အိပ်ရေးပျက်ခြင်းဆိုးကျိုး ဖြစ်ပုံဖြစ်နည်းများ

အိပျရေးပကြျခွငျဆိုးကြိုးတှေ ဖွဈလာရပုံက ကိုယျတှငျးအငျ်ဂါအဖှဲ့အစညျးစနဈ အသီးသီး လှဲခြောျသှားတာကွာင့ျလို့ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ သတိပေးပွောဆိုကွပါတယျ။

အိပျရေးပကြျတာကွောင့ျ ခန်ဓာကိုယျမှာ အဓိကအကဆြုံးဖွဈတဲ့ ဗဟိုအာရုံကွောအဖှဲ့ရှိ ဦးနှောကျ ကောငျးကောငျး အလုပျမလုပျတော့ပါဘူး။ ခန်ဓာကိုယျကို ထိနျးခြုပျ၊ အလုပျလညျပတျစတေဲ့ ဦးနှောကျနဲ့အာရုံကွောအဖှဲ့ဟာ အိပျရေးပကြျတာမြားလာတာကွောင့ျ ပငျပနျးနှမျးနယျပွီး၊ ကိုယျတှငျး သတငျးအခကြျအလကျ ဆကျစပျတာနဲ့ ကိုယျတှငျးပုံမှနျလှုပျရှားမူရှိအောငျ လုပျဆောငျပေးတာတှေ ပကြျစီးလာပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ အာရုံစိုကျရခကျလာပွီး၊ အသဈတှကေို မလေ့လာနိုငျတာ မမှတျမိနိုငျတာတှဖွေဈလာပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ကိုယျတှငျးတနရောရာမှာ တဈခုခုဖွဈလြှငျ အာရုံကွောကနေ ဆကျသှယျခြိတျဆကျမူတှေ နှောင့ျနှေးသှားပွီး၊ တလှဲတခြောျတှေ ဖွဈကုနျပါတယျ။

အခုလို အိပျရေးပကြျတာ မြားလာတာကွောင့ျ စိတျပိုငျးဆိုငျရာပွူနာတှလေညျး ဖွဈပေါျလာရာမှာ စိတျပိုငျးဆိုငျရာ စှမျးရညျကလြာပွီး၊ စိတျခံစားခကြျ ပုံမမှနျတာတှေ ဖွဈလာပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ Mood Swing (‌ခေါျ) ရုတျတရကျ စိတျဓာတျထိုးကသြှားတာနဲ့ ခကြျခငြျး စိတျတကျကွှလှနျသှားတာတှေ ဖွဈလာတတျသလို၊ ဆုံးဖွတျခကြျခရြာမှာလညျး တလှဲတခြောျတှေ ဖွဈလာနိုငျပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ တီထှငျဆနျးသဈနိုငျစှမျးလညျး မရှိတော့ပါဘူး။ အိပျရေးပကြျတာ ပိုကွာလှနျးလာလြှငျတော့ တခွားသူတှေ မမွငျ၊ မကွားတာတှကေို မွငျယောငျ၊ ကွားယောငျလာတတျပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ စိတျကြ၊ စိတျကွှရောဂါ (Bipolar Disorder) အပါအဝငျ စိတျရောဂါအခံ ရှိထားသူတှမှောလညျး ရောဂါအခွအေနေ ပိုဆိုးလာတတျပါတယျ။ ပိုအန်တရာယျရှိတာကတော့ စိတျလိုကျမာနျပါ အပွုအမူတှေ ပိုလုပျလာတာ၊ စိုးရိမျစိတျမြားလာတာ၊ စိတျကဝြဒေနာ ခံစားလာရတာနဲ့ သံသယလှနျစိတျတှမြေားလာတာ၊ ယုံမှားလှနျစိတျတှေ ဖွဈလာတာတှပေါ။ ပိုကွောကျစရာကောငျးတာကတော့ မိမိကိုယျကို သတျသဖေို့ အတှေးတှဝေငျလာတဲ့အထိ ဖွဈလာတာပါ။

အိပျရေးပကြျတာကွောင့ျ မတောျတဆထိခိုကျမူတှနေဲ့ ဟနျခကြျထိနျးမူ ထိခိုကျလာရတာက နေ့ခငျးနေ့လညျမှာ အနညျးငယျ (စက်ကန့ျပိုငျး မိနဈပိုငျး) တရေးမှေး ငိုကျကသြှားတာကွောင့ျပါ။ အခုလို ရုတျတရကျ ငိုကျကသြှားတာကို မသိလိုကျတာကွောင့ျ၊ နေ့လညျဘကျမှာ ကားတိုကျတာနဲ့ ခြောျလဲတာတှေ ဖွဈတတျတာပါ။

ဒါ့အပွငျ အိပျရေးပကြျတာကွောင့ျ ရောဂါပွီးစနဈ (Immune System) ထိခိုကျရတာကလညျး အိပျရေးဝမှသာထှကျတဲ့ Cytokines ဓာတျပစ်စညျး မထှကျတော့တာကွောင့ျပါ။ ဒီ Cytokines ဓာတျထှကျခွငျးကွောင့ျလညျး ပိုမိုအိပျစကျခွငျးကို ဖွဈစပေါတယျ။ ဒီဓာတျမထှကျတာကွောင့ျ ရောဂါပွီးစနဈထိခိုကျပွီး၊ ပွငျပက ပိုးမှှားတှဝေငျတာကို ပွနျမတိုကျထုတျနိုငျတော့ပါဘူး။

အိပျရေးပကြျတာမြားလာတာကွောင့ျ ဆီးခြိုသှေးခြိုကို ဖွဈစတောကတော့ ကောျတီစော (Cortisol) ဟောျမုနျးအထှကျမြားလာပွီး၊ သှေးထဲရှိသကွားဓာတျကို ထိနျးပေးတဲ့ အငျဆူလငျ (Insulin) ဟောျမုနျးကို ထိခိုကျစကော၊ သှေးထဲသကွားဓာတျမြားလာတာကွောင့ျပါ။ ဒါ့အပွငျ အိပျရေးပကြျတာကွောင့ျ နှလုံးနဲ့သှေးကွောအဖှဲ့ကို ထိခိုကျပုံကလညျး၊ ဒီသကွားအခြိုဓာတျနဲ့ သှေးပေါငျခြိနျ ကမောကျကမ ဖွဈလာကာ၊ သှေးကွောတှငျး ရောငျရမျးမူတှကေို ပွနျပွုပွငျ မထိနျးသိမျးနိုငျတော့ဘဲ၊ နှလုံးသှေးကွောရောဂါမြိုးစုံ ဖွဈလာတာပါ။ အသကျအန်တရာယျကွီးတဲ့ နှလုံးဖောကျတာ (Heart Attack) နဲ့ လဖွေတျတာ (Stroke) အထိ ဖွဈနိုငျပါတယျ။

ဒါ့အပွငျ အိပျရေးပကြျတာကွောင့ျ အစာကွအေငျ်ဂါစနဈ (Digestive System) ကို ထိခိုကျစရောမှာလညျး ဗိုကျဆာစတေဲ့ဟောျမုနျးတှေ အထှကျမြားလာပွီး၊ ညဘကျမှာပါ အိပျယာထပွီး ပိုစားလာကာ ပိုဝလာကွတာပါ။ အိပျရေးပကြျတာကွောင့ျ အားကစား‌လေ့ကငြ့ျခနျး လုပျခငြျစိတျမရှိတော့ဘဲ၊ ကိုယျခန်ဓာလှုပျရှားမူလညျး နညျးလာကာ၊ ကိုယျအလေးခြိနျ ပိုတိုးစနေိုငျတာအပွငျ၊ ကွှကျသားဖှံ့ဖွိုးမူကိုလညျး လြော့နညျးစနေိုငျပါတယျ။

အိပျရေးပကြျတာကနေ လိငျစိတျထိခိုကျလာရတာကတော့ အနညျးဆုံး (၃) နာရီ ဆကျတိုကျ အပွည့ျအဝအိပျမှ ထှကျလာတတျတဲ့ အမြိုးသားဟောျမုနျး (Testosterone) ကောငျးကောငျး မထှကျတော့တာကွောင့ျပါ။ ဒီဟောျမုနျးက အိပျစကျခွငျးဖွဈစဉျရဲ့ နောကျပိုငျးမှဖွဈတဲ့ မကြျလုံးအမွနျလှုပျတဲ့ (REM) ပထမဆုံးအဆင့ျ ရောကျမှသာ ထှကျလာတတျတာပါ။ ဒါ့အပွငျ အိပျစကျခွငျးကွောင့ျ ဟောျမုနျးထုတျစနဈ (Endocrine System) ကို ထိခိုကျစရောမှာ ကွီးထှားမူဟောျမုနျး (Growth Hormone) ထှကျတာလညျး နညျးသှားပွီး၊ အထူးသဖွင့ျ ကလေးတှနေဲ့ လူပြိုပေါကျ၊ အပြိုပေါကျအရှယျတှမှော ကွီးထှားသင့ျသလောကျ မကွီးထှားတာ ဖွဈလာနိုငျပါတယျ။ ဒီကွီးထှားမူဟောျမုနျး ပုံမှနျထှကျနိုငျဖို့ အိပျစကျခွငျးနဲ့ အားကစားလေ့ကငြျခနျးတှေ ပုံမှနျ လိုအပျပါတယျ။

ဒါ့အပွငျ အသကျရူလမျးကွောငျးစနဈကလညျး အိပျစကျခွငျးနဲ့ဆကျစပျနပွေီး၊ ညဘကျမှာ အသကျရူရပျသှားတဲ့ရောဂါရှိသူတှမှော အိပျရေးမဝတာကွောင့ျ အဆုပျထဲရောဂါပိုး ဝငျလှယျကာ၊ အအေးမိတာနဲ့ တုတျကှေးတှေ ဖွဈစနေိုငျပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ကွာလာပါက နာတာရှညျ အဆုပျရောဂါမြိုးစုံလညျး ခံစားရနိုငျပါတယျ။

ဒီရောဂါအကွောငျး ပိုမိုသိရှိနိုငျဖို့ ကိုဝငျးမငျး က စိတျကနြျးမာရေး အထူးကုဆရာဝနျကွီး ပါမောက်ခ ဒေါကျတာဉာဏျဝငျးကြောျ ကို ဆကျသှယျမေးမွနျး ဆှေးနှေးတငျပွထားပါတယျ။

အိပ်ရေးပျက်ခြင်းဆိုးကျိုး ဖြစ်ပုံဖြစ်နည်းများ

အိပ်ရေးပျက်ခြင်ဆိုးကျိုးတွေ ဖြစ်လာရပုံက ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါအဖွဲ့အစည်းစနစ် အသီးသီး လွဲချော်သွားတာကြာင့်လို့ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက သတိပေးပြောဆိုကြပါတယ်။

အိပ်ရေးပျက်တာကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်မှာ အဓိကအကျဆုံးဖြစ်တဲ့ ဗဟိုအာရုံကြောအဖွဲ့ရှိ ဦးနှောက် ကောင်းကောင်း အလုပ်မလုပ်တော့ပါဘူး။ ခန္ဓာကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်၊ အလုပ်လည်ပတ်စေတဲ့ ဦးနှောက်နဲ့အာရုံကြောအဖွဲ့ဟာ အိပ်ရေးပျက်တာများလာတာကြောင့် ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ပြီး၊ ကိုယ်တွင်း သတင်းအချက်အလက် ဆက်စပ်တာနဲ့ ကိုယ်တွင်းပုံမှန်လှုပ်ရှားမူရှိအောင် လုပ်ဆောင်ပေးတာတွေ ပျက်စီးလာပါတယ်။ ဒါကြောင့် အာရုံစိုက်ရခက်လာပြီး၊ အသစ်တွေကို မလေ့လာနိုင်တာ မမှတ်မိနိုင်တာတွေဖြစ်လာပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ကိုယ်တွင်းတနေရာရာမှာ တစ်ခုခုဖြစ်လျှင် အာရုံကြောကနေ ဆက်သွယ်ချိတ်ဆက်မူတွေ နှောင့်နှေးသွားပြီး၊ တလွဲတချော်တွေ ဖြစ်ကုန်ပါတယ်။

အခုလို အိပ်ရေးပျက်တာ များလာတာကြောင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာပြဿနာတွေလည်း ဖြစ်ပေါ်လာရာမှာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ စွမ်းရည်ကျလာပြီး၊ စိတ်ခံစားချက် ပုံမမှန်တာတွေ ဖြစ်လာပါတယ်။ ဒါကြောင့် Mood Swing (‌ခေါ်) ရုတ်တရက် စိတ်ဓာတ်ထိုးကျသွားတာနဲ့ ချက်ချင်း စိတ်တက်ကြွလွန်သွားတာတွေ ဖြစ်လာတတ်သလို၊ ဆုံးဖြတ်ချက်ချရာမှာလည်း တလွဲတချော်တွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် တီထွင်ဆန်းသစ်နိုင်စွမ်းလည်း မရှိတော့ပါဘူး။ အိပ်ရေးပျက်တာ ပိုကြာလွန်းလာလျှင်တော့ တခြားသူတွေ မမြင်၊ မကြားတာတွေကို မြင်ယောင်၊ ကြားယောင်လာတတ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် စိတ်ကျ၊ စိတ်ကြွရောဂါ (Bipolar Disorder) အပါအဝင် စိတ်ရောဂါအခံ ရှိထားသူတွေမှာလည်း ရောဂါအခြေအနေ ပိုဆိုးလာတတ်ပါတယ်။ ပိုအန္တရာယ်ရှိတာကတော့ စိတ်လိုက်မာန်ပါ အပြုအမူတွေ ပိုလုပ်လာတာ၊ စိုးရိမ်စိတ်များလာတာ၊ စိတ်ကျဝေဒနာ ခံစားလာရတာနဲ့ သံသယလွန်စိတ်တွေများလာတာ၊ ယုံမှားလွန်စိတ်တွေ ဖြစ်လာတာတွေပါ။ ပိုကြောက်စရာကောင်းတာကတော့ မိမိကိုယ်ကို သတ်သေဖို့ အတွေးတွေဝင်လာတဲ့အထိ ဖြစ်လာတာပါ။

အိပ်ရေးပျက်တာကြောင့် မတော်တဆထိခိုက်မူတွေနဲ့ ဟန်ချက်ထိန်းမူ ထိခိုက်လာရတာက နေ့ခင်းနေ့လည်မှာ အနည်းငယ် (စက္ကန့်ပိုင်း မိနစ်ပိုင်း) တရေးမှေး ငိုက်ကျသွားတာကြောင့်ပါ။ အခုလို ရုတ်တရက် ငိုက်ကျသွားတာကို မသိလိုက်တာကြောင့်၊ နေ့လည်ဘက်မှာ ကားတိုက်တာနဲ့ ချော်လဲတာတွေ ဖြစ်တတ်တာပါ။

ဒါ့အပြင် အိပ်ရေးပျက်တာကြောင့် ရောဂါပြီးစနစ် (Immune System) ထိခိုက်ရတာကလည်း အိပ်ရေးဝမှသာထွက်တဲ့ Cytokines ဓာတ်ပစ္စည်း မထွက်တော့တာကြောင့်ပါ။ ဒီ Cytokines ဓာတ်ထွက်ခြင်းကြောင့်လည်း ပိုမိုအိပ်စက်ခြင်းကို ဖြစ်စေပါတယ်။ ဒီဓာတ်မထွက်တာကြောင့် ရောဂါပြီးစနစ်ထိခိုက်ပြီး၊ ပြင်ပက ပိုးမွှားတွေဝင်တာကို ပြန်မတိုက်ထုတ်နိုင်တော့ပါဘူး။

အိပ်ရေးပျက်တာများလာတာကြောင့် ဆီးချိုသွေးချိုကို ဖြစ်စေတာကတော့ ကော်တီစော (Cortisol) ဟော်မုန်းအထွက်များလာပြီး၊ သွေးထဲရှိသကြားဓာတ်ကို ထိန်းပေးတဲ့ အင်ဆူလင် (Insulin) ဟော်မုန်းကို ထိခိုက်စေကာ၊ သွေးထဲသကြားဓာတ်များလာတာကြောင့်ပါ။ ဒါ့အပြင် အိပ်ရေးပျက်တာကြောင့် နှလုံးနဲ့သွေးကြောအဖွဲ့ကို ထိခိုက်ပုံကလည်း၊ ဒီသကြားအချိုဓာတ်နဲ့ သွေးပေါင်ချိန် ကမောက်ကမ ဖြစ်လာကာ၊ သွေးကြောတွင်း ရောင်ရမ်းမူတွေကို ပြန်ပြုပြင် မထိန်းသိမ်းနိုင်တော့ဘဲ၊ နှလုံးသွေးကြောရောဂါမျိုးစုံ ဖြစ်လာတာပါ။ အသက်အန္တရာယ်ကြီးတဲ့ နှလုံးဖောက်တာ (Heart Attack) နဲ့ လေဖြတ်တာ (Stroke) အထိ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

ဒါ့အပြင် အိပ်ရေးပျက်တာကြောင့် အစာကြေအင်္ဂါစနစ် (Digestive System) ကို ထိခိုက်စေရာမှာလည်း ဗိုက်ဆာစေတဲ့ဟော်မုန်းတွေ အထွက်များလာပြီး၊ ညဘက်မှာပါ အိပ်ယာထပြီး ပိုစားလာကာ ပိုဝလာကြတာပါ။ အိပ်ရေးပျက်တာကြောင့် အားကစား‌လေ့ကျင့်ခန်း လုပ်ချင်စိတ်မရှိတော့ဘဲ၊ ကိုယ်ခန္ဓာလှုပ်ရှားမူလည်း နည်းလာကာ၊ ကိုယ်အလေးချိန် ပိုတိုးစေနိုင်တာအပြင်၊ ကြွက်သားဖွံ့ဖြိုးမူကိုလည်း လျော့နည်းစေနိုင်ပါတယ်။

အိပ်ရေးပျက်တာကနေ လိင်စိတ်ထိခိုက်လာရတာကတော့ အနည်းဆုံး (၃) နာရီ ဆက်တိုက် အပြည့်အဝအိပ်မှ ထွက်လာတတ်တဲ့ အမျိုးသားဟော်မုန်း (Testosterone) ကောင်းကောင်း မထွက်တော့တာကြောင့်ပါ။ ဒီဟော်မုန်းက အိပ်စက်ခြင်းဖြစ်စဉ်ရဲ့ နောက်ပိုင်းမှဖြစ်တဲ့ မျက်လုံးအမြန်လှုပ်တဲ့ (REM) ပထမဆုံးအဆင့် ရောက်မှသာ ထွက်လာတတ်တာပါ။ ဒါ့အပြင် အိပ်စက်ခြင်းကြောင့် ဟော်မုန်းထုတ်စနစ် (Endocrine System) ကို ထိခိုက်စေရာမှာ ကြီးထွားမူဟော်မုန်း (Growth Hormone) ထွက်တာလည်း နည်းသွားပြီး၊ အထူးသဖြင့် ကလေးတွေနဲ့ လူပျိုပေါက်၊ အပျိုပေါက်အရွယ်တွေမှာ ကြီးထွားသင့်သလောက် မကြီးထွားတာ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ ဒီကြီးထွားမူဟော်မုန်း ပုံမှန်ထွက်နိုင်ဖို့ အိပ်စက်ခြင်းနဲ့ အားကစားလေ့ကျင်ခန်းတွေ ပုံမှန် လိုအပ်ပါတယ်။

ဒါ့အပြင် အသက်ရူလမ်းကြောင်းစနစ်ကလည်း အိပ်စက်ခြင်းနဲ့ဆက်စပ်နေပြီး၊ ညဘက်မှာ အသက်ရူရပ်သွားတဲ့ရောဂါရှိသူတွေမှာ အိပ်ရေးမဝတာကြောင့် အဆုပ်ထဲရောဂါပိုး ဝင်လွယ်ကာ၊ အအေးမိတာနဲ့ တုတ်ကွေးတွေ ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ကြာလာပါက နာတာရှည် အဆုပ်ရောဂါမျိုးစုံလည်း ခံစားရနိုင်ပါတယ်။

ဒီရောဂါအကြောင်း ပိုမိုသိရှိနိုင်ဖို့ ကိုဝင်းမင်း က စိတ်ကျန်းမာရေး အထူးကုဆရာဝန်ကြီး ပါမောက္ခ ဒေါက်တာဉာဏ်ဝင်းကျော် ကို ဆက်သွယ်မေးမြန်း ဆွေးနွေးတင်ပြထားပါတယ်။