုက်တွန်းတာမျိုး တခုခုတော့ လုပ်သင့်တယ်။ မဟုတ်ဘူးဆိုရင် ဒီကိစ္စဟာ လွှတ်တော်ယန္တရားရဲ့ လုံခြုံမှု။ လွှတ်တော်ယန္တရားမှာရှိတဲ့ လူတွေရဲ့ ပြောခွင့်ဆိုခွင့်၊ ပြောနိုင်ဆိုနိုင်မှုတွေမှာ အကန့်အသတ် ဖြစ်မယ်။ ဖိအားဖြစ်မယ်။
မေး ။ ။ နောက်ဆုံးအနေနဲ့ ကျနော်တို့ သတင်းသမားတွေ လွှတ်တော်ကတော့ စောစောကပြောသလို လွှတ်တော်အကြီးအကဲကိုယ်တိုင်က တရားစွဲခွင့် ပေးထားတယ်ဆိုတဲ့သဘော တွေ့နေရတယ်။ ပြည်သူ့ဘဏ္ဍာကို စားနေရတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေဖြစ်တယ်။ သူတို့ ဘာကိုငဲ့ကွက်စရာ ရှိသလဲ မသိဘူး။ နိုင်ငံရေးသမားတွေလည်း ဖြစ်တယ်။ ကျနော်တို့ သတင်းသမားတွေကြတော့ကော - ကျနော်တို့မှာ ဘက်လိုက်မှုလဲ မရှိဘူး။ နိုင်ငံရေးသမားလည်း မဟုတ်ဘူးဆိုတော့။ ဒီလိုကိစ္စရပ်မျိုးမှာ တရားစွဲဆိုခံရတဲ့ အဖြစ်မျိုး ကြုံရတဲ့အတွက် သတင်းလောကက ဒီလိုကိစ္စရပ်မျိုးကို ဆက်လက်ဖော်ထုတ်တဲ့နေရာမှာ လက်တွန့်သွားလိမ့်မယ်လို့ ထင်မိပါသလား။ မြန်မာနိုင်ငံသတင်းလောကအတွင်းမှာ။
ဖြေ ။ ။ အခုအချိန်ကတော့ အားလုံးကတော့ ဒီလိုပဲ စဉ်းစားတယ်။ ကျနော်ဆိုလဲ စဉ်းစားမိမှာပဲ။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ကျနော်တို့အနေနဲ့ အလှမ်းဝေးတယ်။ အလှမ်းဝေးတဲ့အခါကြတော့ တချို့သတင်းတွေက ကျနော်တို့ကိုယ်တိုင်က အစအဆုံး တာဝန်မယူနိုင်ဘူး။ နောက်တခုက ကျနော်တို့က တယ်လီဖုန်းတလုံးနဲ့ ဖုန်းပေါ်မှာ ပြောကြားချက်လောက်ပဲ လုပ်နိုင်တယ်။ ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျလည်း အဲဒီဒေသကို မသွားနိုင်ဘူး။ လူကိုလဲ မမြင်နိုင်ဘူး။ ဖုန်းတဲ့လုပ်တဲ့အခါမှာ တချို့ကိစ္စတွေက အမှားအယွင်း ရှိနိုင်တယ်။ ကျနော်တို့က Risk ကို မယူချင်ကြတော့ဘူးဆိုတာ ဖြစ်လာတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ဒီကိစ္စမျိုးက ကျနော်တို့ဘက်က ရိုးရိုးသားသား မှားခဲ့ရင်တောင်မှ မီဒီယာဘက်က မှားခဲ့ရင်တောင်မှ သက်ဆိုင်ရာ တာဝန်ရှိတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေက ဒါမှားနေတယ်၊ ပြင်ပေးပါ။ အကျိုးနဲ့အကြောင်းနဲ့ပြောရင် ပြန်တည့်မတ်လို့ရတယ်။ အဲဒီလိုမျိုး မဟုတ်ဘဲ အရေးယူခံရမယ် ဆိုရင်တော့ ကျနော်တို့က ဒီဟာကို လက်ရှောင်တော့မှာပဲ။ လက်ရှောင်ရင်တော့ စောစောကပြောတဲ့ အကျိုးဆက်တွေက ဖြစ်လာမှာပေါ့။
ပဋိပက္ခဒေသမှာရှိတဲ့ သတင်းတွေကို တင်ဆက်ဖို့ လက်ရှောင်လာရင် အဲဒီဒေသမှာရှိတဲ့ ဖြစ်ရပ်မှန်တွေကို ဖော်ထုတ်နိုင်မှာ မဟုတ်ဘူး။ အဲဒီဒေသကလူတွေကိုလည်း အကာအကွယ်ပေး၊ အပြစ်မဲ့လူတွေကိုလည်း အကာအကွယ် ပေးနိုင်မှာ မဟုတ်ဘူးဆိုတော့ ဒီအကျိုးဆက်တွေ ဖြစ်လာမယ်။ ဒါကတော့ မကောင်းဘူးပေါ့။ ကျနော်တို့ တိုင်းပြည်မှာ ကြိုးစားနေတာရှိတယ်။ အစိုးရကိုယ်တိုင်က အားပေးနေတာ ရှိတယ်။ အဲဒါ ဘာလဲဆိုတော့ မီဒီယာကောင်စီကနေ တဆင့်သွားဖို့။ မီဒီယာကောင်စီ တည်ရှိခြင်းနဲ့ လုပ်ဆောင်နေခြင်းဟာ ဝေဖန်စရာလေးတွေ ရှိသော်လဲ ကျနော်တို့က ဒီ Institution ကို ခိုင်မာအောင် လုပ်ရမယ်။ လေးစားအောင် လုပ်ရမယ်။ ဒီမှာ ကျနော်တို့ ပထမအဆင့်အနေနဲ့ ကနဦးအဆင့်အနေနဲ့ ညှိနှိုင်းပြီး ရှင်းနိုင်ရင်တော့ ဒီယဉ်ကျေးမှုကို ထူထောင်ပေးရမယ်။ မဟုတ်ဘူးဆိုရင်တော့ ရှေ့လျှောက်အားလုံးက ကိုယ့်လုပ်နိုင်ခွင့်တွေ ဆုံးရှုံးလာလိမ့်မယ်။ အဲဒီလို ဆုံးရှုံးလာတာနဲ့အမျှ အဲဒီအကျိုးသက်ရောက်မှုက နိုင်ငံအပေါ်မှာလည်း သက်ရောက်မယ်။ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးကလည်း မအောင်မြင်တဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ဖြစ်သွားမှာပေါ့။
==Unicode==
စာသငျကြောငျးကို တပျမတောျရဲ့ လကျနကျကွီးကညြျ ထိမှနျတယျလို့ မီဒီယာကိုပွောတဲ့ အမြိုးသားလှှတျတောျကိုယျစားလှယျကို တရားစှဲဆိုတဲ့ကိစ်စဟာ မှနျကနျပါရဲ့လား၊ တကယျလို့ ဒီပွောဆိုခကြျဟာ အခကြျအလကျ မမှနျကနျဘူးဆိုရငျတောငျ ပွညျသူ့ကိုယျစားလှယျတဦးကို ဒီလိုတရားစှဲဆိုလိုကျတဲ့အတှကျ နိုငျငံရေး၊ လူ့အခှင့ျအရေးနဲ့ သတငျးလှတျလပျခှင့ျတို့ကို ဘယျလိုရိုကျခတျနိုငျပါသလဲ။ သတငျးသမားလညျးဖွဈ နိုငျငံရေးသုံးသပျသူတဦးလညျးဖွဈတဲ့ ဦးသီဟသှေးနဲ့ ဦးကြောျဇံသာတို့ ဆှေးနှေးသုံးသပျထားပါတယျ။
မေး ။ ။ မကွာသေးခငျက ဘူးသီးတောငျဘကျမှာဖွဈတဲ့ တိုကျပှဲမှာ စာသငျကြောငျးကို လကျနကျကွီးထိမှနျလို့ ကြောငျးသူကြောငျးသားလေးတှေ ဒဏျရာရတဲ့သတငျးကို တပျမတောျဘကျက ပဈခတျတဲ့ကညြျဆံ ထိမှနျတယျလို့ သူကွားရတဲ့အကွောငျး ပွောဆိုတဲ့ လှှတျတောျအမတျတယောကျကို တရားစှဲဆိုထားတယျလို့ သိရပါတယျ။ ဆိုတော့ အဲဒီလိုကိစ်စတှမှော လှှတျတောျအမတျတှတေောငျမှ လှတျလှတျလပျလပျ ဖွကွေားခှင့ျမရှိတော့ဘူးဆိုတဲ့ သဘောမြိုး တှေ့လာရပါတယျ။ ဆိုတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ သတငျးသမားတှေ သတငျးရယူပိုငျခှင့ျ ဘယျလောကျအထိ ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျ ရှိနပေါသေးတယျ။ အထူးသဖွင့ျ ပဋိပက်ခနယျမွတှေမှော ပိုပွီးတော့ ကဉြျးကွပျလာတယျဆိုတာမြိုး စဉျးစားမိပါတယျ။ အဲဒါနဲ့ပတျသကျပွီး ဦးသီဟသှေးရဲ့ သဘောထားကို နညျးနညျးသိခငြျပါတယျ။
ဖွေ ။ ။ ပဋိပက်ခဖွဈနတေဲ့ နရောတှမှော ကနြောျတို့ သတငျးရယူရတာကော၊ သတငျးနဲ့ပတျသကျလို့ တုံ့ပွနျဖွကွေားရတာတှေ အခကျအခဲရှိနတေယျဆိုတာကို အထူးသဖွင့ျ ရခိုငျပွညျနယျနဲ့ ရှမျးပွညျဘကျ ဖွဈပါတယျ။ အဲဒါကတော့ ၂၀၁၂ နောကျပိုငျး ပဋိပက်ခတှေ ဖွဈတဲ့အခြိနျမှာ ဒီလိုအခွအေနမြေိုး ရှိခဲ့တယျ။ ပွောတဲ့အခါမှာ သတငျးသမားတှအေနနေဲ့ ကြှံသှားတာတခုက ဘကျလိုကျပွီး ဟိုဘကျကလိုကျပွောတာလား၊ ဒီဘကျက လိုကျပွောတာလားဆိုတဲ့ အခွအေနေ ဖွဈခဲ့တယျ။ နဂိုတုနျးကတော့ မူစလငျလူ့အဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ ရခိုငျလူ့အဖှဲ့အစညျးကွားမှာ ဖွဈတဲ့ပွူနာတှကွေားမှာ ဟိုဘကျက လိုကျပွောသလား၊ ဒီဘကျက လိုကျပွောသလားဆိုတဲ့ ဖိအားမြိုးလညျး ရှိခဲ့တယျ။
အခုဆိုရငျ ရခိုငျတပျမတောျနဲ့ အစိုးရဘကျတပျမတောျကွားမှာ အခုလို တိုကျပှဲတှေ ဖွဈပှားတဲ့အခါမှာလဲ အခုလိုမြိုး ကွုံလာရတယျ။ ဒါကလဲ Indicator တခု - ကနြောျတို့ သတငျးသမားတှအေနနေဲ့ သတိထားရမယ့ျ အခွအေနတေခုကို မီးမှောငျထိုးပွနသေလိုလို့ ပွောရမယျ။ ဘယျလိုအခွအေနမြေိုးတှမှော အဆငျပွပွေီး၊ ဘယျလိုအခွအေနမြေိုးမှာ ပွူနာတကျသလဲဆိုတဲ့ ကိစ်စကို ကနြောျတို့တှကေ မပိုငျးခွားနိုငျဘူး။ မခန့ျမှနျးနိုငျဘူး။ ပွူနာက ဖွဈခငြျလဲ ဖွဈပွီး၊ မဖွဈခငြျလဲ မဖွဈဘူး။
သတငျးလှတျလပျမှုနဲ့ ပတျသကျလို့ ကနြောျတို့က ဘယျလိုမှ ခြိနျးဆလို့ မရဘူး။ ဒါကလဲ ဖိအားတမြိုးပဲ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ကနြောျတို့မှာ လုံလောကျတဲ့ အကာအကှယျ မရှိဘူး။ အထူးသဖွင့ျ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျလို လူမြိုးကိုတောငျ ဒီလိုမြိုး ဖိအားရှိလာတဲ့အခါကွတော့ သတငျးမီဒီယာတှကွေားမှ ပိုပွီးတော့ထိလာတာပေါ့။
မေး ။ ။ တကယျတော့ သတငျးဌာနကိုလညျး အရေးယူတယျ။ ပွောတဲ့ လှှတျတောျအမတျကိုလညျး အရေးယူတယျဆိုတော့ သတငျးဌာနတို့၊ လှှတျတောျအမတျတို့ဆိုတာ သူတို့က ပွညျသူ့အကြိုးကို ဦးထိပျထားပွီး ပွောရမယ့ျလူတှေ။ တာဝနျကိုယျနှိုကျက သူတို့ရဲ့ လုပျငနျးတာဝနျ ဖွဈနတေယျ။ သာမနျအရပျသူ၊ အရပျသားတှကေတော့ ပွောခငြျပွော၊ မပွောခငြျနေ ဖွဈတာပေါ့။ ဒီလူတှရေဲ့ ပွောပိုငျခှင့ျကိုပါ ကြုံပဈလိုကျတော့ သတငျးသမားတှအေနနေဲ့ သတငျးမှနျကို ရယူနိုငျတဲ့ အလားအလာ သိပျဘောငျကဉြျးသှားပွီလို့ ပွောရမှာပေါ့။ အထူးသဖွင့ျ ပဋိပက်ခ ဖွဈနတေဲ့နရောတှမှော တဘကျစောငျးနငျး ထိခိုကျနဈနာမှုတှေ၊ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှေ အဲဒါတှနေဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ သတငျးရယူစရာ နညျးလမျးမှ ရှိပါသေးရဲ့လား။
ဖွေ ။ ။ အဓိကတော့ တိုကျပှဲဖွဈပှားတာတှကေို သတငျးရယူဖို့၊ သတငျးပို့ဖို့ ခကျတယျ။ အငျတာနကျကလညျး မရတဲ့အခါကွတော့ ကနြောျတို့ သတငျးမီဒီယာတှေ ဒီနရောတှကေို ကိုယျတိုငျသှားဖို့ မဖွဈနိုငျတော့ တယျလီဖုနျး၊ Messenger, Viber တို့နဲ့ ဆကျသှယျရတယျ။ တိုကျပှဲသတငျးတှေ ရယူဖို့အတှကျ။ အဲဒီတော့ ကနြောျတို့ဆီမှာ ပွူနာက တပျမတောျ သတငျးမှနျပွနျကွားရေးအဖှဲ့က ပွောနတောတှေ ရှိတယျ။ တဘကျက AA ဘကျက ပွောတာတှလေညျး ရှိပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ကနြောျတို့က ပဋိပက်ခ ဖွဈနတေဲ့ အဖှဲ့အစညျးနှဈခုက ပွောတဲ့ဟာကို သတငျးသမားက အတညျယူလို့မရဘူး။ Third-person ကိုလညျး ကွည့ျရတယျ။ လှတျလပျတဲ့ အဖှဲ့အစညျးသောျလညျးကောငျး၊ အရပျသူအရပျသားတှသေောျလညျးကောငျး။ သူတို့ရဲ့ ပွောကွားခကြျတှကေို ခြိနျးထိုးရတယျ။ ဒါမှလဲ ပဋိပက်ခကွားမှာ အတတျနိုငျဆုံး မှနျကနျတဲ့သတငျးကို ထုတျနိုငျမှာပေါ့။
မေး ။ ။ ဦးသီဟသှေး ပွောသလို ပဋိပက်ခဖွဈတဲ့ဒသေတှမှော နှဈဘကျကတော့ သူတို့သတငျးကို သူတို့ကွညောမှာပေါ့။ တပျမတောျသတငျးပွနျကွားရေးကလညျး သူတို့သတငျး သူတို့ပွောမယျ။ AA ဘကျကလညျး ပွောမှာပဲ။ ဒါပမေဲ့ သူတို့ကတော့ သူတို့ရှုထောင့ျကနေ ပွောကွတာ။ ကနြောျတို့က ပွညျသူကို အမှနျအတိုငျး စောစောက ပွောခဲ့သလိုပဲ ဘကျမလိုကျတဲ့လူရဲ့ အသံကို လိုခငြျတယျဆိုတော့ အသင့ျတောျဆုံးကတော့ ပွညျသူ့လှှတျတောျအမတျတို့ဆိုတာ လူထုကို ကိုယျစားပွုတဲ့လူတှေ။ သူတို့ဆီက သတငျးရယူတာ တောျတောျတနျးဖိုးရှိတဲ့ အခကြျလို့ ကနြောျထငျတယျ။ အဲဒါ မဟုတျဘူးလား။
ဖွေ ။ ။ ဟုတျပါတယျ။ အဲဒီမှာ ကနြောျ နညျးနညျးလေးထောကျပွီး ပွောခငြျတာက အကယျ၍မြား လကျနကျကွီးကတြဲ့ကိစ်စက ကနြောျတို့လညျး စဉျးစားကွည့ျတာ တပျမတောျဘကျပဈတယျလို့ သူဘယျလိုယူဆနိုငျသလဲ။ အဲဒီတော့ အဲဒါနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ တပျမတောျဘကျက ငွငျးခကြျထုတျခငြျတယျ။ ငွငျးခငြျတယျဆိုလို့ရှိရငျလဲ ဒီကိစ်စက ပွောကွားတဲ့ ကိုယျစားလှယျကို တိုကျရိုကျပွောပွီးတော့ ပွနျပွငျပွောပေးဖို့ တခုခု Argue လုပျပွီးတော့ - ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ပွညျသူလူထုက တရားဝငျရှေးခယြျထားတဲ့ ဥပဒပွေုအမတျတှေ၊ ကိုယျစားလှယျတှဆေိုတော့ ဒီသတငျးနဲ့ ပတျသကျပွီး ငွငျးခကြျထုတျစရာရှိတယျ။ ပွောစရာရှိတယျ။ အမှားပွငျဆငျခငြျတယျ။ ဒါကမှားတယျဆိုပွီး သကျသပွေပွီးတော့ ပွငျဆငျဖို့ တောငျးဆိုတာမြိုး။ ပွနျပွောပေးဖို့၊ ပွငျဆငျခကြျပေးဖို့ ဒီလိုမြိုး အရငျလုပျစခေငြျတယျ။ ကနြောျတို့လဲ စဉျးစားကွည့ျတာပါ - လကျနကျကွီးကတြဲ့ကိစ်စနဲ့ ပတျသကျရငျ ဘယျဘကျကကတြယျလို့ ပွောဖို့ဆိုတာက သာမနျအားဖွင့ျ ခကျတယျ။ ဆိုတော့ အကယျ၍ အထောကျအထားရှိတယျဆိုရငျ အထောကျအထားနဲ့ပွော။ တဘကျကလဲ အထောကျအထားနဲ့ငွငျး။ ဒီလိုမြိုး ဖွဈစခေငြျတယျ။ အခုလို တရားစှဲတာမြိုး ဖွဈတဲ့အခါကွတော့ ဖွဈတဲ့အဖှဲ့အစညျးတှကေ သူပုနျအဖှဲ့အစညျးလညျး မဟုတျဘူး၊ မီဒီယာဖွဈနတေယျ။ တဘကျကလဲ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျ ဖွဈနတေယျဆိုတော့ ဖွရှေငျးနညျးကတော့ နိုငျငံရေးမှာ ဆိုးကြိုးသကျရောကျမှုတှေ ရှိလာတာပေါ့။
မေး ။ ။ အခွအေနကေ ပိုသာဆိုးလာဖို့ရှိတယျ - အဲဒီလို ထိနျးခြုပျပွီးတော့ - တကယျတော့ ကိုသီဟသှေး စောစောကပွောသလိုပါပဲ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျတှကေ ပွညျသူ့ဘဏ်ဍာငှစေားပွီး ပွညျသူ့ဝနျကိုဆောငျနတေဲ့လူတှေ၊ ပွညျသူ့ကိုယျစား ပွောနရေတဲ့လူတှေ။ ဒီလူတှကေ ပွောရေးဆိုခှင့ျ ရှိရမယျ လူတှလေညျး ဖွဈပါတယျ။ ဆိုတော့ ဒီလိုလူကို ရှေးပွီးတော့ အရေးယူလိုကျတာဟာ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျတှရေဲ့ ပွောရေးဆိုခှင့ျကို နှုတျပိတျလိုတဲ့ သဘောလဲပဲ သကျရောကျသှားနိုငျတယျလို့ ကနြောျက စဉျးစားမိပါတယျ။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ သူတို့လှှတျတောျဥက်ကဋ်ဌကလညျး တပျမတောျက တရားစှဲတာကို စှဲဆိုခှင့ျပွုတယျဆိုတဲ့ သတငျးတှေ ကွားရလို့ပါ။ ဒီကိစ်စကို ဘယျလိုယူဆပါလဲ။
ဖွေ ။ ။ ဒါကတော့ ကနြော့ျအမွငျပွောရရငျ လှှတျတောျဘကျကလညျး ဒီကိစ်စကို စဉျးစဉျးစားစား ဆောငျရှကျသင့ျတယျ။ သဘောတခုက လှှတျတောျကိုယျစားလှယျတယောကျက ရာဇဝတျမှုလို့ဟာမြိုး၊ လူ့ကငြ့ျဝတျသိက်ခာနဲ့ မကိုကျညီတဲ့ ပွဈမှုမြိုးကြူးလှနျလို့ အရေးယူတဲ့ကိစ်စမြိုးကို လှှတျတောျက ခှင့ျပွုတာတော့ တပိုငျးပေါ့။ အဲဒီလိုမြိုး မဟုတျဘဲ၊ နိုငျငံရေးပတျသကျတဲ့ ဒီလိုမြိုး အငွငျးပှားဖှယျ ကိစ်စရပျတှနေဲ့ ပတျသကျတယျဆိုရငျတော့ အစောတလငျ ခှင့ျပွုတာမြိုးကတော့ အကြိုးဆကျက မကောငျးနိုငျဘူး။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ကနြျတဲ့လှှတျတောျကိုယျစားလှယျတှလေညျး ပွောရဆိုရတဲ့အခါမှာ ဝနျထုပျဝနျပိုး ဖွဈလာတယျ။ ငါ့ရဲ့ပွောမှုဆိုမှုက အခြိနျမရှေး ဒီလိုမြိုး အရေးယူခံရမလားဆိုပွီး တှေးစရာဖွဈတယျ။ ဆိုတော့ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျလိုမြိုး ပွညျသူလူထုကတောငျ အားကိုးပွီး တငျထားတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျမြိုးက ဒီလိုမြိုးတှေ ကွုံရတယျ။ ဖွရှေငျးလိုမရ၊ အကာအကှယျ မရှိဘူးဆိုရငျတော့ ကနြောျတို့ ပွညျသူလူထုက ဒီစနဈပေါျမှာ ယုံကွညျမှုအားနညျးလာနိုငျတယျ။
မေး ။ ။ တကယျတမျး အဲဒီသတငျးကို ပွနျကွည့ျရငျ စာသငျခနျးကို လကျနကျကွီး ထိတဲ့ဆိုတဲ့ကိစ်စဟာ သိပျဆိုးဝါးတဲ့ ဖွဈရပျတခုပါ။ ဘယျဘကျကပဲပဈပဈ ကနြောျတို့လညျး အစီအစဉျလုပျခဲ့ပါတယျ။ ဆိုတော့ ဒီလိုကိစ်စရပျမြိုးကို အမှနျတကယျ တာဝနျကြတေဲ့ လှှတျတောျသာဆိုရငျ အမှုမှနျဖောျထုတျရေးကို လှှတျတောျက စဦးဆောငျပွီး ဆောငျရှကျသင့ျတာပေါ့။ လှှတျတောျက ဒီကိစ်စ ဘယျလိုဖွဈသလဲ။ ရှငျးပါဘာညာ ဆိုပွီးတော့ စုံစမျးရေးကောျမရှငျတှေ ဖှဲ့ပွီးတော့ စုံစမျးသင့ျတဲ့ကိစ်စလို့ ထငျပါတယျ။ အခုကွတော့ အဲဒီလိုလုပျဖို့ နနေသောသာ အဲဒီသတငျးကိုပွောတဲ့ လှှတျတောျအမတျတောငျ အရေးယူခံရတဲ့ဆိုတော့ အခွအေနကေ ပိုဆိုးတယျလို့ ထငျပါတယျ။ ဆိုတော့ မွနျမာနိုငျငံလှှတျတောျအနနေဲ့ အဲဒီလို အရေးကွီးတဲ့ကိစ်စ အဖွမေပေါျထှကျဘဲ ပွညျသူတှေ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး နဈနာတဲ့ကိစ်စတှကေို စုံစမျးဖောျထုတျပါဆိုတဲ့ ကနဦး စတငျဆောငျရှကျမှု Initiative လုပျဆောငျမှုတှေ ဖွဈလာနိုငျတဲ့ အလားအလာ ရှိနိုငျပါသလား။
ဖွေ ။ ။ ဒါကတော့ ကနြော့ျအမွငျကို ပွောရရငျ အခုအခြိနျမှာတော့ တကယ့ျအငျအားအကွီးဆုံး ပါတီဖွဈတဲ့ NLD နဲ့ လကျရှိ ဒီကိစ်စမှာ ပါဝငျပတျသကျနတေဲ့ တပျမတောျတို့က အခုဆိုရငျ အခွခေံဥပဒေ ပွငျဆငျရေးနဲ့ ဖိအားမြားနတေယျ။ အဲဒီလိုပဲ အခုဆိုရငျ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ အခွအေနတှေေ ရှိနတေယျ။ အဲဒီလိုမြိုး ဖိအားတှေ ရှိနတေဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ ဒီကိစ်စတှပေေါျမှာ အာရုံထားမှု အားနညျးတာကို တှေ့ရတယျ။ ဒီလိုဖွဈနပေမေယ့ျလဲ သကျဆိုငျရာက လှှတျတောျတှေ၊ ပွညျနယျလှှတျတောျတှေ၊ နိုငျငံရေးပါတီတှကေ ဒီကိစ်စကို ဖိအားပေးသင့ျတယျ။ တှနျးအားပေးသင့ျတယျ။
ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ အနညျးဆုံးတော့ ဘယျသူ့ဘယျသူကို အပွဈတငျဖို့ မဟုတျဘူး။ အဖွဈမှနျကို သိရဖို့အတှကျ စုံစမျးစဈဆေးတာမြိုး ဖွဈသင့ျတယျ။ အထူးသဖွင့ျ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျပါ ဒီကိစ်စထဲမှာ ပါဝငျနတေဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ လှှတျတောျက တာဝနျယူပွီးတော့ ဒီကိစ်စကို သူတို့ကိစ်စလို့ သဘောထားပွီးတော့ အစိုးရကို စုံစမျးစဈဆေးဖို့ တိုကျတှနျးတာမြိုး တခုခုတော့ လုပျသင့ျတယျ။ မဟုတျဘူးဆိုရငျ ဒီကိစ်စဟာ လှှတျတောျယန်တရားရဲ့ လုံခွုံမှု။ လှှတျတောျယန်တရားမှာရှိတဲ့ လူတှရေဲ့ ပွောခှင့ျဆိုခှင့ျ၊ ပွောနိုငျဆိုနိုငျမှုတှမှော အကန့ျအသတျ ဖွဈမယျ။ ဖိအားဖွဈမယျ။
မေး ။ ။ နောကျဆုံးအနနေဲ့ ကနြောျတို့ သတငျးသမားတှေ လှှတျတောျကတော့ စောစောကပွောသလို လှှတျတောျအကွီးအကဲကိုယျတိုငျက တရားစှဲခှင့ျ ပေးထားတယျဆိုတဲ့သဘော တှေ့နရေတယျ။ ပွညျသူ့ဘဏ်ဍာကို စားနရေတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျတှဖွေဈတယျ။ သူတို့ ဘာကိုငဲ့ကှကျစရာ ရှိသလဲ မသိဘူး။ နိုငျငံရေးသမားတှလေညျး ဖွဈတယျ။ ကနြောျတို့ သတငျးသမားတှကွေတော့ကော - ကနြောျတို့မှာ ဘကျလိုကျမှုလဲ မရှိဘူး။ နိုငျငံရေးသမားလညျး မဟုတျဘူးဆိုတော့။ ဒီလိုကိစ်စရပျမြိုးမှာ တရားစှဲဆိုခံရတဲ့ အဖွဈမြိုး ကွုံရတဲ့အတှကျ သတငျးလောကက ဒီလိုကိစ်စရပျမြိုးကို ဆကျလကျဖောျထုတျတဲ့နရောမှာ လကျတှန့ျသှားလိမ့ျမယျလို့ ထငျမိပါသလား။ မွနျမာနိုငျငံသတငျးလောကအတှငျးမှာ။
ဖွေ ။ ။ အခုအခြိနျကတော့ အားလုံးကတော့ ဒီလိုပဲ စဉျးစားတယျ။ ကနြောျဆိုလဲ စဉျးစားမိမှာပဲ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ကနြောျတို့အနနေဲ့ အလှမျးဝေးတယျ။ အလှမျးဝေးတဲ့အခါကွတော့ တခြို့သတငျးတှကေ ကနြောျတို့ကိုယျတိုငျက အစအဆုံး တာဝနျမယူနိုငျဘူး။ နောကျတခုက ကနြောျတို့က တယျလီဖုနျးတလုံးနဲ့ ဖုနျးပေါျမှာ ပွောကွားခကြျလောကျပဲ လုပျနိုငျတယျ။ ကိုယျတိုငျကိုယျကလြညျး အဲဒီဒသေကို မသှားနိုငျဘူး။ လူကိုလဲ မမွငျနိုငျဘူး။ ဖုနျးတဲ့လုပျတဲ့အခါမှာ တခြို့ကိစ်စတှကေ အမှားအယှငျး ရှိနိုငျတယျ။ ကနြောျတို့က Risk ကို မယူခငြျကွတော့ဘူးဆိုတာ ဖွဈလာတယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ဒီကိစ်စမြိုးက ကနြောျတို့ဘကျက ရိုးရိုးသားသား မှားခဲ့ရငျတောငျမှ မီဒီယာဘကျက မှားခဲ့ရငျတောငျမှ သကျဆိုငျရာ တာဝနျရှိတဲ့ အဖှဲ့အစညျးတှကေ ဒါမှားနတေယျ၊ ပွငျပေးပါ။ အကြိုးနဲ့အကွောငျးနဲ့ပွောရငျ ပွနျတည့ျမတျလို့ရတယျ။ အဲဒီလိုမြိုး မဟုတျဘဲ အရေးယူခံရမယျ ဆိုရငျတော့ ကနြောျတို့က ဒီဟာကို လကျရှောငျတော့မှာပဲ။ လကျရှောငျရငျတော့ စောစောကပွောတဲ့ အကြိုးဆကျတှကေ ဖွဈလာမှာပေါ့။
ပဋိပက်ခဒသေမှာရှိတဲ့ သတငျးတှကေို တငျဆကျဖို့ လကျရှောငျလာရငျ အဲဒီဒသေမှာရှိတဲ့ ဖွဈရပျမှနျတှကေို ဖောျထုတျနိုငျမှာ မဟုတျဘူး။ အဲဒီဒသေကလူတှကေိုလညျး အကာအကှယျပေး၊ အပွဈမဲ့လူတှကေိုလညျး အကာအကှယျ ပေးနိုငျမှာ မဟုတျဘူးဆိုတော့ ဒီအကြိုးဆကျတှေ ဖွဈလာမယျ။ ဒါကတော့ မကောငျးဘူးပေါ့။ ကနြောျတို့ တိုငျးပွညျမှာ ကွိုးစားနတောရှိတယျ။ အစိုးရကိုယျတိုငျက အားပေးနတော ရှိတယျ။ အဲဒါ ဘာလဲဆိုတော့ မီဒီယာကောငျစီကနေ တဆင့ျသှားဖို့။ မီဒီယာကောငျစီ တညျရှိခွငျးနဲ့ လုပျဆောငျနခွေငျးဟာ ဝဖေနျစရာလေးတှေ ရှိသောျလဲ ကနြောျတို့က ဒီ Institution ကို ခိုငျမာအောငျ လုပျရမယျ။ လေးစားအောငျ လုပျရမယျ။ ဒီမှာ ကနြောျတို့ ပထမအဆင့ျအနနေဲ့ ကနဦးအဆင့ျအနနေဲ့ ညှိနှိုငျးပွီး ရှငျးနိုငျရငျတော့ ဒီယဉျကြေးမှုကို ထူထောငျပေးရမယျ။ မဟုတျဘူးဆိုရငျတော့ ရှေ့လြှောကျအားလုံးက ကိုယ့ျလုပျနိုငျခှင့ျတှေ ဆုံးရှုံးလာလိမ့ျမယျ။ အဲဒီလို ဆုံးရှုံးလာတာနဲ့အမြှ အဲဒီအကြိုးသကျရောကျမှုက နိုငျငံအပေါျမှာလညျး သကျရောကျမယျ။ ပွုပွငျပွောငျးလဲရေးကလညျး မအောငျမွငျတဲ့ ပွုပွငျပွောငျးလဲရေး ဖွဈသှားမှာပေါ့။
