ဗုဒ္ဓသာသနာတွင်း အမျိုးသမီးတွေရဲ့ အခန်းကဏ္ဍမှာ နှစ် ၁၀၀ လောက် ခေတ်ရှေ့ပြေး အမြော်အမြင်ကြီးမားတဲ့ ဆရာတော် ရှိခဲ့ပေမဲ့ “ဗုဒ္ဓဘာသာအမည်ခံ ဘာသာရေး အဝန်းအဝိုင်းတချို့ကြောင့်” မြန်မာနိုင်ငံ ဟာ ခေတ်နောက်ကျန်နေခဲ့ပါပြီလား။ ဓမ္မကျောင်းတွေကို ထူထောင်ခဲ့သူ ဒေါ်ကေတုမာလာနဲ့ ဆွေးနွေးတင်ပြထားပါတယ်။
အနာဂတ် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးရေးဆိုတဲ့ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးအမ်ဘန်လရဲ့ အဆိုပြုချက်နဲ့ အာဆီယံရဲ့ တမျိုးသားလုံးဆိုင်ရာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးကို ချိတ်ဆက်လို့ ရနိုင်ပါသလား။ ဒီမိုကရေစီ လူ့ခွင့်အရေးနဲ့ ခေတ်ပြိုင်ကမ္ဘာ အစီအစဥ်မှာ ဦးတင်မောင်သန်းက ဒုတိယပိုင်းအဖြစ် ဆွေးနွေးတင်ပြထားပါတယ်။
အေအိုင်ချစ်သူ က တကယ့် ယောကျ်ားထက် ပိုသာတယ်လို့ အမျိုးသမီးတွေ က ပြောလာနေကြပါပြီ။ အေအက်ဖ်ပီ သတင်းဆောင်းပါး ကို အခြေခံပြီး ဦးတင်မောင်သန်း က ပြောပြပါဦးမယ်။
အနာဂတ်ဖက်ဒရယ်အရေး ဆွေးနွေးဖို့ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးအမ်ဘန်လ ပြောကြားမှုအပေါ် တခြား နိုင်ငံရေးအင်အားစုတွေ ဘယ်လို မြင်ကြပါသလဲ။ အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီမှာ အထွေထွေသပိတ်ကော်မတီ GSC ကိုယ်စားပြုသူနဲ့ ဦးတင်မောင်သန်း မေးမြန်းပြီး ဒီမိုကရေစီ၊ လူ့ခွင့်အရေးနဲ့ ခေတ်ပြိုင်ကမ္ဘာအစီအစဥ်မှာ တင်ပြထားပါတယ်။
ကမ္ဘာမှာ ငြိမ်းချမ်းရေး ကင်းမဲ့နေပြီး၊ အာဏာပိုင်ဝါဒ ခေါင်းထောင်လာသလို၊ ရပ်ရွာ အသိုက်အဝန်းတွေအတွင်းမှာလည်း အမုန်းတွေ တိုးများလာနေတယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ် က အထွေထွေ ညီလာခံ မှာ ပြောလိုက်ပါတယ်။ အေပီ သတင်းဆောင်းပါးကို ဦးတင်မောင်သန်းက တင်ပြထားပါတယ်။
ဉာဏ်ရည်တု AI ဟာ ကျောင်းသင်ရိုးညွှန်းတမ်း မှာ ပေါင်းစပ် ပါဝင်သင့်တယ်လို့ နည်းပညာရှင်တွေက ပြောကြပါတယ်။ AI ဟာလူတွေရဲ့ ဘဝမှာ တိုးလို့တိုးလို့ ပါဝင်လာနေတယ်လို့ သူတို့က ဆိုပါတယ်။ မူလတန်း ကလေးငယ်တွေဟာ AI နဲ့ ကြီးပြင်းလာကြရမှာပါ။ အေပီ သတင်းဆောင်းပါးကို အခြေခံပြီး ဦးတင်မောင်သန်းက တင်ပြပါလိမ့်မယ်။
လက်ယာစွန်းနိုင်ငံရေးကြောင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့ရသလို၊ အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှာလည်း စစ်မီးပျံ့နေခဲ့ပါတယ်။ ဂျာမနီ၊ အမေရိကန်နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံက လက်ယာစွန်းနိုင်ငံရေး အန္တရာယ်နဲ့ ဆန့်ကျင်မှုတွေကို ဒီမိုကရေစီ၊ လူ့ခွင့်အရေးနဲ့ ခေတ်ပြိုင်ကမ္ဘာ အစီအစဥ်မှာ ဦးတင်မောင်သန်း တင်ပြထာပါတယ်။
နိုင်ငံတွေမှာ လူအများစု ကိုးကွယ်တဲ့ဘာသာနဲ့ လူနည်းစု ကိုးကွယ်တဲ့ဘာသာတရားကြား ဆက်ဆံရေးဟာ အဲဒီနိုင်ငံရဲ့ ဒီမိုကရေစီ၊ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးကို အဆုံးအဖြတ်ပေးတတ်ပါသလား။
တရုတ်ကုမ္ပဏီတွေက သူတို့နယ်ထဲဝင်လာကြပြီး သူတို့ လုပ်ငန်းတွေယူသွားကြပြီလို့ ဇမ်ဘီယာကုမ္ပဏီတွေက ပြောကြပါတယ်။ သူတို့တွေနဲ့ပြိုင်ရတာကြောင့် ဒေသခံ ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းတွေ ပိတ်လိုက်ရတယ်လို့လည်း သူတို့က ဆိုပါတယ်။
“တရုတ်ကုမ္ပဏီတွေကြောင့် ဇမ်ဘီယာကုမ္ပဏီတွေ ပျက်သွားကြတယ်။ ပထမတော့ သူတို့ကို သူတို့အစိုးရက ငွေကို အတိုးနည်းနည်းနဲ့ချေးလို့ သူတို့က ရတယ်။ ဆောက်လုပ်ရေးပစ္စည်းတွေကို သူတို့က အောက်စျေးနဲ့ရတယ်ဗျာ။ ဇမ်ဘီယာကုမ္ပဏီတွေမှာ အဲလိုမရနိုင်ဘူး။” (အလတ်နဲ့အငယ်စား ကန်ထရိုက်တာများအသင်းဥက္ကဋ္ဌ Edgar Siakacoma)
ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားအရေးကို နှစ်ပေါင်းများစွာ ဆောင်ရွက်နေသူ ဦးထူးချစ်ကို ဦးတင်မောင်သန်းက မေးမြန်းပြီး ဒီမိုကရေစီ၊ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ခေတ်ပြိုင်ကမ္ဘာအစီအစဥ်မှာ တင်ပြထားပါတယ်။
ဟာမတ်စ် က အစ္စရေး ကို အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်နေ့ မှာ စတင်တိုက်ခိုက်ပြီး၊ ဓားစာခံတွေ အဖြစ် ဖမ်းဆီးသွားခဲ့ပါတယ်။ ထိုင်း ကို ပြန်ရောက်လာခဲ့တဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံသားတစ်ယောက် ရဲ့ အဖမ်းဆီးခံ အတွေ့အကြုံ ကို ရိုက်တာ သတင်းဆောင်းပါးကို အခြေခံပြီး ဦတင်မောင်သန်း က တင်ပြထားပါတယ်။
အငြိမ်းစား ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး၊ ပါမောက္ခဒေါ်မီမီဝင်းဘတ်ကို မေးမြန်းပြီး ဦးတင်မောင်သန်းက ဒီမိုကရေစီ၊ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ခေတ်ပြိုင်ကမ္ဘာအစီအစဉ်မှာ မေးမြန်းတင်ပြထားပါတယ်
“ကျမမျက်နှာကိုကြည့်ပြီး ဆွန်ကို (Sonko) က ကျမယောက်ျားကို သတ်ခဲ့တာရှင့်။ကျမနဲ့ကျမကလေးတွေကို ညှဥ်းပန်းနှိပ်စက်ခဲ့တာ။ ကျမသားကြီးဟာ ညှဥ်းပန်းနှိပ်စက်ခံရတာကြောင့် ခုထိ တက်တတ်တဲ့ရောဂါ (seizures) ရှိ နေတုန်းပဲ။" (Binta Jamba-တရားလို)
ဥတုရာသီ ပျက်ယွင်းလာတာဟာ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု တစ်ခုဖြစ်ပါသလား။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွင်း တရားရုံးတွေက ဘယ်လို ရှုမြင်ခဲ့ကြပါသလဲ။ ဒီမိုကရေစီ၊ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ခေတ်ပြိုင်ကမ္ဘာအစီအစဉ်မှာ ဦးတင်မောင်သန်း တင်ပြထားပါတယ်။
အသင့်အတင့် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု လုပ်တာကြောင့် နှလုံးကျန်းမာရေး ပိုကောင်းနိုင်တယ်လို့ ယူကေက ကာယလေ့ကျင့်ခန်းကျွမ်းကျင်သူတွေက ပြောကြပါတယ်။ အေပီသတင်းဆောင်းပါးကို အခြေခံပြီး ဦးတင်မောင်သန်းက တင်ပြမှာပါ။
လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု နိုင်ငံတကာဥပဒေဟာ ၂၀၂၃ ခုနှစ် လူ့အခွင့်အရေးအတွက် အရေးကြီးတဲ့ ဥပဒေတခုဖြစ်တဲ့အကြောင်း ဦးတင်မောင်သန်းက သုံးသပ်တင်ပြထားပါတယ်။
ဒီမိုကရေစီ၊လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ခေတ်ပြိုင်ကမ္ဘာအစီအစဉ်မှာ လူ့အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားဆောင်ရွက်နေတဲ့ မဝေဝေနု ကို ဦးတင်မောင်သန်းက မေးမြန်းပြီးတင်ပြထားပါတယ်။
မြန်မာ့အရေးသုံးသပ်သူ ဒေါက်တာဒေါ်လှကျော်ဇောကို ဦးတင်မောင်သန်း မေးမြန်းပြီး ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကို သမိုင်းနဲ့ ဆက်စပ်နှိုင်းယှဉ်သုံးသပ်ထားပါတယ်။
စစ်ပွဲတွေနဲ့ ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့် ချိုးဖောက်မှု၊ ဖိနှိပ်မှုတွေက ဘယ်လို ပတ်သက်နေကြပါသလဲ။ ဒီမိုကရေစီ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ခေတ်ပြိုင်ကမ္ဘာအစီအစဉ်မှာ ဘာသာပေါင်းစုံ ဆွေးနွေးရေးနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး အကျိုးတော်ဆောင် အရှင်မဏ္ဍလာလင်္ကာရနဲ့ ဦးတင်မောင်သန်းက မေးမြန်းတင်ပြထားပါတယ်။
နောက်ထပ်ကြည့်ရှုရန်
