ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ နာမည္ႀကီး ဟာသ သ႐ုပ္ေဆာင္၊ ဒါ႐ိုက္တာ၊ လက္ရွိ ျမန္မာစစ္အစိုးရ အက်ဥ္းေထာင္တြင္းမွာ ေထာင္ဒဏ္ ၃၅ ႏွစ္ က်ခံေနရတဲ့ ကိုသူရ ေခၚ ဇာဂနာအေၾကာင္း ႐ိုက္ကူးထားတဲ့ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ေခြ တခုကို အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု၊ ၀ါရွင္တန္ဒီစီ ၿမိဳ႕ေတာ္က ႐ုပ္ရွင္႐ံုတခုမွာ ျပသေနပါတယ္။ အျပည့္အစုံကုိ မခင္ျဖဴေထြးက တင္ျပေပးထားပါတယ္။
က်ေနာ္ေနထိုင္ရာ အက်ဥ္းေထာင္လို႔ အဓိပၸာယ္ရတဲ့ The Prison Where I live မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ကို အဂၤလန္၊ ျပင္သစ္ အပါအ၀င္ ဥေရာပႏိုင္ငံေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ျပသခဲ့ၿပီး ျဖစ္သလို အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက ျပည္နယ္တခ်ဳိ႕မွာေတာ့ မတ္လ ၂၄ ရက္ေန႔ကစၿပီး ျပသေနတာပါ။ ဒီဇာတ္လမ္းကို ၾကည့္ခဲ့ၿပီးျဖစ္တဲ့ လန္ဒန္ၿမိဳ႕က ကိုခြန္စိုင္းက ဇာတ္လမ္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္ကို အခုလို ေျပာျပပါတယ္။
“ဂ်ာမန္က ဒီေန႔ အင္မတန္မွ နာမည္ႀကီးေနတဲ့ ဟာသပညာရွင္က ျမန္မာျပည္ကို သတ္သတ္ သြားလည္ၿပီးေတာ့ ကိုဇာဂနာနဲ႔အတူ လုပ္ခဲ့ကိုင္ခဲ့တဲ့ ကုိဇာဂနာရဲ႕ လုပ္ေဖာ္ကုိင္ဘက္ေတြနဲ႔ ေတြ႕ၿပီး ကုိဇာဂနာ့ဘ၀ကို ခေရေစ့တြင္းက် ေမးတဲ့အေၾကာင္း၊ အဲဒီအခါမွာ ကိုဇာဂနာ့ကုိ လူေတြက ဘယ္ေလာက္ခ်စ္ၾကသလဲ၊ သူ႔ရဲ႕ လုပ္ေဖာ္ကုိင္ဘက္ေတြက ဘယ္ေလာက္ခ်စ္ၾကသလဲ၊ ကုိဇာဂနာရဲ႕ ျပက္လုံးေတြက ဘယ္လုိေတြေပါ့၊ အဲဒါေတြကို အေသးစိတ္ တင္ျပထားတယ္။
“ေနာက္ဆုံးမွာ ဒီဟာသပညာရွင္က ကုိဇာဂနာ့အေၾကာင္း ပိုပိုစိတ္၀င္စားလာၿပီးေတာ့ ကိုဇာဂနာကို အရမ္းေတြ႕ခ်င္လာတယ္။ တကယ့္တကယ္ ေတြ႕ဖုိ႔လုပ္တဲ့ အခါက်ေတာ့ ကုိဇာဂနာက ေထာင္က်ေနတယ္၊ သူေတြ႕ခြင့္မရေတာ့ဘူး။ ဒါေပမဲ့ သူက အရမ္းေတြ႕ခ်င္တယ္။ ေတြ႕ခ်င္တဲ့အခါက်ေတာ့ သူက ကိုဇာဂနာရွိတဲ့ အရပ္ကုိ လုိက္သြားတာ။ ကုိဇာဂနာက အခုအခ်ိန္မွာ ျမစ္ႀကီးနားေထာင္မွာ က်ေနတာ။ ေထာင္ကလည္း ၿမိဳ႕နဲ႔ဆို ခပ္လွမ္းလွမ္း ေ၀းတဲ့ေနရာေပါ့။
“အဲဒီ ဟာသအႏုပညာရွင္က ကုိဇာဂနာကို သူ မျမင္ရေပမဲ့ ကုိဇာဂနာနဲ႔ အနီးဆုံးအရပ္ကုိ သြားခ်င္တယ္ ဆိုၿပီး သူ႔စိတ္ထဲမွာ ျဖစ္ၿပီးေတာ့ အဲဒီေထာင္နားအထိ သြားတာ။ အင္မတန္မွ အႏၲရာယ္ႀကီးတယ္ေပါ့ေနာ္။ ႏုိင္ငံျခားသား တေယာက္က ေထာင္နားကုိ ကပ္ၿပီးေတာ့ ကိုဇာဂနာရွိတဲ့ အရပ္ကုိ မွန္းၿပီးေတာ့ သြားၾကည့္တဲ့ ဇာတ္လမ္းေလးေပါ့။
“သူ ခုိးေၾကာင္ခုိး၀ွက္ သြားရတယ္၊ ဆုိင္ကယ္တစီးရဲ႕ေနာက္က လုိက္ၿပီးေတာ့။ ေထာင္ကိုပတ္ၿပီး သူၾကည့္တယ္။ အဲဒီအခါမွာ နယ္ေျမခံ ေထာက္လွမ္းေရးေတြက ရိပ္မိသြားၿပီး လိုက္တာ။ လုိက္ေတာ့ သူတို႔ ျပန္ၿပီး ထြက္ေျပးရတယ္။ ေနာက္ဆုံး သူလည္း လက္မတင္ေလး လြတ္သြားတယ္။ ေနာက္ သူ႔ကို လိုက္ၿပီး လမ္းျပလုပ္တဲ့သူလည္း တုိင္းျပည္ကေန ထြက္ေျပးရတယ္။ အဲဒီအေၾကာင္းအရာေလးကုိ ႐ုိက္ထားတာ။ ေတာ္ေတာ္စိတ္၀င္စားဖို႔ ေကာင္းပါတယ္။”
ဒီ႐ုပ္ရွင္မွတ္တမ္းေခြ ႐ိုက္ကူးျဖစ္ခဲ့ပံုနဲ႔ ဇာဂနာအေပၚ သူ႔ရဲ႕ အျမင္တခ်ဳိ႕ကိုေတာ့ ဒီဇာတ္လမ္း ႐ိုက္ကူးခဲ့တဲ့ ဒါ႐ိုက္တာ ရက္စ္ ဘလြမ္းစတိန္း (Rex Bloomstein) က ဗြီအိုေအ ျမန္မာပိုင္းကို အခုလို ေျပာျပပါတယ္။
“ဇာဂနာဟာ က်ေနာ့္အတြက္ေတာ့ ထူးျခားတဲ့ လူတေယာက္ပါ။ သူ႔အေၾကာင္း ႐ိုက္ျဖစ္ခဲ့ပံုကေတာ့ လြန္ခဲ့တဲ့ ၃ ႏွစ္ေလာက္က စခဲ့တာပါ။ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္အေၾကာင္း မွတ္တမ္းေခြတခု လုပ္ဖို႔ ကမၻာတ၀န္းက လူတခ်ဳိ႕နဲ႔ က်ေနာ္ လိုက္လံေတြ႕ဆံုၿပီး ေမးျမန္းမႈေတြ လုပ္ေနတဲ့ အခ်ိန္ပါ။ အဲဒီမွာ လူတေယာက္က က်ေနာ့္ကို အႀကံေပးလာတယ္၊ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဟာသပ်က္လံုးေတြက သိပ္ကို အေရးပါတဲ့ အေၾကာင္းကိုလည္း သူက ရွင္းျပပါတယ္။
“ဒါနဲ႔ ျမန္မာနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာမွာ မိမိရဲ႕ အယူအဆတခုကို ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆိုတဲ့အတြက္ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္း ခံၾကရတဲ့ ဟာသသ႐ုပ္ေဆာင္၊ ကဗ်ာဆရာ စတဲ့ အႏုပညာရွင္ေတြ အေၾကာင္းကို က်ေနာ္ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ ႐ိုက္ခ်င္ခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံက ႏႈတ္ခမ္းေမြးညီေနာင္လို႔ လူသိမ်ားတဲ့ ပါပါေလးတုိ႔ လူရႊင္ေတာ္အဖြဲ႕ အေၾကာင္းကိုလည္း က်ေနာ္ၾကားရတယ္။ ဒါနဲ႔ သူတို႔အေၾကာင္း႐ိုက္ဖို႔ က်ေနာ္ျပင္တယ္။
“အဲဒီမွာ က်ေနာ့္ အဆက္အသြယ္ တေယာက္က ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ တကယ့္ကိုေတာ္တဲ့ ဟာသ အႏုပညာရွင္တေယာက္ ရွိေသးတယ္။ သူကေတာ့ ဇာဂနာ၊ သူ႔အေၾကာင္း ႐ိုက္သင့္တယ္လို႔ က်ေနာ့္ကို ေျပာလာတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က ဇာဂနာဟာ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ ပံုစံမ်ဳိးနဲ႔ အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ ေစာင့္ၾကည့္မႈ ခံေနရတဲ့ အခ်ိန္ပါ။ သူ႔အေၾကာင္း႐ုိက္ဖို႔ က်ေနာ္ ကမ္းလွမ္းတာကို ဇာဂနာက လက္ခံပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပဲ ဒီဇာတ္လမ္းကို ႐ိုက္ျဖစ္ခဲ့တာပါ။”
ဇာဂနာဟာ ဟာသလူရႊင္ေတာ္ တေယာက္သာမက ႐ုပ္ရွင္ထုတ္လုပ္ ႐ုိက္ကူးသူ၊ ဒါ႐ိုက္တာ စတဲ့ စြယ္စုံရ အႏုပညာရွင္တေယာက္ ျဖစ္တဲ့အျပင္ လူမႈေရး တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူ တဦးလည္း ျဖစ္တယ္လို႔ ဒါ႐ုိက္တာ ဘလြမ္းစတိန္းက ေျပာပါတယ္။
ဂ်ာမဏီႏုိင္ငံက နာမည္ႀကီး လူရႊင္ေတာ္ တေယာက္က ျမန္မာႏုိင္ငံက နာမည္ႀကီး လူရႊင္ေတာ္ တေယာက္ကို စိတ္၀င္တစားနဲ႔ အခက္အခဲ မ်ဳိးစုံၾကားကေန ေတြ႕ဆုံဖုိ႔ ႀကိဳးစားခဲ့တဲ့အေၾကာင္း ႐ုိက္ကူးထားတဲ့ ဒီဇာတ္လမ္းမွာ လူရႊင္ေတာ္ ၂ ေယာက္ရဲဲ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြကုိ တင္ျပထားေပမဲ့ ရယ္ေမာစရာ ဇာတ္ကားတခုေတာ့ မဟုတ္ခဲ့ပါဘူး။ သူ႔အတြက္ေတာ့ ဒီဇာတ္လမ္းဟာ တကယ့္ကို ေၾကကြဲစရာ ဇာတ္လမ္းတပုဒ္ပါလို႔ ကိုခြန္စုိင္းက ေျပာပါတယ္။
“လူၿပိန္းေပါ့ေနာ္၊ က်ေနာ္တုိ႔ သိတာက ဟာသပညာရွင္က လုပ္ရင္ ရယ္စရာေတြ ျဖစ္မယ္ထင္တာ။ အဲဒီလို ရယ္စရာေတြ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ အႏုပညာရွင္ အခ်င္းခ်င္း ေလးစားမႈ၊ ႏွလုံးသားခ်င္း ခ်ိတ္ဆက္ေနမႈ၊ အဲဒါကို ေတာေတာ္ နက္နက္႐ႈိင္း႐ႈိင္း ေဖာ္ျပႏုိင္တယ္လို႔ ထင္တယ္။ က်ေနာ္ အဲဒီ ဟာသအႏုပညာရွင္ကို ေတာ္ေတာ့္ကို ေလးစားသြားတယ္။
“ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ ကိုဇာဂနာ့အေပၚမွာရွိတဲ့ သူ႔ရဲ႕ ေလးစားမႈ၊ ခ်စ္ခင္မႈေပါ့၊ သူတုိ႔ အႏုပညာသည္ အခ်င္းခ်င္းမွာရွိတဲ့ ရင္တြင္းခံစားခ်က္၊ အဲဒါကို ေဖာ္ျပႏုိင္တယ္လို႔ ထင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီဇာတ္ကားက က်ေနာ့္အတြက္ေတာ့ ေတာ္ေတာ့္ကို ထိခုိက္ေၾကကြဲစရာေကာင္းတဲ့ ဇာတ္လမ္းလုိ႔ ခံစားရတယ္။”
ျမန္မာစစ္အစိုးရရဲ႕ တင္းက်ပ္တဲ့ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြေအာက္မွာ သူ႔ရဲ႕ ဟာသ အႏုပညာ ျပက္လုံးေတြနဲ႔ ျပည္သူေတြကုိ အသိပညာ ေပးေနသူ လူရႊင္ေတာ္ ဇာဂနာရဲ႕ အေၾကာင္းကို ႐ုိက္ကူးထားတဲ့ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ဟာ ပဲရစ္စ္ၿမိဳ႕မွာ လုပ္တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိင္ရာ ႏိုင္ငံတကာ ႐ုပ္ရွင္ပြဲေတာ္မွာလည္း Student Prize ဆိုတဲ့ဆုကို ရရွိခဲ့တဲ့ မွတ္တမ္းတင္ ႐ုပ္ရွင္ေခြလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
