ထိုင်းပင်လယ်စာကုန်သွယ်ရေး ကန်ရပ်ဆိုင်းမှုဂယက်

(Zawgyi / Unicode)

အမေရိကန်ဒေါ်လာ ဘီလီယံနဲ့ချီပြီး လည်ပတ်နေတဲ့ ထိုင်းရေထွက်လုပ်ငန်းအတွက် ပေးထားတဲ့ ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ အထူးအခွင့်အရေးတွေကို အမေရိကန်က ဆိုင်းငံ့လိုက်ပါတယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံရဲ့ ရေနဲ့ ရေထွက်လုပ်ငန်းမှာ ရေလုပ်သားတွေရဲ့ ရပိုင်ခွင့် တိုးတက်အောင် ကြိုးစားဖို့ ပျက်ကွက်ခဲ့တာကြောင့် အခုလို ဆိုင်းငံ့လိုက်တာ ဆိုပေမယ့် ဒီ ရေလုပ်ငန်းမှာ အလုပ်လုပ်နေကြတဲ့ သန်းနဲ့ချီတဲ့ မြန်မာရွှေ့ပြောင်း အလုပ်သမားတွေအတွက် ဘယ်လိုအခြေအနေမျိုးနဲ့ ရင်ဆိုင်ရနိုင်မလဲဆိုတာ ထိုင်းအခြေစိုက် ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်း သတင်းထောက် မအေးအေးမာက တင်ပြပေးထားပါတယ်။

ထိုင်းနိုင်ငံက ပင်လယ်စာနဲ့ ရေထွက်ကုန်တင်ပို့မှု လုပ်ငန်းတွေမှာ အလုပ်သမား ရပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာ ပြဿနာက ကာလတာရှည် ရှိနေဆဲဖြစ်တဲ့အတွက် ထိုင်းပင်လယ်စာလုပ်ငန်း အားလုံးအတွက် ပေးထားတဲ့ ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ အထူးအခွင့်အရေးတွေ လက်လွှတ်ဆုံးရှုံးရဖို့ ရှိတယ်လို့ အမေရိကန်နိုင်ငံက ပြောဆိုပြီးနောက်ပိုင်းမှာ လာမယ့် ၂၀၂၀ ခုနှစ်မှာ မြန်မာရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားတွေ အလုပ်လက်မဲ့ အခြေအနေကို ဆိုက်ရောက်နိုင်ဖွယ်ရှိတယ်လို့ မြန်မာရွှေ့ပြောင်း အလုပ်သမားအရေး လုပ်ဆောင်နေတဲ့ အေအေစီ မဟာမိတ်အဖွဲ့ရဲ့ ဒါရိုက်တာ ဦးခိုင်ကြီးက ပြောပြပါတယ်။

“ရေလုပ်သား ပင်လယ်မှာ ၅ သောင်းဆိုရင် အဲဒါကိုမှီခိုပြီး လုပ်နေရတာ အအေးခန်းတွေ၊ သန့်ရှင်းရေးလုပ်သားတွေ၊ ပါကင်ထုပ်တာ၊ နိုင်ငံခြားကို အိတ်စ်ပို့လုပ်တဲ့နေရာမှာ ပစ္စည်းထုပ်ပိုးတာတို့ ပုစွန်ခွာတာတို့ ငါးလေးလှီးဖြတ်တဲ့ နေရာမှာတို့ လုပ်နေတာ။ အဲဒီလုပ်ငန်းတွေကို အမေရိကန်က ပိတ်ဆို့တဲ့ သဘောသက်ရောက်မှု ဖြစ်သွားရင် အလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်သွားနိုင်တယ်။ တမြို့နယ်မှာ အလုပ်သမား ၃ သိန်းလောက်ရှိတယ်။ ပင်လယ်နဲ့ပတ်သက်လို့ လုပ်တာ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ပကျွတ်ခရိုင် ဖစ်ဘူရီ၊ ချွန်ဘူရီ၊ စမွတ်ပကာ၊ ဆာမွန်ပရာကန်၊ မဟာချိုင် အဲဒီနေရာတွေမှာဆိုရင် အလုပ်ရုံတရုံဆိုရင် လူပေါင်း ၃ ထောင်လောက် သုံးထားရတာ။ ၁၀ ရုံရှိရင် လူပေါင်း ၃ သောင်းကျော်သွားပြီ။ ကျနော်တို့ခန့်မှန်းတာ တမြို့နယ်မှာဆိုရင် နာမည်ကြီးရုံတွေဆို လူပေါင်း ၅ ထောင်ထိသုံးတဲ့ အလုပ်ရုံ ၃ ထောင်လောက်သုံးတဲ့ အလုပ်ရုံတွေက အလုပ်ရုံပေါင်း ၅၀ လောက်ရှိတယ်။ ရေလုပ်သားကို မှီခိုပြီးလုပ်နေတဲ့ အလုပ်ရုံတွေနော်။ မြို့နယ်ပေါင်း ၅ မြို့နယ်လောက် ပြုတ်သွားရင် ကျနော်တို့ အလုပ်သမားတွေ သိန်းဂဏန်းတောင်မဟုတ်ဘူး၊ သန်းဂဏန်းလောက်ကို အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်သွားမယ်။”

ထိုင်းပင်လယ်စာ ထုတ်လုပ်တင်ပို့မှုဟာ ကမ္ဘာမှာ တတိယအကြီးဆုံး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီလုပ်ငန်းမှာ အများဆုံးလုပ်ကိုင်နေတဲ့ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားတွေအပေါ် ကျွန်ပြုခိုင်းစေမှုတွေနဲ့ လူကုန်ကူးမှုတွေ ရှိနေကြောင်း သတင်းတွေ ထွက်လာတဲ့အတွက် ထိုင်းပင်လယ်စာလုပ်ငန်း တင်ပို့မှုဟာ မကြာသေးခင် နှစ်တွေတုန်းက အတော်လေး နာမည်ပျက်ခဲ့တာပါ။ ဒီပြဿနာတွေကို ကျော်လွှားနိုင်ဖို့အတွက် ထိုင်းအစိုးရက ရေလုပ်သားတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ နိုင်ငံတကာ စံချိန်စံညွှန်းနဲ့အညီ ဥပဒေတွေ ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပေမယ့် ဒါတွေကို လုပ်ငန်းရှင်တွေက လိုက်လုပ်နိုင်တာတွေ သိပ်မရှိသေးပါဘူး။ ဥပဒေပါ လုပ်အားခတွေက နည်းနေသေးတာကြောင့် မြန်မာရေလုပ်သားတွေကို စေလွှတ်ရေးကိုလည်း မြန်မာအလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနဘက်ကလည်း ဆိုင်းငံ့ထားပါတယ်။

ထိုင်းနိုင်ငံက ပင်လယ်စာနဲ့ ရေထွက်ကုန်တင်ပို့မှု လုပ်ငန်းတွေမှာ အလုပ်သမား ရပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာတွေက မပေးနိုင်သေးတာကြောင့် ထိုင်းပင်လယ်စာလုပ်ခွင့် ပေးထားတဲ့ ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ အထူးအခွင့်အရေးတွေ လက်လွှတ်ဆုံးရှုံးရဖို့ ရှိတယ်လို့ အမေရိကန် ကုန်သွယ်ရေး တာဝန်ခံအရာရှိက မကြာသေးခင်ကပဲ ပြောကြားခဲ့တာပါ။ ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ အထူးအခွင့်အရေး ဆိုင်းငံ့မှုဟာ ၂၀၂၀ ဧပြီလမှာ စတင် သက်ရောက်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီလိုသက်ရောက်မှုရဲ့ အကျိုးဆက်ကြောင့် မြန်မာအလုပ်သမားတွေအတွက် နေရပ်ကို အလုံးအရင်းနဲ့ ပြန်ရတာမျိုးတွေနဲ့ အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်မယ့် အခြေအနေကို ဆိုက်ရောက်နိုင်တယ်လို့လည်း ဦးခိုင်ကြီးက ပြောဆိုပါတယ်။

“ပြည်တွင်းကို အလုံးအခဲနဲ့ပြန်ရင်ပြန်၊ မပြန်ဘဲ ရတဲ့အလုပ် ဝင်လုပ်ရင်တော့ တရားဝင်ကနေ တရားမဝင်တွေလည်းဖြစ်မယ်၊ ထိုင်းလုပ်ငန်းရှင်တွေလည်း ဒီရက်ပိုင်းတွေမှာ အတော်ကြီး တုန်လှုပ်မှုတွေဖြစ်နေတယ်။”

GSP အစီအစဉ်လို့ခေါ်တဲ့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ အထူးအခွင့်အရေးကို ခံစားခွင့်ရှိတဲ့ နိုင်ငံတွေအတွက် သတ်မှတ်ကုန်ပစ္စည်းတွေအပေါ် အမေရိကန်က အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့် ပေးထားတာဖြစ်ပါတယ်။

ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ အထူးအခွင့်အရေး ဆိုင်းငံ့မှုဟာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁.၃ ဘီလီယံ တန်တယ်လို့ Bloomberg သတင်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံမှာလည်း ထိုင်းစီးပွားရေး ကျဆင်းနေတာကြောင့် အောက်တိုဘာလထဲမှာပဲ စက်ရုံ ၃ ရုံခန့်ဟာ ရုတ်တရက် ပိတ်ပစ်လိုက်ရပြီး ထောင်ဂဏန်းရှိတဲ့ မြန်မာအလုပ်သမားတွေ အလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်ခဲ့ရပါတယ်။

---------------------------------

(Unicode)

ထိုငျးပငျလယျစာကုနျသှယျရေး ကနျရပျဆိုငျးမှုဂယကျ

အမရေိကနျဒေါျလာ ဘီလီယံနဲ့ခြီပွီး လညျပတျနတေဲ့ ထိုငျးရထှေကျလုပျငနျးအတှကျ ပေးထားတဲ့ ကုနျသှယျရေးဆိုငျရာ အထူးအခှင့ျအရေးတှကေို အမရေိကနျက ဆိုငျးငံ့လိုကျပါတယျ။ ထိုငျးနိုငျငံရဲ့ ရနေဲ့ ရထှေကျလုပျငနျးမှာ ရလေုပျသားတှရေဲ့ ရပိုငျခှင့ျ တိုးတကျအောငျ ကွိုးစားဖို့ ပကြျကှကျခဲ့တာကွောင့ျ အခုလို ဆိုငျးငံ့လိုကျတာ ဆိုပမေယ့ျ ဒီ ရလေုပျငနျးမှာ အလုပျလုပျနကွေတဲ့ သနျးနဲ့ခြီတဲ့ မွနျမာရှှေ့ပွောငျး အလုပျသမားတှအေတှကျ ဘယျလိုအခွအေနမြေိုးနဲ့ ရငျဆိုငျရနိုငျမလဲဆိုတာ ထိုငျးအခွစေိုကျ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျး သတငျးထောကျ မအေးအေးမာက တငျပွပေးထားပါတယျ။

ထိုငျးနိုငျငံက ပငျလယျစာနဲ့ ရထှေကျကုနျတငျပို့မှု လုပျငနျးတှမှော အလုပျသမား ရပိုငျခှင့ျဆိုငျရာ ပွူနာက ကာလတာရှညျ ရှိနဆေဲဖွဈတဲ့အတှကျ ထိုငျးပငျလယျစာလုပျငနျး အားလုံးအတှကျ ပေးထားတဲ့ ကုနျသှယျရေးဆိုငျရာ အထူးအခှင့ျအရေးတှေ လကျလှှတျဆုံးရှုံးရဖို့ ရှိတယျလို့ အမရေိကနျနိုငျငံက ပွောဆိုပွီးနောကျပိုငျးမှာ လာမယ့ျ ၂၀၂၀ ခုနှဈမှာ မွနျမာရှှေ့ပွောငျးအလုပျသမားတှေ အလုပျလကျမဲ့ အခွအေနကေို ဆိုကျရောကျနိုငျဖှယျရှိတယျလို့ မွနျမာရှှေ့ပွောငျး အလုပျသမားအရေး လုပျဆောငျနတေဲ့ အအေစေီ မဟာမိတျအဖှဲ့ရဲ့ ဒါရိုကျတာ ဦးခိုငျကွီးက ပွောပွပါတယျ။

“ရလေုပျသား ပငျလယျမှာ ၅ သောငျးဆိုရငျ အဲဒါကိုမှီခိုပွီး လုပျနရေတာ အအေးခနျးတှေ၊ သန့ျရှငျးရေးလုပျသားတှေ၊ ပါကငျထုပျတာ၊ နိုငျငံခွားကို အိတျဈပို့လုပျတဲ့နရောမှာ ပစ်စညျးထုပျပိုးတာတို့ ပုစှနျခှာတာတို့ ငါးလေးလှီးဖွတျတဲ့ နရောမှာတို့ လုပျနတော။ အဲဒီလုပျငနျးတှကေို အမရေိကနျက ပိတျဆို့တဲ့ သဘောသကျရောကျမှု ဖွဈသှားရငျ အလုပျလကျမဲ့ ဖွဈသှားနိုငျတယျ။ တမွို့နယျမှာ အလုပျသမား ၃ သိနျးလောကျရှိတယျ။ ပငျလယျနဲ့ပတျသကျလို့ လုပျတာ ထိုငျးနိုငျငံမှာ ပကြှတျခရိုငျ ဖဈဘူရီ၊ ခြှနျဘူရီ၊ စမှတျပကာ၊ ဆာမှနျပရာကနျ၊ မဟာခြိုငျ အဲဒီနရောတှမှောဆိုရငျ အလုပျရုံတရုံဆိုရငျ လူပေါငျး ၃ ထောငျလောကျ သုံးထားရတာ။ ၁၀ ရုံရှိရငျ လူပေါငျး ၃ သောငျးကြောျသှားပွီ။ ကနြောျတို့ခန့ျမှနျးတာ တမွို့နယျမှာဆိုရငျ နာမညျကွီးရုံတှဆေို လူပေါငျး ၅ ထောငျထိသုံးတဲ့ အလုပျရုံ ၃ ထောငျလောကျသုံးတဲ့ အလုပျရုံတှကေ အလုပျရုံပေါငျး ၅၀ လောကျရှိတယျ။ ရလေုပျသားကို မှီခိုပွီးလုပျနတေဲ့ အလုပျရုံတှနေောျ။ မွို့နယျပေါငျး ၅ မွို့နယျလောကျ ပွုတျသှားရငျ ကနြောျတို့ အလုပျသမားတှေ သိနျးဂဏနျးတောငျမဟုတျဘူး၊ သနျးဂဏနျးလောကျကို အလုပျလကျမဲ့ဖွဈသှားမယျ။”

ထိုငျးပငျလယျစာ ထုတျလုပျတငျပို့မှုဟာ ကမ်ဘာမှာ တတိယအကွီးဆုံး ဖွဈပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ဒီလုပျငနျးမှာ အမြားဆုံးလုပျကိုငျနတေဲ့ ရှှေ့ပွောငျးလုပျသားတှအေပေါျ ကြှနျပွုခိုငျးစမှေုတှနေဲ့ လူကုနျကူးမှုတှေ ရှိနကွေောငျး သတငျးတှေ ထှကျလာတဲ့အတှကျ ထိုငျးပငျလယျစာလုပျငနျး တငျပို့မှုဟာ မကွာသေးခငျ နှဈတှတေုနျးက အတောျလေး နာမညျပကြျခဲ့တာပါ။ ဒီပွူနာတှကေို ကြောျလှှားနိုငျဖို့အတှကျ ထိုငျးအစိုးရက ရလေုပျသားတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ နိုငျငံတကာ စံခြိနျစံညှှနျးနဲ့အညီ ဥပဒတှေေ ပွဋ်ဌာနျးခဲ့ပမေယ့ျ ဒါတှကေို လုပျငနျးရှငျတှကေ လိုကျလုပျနိုငျတာတှေ သိပျမရှိသေးပါဘူး။ ဥပဒပေါ လုပျအားခတှကေ နညျးနသေေးတာကွောင့ျ မွနျမာရလေုပျသားတှကေို စလှေှတျရေးကိုလညျး မွနျမာအလုပျသမားဝနျကွီးဌာနဘကျကလညျး ဆိုငျးငံ့ထားပါတယျ။

ထိုငျးနိုငျငံက ပငျလယျစာနဲ့ ရထှေကျကုနျတငျပို့မှု လုပျငနျးတှမှော အလုပျသမား ရပိုငျခှင့ျဆိုငျရာတှကေ မပေးနိုငျသေးတာကွောင့ျ ထိုငျးပငျလယျစာလုပျခှင့ျ ပေးထားတဲ့ ကုနျသှယျရေးဆိုငျရာ အထူးအခှင့ျအရေးတှေ လကျလှှတျဆုံးရှုံးရဖို့ ရှိတယျလို့ အမရေိကနျ ကုနျသှယျရေး တာဝနျခံအရာရှိက မကွာသေးခငျကပဲ ပွောကွားခဲ့တာပါ။ ကုနျသှယျရေးဆိုငျရာ အထူးအခှင့ျအရေး ဆိုငျးငံ့မှုဟာ ၂၀၂၀ ဧပွီလမှာ စတငျ သကျရောကျမှာ ဖွဈပါတယျ။

ဒီလိုသကျရောကျမှုရဲ့ အကြိုးဆကျကွောင့ျ မွနျမာအလုပျသမားတှအေတှကျ နရေပျကို အလုံးအရငျးနဲ့ ပွနျရတာမြိုးတှနေဲ့ အလုပျလကျမဲ့ဖွဈမယ့ျ အခွအေနကေို ဆိုကျရောကျနိုငျတယျလို့လညျး ဦးခိုငျကွီးက ပွောဆိုပါတယျ။

“ပွညျတှငျးကို အလုံးအခဲနဲ့ပွနျရငျပွနျ၊ မပွနျဘဲ ရတဲ့အလုပျ ဝငျလုပျရငျတော့ တရားဝငျကနေ တရားမဝငျတှလေညျးဖွဈမယျ၊ ထိုငျးလုပျငနျးရှငျတှလေညျး ဒီရကျပိုငျးတှမှော အတောျကွီး တုနျလှုပျမှုတှဖွေဈနတေယျ။”

GSP အစီအစဉျလို့ခေါျတဲ့ အမရေိကနျပွညျထောငျစုရဲ့ ကုနျသှယျရေးဆိုငျရာ အထူးအခှင့ျအရေးကို ခံစားခှင့ျရှိတဲ့ နိုငျငံတှအေတှကျ သတျမှတျကုနျပစ်စညျးတှအေပေါျ အမရေိကနျက အခှနျကငျးလှတျခှင့ျ ပေးထားတာဖွဈပါတယျ။

ကုနျသှယျရေးဆိုငျရာ အထူးအခှင့ျအရေး ဆိုငျးငံ့မှုဟာ အမရေိကနျဒေါျလာ ၁.၃ ဘီလီယံ တနျတယျလို့ Bloomberg သတငျးမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။ ထိုငျးနိုငျငံမှာလညျး ထိုငျးစီးပှားရေး ကဆြငျးနတောကွောင့ျ အောကျတိုဘာလထဲမှာပဲ စကျရုံ ၃ ရုံခန့ျဟာရုတျတရကျ ပိတျပဈလိုကျရပွီး ထောငျဂဏနျးရှိတဲ့ မွနျမာအလုပျသမားတှေ အလုပျလကျမဲ့ ဖွဈခဲ့ရပါတယျ။

ထိုင်းပင်လယ်စာကုန်သွယ်ရေး ကန်ရပ်ဆိုင်းမှုဂယက်