(Zawgyi/Unicode)
ဘာသာရေးအကဲဆပ်တဲ့ မိတ္တီလာမြို့မှာတော့ လူမှုကွန်ယက်ပေါ်မှာ သံဃာတော်တွေကို ဝေဖန်ဆဲဆိုသူ တဦးကို အရေးယူပေးဖို့ တောင်းဆိုရာကနေ လူစုလူဝေးနဲ့ ထိန်းရခက်တဲ့ အခြေအနေဖြစ်ခဲ့တာကို ပြောပြချင်ပါတယ်။ ဒီအကြောင်း ဗွီအိုအေ မြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မမေက သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။
၂၀၂၀- ၂၀၂၁ စာသင်နှစ်အတွက် အခြေခံပညာသင်ရိုးတွေထဲမှာ မျိုးဆက်ပွား ကျန်းမာရေး သင်ရိုးအသစ်ထည့် သွင်းဖို့ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနက စီစဉ်ထားမှုအပေါ် ဝေဖန်ရေးသားတဲ့ သံဃာတော်တွေကို ပြန်လည် ဝေဖန်ရှူတ်ချအရေးအသားတွေ တင်ခဲ့သူနဲ့ ပတ်သက်လို့ မိတ္ထီလာမြို့မှာ လူစုလူဝေးဖြစ်ပွားခဲ့ရတာပါ။
လူစုလူဝေးဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ နေရာက မန္တလေးတိုင်း၊ မိတ္ထီလာမြို့နယ်၊ အောင်ဇေယျာရပ်ကွက်ရှိ ကိုးနဝင်းကျောင်းတိုက်တွင်းမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီကနေ့ မနက်ပိုင်းက လူမှုကွန်ယက်မှာရေးသားခဲ့တဲ့ အကောင့်ပိုင်ရှင်ဘက်က ဝန်ချတောင်းပန်ပွဲပြုလုပ်နေချိန် ကျောင်းတိုက်အတွင်းမှာ မြို့ခံလူထုတွေ လူစုလူဝေးနဲ့ ရောက်ရှိလာပြီး ကျေနပ်မှုမရှိကြောင်း၊ အရေးယူပေးရန် အော်ဟစ်တောင်းဆိုရာမှ စတင်ကာ လူစုလူဝေး ဖြစ်ပွားခဲ့ရတာလို့ ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနဲ့ ဖွံဖြိုးရေးပါတီက မိတ္ထီလာ လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ် ဦးစိုးသန်း VOA ကို ပြောပါတယ်။
"ဒီနေ့မနက်ခင်း ၉ နာရီကို ကာယကံရှင်ကိုယ်တိုင် တောင်းပန်မယ်ဆိုပြီးတော့ စီစဉ်ကြတယ်။ စီစဉ်ကြတော့ အဲ့ကိုးနဝင်းကျောင်းမှာပဲ တမြို့လုံးက လာပြီးတော့ နားထောင်ကြတာပေါ့၊ လာကြည့်ကြတာပေါ့။ လာတဲ့ ပရိတ်သတ်တွေက တောင်းပန်ရုံနဲ့တော့ မကျေနပ်နိုင်ဘူး။ တကြိမ်တခါလည်း မဟုတ်ဘူး၊ နည်းမျိုးစုံနဲ့ ရေးတာမို့လို့ မကျေနပ်နိုင်ပါဘူး။ ဆိုပြီးဖြစ်တဲ့အခါကျတော့ နောက်ဆုံးကျတော့ ဒေသဆိုင်ရာ အုပ်ချုပ်ရေးသမားတွေ၊ အာဏာပိုင်တွေနဲ့ သာသနာရေးနဲ့ ပိုပြီးတော့ ဒီထက် ကြီးထွားလာမှာစိုးလို့ အဲ့ဒီ ဒေါက်တာ ကျော်ဝင်းသန့်ကို မိတ္တီလာရဲစခန်းထဲမှာ ခေတ္တခဏ ထိန်းသိမ်းထားတယ်။ ပူပူနွေးနွေးဖြစ်တဲ့အခါကျတော့ ရဲစခန်းသွားတယ်ဆို ရဲစခန်းလိုက်ကြတာပေါ့ မြို့က လူတွေက။ ဒီထက်ပိုပြီး မနိုင်မနင်းတွေဖြစ်လာမှာ စိုးရိမ်တဲ့အတွက် အာဏာပိုင်တွေနဲ့ တိုင်ပင်ပြီးတော့မှ မန္တလေးကို ခေတ္တခဏ လွဲှပြောင်းထိန်းသိမ်းထားတယ်။"
လူမှုကွန်ရက်မှာ သံဃာတော်တွေကို ပုတ်ခတ်ပြောဆိုခဲ့သူ သူဟာ အသက် ၃၁ နှစ်အရွယ် မိတ္ထီလာမြို့ခံ ဆရာဝန်တဦးဖြစ်ပြီး Facebook မှာ ကျော်ဝင်းသန့်ဆိုတဲ့ နာမည်နဲ့အကောင့်ဖွင့်ထားသူဖြစ်ပြီး၊ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် တဦးဖြစ်တယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။
မနေ့က မေ ၁၈ ရက်နေ့တုန်းကလည်း အကောင့်ပိုင်ရှင်မိဘတွေက ကိုးနဝင်းကျောင်းကိုလာပြီး မြို့မိ၊ မြို့ဖအချို့ကို လာရောက်တောင်းပန်ပေမဲ့ တောင်းပန်နေချိန် ကာယကံရှင်ကိုယ်တိုင်က မပါဝင်ခဲ့တဲ့အပြင် အဲဒီလိုတောင်းပန်နေချိန်အတွင်း ကာယကံရှင်ဘက်က ထပ်မံပြီး ဘာသာရေးထိပါးတဲ့ စာသားတွေ တင်လာတဲ့ အတွက် ဒီကနေ့ ကာယကံရှင်ကိုပါခေါ်လာပြီး လာရောက်တောင်းပန်ဖို့ မြို့မိ၊ မြို့ဖတွေက ထပ်မံစေခိုင်းတာ ဖြစ်တယ်လို့ မိတ္ထီလာမြို့က တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ တဦးဖြစ်တဲ့ ဦးခင်ကိုလတ်ကပြောပါတယ်။
"လူတဘက်သားရဲ့ဘာသာ သာသနာကို မဟုတ်မမှန် စွပ်စွဲပြီးတော့ တမင်ရေးသားတာပေါ့နော်။ တမင် ရေးသားတာ အွန်လိုင်းပေါ်မှာ။ သူကိုယ်တိုင်ကလည်း ဝန်ခံပါတယ်။ ကျနော်ဆီမှာ ဗွီဒီယို ဖိုင်တွေ၊ ဝန်ခံတဲ့ဟာတွေလည်း ရှိပါတယ်။ သူက မူးလို့ရေးတာပါပေါ့လေ အများကြီးပေါ့နော်။ ဒါပေမဲ့လည်း wall ထဲမှာ ရှာကြည့်တော့လည်း ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ရေးသားတာတွေလည်း တွေ့ရှိရတဲ့အတွက် လူထုကို နာကြည်းတဲ့စိတ် ဖြစ်ပေါ်အောင် ရေးသားတာသည် ဒီ နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားသူတွေရဲ့ ဘာသာရေးကို ဈာန်သွင်းခံရပြီးတော့မှ ပိုပြီးတော့မှ ဘာသာရေးအဓိကရုဏ်း ဖြစ်သွားမှာကိုပဲ ကျနော်တို့က စိုးရိမ်တာ။ ဒါပါပဲ။ အခုလိုမျိုး လူထုကနေပြီးတော့ နာကြည်းစိတ်မဖြစ်အောင်၊ ကျေနပ်အောင်လို့ တရားစွဲဆိုလိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။ ကျနော်ကတော့ အဲလိုပဲ သုံးသပ်တယ်ဗျ။"
အကောင့်ပိုင်ရှင်ဖြစ်သူ တောင်းပန်တဲ့ အပေါ် သံဃာတော်တွေဘက်က ခွင့်လွှတ်ခဲ့သလို သူ့အနေနဲ့ အရက်ကြောင့် အခုလို စိတ်လွတ်ခါ ရေးသားမိခဲ့တာဖြစ်တယ်လို့ ဝန်ခံခဲ့တယ်လို့ ဦးခင်ကိုလတ်က ဆိုပါတယ်။ ဒီလို တဘက်နဲ့တဘက် ကျေနပ်ခဲ့ပေမဲ့ အချို့သော မြို့ခံတွေဘက်က အရေးယူဖို့တောင်း ဆိုခဲ့တာတွေ ရှိခဲ့ရာက ခုလို လူစုလူဝေးဖြစ်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး အကောင့်ပိုင်ရှင်ကို အရေးယူနိုင်ရန်အတွက် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေက ခေါ်ဆောင်ခဲ့ချိန်အဲဒီ လူအုပ်စုက ခဲနဲ့ဝိုင်းပေါက်ခဲ့တယ်လို့ သူကဆိုပါတယ်။
သံဃာတော်တွေနဲ့ လုံခြုံရေးတာဝန်ရှိသူတွေ ဘက်က အဓိကရုဏ်း မဖြစ်အောင် ထိန်းသိမ်းပေးခဲ့ရပြီး အဲ့ဒီလိုဖြစ်စဉ်ကြောင့် တာဝန်ရှိသူအချို့ ထိခိုက်ဒဏ်ရာများရရှိခဲ့ကာ အကောင့်ပိုင်ရှင် ဖြစ်သူကို အရေးယူ ဆောင်ရွက်နိုင်ဖို့ လုံခြုံရေးများနဲ့ မန္တလေးကို ပို့ဆောင်ခဲ့တယ်လို့ သတင်းတွေ ထွက်နေပေမဲ့ ဗွီအိုအေ အနေနဲ့ သီးခြားအတည်မပြုနိုင်သေးပါဘူး။
မြို့နယ် သာသနာရေးအဖွဲ့က ဦးကိုကိုအောင်ကတော့ အကောင့်ပိုင်ရှင်ကို သာသနာကို ညှိုးနွမ်းစေမှုနဲ့ အရေးယူဖို့ ပြင်ဆင်နေတယ်လို့ ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
"ကျနော့် အပိုင်းက တရားစွဲဆိုဖို့ပဲ ရှိတာကိုး။ ကျန်တဲ့ဟာတော့ ကျနော်မသိဘူး။ ကျနော့်အပိုင်းကတော့ ဒီ သာသနာ ညှိုးနွမ်းစေမှုနဲ့ ၂၉၅-က နဲ့ပေါ့နော်။ ၂၉၅- ကနဲ့ ဆွဲတာပဲ ရှိပါတယ်။"
ပြီးခဲ့တဲ့၂၀၁၃ မတ်လက မိတ္ထီလာမှာ ဘာသာရေးအဓိကရုဏ်း တခု ဖြစ်ပွားခဲ့ဖူးပြီး အဲဒီတုန်းက အစိုးရရဲ့ သတင်းထုတ်ပြန်ချက်တွေအရ ဒဏ်ရာရတဲ့ လူပေါင်း အယောက် ၄၀ နီးပါးရှိခဲ့သလို ဘာသာရေးအဆောက်အအုံ ၁၅ လုံးနီးပါးနဲ့ နေအိမ်အလုံးပေါင်း ၁၃၀ လောက် ပျက်စီးခဲ့ရပါတယ်။ ဒီလို အခြေအနေတွေ ကြုံခဲ့တာကြောင့် နောက် ထပ်ပြဿနာတွေ ထပ်မဖြစ်ဖို့ မြို့ခံတွေက လိုလားနေကြပါတယ် ရှင်။
[Unicode Version]
မိတ်ထီလာမွို့မှာ ဘာသာရေးအခွခေံ လူစုလူဝေးဖွဈ
ဘာသာရေးအကဲဆပျတဲ့ မိတ်တီလာမွို့မှာတော့ လူမှုကှနျယကျပေါျမှာ သံဃာတောျတှကေို ဝဖေနျဆဲဆိုသူ တဦးကို အရေးယူပေးဖို့ တောငျးဆိုရာကနေ လူစုလူဝေးနဲ့ ထိနျးရခကျတဲ့ အခွအေနဖွေဈခဲ့တာကို ပွောပွခငြျပါတယျ။ ဒီအကွောငျး ဗှီအိုအေ မွနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မမကေ သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။
၂၀၂၀- ၂၀၂၁ စာသငျနှဈအတှကျ အခွခေံပညာသငျရိုးတှထေဲမှာ မြိုးဆကျပှား ကနြျးမာရေး သငျရိုးအသဈထည့ျ သှငျးဖို့ ပညာရေးဝနျကွီးဌာနက စီစဉျထားမှုအပေါျ ဝဖေနျရေးသားတဲ့ သံဃာတောျတှကေို ပွနျလညျ ဝဖေနျရှူတျခအြရေးအသားတှေ တငျခဲ့သူနဲ့ ပတျသကျလို့ မိတ်ထီလာမွို့မှာ လူစုလူဝေးဖွဈပှားခဲ့ရတာပါ။
လူစုလူဝေးဖွဈပှားခဲ့တဲ့ နရောက မန်တလေးတိုငျး၊ မိတ်ထီလာမွို့နယျ၊ အောငျဇယြောရပျကှကျရှိ ကိုးနဝငျးကြောငျးတိုကျတှငျးမှာ ဖွဈပါတယျ။
ဒီကနေ့ မနကျပိုငျးက လူမှုကှနျယကျမှာရေးသားခဲ့တဲ့ အကောင့ျပိုငျရှငျဘကျက ဝနျခတြောငျးပနျပှဲပွုလုပျနခြေိနျ ကြောငျးတိုကျအတှငျးမှာ မွို့ခံလူထုတှေ လူစုလူဝေးနဲ့ ရောကျရှိလာပွီး ကြနေပျမှုမရှိကွောငျး၊ အရေးယူပေးရနျ အောျဟဈတောငျးဆိုရာမှ စတငျကာ လူစုလူဝေး ဖွဈပှားခဲ့ရတာလို့ ပွညျထောငျစုကွံ့ခိုငျရေးနဲ့ ဖှံဖွိုးရေးပါတီက မိတ်ထီလာ လှှတျတောျ ကိုယျစားလှယျ ဦးစိုးသနျး VOA ကို ပွောပါတယျ။
"ဒီနေ့မနကျခငျး ၉ နာရီကို ကာယကံရှငျကိုယျတိုငျ တောငျးပနျမယျဆိုပွီးတော့ စီစဉျကွတယျ။ စီစဉျကွတော့ အဲ့ကိုးနဝငျးကြောငျးမှာပဲ တမွို့လုံးက လာပွီးတော့ နားထောငျကွတာပေါ့၊ လာကွည့ျကွတာပေါ့။ လာတဲ့ ပရိတျသတျတှကေ တောငျးပနျရုံနဲ့တော့ မကြနေပျနိုငျဘူး။ တကွိမျတခါလညျး မဟုတျဘူး၊ နညျးမြိုးစုံနဲ့ ရေးတာမို့လို့ မကြနေပျနိုငျပါဘူး။ ဆိုပွီးဖွဈတဲ့အခါကတြော့ နောကျဆုံးကတြော့ ဒသေဆိုငျရာ အုပျခြုပျရေးသမားတှေ၊ အာဏာပိုငျတှနေဲ့ သာသနာရေးနဲ့ ပိုပွီးတော့ ဒီထကျ ကွီးထှားလာမှာစိုးလို့ အဲ့ဒီ ဒေါကျတာ ကြောျဝငျးသန့ျကို မိတ်တီလာရဲစခနျးထဲမှာ ခတေ်တခဏ ထိနျးသိမျးထားတယျ။ ပူပူနှေးနှေးဖွဈတဲ့အခါကတြော့ ရဲစခနျးသှားတယျဆို ရဲစခနျးလိုကျကွတာပေါ့ မွို့က လူတှကေ။ ဒီထကျပိုပွီး မနိုငျမနငျးတှဖွေဈလာမှာ စိုးရိမျတဲ့အတှကျ အာဏာပိုငျတှနေဲ့ တိုငျပငျပွီးတော့မှ မန်တလေးကို ခတေ်တခဏ လှဲှပွောငျးထိနျးသိမျးထားတယျ။"
လူမှုကှနျရကျမှာ သံဃာတောျတှကေို ပုတျခတျပွောဆိုခဲ့သူ သူဟာ အသကျ ၃၁ နှဈအရှယျ မိတ်ထီလာမွို့ခံ ဆရာဝနျတဦးဖွဈပွီး Facebook မှာ ကြောျဝငျးသန့ျဆိုတဲ့ နာမညျနဲ့အကောင့ျဖှင့ျထားသူဖွဈပွီး၊ ဗုဒ်ဓဘာသာဝငျ တဦးဖွဈတယျလို့လညျး ဆိုပါတယျ။
မနေ့က မေ ၁၈ ရကျနေ့တုနျးကလညျး အကောင့ျပိုငျရှငျမိဘတှကေ ကိုးနဝငျးကြောငျးကိုလာပွီး မွို့မိ၊ မွို့ဖအခြို့ကို လာရောကျတောငျးပနျပမေဲ့ တောငျးပနျနခြေိနျ ကာယကံရှငျကိုယျတိုငျက မပါဝငျခဲ့တဲ့အပွငျ အဲဒီလိုတောငျးပနျနခြေိနျအတှငျး ကာယကံရှငျဘကျက ထပျမံပွီး ဘာသာရေးထိပါးတဲ့ စာသားတှေ တငျလာတဲ့ အတှကျ ဒီကနေ့ ကာယကံရှငျကိုပါခေါျလာပွီး လာရောကျတောငျးပနျဖို့ မွို့မိ၊ မွို့ဖတှကေ ထပျမံစခေိုငျးတာ ဖွဈတယျလို့ မိတ်ထီလာမွို့က တကျကွှလှုပျရှားသူ တဦးဖွဈတဲ့ ဦးခငျကိုလတျကပွောပါတယျ။
"လူတဘကျသားရဲ့ဘာသာ သာသနာကို မဟုတျမမှနျ စှပျစှဲပွီးတော့ တမငျရေးသားတာပေါ့နောျ။ တမငျ ရေးသားတာ အှနျလိုငျးပေါျမှာ။ သူကိုယျတိုငျကလညျး ဝနျခံပါတယျ။ ကနြောျဆီမှာ ဗှီဒီယို ဖိုငျတှေ၊ ဝနျခံတဲ့ဟာတှလေညျး ရှိပါတယျ။ သူက မူးလို့ရေးတာပါပေါ့လေ အမြားကွီးပေါ့နောျ။ ဒါပမေဲ့လညျး wall ထဲမှာ ရှာကွည့ျတော့လညျး ရညျရှယျခကြျရှိရှိ ရေးသားတာတှလေညျး တှေ့ရှိရတဲ့အတှကျ လူထုကို နာကွညျးတဲ့စိတျ ဖွဈပေါျအောငျ ရေးသားတာသညျ ဒီ နိုငျငံရေးလှုပျရှားသူတှရေဲ့ ဘာသာရေးကို ဈာနျသှငျးခံရပွီးတော့မှ ပိုပွီးတော့မှ ဘာသာရေးအဓိကရုဏျး ဖွဈသှားမှာကိုပဲ ကနြောျတို့က စိုးရိမျတာ။ ဒါပါပဲ။ အခုလိုမြိုး လူထုကနပွေီးတော့ နာကွညျးစိတျမဖွဈအောငျ၊ ကြနေပျအောငျလို့ တရားစှဲဆိုလိုကျတာဖွဈပါတယျ။ ကနြောျကတော့ အဲလိုပဲ သုံးသပျတယျဗြ။"
အကောင့ျပိုငျရှငျဖွဈသူ တောငျးပနျတဲ့ အပေါျ သံဃာတောျတှဘေကျက ခှင့ျလှှတျခဲ့သလို သူ့အနနေဲ့ အရကျကွောင့ျ အခုလို စိတျလှတျခါ ရေးသားမိခဲ့တာဖွဈတယျလို့ ဝနျခံခဲ့တယျလို့ ဦးခငျကိုလတျက ဆိုပါတယျ။ ဒီလို တဘကျနဲ့တဘကျ ကြနေပျခဲ့ပမေဲ့ အခြို့သော မွို့ခံတှဘေကျက အရေးယူဖို့တောငျး ဆိုခဲ့တာတှေ ရှိခဲ့ရာက ခုလို လူစုလူဝေးဖွဈခဲ့တာဖွဈပွီး အကောင့ျပိုငျရှငျကို အရေးယူနိုငျရနျအတှကျ ရဲတပျဖှဲ့ဝငျတှကေ ခေါျဆောငျခဲ့ခြိနျအဲဒီ လူအုပျစုက ခဲနဲ့ဝိုငျးပေါကျခဲ့တယျလို့ သူကဆိုပါတယျ။
သံဃာတောျတှနေဲ့ လုံခွုံရေးတာဝနျရှိသူတှေ ဘကျက အဓိကရုဏျး မဖွဈအောငျ ထိနျးသိမျးပေးခဲ့ရပွီး အဲ့ဒီလိုဖွဈစဉျကွောင့ျ တာဝနျရှိသူအခြို့ ထိခိုကျဒဏျရာမြားရရှိခဲ့ကာ အကောင့ျပိုငျရှငျ ဖွဈသူကို အရေးယူ ဆောငျရှကျနိုငျဖို့ လုံခွုံရေးမြားနဲ့ မန်တလေးကို ပို့ဆောငျခဲ့တယျလို့ သတငျးတှေ ထှကျနပေမေဲ့ ဗှီအိုအေ အနနေဲ့ သီးခွားအတညျမပွုနိုငျသေးပါဘူး။
မွို့နယျ သာသနာရေးအဖှဲ့က ဦးကိုကိုအောငျကတော့ အကောင့ျပိုငျရှငျကို သာသနာကို ညှိုးနှမျးစမှေုနဲ့ အရေးယူဖို့ ပွငျဆငျနတေယျလို့ ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
"ကနြော့ျ အပိုငျးက တရားစှဲဆိုဖို့ပဲ ရှိတာကိုး။ ကနြျတဲ့ဟာတော့ ကနြောျမသိဘူး။ ကနြော့ျအပိုငျးကတော့ ဒီ သာသနာ ညှိုးနှမျးစမှေုနဲ့ ၂၉၅-က နဲ့ပေါ့နောျ။ ၂၉၅- ကနဲ့ ဆှဲတာပဲ ရှိပါတယျ။"
ပွီးခဲ့တဲ့၂၀၁၃ မတျလက မိတ်ထီလာမှာ ဘာသာရေးအဓိကရုဏျး တခု ဖွဈပှားခဲ့ဖူးပွီး အဲဒီတုနျးက အစိုးရရဲ့ သတငျးထုတျပွနျခကြျတှအေရ ဒဏျရာရတဲ့ လူပေါငျး အယောကျ ၄၀ နီးပါးရှိခဲ့သလို ဘာသာရေးအဆောကျအအုံ ၁၅ လုံးနီးပါးနဲ့ နအေိမျအလုံးပေါငျး ၁၃၀ လောကျ ပကြျစီးခဲ့ရပါတယျ။ ဒီလို အခွအေနတှေေ ကွုံခဲ့တာကွောင့ျ နောကျ ထပျပွူနာတှေ ထပျမဖွဈဖို့ မွို့ခံတှကေ လိုလားနကွေပါတယျ ရှငျ။
