[[Zawgyi/Unicode]]
ထိုင်းနိုင်ငံမှာ တတိယနိုင်ငံတွေကိုထွက်ခွာခွင့်မရဘဲ ပိတ်မိနေတဲ့ဒုက္ခသည်ပေါင်း ၁,၁၀၀ ကျော်လောက်ရှိနေကြောင်း ထိုင်းအခြေစိုက် NGO အဖွဲ့တခုက ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။ ယာယီထားပေးထားတဲ့ နေရာတွေမှာ ဒုက္ခသည်အများစု ပိတ်မိနေတာ တနှစ်ကျော်ကြာရှိနေပြီး သူတို့ အခြေအနေတွေဟာလစ်လျူရှုခံထားရသလို အကျဉ်းကျခံထားရတာမျိုး ဖြစ်နေကြောင်း ပိတ်မိနေတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေက ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။ အမေရိကန်အပါအဝင် အနောက်နိုင်ငံတချို့မှာ အခြေချနေထိုင်ဖို့ ခွင့်ပြုချက်ရထားပေမယ့် ထိုင်းနိုင်ငံက ထွက်ခွာခွင့်မရသေးတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေရဲ့အခြေအနေကို ဆက်သွယ်မေးမြန်ထားတဲ့ မအင်ကြင်းနိုင်က အပြည့်အစုံတင်ပြပေးထားပါတယ်။
ဒီဒုက္ခသည်တွေကို ထိုင်းနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံး (UNHCR) က တရားဝင် အသိအမှတ်ပြုထားတဲ့အတွက် သူတို့ကိုလက်ခံတဲ့ တတိယနိုင်ငံတွေဆီထွက်ခွာနိုင်ရေး ကုလသမဂ္ဂလက်အောက်ခံ အေဂျင်စီတခုဖြစ်တဲ့ နိုင်ငံတကာ ရွှေ့ပြောင်းအခြေချနေထိုင်သူများအရေး လုပ်ဆောင်နေတဲ့ IOM က ကြားခံဆောင်ရွက်ပေးနေတာပါ။
အခြားနိုင်ငံတွေကို ထွက်ခွာခွင့်မရခင် ကြားကာလမှာ ဒီဒုက္ခသည်တွေကို safe house လို့ခေါ်တဲ့ ဟိုတယ်တွေမှာ IOM က ယာယီထားပေးပြီး စားရေး၊ သောက်ရေးကိုလည်း တာဝန်ယူပေးထားပေမဲ့ တနှစ်ကျော်လာတဲ့အခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ထိုင်းနိုင်ငံမှာပိတ်မိနေတဲ့ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသမားဟောင်း ဒေါ်ကလျာက ဗွီအိုအေကို zoom ကနေ အခုလိုပြောပါတယ်။
“အမတို့ ဘာကြောင့်မထွက်ရတာလဲ၊ ဘာလို့မထွက်ရတာလဲ၊ ဘယ်သူကတားထားတာလဲ၊ ဘယ်လိုတားထားတာလဲဆိုတဲ့ဥစ္စာမျိုးကိုလည်း အမတို့က ဘာမှ သိမနေရဘူး။ သိမနေရဘဲနဲ့ အမတို့က ဘာတွေကြားနေရတာလဲဆိုတော့ ကောလာဟလလိုပေါ့နော်- အမတို့ကို ဘာကြောင့် ပေးမသွားဘူးဆိုတဲ့ဥစ္စာတွေက ကောလာဟလတွေ ထွက်လာတယ်။ အဲဒီကောလာဟလတွေကြားထဲမှာပဲ အမတို့က နေနေရတယ်ပေါ့နော်။”
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ အခြေချနေထိုင်ဖို့ ၂၀၂၂ ခုနှစ် မတ်လက ခွင့်ပြုချက်ရထားပြီး လိုအပ်တဲ့ ဆေးစစ်မှုအဆင့်အားလုံးပြီးသွားပေမဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံကနေ ထွက်ခွာခွင့်မရတဲ့ အခြေအနေကို သူ့အနေနဲ့ သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းတွေကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းခဲ့ပေမဲ့ ဘာမှအကြောင်းမထူးခဲ့ကြောင်း ဒေါ်ကလျာက ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။ ၂၀၂၂ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ (၁) ရက်နေ့ကတည်းက IOM နေရာချပေးထားတဲ့ ဟိုတယ်မှာ တနှစ်ကျော်နေနေရတဲ့ အခြေအနေဟာ အကျဉ်းထောင်ထဲထည့်ထားသလို ဖြစ်နေသလိုမျိုး ခံစားရကြောင်း ဒေါ်ကလျာက ပြောပါတယ်။
“အမတို့က ဘာနဲ့တူသလဲဆိုတော့ ထောင်ကျနေတဲ့သူတွေနဲ့ အရမ်းတူတယ်။ ဒီဟိုတယ်ဝန်းထဲကနေပြီးတော့ အပြင်ထွက်ခွင့်မရှိဘူး။ အပြင်မသွားရဘူး။ အမတို့ကို တနေ့ ထမင်းသုံးနပ်ကျွေးတယ်။ စားချင်သည်ဖြစ်စေ၊ မစားချင်သည်ဖြစ်စေ အဲဒီထမင်းသုံးနပ်စားပေါ့နော်။ အဲဒီထမင်းသုံးနပ်ကလည်း မသေထမင်း၊ မသေဟင်းပေါ့။ ဆိုတော့...သေတော့ သေမသွားဘူး၊ သို့သော် ကိုယ်မစားချင်လည်း ….အဖြစ်လောက်တော့ စားလိုက်ပေါ့။ စားချင်လည်းစားပေါ့။ အဲလိုအနေအထားမျိုးနဲ့နေရတာပေါ့။ ဒါကတော့ အမတို့ရဲ့ စားသောက်နေထိုင်ရတဲ့အခြေအနေပေါ့။ နံပါတ် ၂ အချက်ကတော့ ကျန်းမာရေးပေါ့။ အမတို့က အမေ့လျော့ခံလူတန်းစားတွေဖြစ်နေတယ်။ အမတို့ကျန်းမာရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဘယ်သူကမှလည်း တာဝန်မယူဘူး၊ ဘယ်သူကမှလည်း ခေါင်းထဲမထည့်ထားဘူး။ အဲဒီတော့ အမတို့က နေမကောင်းဘူးဆိုလို့ရှိရင်လည်း အပြင်ထွက်ပြီး ဆေးကုဖို့အတွက်ကို လုံခြုံရေးအတွက်ကို ဘယ်သူကမှ မဆောင်ရွက်ပေးဘူးပေါ့နော်။ နောက် ဆေးကုမယ်ဆိုလည်း အားလုံးက ကိုယ့်ပိုက်ဆံနဲ့ကိုယ် ကုရမှာ။ ဘယ်သူကမှ အမတို့အတွက်ပိုက်ဆံ...ဘယ်အဖွဲ့အစည်းမှာမှ အမတို့...ဒီ ကျန်းမာရေးအတွက် fund မရှိဘူးပေါ့နော်။”
ဗွီအိုအေကကနေ ဒုက္ခသည်တွေရဲ့ အခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်လို့ IOM ကို မှတ်ချက်ပေးဖို့ ဆက်သွယ်မေးမြန်းရာမှာ တစုံတရာတုံ့ပြန်ချက်မရခဲ့ပါဘူး။ ထိုင်းနိုင်ငံ ဘန်ကောက်မြို့က အမေရိကန်သံရုံးရဲ့ အီးမေးလ်နဲ့တုံ့ပြန်ချက်မှာတော့- UNHCR ကိုပဲ ဆက်သွယ်မေးမြန်းဖို့ ရေးသားထားပါတယ်။
ဗွီအိုအေက ဘန်ကောက်မြို့က UNHCRရုံး ကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းတဲ့အခါမှာ ပြင်ပဆက်သွယ်ရေးတာဝန်ခံ Morgane Roussel-Hemeryက အီးမေလ်ကနေ တုံ့ပြန်ရေးသားရာမှာ တတိယနိုင်ငံတွေမှာ အခြေချနေထိုင်ဖို့ ခွင့်ပြုချက်ရထားပြီးသူတွေအတွက် ထိုင်းက ထွက်ခွာခွင့်ရဖို့ကိစ္စဟာ ထိုင်းအစိုးရရဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်ပေါ်မှာပဲ မူတည်ကြောင်း ပြောဆိုထားပါတယ်။ အခုသတင်းဆောင်းပါးရေးသားချိန်အထိ ထိုင်းအစိုးရတာဝန်ရှိသူတွေဘက်က ဗွီအိုအေရဲ့မေးမြန်းချက်ကို တုံ့ပြန်ခြင်းမရှိသေးပါဘူး။
IOM က အကူအညီပေးထားပြီးတော့ တတိယနိုင်ငံတွေမှာ အခြေချနေထိုင်ဖို့ ခွင့်ပြုချက်ရထားတဲ့ ဒုက္ခသည်ပေါင်း ခန့်မှန်းခြေ ၁,၁၀၀ လောက်ရှိနေကြောင်း ထိုင်းနိုင်ငံအခြေစိုက် The Border Consortium (TBC) ရဲ့ ယာယီအမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ Duncan McArthur က ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။ သူတို့ကို ထိုင်းနိုင်ငံကနေ ထွက်ခွာခွင့်မပြုတာနဲ့ ပတ်သက်လို့ သူ့အမြင်ကို အခုလိုပြောပါတယ်။
“ဘာကြောင့်လဲဆိုတာတော့ ကျနော်တို့ မသိရပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်ခန့်မှန်းပြီးပြောရမယ်ဆိုရင် ထိုင်းအစိုးရက မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီရေးလှုပ်ရှားသူတွေ ထပ်ပြီးထွက်လာဖို့ တွန်းအားဖြစ်လာမှာကို စိုးရိမ်နေတယ်လို့ မြင်ပါတယ်။ တတိယနိုင်ငံကိုထွက်ဖို့ရည်ရွယ်ချက်တွေနဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံကို ထွက်လာတဲ့လူတွေ ပိုပြီးများလာမှာကို ထိုင်းကစိုးရိမ်နေတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။”
တဘက်မှာလည်း ထိုင်းအစိုးရဘက်က သူတို့နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ဝင်လာနေတဲ့ အခြေအနေကို တင်းတင်းကျပ်ထားပေမယ့်လည်း တိုက်ပွဲတွေ အမှန်တကယ်ဆိုးရွားလာတဲ့အခါ၊ အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှုတွေ၊ ဒီမိုကရေစီရေးလှုပ်ရှားမှုတွေမှာပါဝင်တဲ့အတွက် တိမ်းရှောင်ထွက်ပြေးလာသူတွေကိုတော့ ထိုင်းအစိုးရက လက်ခံထားကြောင်း Duncan McArthur ကပြောပါတယ်။
“ဖြစ်နေတဲ့အခြေအနေပေါ်မှာ ထိုင်းဘက်က လက်တွေ့ကျကျ ကြိုးစားနေတယ်လို့ ကျနော်ထင်ပါတယ်။ အခြေအနေတွေ တည်ငြိမ်မှုရှိမနေတဲ့အပေါ်မှာ ထပ်ပြီးဆိုးသွားအောင် မလုပ်မိစေဖို့ ထိုင်းအစိုးရက ကြိုးစားနေပါတယ်။ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်မဲ့ အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းကို ထိုင်းအစိုးရက ရှာဖွေလုပ်ဆောင်နေတဲ့အပိုင်းမှာ သဘောတူညီနိုင်တာမျိုးမရှိပေမယ့် သူတို့ရှုထောင့်ကိုတော့ ကျနော်တို့ နားလည်နိုင်ပါတယ်။”
TBC ဟာ ထိုင်းနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းရှိ စခန်းကိုးခုမှာရှိနေတဲ့ မြန်မာဒုက္ခသည် ၈၇,၀၀၀ လောက်ကို အစားအသောက်၊ အမိုးအကာနဲ့ အခြား ပံ့ပိုးမှုတွေ ပေးနေတာပါ။
ဒီအတောအတွင်းမှာပဲ အမေရိကန် လက်ထောက်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Julieta Valls Noyes ဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ ဒီဇင်ဘာလအစောပိုင်းမှာ ထိုင်းနဲ့ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွေကို သွားရောက်ပြီး ဒုက္ခသည်များ ကာကွယ်ရေးနဲ့ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီတွေပေးနိုင်ရေး သွားရောက်ခဲ့ပါတယ်။ လက်ထောက်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Noyes နဲ့တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့တာနဲ့ပတ်သက်လို့ ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနရဲ့သတင်းထုတ်ပြန်ချက်မှာတော့ "ထိုင်းနိုင်ငံရဲ့ ဥပဒေနဲ့အညီ နိုင်ငံတကာ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာကိစ္စရပ်တွေကို လိုအပ်နေသူတွေအတွက် ကူညီဆောင်ရွက်ရာမှာ မဟာမိတ်အမေရိကန်နဲ့အတူ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ အဆင်သင့်ရှိကြောင်း ဖေါ်ပြထားပါတယ်။
Duncan McArthur ကတော့ ထိုင်းအစိုးရကို အာမခံချက်ပေးဖို့ လိုအပ်နေတဲ့ အချက်ကို အခုထောက်ပြပြောဆိုသွားပါတယ်။
“ထိုင်းအစိုးရကို စေ့စပ်ဆွေးနွေးရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ “အခြားအခွင့်အရေးသမားတွေအတွက် ဆွဲဆောင်နေတဲ့အခြေအနေကို ဖန်တီးတာမဟုတ်ပါဘူး” ဆိုတဲ့ အချက်ကို ဆွေးနွေးသူတွေဘက်က ထိုင်းအစိုးရကို သေချာအောင် အာမခံပြောဆိုဖို့ လိုပါတယ်။ အချက်အလက်တွေနဲ့ အကျိုးအကြောင်းပြပြီး ထိုင်းအစိုးရလက်ခံလာအောင် လုပ်ဖို့လိုပါတယ်။ ထိုင်းအစိုးရ စိုးရိမ်နေတဲ့အတိုင်း ဖြစ်မလာဘူးဆိုတာ အာမခံပေးပြီး စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုလုပ်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။”
ဒေါ်ကလျာလို မြန်မာဒုက္ခသည်တွေကတော့ ထိုင်းနိုင်ငံကနေ အမြန်ဆုံး ထွက်ခွာခွင့်ရရေး အမေရိကန်အစိုးရအပါအဝင် အနောက်နိုင်ငံအစိုးရတွေအနေနဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံနဲ့ ဆွေးနွေးအဖြေရှာပေးဖို့လိုလားနေကြပါတယ်ရှင်။
========================
[[Unicode]]
တတိယနိုငျငံ ထှကျခှင့ျမရကွသေးတဲ့ ထိုငျးရောကျ မွနျမာဒုက်ခသညျ ထောငျကြောျရှိ
ထိုငျးနိုငျငံမှာ တတိယနိုငျငံတှကေိုထှကျခှာခှင့ျမရဘဲ ပိတျမိနတေဲ့ဒုက်ခသညျပေါငျး ၁,၁၀၀ ကြောျလောကျရှိနကွေောငျး ထိုငျးအခွစေိုကျ NGO အဖှဲ့တခုက ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
ယာယီထားပေးထားတဲ့ နရောတှမှော ဒုက်ခသညျအမြားစု ပိတျမိနတော တနှဈကြောျကွာရှိနပွေီး သူတို့ အခွအေနတှေဟောလဈလြူရှုခံထားရသလို အကဉြျးကခြံထားရတာမြိုး ဖွဈနကွေောငျး ပိတျမိနတေဲ့ ဒုက်ခသညျတှကေ ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
အမရေိကနျအပါအဝငျ အနောကျနိုငျငံတခြို့မှာ အခွခေနြထေိုငျဖို့ ခှင့ျပွုခကြျရထားပမေယ့ျ ထိုငျးနိုငျငံက ထှကျခှာခှင့ျမရသေးတဲ့ ဒုက်ခသညျတှရေဲ့အခွအေနကေို ဆကျသှယျမေးမွနျထားတဲ့ မအငျကွငျးနိုငျက အပွည့ျအစုံတငျပွပေးထားပါတယျ။
ဒီဒုက်ခသညျတှကေို ထိုငျးနိုငျငံမှာရှိတဲ့ ကုလသမဂ်ဂ ဒုက်ခသညျမြားဆိုငျရာ မဟာမငျးကွီးရုံး (UNHCR) က တရားဝငျ အသိအမှတျပွုထားတဲ့အတှကျ သူတို့ကိုလကျခံတဲ့ တတိယနိုငျငံတှဆေီထှကျခှာနိုငျရေး ကုလသမဂ်ဂလကျအောကျခံ အဂေငြျစီတခုဖွဈတဲ့ နိုငျငံတကာ ရှှေ့ပွောငျးအခွခေနြထေိုငျသူမြားအရေး လုပျဆောငျနတေဲ့ IOM က ကွားခံဆောငျရှကျပေးနတောပါ။
အခွားနိုငျငံတှကေို ထှကျခှာခှင့ျမရခငျ ကွားကာလမှာ ဒီဒုက်ခသညျတှကေို safe house လို့ခေါျတဲ့ ဟိုတယျတှမှော IOM က ယာယီထားပေးပွီး စားရေး၊ သောကျရေးကိုလညျး တာဝနျယူပေးထားပမေဲ့ တနှဈကြောျလာတဲ့အခွအေနနေဲ့ ပတျသကျလို့ ထိုငျးနိုငျငံမှာပိတျမိနတေဲ့ နိုငျငံရေးအကဉြျးသမားဟောငျး ဒေါျကလြာက ဗှီအိုအကေို zoom ကနေ အခုလိုပွောပါတယျ။
“အမတို့ ဘာကွောင့ျမထှကျရတာလဲ၊ ဘာလို့မထှကျရတာလဲ၊ ဘယျသူကတားထားတာလဲ၊ ဘယျလိုတားထားတာလဲဆိုတဲ့ဥစ်စာမြိုးကိုလညျး အမတို့က ဘာမှ သိမနရေဘူး။ သိမနရေဘဲနဲ့ အမတို့က ဘာတှကွေားနရေတာလဲဆိုတော့ ကောလာဟလလိုပေါ့နောျ- အမတို့ကို ဘာကွောင့ျ ပေးမသှားဘူးဆိုတဲ့ဥစ်စာတှကေ ကောလာဟလတှေ ထှကျလာတယျ။ အဲဒီကောလာဟလတှကွေားထဲမှာပဲ အမတို့က နနေရေတယျပေါ့နောျ။”
အမရေိကနျပွညျထောငျစုမှာ အခွခေနြထေိုငျဖို့ ၂၀၂၂ ခုနှဈ မတျလက ခှင့ျပွုခကြျရထားပွီး လိုအပျတဲ့ ဆေးစဈမှုအဆင့ျအားလုံးပွီးသှားပမေဲ့ ထိုငျးနိုငျငံကနေ ထှကျခှာခှင့ျမရတဲ့ အခွအေနကေို သူ့အနနေဲ့ သကျဆိုငျရာအဖှဲ့အစညျးတှကေို ဆကျသှယျမေးမွနျးခဲ့ပမေဲ့ ဘာမှအကွောငျးမထူးခဲ့ကွောငျး ဒေါျကလြာက ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။ ၂၀၂၂ခုနှဈ နိုဝငျဘာလ (၁) ရကျနေ့ကတညျးက IOM နရောခပြေးထားတဲ့ ဟိုတယျမှာ တနှဈကြောျနနေရေတဲ့ အခွအေနဟော အကဉြျးထောငျထဲထည့ျထားသလို ဖွဈနသေလိုမြိုး ခံစားရကွောငျး ဒေါျကလြာက ပွောပါတယျ။
“အမတို့က ဘာနဲ့တူသလဲဆိုတော့ ထောငျကနြတေဲ့သူတှနေဲ့ အရမျးတူတယျ။ ဒီဟိုတယျဝနျးထဲကနပွေီးတော့ အပွငျထှကျခှင့ျမရှိဘူး။ အပွငျမသှားရဘူး။ အမတို့ကို တနေ့ ထမငျးသုံးနပျကြှေးတယျ။ စားခငြျသညျဖွဈစေ၊ မစားခငြျသညျဖွဈစေ အဲဒီထမငျးသုံးနပျစားပေါ့နောျ။ အဲဒီထမငျးသုံးနပျကလညျး မသထေမငျး၊ မသဟေငျးပေါ့။ ဆိုတော့...သတေော့ သမေသှားဘူး၊ သို့သောျ ကိုယျမစားခငြျလညျး ….အဖွဈလောကျတော့ စားလိုကျပေါ့။ စားခငြျလညျးစားပေါ့။ အဲလိုအနအေထားမြိုးနဲ့နရေတာပေါ့။ ဒါကတော့ အမတို့ရဲ့ စားသောကျနထေိုငျရတဲ့အခွအေနပေေါ့။ နံပါတျ ၂ အခကြျကတော့ ကနြျးမာရေးပေါ့။ အမတို့က အမေ့လြော့ခံလူတနျးစားတှဖွေဈနတေယျ။ အမတို့ကနြျးမာရေးနဲ့ပတျသကျပွီး ဘယျသူကမှလညျး တာဝနျမယူဘူး၊ ဘယျသူကမှလညျး ခေါငျးထဲမထည့ျထားဘူး။ အဲဒီတော့ အမတို့က နမေကောငျးဘူးဆိုလို့ရှိရငျလညျး အပွငျထှကျပွီး ဆေးကုဖို့အတှကျကို လုံခွုံရေးအတှကျကို ဘယျသူကမှ မဆောငျရှကျပေးဘူးပေါ့နောျ။ နောကျ ဆေးကုမယျဆိုလညျး အားလုံးက ကိုယ့ျပိုကျဆံနဲ့ကိုယျ ကုရမှာ။ ဘယျသူကမှ အမတို့အတှကျပိုကျဆံ...ဘယျအဖှဲ့အစညျးမှာမှ အမတို့...ဒီ ကနြျးမာရေးအတှကျ fund မရှိဘူးပေါ့နောျ။”
ဗှီအိုအကေကနေ ဒုက်ခသညျတှရေဲ့ အခွအေနနေဲ့ ပတျသကျလို့ IOM ကို မှတျခကြျပေးဖို့ ဆကျသှယျမေးမွနျးရာမှာ တစုံတရာတုံ့ပွနျခကြျမရခဲ့ပါဘူး။ ထိုငျးနိုငျငံ ဘနျကောကျမွို့က အမရေိကနျသံရုံးရဲ့ အီးမေးလျနဲ့တုံ့ပွနျခကြျမှာတော့- UNHCR ကိုပဲ ဆကျသှယျမေးမွနျးဖို့ ရေးသားထားပါတယျ။
ဗှီအိုအကေ ဘနျကောကျမွို့က UNHCRရုံး ကို ဆကျသှယျမေးမွနျးတဲ့အခါမှာ ပွငျပဆကျသှယျရေးတာဝနျခံ Morgane Roussel-Hemeryက အီးမလျေကနေ တုံ့ပွနျရေးသားရာမှာ တတိယနိုငျငံတှမှော အခွခေနြထေိုငျဖို့ ခှင့ျပွုခကြျရထားပွီးသူတှအေတှကျ ထိုငျးက ထှကျခှာခှင့ျရဖို့ကိစ်စဟာ ထိုငျးအစိုးရရဲ့ဆုံးဖွတျခကြျပေါျမှာပဲ မူတညျကွောငျး ပွောဆိုထားပါတယျ။ အခုသတငျးဆောငျးပါးရေးသားခြိနျအထိ ထိုငျးအစိုးရတာဝနျရှိသူတှဘေကျက ဗှီအိုအရေဲ့မေးမွနျးခကြျကို တုံ့ပွနျခွငျးမရှိသေးပါဘူး။
IOM က အကူအညီပေးထားပွီးတော့ တတိယနိုငျငံတှမှော အခွခေနြထေိုငျဖို့ ခှင့ျပွုခကြျရထားတဲ့ ဒုက်ခသညျပေါငျး ခန့ျမှနျးခွေ ၁,၁၀၀ လောကျရှိနကွေောငျး ထိုငျးနိုငျငံအခွစေိုကျ The Border Consortium (TBC) ရဲ့ ယာယီအမှုဆောငျဒါရိုကျတာ Duncan McArthur က ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။ သူတို့ကို ထိုငျးနိုငျငံကနေ ထှကျခှာခှင့ျမပွုတာနဲ့ ပတျသကျလို့ သူ့အမွငျကို အခုလိုပွောပါတယျ။
“ဘာကွောင့ျလဲဆိုတာတော့ ကနြောျတို့ မသိရပါဘူး။ ဒါပမေဲ့ ကနြောျခန့ျမှနျးပွီးပွောရမယျဆိုရငျ ထိုငျးအစိုးရက မွနျမာ့ဒီမိုကရစေီရေးလှုပျရှားသူတှေ ထပျပွီးထှကျလာဖို့ တှနျးအားဖွဈလာမှာကို စိုးရိမျနတေယျလို့ မွငျပါတယျ။ တတိယနိုငျငံကိုထှကျဖို့ရညျရှယျခကြျတှနေဲ့ ထိုငျးနိုငျငံကို ထှကျလာတဲ့လူတှေ ပိုပွီးမြားလာမှာကို ထိုငျးကစိုးရိမျနတေယျလို့ ထငျပါတယျ။”
တဘကျမှာလညျး ထိုငျးအစိုးရဘကျက သူတို့နယျစပျဖွတျကြောျဝငျလာနတေဲ့ အခွအေနကေို တငျးတငျးကပြျထားပမေယ့ျလညျး တိုကျပှဲတှေ အမှနျတကယျဆိုးရှားလာတဲ့အခါ၊ အာဏာဖီဆနျရေးလှုပျရှားမှုတှေ၊ ဒီမိုကရစေီရေးလှုပျရှားမှုတှမှောပါဝငျတဲ့အတှကျ တိမျးရှောငျထှကျပွေးလာသူတှကေိုတော့ ထိုငျးအစိုးရက လကျခံထားကွောငျး Duncan McArthur ကပွောပါတယျ။
“ဖွဈနတေဲ့အခွအေနပေေါျမှာ ထိုငျးဘကျက လကျတှေ့ကကြြ ကွိုးစားနတေယျလို့ ကနြောျထငျပါတယျ။ အခွအေနတှေေ တညျငွိမျမှုရှိမနတေဲ့အပေါျမှာ ထပျပွီးဆိုးသှားအောငျ မလုပျမိစဖေို့ ထိုငျးအစိုးရက ကွိုးစားနပေါတယျ။ ကိုငျတှယျဖွရှေငျးနိုငျမဲ့ အကောငျးဆုံးနညျးလမျးကို ထိုငျးအစိုးရက ရှာဖှလေုပျဆောငျနတေဲ့အပိုငျးမှာ သဘောတူညီနိုငျတာမြိုးမရှိပမေယ့ျ သူတို့ရှုထောင့ျကိုတော့ ကနြောျတို့ နားလညျနိုငျပါတယျ။”
TBC ဟာ ထိုငျးနိုငျငံအနောကျပိုငျးရှိ စခနျးကိုးခုမှာရှိနတေဲ့ မွနျမာဒုက်ခသညျ ၈၇,၀၀၀ လောကျကို အစားအသောကျ၊ အမိုးအကာနဲ့ အခွား ပံ့ပိုးမှုတှေ ပေးနတောပါ။
ဒီအတောအတှငျးမှာပဲ အမရေိကနျ လကျထောကျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Julieta Valls Noyes ဟာ ပွီးခဲ့တဲ့ ဒီဇငျဘာလအစောပိုငျးမှာ ထိုငျးနဲ့ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံတှကေို သှားရောကျပွီး ဒုက်ခသညျမြား ကာကှယျရေးနဲ့ လူသားခငြျးစာနာထောကျထားမှုဆိုငျရာ အကူအညီတှပေေးနိုငျရေး သှားရောကျခဲ့ပါတယျ။ လကျထောကျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Noyes နဲ့တှေ့ဆုံဆှေးနှေးခဲ့တာနဲ့ပတျသကျလို့ ထိုငျးနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးဌာနရဲ့သတငျးထုတျပွနျခကြျမှာတော့ "ထိုငျးနိုငျငံရဲ့ ဥပဒနေဲ့အညီ နိုငျငံတကာ လူသားခငြျးစာနာထောကျထားမှုဆိုငျရာကိစ်စရပျတှကေို လိုအပျနသေူတှအေတှကျ ကူညီဆောငျရှကျရာမှာ မဟာမိတျအမရေိကနျနဲ့အတူ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျဖို့ အဆငျသင့ျရှိကွောငျး ဖေါျပွထားပါတယျ။
Duncan McArthur ကတော့ ထိုငျးအစိုးရကို အာမခံခကြျပေးဖို့ လိုအပျနတေဲ့ အခကြျကို အခုထောကျပွပွောဆိုသှားပါတယျ။
“ထိုငျးအစိုးရကို စေ့စပျဆှေးနှေးရမှာဖွဈပါတယျ။ ဒီနရောမှာ “အခွားအခှင့ျအရေးသမားတှအေတှကျ ဆှဲဆောငျနတေဲ့အခွအေနကေို ဖနျတီးတာမဟုတျပါဘူး” ဆိုတဲ့ အခကြျကို ဆှေးနှေးသူတှဘေကျက ထိုငျးအစိုးရကို သခြောအောငျ အာမခံပွောဆိုဖို့ လိုပါတယျ။ အခကြျအလကျတှနေဲ့ အကြိုးအကွောငျးပွပွီး ထိုငျးအစိုးရလကျခံလာအောငျ လုပျဖို့လိုပါတယျ။ ထိုငျးအစိုးရ စိုးရိမျနတေဲ့အတိုငျး ဖွဈမလာဘူးဆိုတာ အာမခံပေးပွီး စေ့စပျညှိနှိုငျးမှုလုပျရမှာဖွဈပါတယျ။”
ဒေါျကလြာလို မွနျမာဒုက်ခသညျတှကေတော့ ထိုငျးနိုငျငံကနေ အမွနျဆုံး ထှကျခှာခှင့ျရရေး အမရေိကနျအစိုးရအပါအဝငျ အနောကျနိုငျငံအစိုးရတှအေနနေဲ့ ထိုငျးနိုငျငံနဲ့ ဆှေးနှေးအဖွရှောပေးဖို့လိုလားနကွေပါတယျရှငျ။
