[Zawgyi/Unicode]
မြန်မာနိုင်ငံမှာ တပ်မတော်က လူ့အခွင့်အရေးကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဆက်ပြီး ချိုးဖောက်နေတဲ့အတွက် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်တရားခုံရုံး ICC မှာ လွှဲပြောင်းစစ်ဆေးဖို့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်အဖွဲ့ AI က ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီကို တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။ မြန်မာစစ်တပ်ကဆက်ပြီး ကျူးလွန်နေတဲ့ စစ်ရာဇဝတ်မှုတွေထဲမှာ ကျေးရွာတွေကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးတာ၊ အရပ်သားတွေကို မဆင်မခြင်ဖမ်းဆီး၊ နှိပ်စက်၊ သတ်ဖြတ်တာတွေအပြင် မတရားဆက်ဆံတာတွေလည်း ရှိနေတယ်လို့ ၄၄ ကြိမ်မြောက် ကုလလူ့အခွင့်အရေးကောင်စီမှာ အထူးကိုယ်စားလှယ်သစ်ကို ကြိုဆိုရင်း AI အဖွဲ့က ပါဝင်ဆွေးနွေးတင်ပြခဲ့တာပါ။
ပြီးခဲ့တဲ့တပတ်မှာ AI က ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ အရပ်သားတွေရဲ့ ထိတ်လန့်စရာ ထွက်ဆိုချက်တွေကို ကြည့်မယ်ဆိုရင် ရခိုင်ပြည်နယ်က စစ်ဆင်ရေးတွေရပ်ဖို့ နိုင်ငံတကာက ဖိအားပေးတိုက်တွန်းနေပေမဲ့လည်း မြန်မာစစ်ဘက် တာဝန်ရှိသူတွေ ဘယ်လောက်ထိ ပြစ်ဒဏ်ကကင်းလွတ်ခွင့် ဆက်ရနေသလဲဆိုတာ ထင်ထင်ရှားရှား တွေ့မြင်နိုင်တယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။
ကချင်နဲ့ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းဘက်မှာ တဘက်သတ် အပစ်အခတ်ရပ်စဲထားပေမဲ့ စစ်ပွဲတွေမငြိမ်းဘဲ အရပ်သားတွေရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးတွေ ဆက်ပြီး ချိုးဖောက်ခံနေရတယ်လို့လည်း တင်ပြခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ရိုဟင်ဂျာတွေကို အကာအကွယ်ပေးရေး ကြားဖြတ်ဆောင်ရွက်ချက်တွေလုပ်ဖို့ နိုင်ငံတကာတရားရုံး ICJ က အမိန့်ချမှတ်ထားပေမဲ့လည်း ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်း မြန်မာအစိုးရ ဒုက္ခသည်စခန်းက ရိုဟင်ဂျာ ၁၂၀,၀၀၀ ကျော်အပါအဝင် ရိုဟင်ဂျာ ၆၀၀,၀၀၀ တို့ရဲ့ အခြေအနေက ဘာမှပြောင်းလဲမသွားဘူးလို့လည်း AI ကထောက်ပြခဲ့ပါတယ်။
အဲဒီရိုဟင်ဂျာတွေ နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်မရသေးသလို လွတ်လပ်စွာ သွားလာခွင့်နဲ့ လုံလောက်တဲ့ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုတွေ မရသေးဘူးလို့လည်း တင်ပြဆွေးနွေးခဲ့တာပါ။ ရခိုင်နဲ့ချင်းပြည်နယ်က ဒေသတချို့မှာ အင်တာနက်ဖြတ်တောက်ထားတဲ့အတွက် COVID-19 ကပ်ရောဂါဆိုင်ရာသတင်းတွေ မရကြတဲ့အပြင် အဲဒီကလူသားချင်းစာနာမှု လုပ်ငန်းတွေ ကြီးကြပ်ဖို့လည်း ခက်ခဲစေတယ်လို့ပြောပါတယ်။
နိုဝင်ဘာရွေးကောက်ပွဲမတိုင်ခင် ငြိမ်းချမ်းစွာ စုဝေးဆန္ဒပြသူတွေ၊ သတင်းထောက်တွေ၊ အစိုးရကို ဝေဖန်ပြောဆိုသူတွေကို ဖမ်းဆီးအရေးယူနေတဲ့အပေါ်မှာ စိုးရိမ်ကြောင်းလည်း AI ကတင်ပြခဲ့တာပါ။ ဖမ်းဆီး အရေးယူခံထားရသူတွေကို ပြန်လွှတ်ပေးဖို့နဲ့ လွတ်လပ်စွာ စုဝေးခွင့်၊ လွတ်လွပ်စွာ ရေးသားထုတ်ဖော်ခွင့်တွေကို တင်းကြပ်ထားတဲ့ ဥပဒေတွေ ပြုပြင်ပေးဖို့လည်း AI က တင်ပြတောင်းဆိုသွားပါတယ်။
ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့အသုံးအနှုန်းကို လက်မခံတဲ့ မြန်မာအစိုးရကတော့ နိုင်ငံတကာက စွပ်စွဲနေသလောက် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်တာမရှိဘူးလို့ ငြင်းဆိုထားပါတယ်။
[Unicode Version]
မွနျမာ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှု ICC လှှဲပွောငျးစဈဆေးဖို့ လုံခွုံရေးကောငျစီကို AI အဖှဲ့တိုကျတှနျး
မွနျမာနိုငျငံမှာ တပျမတောျက လူ့အခှင့ျအရေးကို ပွငျးပွငျးထနျထနျ ဆကျပွီး ခြိုးဖောကျနတေဲ့အတှကျ နိုငျငံတကာ ရာဇဝတျတရားခုံရုံး ICC မှာ လှှဲပွောငျးစဈဆေးဖို့ အပွညျပွညျဆိုငျရာလှတျငွိမျးခမြျးသာခှင့ျအဖှဲ့ AI က ကုလသမဂ်ဂ လုံခွုံရေးကောငျစီကို တိုကျတှနျးလိုကျပါတယျ။ မွနျမာစဈတပျကဆကျပွီး ကြူးလှနျနတေဲ့ စဈရာဇဝတျမှုတှထေဲမှာ ကြေးရှာတှကေို မီးရှို့ဖကြျဆီးတာ၊ အရပျသားတှကေို မဆငျမခွငျဖမျးဆီး၊ နှိပျစကျ၊ သတျဖွတျတာတှအေပွငျ မတရားဆကျဆံတာတှလေညျး ရှိနတေယျလို့ ၄၄ ကွိမျမွောကျ ကုလလူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီမှာ အထူးကိုယျစားလှယျသဈကို ကွိုဆိုရငျး AI အဖှဲ့က ပါဝငျဆှေးနှေးတငျပွခဲ့တာပါ။
ပွီးခဲ့တဲ့တပတျမှာ AI က ထုတျပွနျခဲ့တဲ့ အရပျသားတှရေဲ့ ထိတျလန့ျစရာ ထှကျဆိုခကြျတှကေို ကွည့ျမယျဆိုရငျ ရခိုငျပွညျနယျက စဈဆငျရေးတှရေပျဖို့ နိုငျငံတကာက ဖိအားပေးတိုကျတှနျးနပေမေဲ့လညျး မွနျမာစဈဘကျ တာဝနျရှိသူတှေ ဘယျလောကျထိ ပွဈဒဏျကကငျးလှတျခှင့ျ ဆကျရနသေလဲဆိုတာ ထငျထငျရှားရှား တှေ့မွငျနိုငျတယျလို့လညျး ပွောပါတယျ။
ကခငြျနဲ့ ရှမျးပွညျမွောကျပိုငျးဘကျမှာ တဘကျသတျ အပဈအခတျရပျစဲထားပမေဲ့ စဈပှဲတှမေငွိမျးဘဲ အရပျသားတှရေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးတှေ ဆကျပွီး ခြိုးဖောကျခံနရေတယျလို့လညျး တငျပွခဲ့ပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ရိုဟငျဂြာတှကေို အကာအကှယျပေးရေး ကွားဖွတျဆောငျရှကျခကြျတှလေုပျဖို့ နိုငျငံတကာတရားရုံး ICJ က အမိန့ျခမြှတျထားပမေဲ့လညျး ရခိုငျပွညျနယျတှငျး မွနျမာအစိုးရ ဒုက်ခသညျစခနျးက ရိုဟငျဂြာ ၁၂၀,၀၀၀ ကြောျအပါအဝငျ ရိုဟငျဂြာ ၆၀၀,၀၀၀ တို့ရဲ့ အခွအေနကေ ဘာမှပွောငျးလဲမသှားဘူးလို့လညျး AI ကထောကျပွခဲ့ပါတယျ။
အဲဒီရိုဟငျဂြာတှေ နိုငျငံသားဖွဈခှင့ျမရသေးသလို လှတျလပျစှာ သှားလာခှင့ျနဲ့ လုံလောကျတဲ့ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှုတှေ မရသေးဘူးလို့လညျး တငျပွဆှေးနှေးခဲ့တာပါ။ ရခိုငျနဲ့ခငြျးပွညျနယျက ဒသေတခြို့မှာ အငျတာနကျဖွတျတောကျထားတဲ့အတှကျ COVID-19 ကပျရောဂါဆိုငျရာသတငျးတှေ မရကွတဲ့အပွငျ အဲဒီကလူသားခငြျးစာနာမှု လုပျငနျးတှေ ကွီးကွပျဖို့လညျး ခကျခဲစတေယျလို့ပွောပါတယျ။
နိုဝငျဘာရှေးကောကျပှဲမတိုငျခငျ ငွိမျးခမြျးစှာ စုဝေးဆန်ဒပွသူတှေ၊ သတငျးထောကျတှေ၊ အစိုးရကို ဝဖေနျပွောဆိုသူတှကေို ဖမျးဆီးအရေးယူနတေဲ့အပေါျမှာ စိုးရိမျကွောငျးလညျး AI ကတငျပွခဲ့တာပါ။ ဖမျးဆီး အရေးယူခံထားရသူတှကေို ပွနျလှှတျပေးဖို့နဲ့ လှတျလပျစှာ စုဝေးခှင့ျ၊ လှတျလှပျစှာ ရေးသားထုတျဖောျခှင့ျတှကေို တငျးကွပျထားတဲ့ ဥပဒတှေေ ပွုပွငျပေးဖို့လညျး AI က တငျပွတောငျးဆိုသှားပါတယျ။
ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့အသုံးအနှုနျးကို လကျမခံတဲ့ မွနျမာအစိုးရကတော့ နိုငျငံတကာက စှပျစှဲနသေလောကျ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျတာမရှိဘူးလို့ ငွငျးဆိုထားပါတယျ။
