ကိုဗစ်-၁၉ ကာကွယ်ဆေး မလုံလောက်မှုကိုရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာ ရိုဟင်ဂျာနဲ့ ချင်း ဒုက္ခသည်အများစုအတွက် ကာကွယ်ဆေး အပြည့်အ၀ ထိုးမပေးနိုင်တာကြောင့် ကူးစက်မှုအန္တရာယ်ဆက်ပြီး ရင်ဆိုင်နေရကြောင်း အေပီသတင်းမှာ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။ ဒုက္ခသည်တချို့ကို အိန္ဒိယအစိုးရက ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံ့ပေးခဲ့ပေမယ့် အများစုက အခုအချိန်ထိ ကာကွယ်ဆေးမထိုးရသေးဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာ လူဦးရေ ၇ % ကျော်ပဲ ကာကွယ်ဆေးအပြည့်အ၀ ရထားတာဖြစ်ပါတယ်။
ကာကွယ်ဆေးပြတ်လတ်မှုကြောင့်လည်း နိုင်ငံ့ လူဦးရေ ၁.၄ ဘီလီယံနီးပါး ကပ်ရောဂါဆိုးဒဏ်ကို ခံခဲ့ကြရပါတယ်။
ဒုက္ခသည်တွေဟာ သူတို့ နေထိုင်ရာ ယာယီစခန်းတွေမှာ အစုလိုက်အပြုံလိုက်နေထိုင်ကြရတဲ့အတွက် ကူးစက်မှု အန္တရာယ်များတာကြောင့် ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံရေးမှာ ဒုတိယဦးစားပေးအဖြစ် ဆောင်ရွက်ဖို့ နိုင်ငံတွေကို ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီး WHO က လပေါင်းအတန်ကြာ တိုက်တွန်းခဲ့တာပါ။
နိုင်ငံပေါင်း ၁၆၀ ကျော်မှာ ဒုက္ခသည်တွေအပါအဝင် ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံပေးဖို့ အစီအစဉ်ရှိပေမယ့် ကာကွယ်ဆေး အလုံအလောက်မရတဲ့ ပြဿနာ ရင်ဆိုင်ခဲ့ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ WHO ထုတ်ပြန်ချက်အရ ကာကွယ်ဆေး ၈၅%ကို ချမ်းသာတဲ့ နိုင်ငံတွေက စီမံခန့်ခွဲတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် တကယ်တန်းမှာကမ္ဘာ့ ဒုက္ခသည်အရေအတွက် ၂၆ သန်း ရဲ့ ၈၅%ဟာ ဖွံ့ဖြိုးဆဲ နိုင်ငံတွေမှာ နေထိုင်ကြတာဖြစ်ပြီး ကာကွယ်ဆေးရဖို့ ရုန်းကန်ကြိုးပမ်းနေရကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ အေဂျင်စီကပြောပါတယ်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်လို နိုင်ငံတချို့ကတော့ ကာကွယ်ဆေးတန်းတူညီမျှရေးကို ဦးတည်တဲ့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီမံချက် COVA အပေါ်မှာ မျှော်လင့်ချက်တွေရှိနေပါတယ်။ အိမ်နီးချင်း မြန်မာနဲ့ ကပ်နေတဲ့ ဒုက္ခသည်စခန်းတွေက ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည် တသန်းနီးပါးကို ကာကွယ်ဆေးထိုးပေးဖို့ဆိုတဲ့ သူတို့ရဲ့ မူလ အစီအစဉ်ကို ဖေဖေါ်ဝါရီလမှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရ ပြောင်းလဲခဲ့ရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လက်ရှိမှာ ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည် တသိန်းကျော်ကို COVAX အကူအညီနဲ့ ကာကွယ်ဆေးထိုးပေးခဲ့ပြီဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
-----------------------------------
အိန်ဒိယ ရောကျဒုက်ခသညျတှေ ကိုဗဈကာကှယျဆေး အခကျကွုံ
ကိုဗဈ-၁၉ ကာကှယျဆေး မလုံလောကျမှုကိုရငျဆိုငျနရေတဲ့ အိန်ဒိယနိုငျငံမှာ ရိုဟငျဂြာနဲ့ ခငြျး ဒုက်ခသညျအမြားစုအတှကျ ကာကှယျဆေး အပွည့ျအ၀ ထိုးမပေးနိုငျတာကွောင့ျ ကူးစကျမှုအန်တရာယျဆကျပွီး ရငျဆိုငျနရေကွောငျး အပေီသတငျးမှာ ဖေါျပွထားပါတယျ။ ဒုက်ခသညျတခြို့ကို အိန်ဒိယအစိုးရက ကာကှယျဆေးထိုးနှံ့ပေးခဲ့ပမေယ့ျ အမြားစုက အခုအခြိနျထိ ကာကှယျဆေးမထိုးရသေးဘူးလို့ ဆိုပါတယျ။ အိန်ဒိယနိုငျငံမှာ လူဦးရေ ၇ % ကြောျပဲ ကာကှယျဆေးအပွည့ျအ၀ ရထားတာဖွဈပါတယျ။
ကာကှယျဆေးပွတျလတျမှုကွောင့ျလညျး နိုငျငံ့ လူဦးရေ ၁.၄ ဘီလီယံနီးပါး ကပျရောဂါဆိုးဒဏျကို ခံခဲ့ကွရပါတယျ။
ဒုက်ခသညျတှဟော သူတို့ နထေိုငျရာ ယာယီစခနျးတှမှော အစုလိုကျအပွုံလိုကျနထေိုငျကွရတဲ့အတှကျ ကူးစကျမှု အန်တရာယျမြားတာကွောင့ျ ကာကှယျဆေးထိုးနှံရေးမှာ ဒုတိယဦးစားပေးအဖွဈ ဆောငျရှကျဖို့ နိုငျငံတှကေို ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေးအဖှဲ့ကွီး WHO က လပေါငျးအတနျကွာ တိုကျတှနျးခဲ့တာပါ။
နိုငျငံပေါငျး ၁၆၀ ကြောျမှာ ဒုက်ခသညျတှအေပါအဝငျ ကာကှယျဆေးထိုးနှံပေးဖို့ အစီအစဉျရှိပမေယ့ျ ကာကှယျဆေး အလုံအလောကျမရတဲ့ ပွူနာ ရငျဆိုငျခဲ့ရတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ WHO ထုတျပွနျခကြျအရ ကာကှယျဆေး ၈၅%ကို ခမြျးသာတဲ့ နိုငျငံတှကေ စီမံခန့ျခှဲတာဖွဈပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ တကယျတနျးမှာကမ်ဘာ့ ဒုက်ခသညျအရအေတှကျ ၂၆ သနျး ရဲ့ ၈၅%ဟာ ဖှံ့ဖွိုးဆဲ နိုငျငံတှမှော နထေိုငျကွတာဖွဈပွီး ကာကှယျဆေးရဖို့ ရုနျးကနျကွိုးပမျးနရေကွောငျး ကုလသမဂ်ဂ ဒုက်ခသညျမြားဆိုငျရာ အဂေငြျစီကပွောပါတယျ။
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှလို နိုငျငံတခြို့ကတော့ ကာကှယျဆေးတနျးတူညီမြှရေးကို ဦးတညျတဲ့ ကမ်ဘာလုံးဆိုငျရာ စီမံခကြျ COVA အပေါျမှာ မြှောျလင့ျခကြျတှရှေိနပေါတယျ။ အိမျနီးခငြျး မွနျမာနဲ့ ကပျနတေဲ့ ဒုက်ခသညျစခနျးတှကေ ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျ တသနျးနီးပါးကို ကာကှယျဆေးထိုးပေးဖို့ဆိုတဲ့ သူတို့ရဲ့ မူလ အစီအစဉျကို ဖဖေေါျဝါရီလမှာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှအစိုးရ ပွောငျးလဲခဲ့ရပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ လကျရှိမှာ ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျ တသိနျးကြောျကို COVAX အကူအညီနဲ့ ကာကှယျဆေးထိုးပေးခဲ့ပွီဖွဈတယျလို့ ဆိုပါတယျ။