[ Zawgyi ]
မြန်မာ့အရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အပြောနဲ့ မရတော့ပဲ လက်တွေ့ အရေးယူဖို့ အမြန်လိုနေပြီလို့၊ မြန်မာ့ လူအခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ အထူးကိုယ်စားလှယ်က တောင်းဆိုလိုက် ပါတယ်။ ဒီ ကုလအထူးကိုယ်စားလှယ် Tom Andrew က မြန်မာပြည်မှာ လူတွေသေဆုံးရတာလည်း များပြား လာနေတဲ့အတွက်၊ အချိန်ဆွဲနေလို့ မရတော့ဘဲ ပြင်းပြင်းထန်ထန် အရေးယူဖို့ လိုနေပြီလို့၊ ကုလ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီရဲ့ ၄၈ ကြိမ်မြောက် ပုံမှန်အစည်းအဝေးမှာ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က ထောက်ပြခဲ့တာပါ။ ဒါ့အပြင် ကလေးငယ်တွေရော၊ မဆိုင်တဲ့ မိသားစုဝင်တွေပါ ဓားစာခံ ပိုဖြစ်လာရပြီး၊ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်း တွေကိုလည်း ပစ်မှတ်ထားကာ၊ လူသားထုပေါ် ကျူးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်မှု Crime Against Humanity အဆင့်ထိ ရောက်နေပြီလို့လည်း၊ Mr. Andrew ဆွေးနွေးတင်ပြခဲ့တာကို ကိုဝင်းမင်းက ပြောပြထားပါတယ်။
ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဂျနီဗာမြို့မှာ ကျင်းပတဲ့ မြန်မာ့ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အပြန်အလှန် ဆွေးနွေးပွဲမှာ လူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ် Andrew အန်ဒရူးက အခုလို တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။
" ကုလ လူအခွင့်အရေးကောင်စီအနေနဲ့ တကယ့်ကိုအရေးပါတဲ့ ကဏ္ဍကနေ လုပ်ပေးဖို့ရှိပါတယ်။ အရေးယူ ဆောင်ရွက်ဖို့ စဦးဆောင်ဖို့ပါ။ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ လွတ်လပ်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးမူယန္တယား (IIMM) ကို ထူထောင် ပေးလိုက်သလိုပေါ့နော်၊ အခုက အဲ့ဒိထက် ပိုလိုနေပါပြီ။ မြန်မာပြည်သူတွေအနေနဲ့ နိုင်ငံတကာကနေ အားကောင်းပြီး ပစ်မှတ်ထား ပူးပေါင်းညှိုနှိုင်းဆောင်ရွက်တဲ့ အရေးယူမူမျိုး လိုနေပါပြီ။ ဒုဥက္ကဌကြီးခင်ဗျာ၊ မကြာသေးခင်က မြန်မာကိစ္စ လုံခြုံရေးကောင်စီရဲ့ Arria Formula ဆွေးနွေးပွဲမှာ အမြဲတမ်း လုံခြုံရေးကောင်စီ အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး ပြောခဲ့တာကို ကိုးကား အဆုံးသပ်ချင်ပါတယ်၊ ဒါက .. အားလုံး ဘာကိုစောင့်နေကြတာလဲ၊ အချိန်ယူလေ လူတွေ ပိုသေရပဲလေတဲ့။ "
ဒါ့အပြင် လက်ရှိ ကုလသမဂ္ဂဖက်က ဝေဖန်ပြောဆိုတာလောက်နဲ့ အလုပ်မဖြစ်တော့ပဲ ဘယ်လို အသေးစိတ် အရေးယူသင့်ပုံကိုလည်း မစ္စတာ အန်ဒရူးက -
" ဒုဥက္ကဌကြီးခင်ဗျာ၊ ပြောင်းလဲဖို့ မဖြစ်မနေ လိုအပ်နေပါပြီ။ ထိရောက်ဖို့အတွက် မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ဒဏ်ခတ် အရေးယူမူကို အားလုံး aထာက်ခံဖို့အတွက်၊ ညှိုနှိုင်းပြီး ရှေရှည်ခံ ပြင်းထန်မဲ့ ပစ်မှတ်ထား စီးပွားပိတ်ဆို့မှုမျိုးနဲ့၊ ပြီးပြည့်စုံတဲ့ လက်နက်နဲ့ နည်းပညာ ပိတ်ဆို့မူတွေ လုပ်ဖို့လိုပါတယ်။ ဒီအတွက် အချိန်စောင့်လို့မရတော့ပါဘူး။"
အခုလို အရေးယူဖို့ အရေးကြီးလာပုံကိုလည်း မစ္စတာ အန်ဒရူးက အချက်အလက်နဲ့ ထောက်ပြပါတယ်။
" ပြီးခဲ့တဲ့အပတ်ထဲ ကျွန်တော် အစီရင်ခံ ပြီးကတည်းကဆိုရင်၊ မြန်မာ ပဋိပက္ခကြီးက ပိုတောင်ဆိုးလာတယ်လို့ ဆိုရမှာပါ။ လူပေါင်းများစွာကို ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မူတွေ ဆက်လုပ်နေပါတယ်။ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေ မြင့်တက်လာပြီး လူတွေ ပိုသေကြေလာရပါပြီ။ ရလဒ်ကတော့ ရက်ရက်စက်စက်ဖြစ်ကုန်တာပါ။ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် အာဏာသိမ်းပြီး ကတည်းကဆိုရင်၊ စစ်အုပ်စုရဲ့ သတ်ဖြတ်မူပေါင်း ၁၁၀၀ ကျော်၊ မတရား ထိန်းသိမ်းမှုပေါင်း ၈၀၀၀ ကျော်၊ ရွှေ.ပြောင်း ဒုက္ခရောက်သူပေါင်း ၂၃၀,၀၀၀ ကျော်လာပြီး၊ စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းဒုက္ခသည် ၅ သိန်းအထက် ကျော်လာနေပါပြီ။ "
ဒါ့အပြင် ကလေးငယ်တွေပါ ထိခိုက်လာရတဲ့အပေါ်လည်း မစ္စတာ အန်ဒရူးက အလေးအနက် ရှင်းပြပါတယ်။
" ကလေးတွေကိုလည်း မရှောင်ပါဘူး။ ဇူလိုင်လအထိဆိုရင် စစ်အုပ်စုအနေနဲ့ ၁၄ လ သားကနေ ၁၇ နှစ်သားအထိ ကလေးပေါင်း အနည်းဆုံး ၇၅ ဦးကို သတ်ဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီကလေးတွေက စစ်အုပ်စုရဲ့ ကားတွေနဲ့ တိုက်သတ်တာ ခံခဲ့ရတယ်၊ စစ်သားတွေရဲ့ ပစ်သတ်တာ ခံခဲ့ရတယ်။ စစ်အုပ်စုရဲ့ လက်နက်ကြီးတွေ ထိပြီး သေခဲ့ရတယ်။ ကျွန်တော်တို့ကိုယ်တိုင် ကလေးတွေ ညှုဉ်းပန်းနှိပ်စက်တာကို ကြည့်ခဲ့ရတယ်၊ ကလေး ၂ ယောက်ကို အစာအငတ်ထားပြီး ခြေသလုံးတွေပေါ် သံပိုက်လုံးတွေနဲ့ ပြင်းပြင်းထန်ထန် လှိမ့်တာပါ ပါတယ်လေ။ "
SEE ALSO: မြန်မာ့အရေး နိုင်ငံတကာဆောင်ရွက်ချက် လမ်းကြောင်းပြောင်းဖို့ လိုအပ် (Tom Andrews)
အခု နောက်ပိုင်းမှာလည်း မဆိုင်သူတွေကိုပါ ရောကြိတ်တာ ပိုလုပ်လာတာကိုလည်း မစ္စတာ အန်ဒရူးက -
"နောက်တစ်ခုက စစ်အုပ်စုအနေနဲ့ အစုလိုက် သိမ်းကျုံး အပစ်ပေးတာမျိုးကို ပိုပြင်းပြင်းထန်ထန် သုံးလာပါတယ်။ ဥပမာ ဖမ်းမိန့် ထုတ်ထားသူတွေကို စစ်တပ်နဲ့ရဲက ဖမ်းဖို့ ရှာမတွေ့တဲ့အခါ၊ မိသားစုဝင်တွေကို ဓါးစာခံအဖြစ် ဖမ်းထားတာမျိုးတွေ လုပ်လာပါတယ်။ လိုက်ဖမ်းတဲ့သူတွေ လွတ်မြောက်သွားတဲ့အခါမှာ မိသားစုဝင်ပေါင်း အနည်းဆုံး ၁၁၇ ဦးကို စစ်ကောင်စီတပ်တွေက မတရား ထိန်းသိမ်းထားတဲ့ အစီရင်ခံစာတွေ ရထားပြီးပါပြီ။ ဒီဖမ်းခံရသူတွေထဲမှာ ကလေးငယ်တွေတောင် ပါနေပါတယ်၊ လ ၂၀ သားအထိ ငယ်တဲ့သူတွေ ပါနေတာပါ။"
ဒါ့အပြင် ကျန်းမာရေးလုပ်သားတွေနဲ့ ကျန်းမာရေး စနစ်ပါ အဖိနှိပ် ခံလိုက်ရပုံကို မစ္စတာ အန်ဒရူးက မီးမောင်း ထိုးပြခဲ့ပါတယ်။
" စစ်အာဏာသိမ်း ဆန့်ကျင်လူပ်ရှားမူ (CDM) ကို ဆရာဝန်များစွာက ဦးဆောင်မှုပေးခဲ့တာကို လက်တုံ့ပြန်တဲ့အနေနဲ့၊ စစ်အုပ်စုက ကျန်းမာရေးလုပ်သားတွေကို မတရားဖမ်းတာ၊ ညှုင်းပန်းနှိပ်စက်တာနဲ့ သတ်ဖြတ်တာတွေအထိပါ လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါတယ်။ ကျွန်တော်ကိုယ်တိုင် လုနာတွေနဲ့ အလုပ်များနေတဲ့ ဆရာဝန်တွေနဲ့ သူတို့အားလပ်ချိန်မှာ ကြားဖြတ် ပြောခဲ့တာမှာ၊ စစ်တပ်အနေနဲ့ အခမဲ့နဲ့ ယာယီဆေးခန်းတွေကိုပါ ဖျက်ဆီးခဲ့တာ ကြားခဲ့ရပါတယ်။ ဆေးပစ္စည်းကရိယာတွေကို ဖျက်ဆီးပစ်တာတွေ၊ သိမ်းသွားတာတွေ၊ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် ဆေးဝန်ထမ်းတွေကို ဆဲဆို၊ ရိုက်နှက် မတရား ဖမ်းသွားတာတွေရှိခဲ့ပြီး၊ သြဂုတ် ၂၅ ရက်အထိဆိုရင် ဒီအမူပေါင်း ၂၆၀ အထိ ရှိနေပါပြီ။ ကျန်းမာရေးလုပ်သား ၆၀၀ ကို ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ထားပြီး သူတို့လည်း ပုန်းအောင်းနေကြပါတယ်။ "
ဒီနေရာမှာ ကိုဗစ်ကာလ ဖြစ်တာမို့ မြန်မာ့ကျန်းမာရေးအပါအဝင် ဒီပြဿနာက ဒေသတွင်းနဲ့ နိုင်ငံတကာကိုပါ ရိုက်ခတ်လာနိုင်တယ်လို့ ထောက်ပြပြီး အခုလို သုံးသပ်ပြခဲ့ပါတယ်။
" အားလုံးခြုံကြည့်လိုက်ရင်တော့ စစ်အုပ်စုအနေနဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေကို စနစ်တကျနဲ့ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် တိုက်ခိုက်ဖို့ သူ့တပ်တွေကို ညွှန်ကြားခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ စစ်အုပ်စုအနေနဲ့ Crime Against Humanity လို့ခေါ်တဲ့ လူသားထုအပေါ် ရာဇဝတ်မှုကြီးကို ကျုးလွန်တယ်လို့ ပြောစရာ ဖြစ်လာနေပါတယ်။ IIMM မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ လွတ်လပ်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု ယန္တယားအဖွဲ့ကလည်း ဒါကိုပဲ ရည်ညွှန်းထားပါတယ်။ "
တကယ်တော့ ကုလသမဂ္ဂအနေနဲ့ မြန်မာ့အရေး လက်တွေ့လုပ်ဆောင်မှုတွေ အားနည်းတယ်လို့ အများက ပြောပြလာချိန်မှာ မြန်မာဆိုင်ရာ ကုလလူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ် အနေနဲ့ အခုလို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ပြောလာတာလို့ သုံးသပ်မှုတွေလည်း ထွက်ပေါ်နေပါတယ်ခင်ဗျား။
====================================
Your browser doesn’t support HTML5
မြန်မာ့အခွင့်အရေးအေခြအနေ ဆိုးရွားမှု Tom Andrews တင်ပြချက်
[ Unicode ]
မွနျမာ့အခှင့ျအရေးအခွေအနေ ဆိုးရှားမှု Tom Andrews တငျပွခကြျ
မွနျမာ့အရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး အပွောနဲ့ မရတော့ပဲ လကျတှေ့ အရေးယူဖို့ အမွနျလိုနပွေီလို့၊ မွနျမာ့ လူအခှင့ျအရေးဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ အထူးကိုယျစားလှယျက တောငျးဆိုလိုကျပါတယျ။ ဒီကုလအထူးကိုယျစားလှယျ Tom Andrew က မွနျမာပွညျမှာ လူတှသေဆေုံးရတာလညျး မြားပွား လာနတေဲ့အတှကျ၊ အခြိနျဆှဲနလေို့ မရတော့ဘဲ ပွငျးပွငျးထနျထနျ အရေးယူဖို့ လိုနပွေီလို့၊ ကုလ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီရဲ့ ၄၈ ကွိမျမွောကျ ပုံမှနျအစညျးအဝေးမှာ ဗုဒ်ဓဟူးနေ့က ထောကျပွခဲ့တာပါ။ ဒါ့အပွငျ ကလေးငယျတှရေော၊ မဆိုငျတဲ့ မိသားစုဝငျတှပေါ ဓားစာခံ ပိုဖွဈလာရပွီး၊ ကနြျးမာရေးဝနျထမျး တှကေိုလညျး ပဈမှတျထားကာ၊ လူသားထုပေါျ ကြူးလှနျတဲ့ ရာဇဝတျမှု Crime Against Humanity အဆင့ျထိ ရောကျနပွေီလို့လညျး၊ Mr. Andrew ဆှေးနှေးတငျပွခဲ့တာကို ကိုဝငျးမငျးက ပွောပွထားပါတယျ။
ဆှဈဇာလနျနိုငျငံ ဂနြီဗာမွို့မှာ ကငြျးပတဲ့ မွနျမာ့ လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ အပွနျအလှနျ ဆှေးနှေးပှဲမှာ လူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျ Andrew အနျဒရူးက အခုလို တောငျးဆိုလိုကျပါတယျ။
" ကုလ လူအခှင့ျအရေးကောငျစီအနနေဲ့ တကယ့ျကိုအရေးပါတဲ့ ကဏ်ဍကနေ လုပျပေးဖို့ရှိပါတယျ။ အရေးယူ ဆောငျရှကျဖို့ စဦးဆောငျဖို့ပါ။ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ လှတျလပျသော စုံစမျးစဈဆေးမူယန်တယား (IIMM) ကို ထူထောငျ ပေးလိုကျသလိုပေါ့နောျ၊ အခုက အဲ့ဒိထကျ ပိုလိုနပေါပွီ။ မွနျမာပွညျသူတှအေနနေဲ့ နိုငျငံတကာကနေ အားကောငျးပွီး ပဈမှတျထား ပူးပေါငျးညှိုနှိုငျးဆောငျရှကျတဲ့ အရေးယူမူမြိုး လိုနပေါပွီ။ ဒုဥက်ကဌကွီးခငျဗြာ၊ မကွာသေးခငျက မွနျမာကိစ်စ လုံခွုံရေးကောငျစီရဲ့ Arria Formula ဆှေးနှေးပှဲမှာ အမွဲတမျး လုံခွုံရေးကောငျစီ အဖှဲ့ဝငျတဈဦး ပွောခဲ့တာကို ကိုးကား အဆုံးသပျခငြျပါတယျ၊ ဒါက .. အားလုံး ဘာကိုစောင့ျနကွေတာလဲ၊ အခြိနျယူလေ လူတှေ ပိုသရေပဲလတေဲ့။ "
ဒါ့အပွငျ လကျရှိ ကုလသမဂ်ဂဖကျက ဝဖေနျပွောဆိုတာလောကျနဲ့ အလုပျမဖွဈတော့ပဲ ဘယျလို အသေးစိတျ အရေးယူသင့ျပုံကိုလညျး မစ်စတာ အနျဒရူးက -
" ဒုဥက်ကဌကွီးခငျဗြာ၊ ပွောငျးလဲဖို့ မဖွဈမနေ လိုအပျနပေါပွီ။ ထိရောကျဖို့အတှကျ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ဒဏျခတျ အရေးယူမူကို အားလုံး aထာကျခံဖို့အတှကျ၊ ညှိုနှိုငျးပွီး ရှရှေညျခံ ပွငျးထနျမဲ့ ပဈမှတျထား စီးပှားပိတျဆို့မှုမြိုးနဲ့၊ ပွီးပွည့ျစုံတဲ့ လကျနကျနဲ့ နညျးပညာ ပိတျဆို့မူတှေ လုပျဖို့လိုပါတယျ။ ဒီအတှကျ အခြိနျစောင့ျလို့မရတော့ပါဘူး။"
အခုလို အရေးယူဖို့ အရေးကွီးလာပုံကိုလညျး မစ်စတာ အနျဒရူးက အခကြျအလကျနဲ့ ထောကျပွပါတယျ။
" ပွီးခဲ့တဲ့အပတျထဲ ကြှနျတောျ အစီရငျခံ ပွီးကတညျးကဆိုရငျ၊ မွနျမာ ပဋိပက်ခကွီးက ပိုတောငျဆိုးလာတယျလို့ ဆိုရမှာပါ။ လူပေါငျးမြားစှာကို ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမူတှေ ဆကျလုပျနပေါတယျ။ လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှေ မွင့ျတကျလာပွီး လူတှေ ပိုသကွေလောရပါပွီ။ ရလဒျကတော့ ရကျရကျစကျစကျဖွဈကုနျတာပါ။ ဖဖေောျဝါရီ ၁ ရကျ အာဏာသိမျးပွီး ကတညျးကဆိုရငျ၊ စဈအုပျစုရဲ့ သတျဖွတျမူပေါငျး ၁၁၀၀ ကြောျ၊ မတရား ထိနျးသိမျးမှုပေါငျး ၈၀၀၀ ကြောျ၊ ရှှေ.ပွောငျး ဒုက်ခရောကျသူပေါငျး ၂၃၀,၀၀၀ ကြောျလာပွီး၊ စုစုပေါငျး ပွညျတှငျးဒုက်ခသညျ ၅ သိနျးအထကျ ကြောျလာနပေါပွီ။ "
ဒါ့အပွငျ ကလေးငယျတှပေါ ထိခိုကျလာရတဲ့အပေါျလညျး မစ်စတာ အနျဒရူးက အလေးအနကျ ရှငျးပွပါတယျ။
" ကလေးတှကေိုလညျး မရှောငျပါဘူး။ ဇူလိုငျလအထိဆိုရငျ စဈအုပျစုအနနေဲ့ ၁၄ လ သားကနေ ၁၇ နှဈသားအထိ ကလေးပေါငျး အနညျးဆုံး ၇၅ ဦးကို သတျဖွတျခဲ့ပါတယျ။ ဒီကလေးတှကေ စဈအုပျစုရဲ့ ကားတှနေဲ့ တိုကျသတျတာ ခံခဲ့ရတယျ၊ စဈသားတှရေဲ့ ပဈသတျတာ ခံခဲ့ရတယျ။ စဈအုပျစုရဲ့ လကျနကျကွီးတှေ ထိပွီး သခေဲ့ရတယျ။ ကြှနျတောျတို့ကိုယျတိုငျ ကလေးတှေ ညှုဉျးပနျးနှိပျစကျတာကို ကွည့ျခဲ့ရတယျ၊ ကလေး ၂ ယောကျကို အစာအငတျထားပွီး ခွသေလုံးတှပေေါျ သံပိုကျလုံးတှနေဲ့ ပွငျးပွငျးထနျထနျ လှိမ့ျတာပါ ပါတယျလေ။ "
အခု နောကျပိုငျးမှာလညျး မဆိုငျသူတှကေိုပါ ရောကွိတျတာ ပိုလုပျလာတာကိုလညျး မစ်စတာ အနျဒရူးက -
"နောကျတဈခုက စဈအုပျစုအနနေဲ့ အစုလိုကျ သိမျးကြုံး အပဈပေးတာမြိုးကို ပိုပွငျးပွငျးထနျထနျ သုံးလာပါတယျ။ ဥပမာ ဖမျးမိန့ျ ထုတျထားသူတှကေို စဈတပျနဲ့ရဲက ဖမျးဖို့ ရှာမတှေ့တဲ့အခါ၊ မိသားစုဝငျတှကေို ဓါးစာခံအဖွဈ ဖမျးထားတာမြိုးတှေ လုပျလာပါတယျ။ လိုကျဖမျးတဲ့သူတှေ လှတျမွောကျသှားတဲ့အခါမှာ မိသားစုဝငျပေါငျး အနညျးဆုံး ၁၁၇ ဦးကို စဈကောငျစီတပျတှကေ မတရား ထိနျးသိမျးထားတဲ့ အစီရငျခံစာတှေ ရထားပွီးပါပွီ။ ဒီဖမျးခံရသူတှထေဲမှာ ကလေးငယျတှတေောငျ ပါနပေါတယျ၊ လ ၂၀ သားအထိ ငယျတဲ့သူတှေ ပါနတောပါ။"
ဒါ့အပွငျ ကနြျးမာရေးလုပျသားတှနေဲ့ ကနြျးမာရေး စနဈပါ အဖိနှိပျ ခံလိုကျရပုံကို မစ်စတာ အနျဒရူးက မီးမောငျး ထိုးပွခဲ့ပါတယျ။
" စဈအာဏာသိမျး ဆန့ျကငြျလူပျရှားမူ (CDM) ကို ဆရာဝနျမြားစှာက ဦးဆောငျမှုပေးခဲ့တာကို လကျတုံ့ပွနျတဲ့အနနေဲ့၊ စဈအုပျစုက ကနြျးမာရေးလုပျသားတှကေို မတရားဖမျးတာ၊ ညှုငျးပနျးနှိပျစကျတာနဲ့ သတျဖွတျတာတှအေထိပါ လုပျဆောငျခဲ့ပါတယျ။ ကြှနျတောျကိုယျတိုငျ လုနာတှနေဲ့ အလုပျမြားနတေဲ့ ဆရာဝနျတှနေဲ့ သူတို့အားလပျခြိနျမှာ ကွားဖွတျ ပွောခဲ့တာမှာ၊ စဈတပျအနနေဲ့ အခမဲ့နဲ့ ယာယီဆေးခနျးတှကေိုပါ ဖကြျဆီးခဲ့တာ ကွားခဲ့ရပါတယျ။ ဆေးပစ်စညျးကရိယာတှကေို ဖကြျဆီးပဈတာတှေ၊ သိမျးသှားတာတှေ၊ လုပျဖောျကိုငျဖကျ ဆေးဝနျထမျးတှကေို ဆဲဆို၊ ရိုကျနှကျ မတရား ဖမျးသှားတာတှရှေိခဲ့ပွီး၊ သွဂုတျ ၂၅ ရကျအထိဆိုရငျ ဒီအမူပေါငျး ၂၆၀ အထိ ရှိနပေါပွီ။ ကနြျးမာရေးလုပျသား ၆၀၀ ကို ဖမျးဝရမျးထုတျထားပွီး သူတို့လညျး ပုနျးအောငျးနကွေပါတယျ။ "
ဒီနရောမှာ ကိုဗဈကာလ ဖွဈတာမို့ မွနျမာ့ကနြျးမာရေးအပါအဝငျ ဒီပွူနာက ဒသေတှငျးနဲ့ နိုငျငံတကာကိုပါ ရိုကျခတျလာနိုငျတယျလို့ ထောကျပွပွီး အခုလို သုံးသပျပွခဲ့ပါတယျ။
" အားလုံးခွုံကွည့ျလိုကျရငျတော့ စဈအုပျစုအနနေဲ့ မွနျမာပွညျသူတှကေို စနဈတကနြဲ့ ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျ တိုကျခိုကျဖို့ သူ့တပျတှကေို ညှှနျကွားခဲ့ပါတယျ။ ဒါကွောင့ျမို့ စဈအုပျစုအနနေဲ့ Crime Against Humanity လို့ခေါျတဲ့ လူသားထုအပေါျ ရာဇဝတျမှုကွီးကို ကြုးလှနျတယျလို့ ပွောစရာ ဖွဈလာနပေါတယျ။ IIMM မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ လှတျလပျသော စုံစမျးစဈဆေးမှု ယန်တယားအဖှဲ့ကလညျး ဒါကိုပဲ ရညျညှှနျးထားပါတယျ။ "
တကယျတော့ ကုလသမဂ်ဂအနနေဲ့ မွနျမာ့အရေး လကျတှေ့လုပျဆောငျမှုတှေ အားနညျးတယျလို့ အမြားက ပွောပွလာခြိနျမှာ မွနျမာဆိုငျရာ ကုလလူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျ အနနေဲ့ အခုလို ပွငျးပွငျးထနျထနျ ပွောလာတာလို့ သုံးသပျမှုတှလေညျး ထှကျပေါျနပေါတယျခငျဗြား။