[Zawgyi/Unicode]
COVID ဖြစ်ပွားနေတဲ့ကာလ လူအသွားအလာနည်းပါးချိန်မှာ ကမ္ဘာ့ရှေးဟောင်းအမွေအနှစ်ဒေသဖြစ်တဲ့ ပုဂံရှေးဟောင်းဇုန်အတွင်းက ဘုရားတွေကို မသမာသူတွေက ဖောက်ထွင်းနေတယ်ဆိုတဲ့သတင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုမိုးဇော်က တင်ပြပေးပါမယ်။
ပုဂံရှေးဟောင်းဇုန်အတွင်းက ဘုရားတွေ ဖောက်ထွင်းထားတာကို ပုဂံ၊ ညောင်ဦး ဧည့်လမ်းညွှန်များ အသင်းက အဖွဲ့ဝင်တွေ စေတနာဝန်ထမ်း ကင်းလှည့်ကြည့်ရှုစဉ် တွေ့ရှိခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
လောလောဆယ်မှာ ဖောက်ထွင်းခံထားရတဲ့ဘုရား ရှစ်ဆူလောက်ရှိနေကြောင်း ပုဂံ-ညောင်ဦး ဧည့်လမ်းညွှန်များ အသင်းက ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံ ဦးထက်ထွန်းအောင်က အခုလို ပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့ အခု လက်ရှိ တွေ့ထားတာပေါ့နော်။ ရှစ် ဆူဖြစ်သွားပြီ မနေ့က ငါးဆူ၊ ဒီနေ့ သုံးဆူ။ ဘယ်နေ့ ဘယ်အချိန်က ဘယ်နှစ်ဆူဖောက်ထားတာလဲတော့ မသိဘူး။ ပုဂံက ဧရိယာကျယ်ပြန့်တော့ ကျနော်တို့က တတ်နိုင်သလောက် ပတ်ကြည့်နေတာ။ အခုဖောက်ထားတာကတော့ သူတို့က ရည်ရွယ်ချက် ရှိရှိနဲ့ ဘုရား အသစ်တွေပေါ့နော်။ ၁၉၉၀ နောက်ပိုင်းမှာ ပြန်လည်ပြုပြင်ထားတဲ့ ဘုရားတွေ။ အဲဒီတုန်းက ဘာတွေလုပ်တာလဲဆို ဘုရားပြုပြင်တဲ့ ဘုရားအလှုရှင်တွေက ဌာပနာထည့်တယ်။ ပြီးလို့ရှိရင် အနေကဇာတင်တယ်ပေါ့နော်။ အဲဒါမျိုးတွေ လုပ်ကြတာပေါ့။ အဲလို ဘုရားအသစ်တွေ ဌာပနာရှိမယ်လို့ ခန့်မှန်းပြီးတော့ ခိုးတဲ့သူတွေက ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိနဲ့ အဲလို ဘုရားတွေကို ဖောက်တာပေါ့။”
ဒီလ၈ရက်နေ့က ဖောက်ထွင်းခံရကြောင်း တွေ့ရှိတဲ့ ဘုရား ငါး ဆူဟာ ရွာဟောင်းကြီးဘုရား မြောက်ဘက် ဘုရားအစုကဖြစ်ပြီး ၉ ရက်နေ့မှာ ထပ်မံတွေ့ရှိတဲ့ဘုရား သုံး ဆူကတော့ စူဠာမဏိနဲ့ ဓမ္မရံကြီး ဘုရားနှစ်ဆူအကြားက ဖြစ်ကြောင်းနဲ့ ထပ်မံတွေ့ရှိတာတွေလည်း ရှိနေကြောင်း ပြောပါတယ်။
ဘုရားတွေ အဖောက်ခံရတဲ့အကြောင်းကို ဒေသဆိုင်ရာအာဏာပိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေကို အကြောင်းကြားခဲ့ရာမှာ သက်ဆိုင်တာဝန်ရှိသူတွေက စစ်ဆေးကြည့်ရှုတာတွေ ဆောင်ရွက်နေကြောင်း ပြောပါတယ်။
လက်ရှိဆောင်ရွက်နေတဲ့အခြေအနေကို ရှေးဟောင်းသုတေသနနဲ့ အမျိုးသားပြတိုက်ဦးစီးဌာန ပုဂံဌာနခွဲက ညွှန်ကြားရေးမှူး ဒေါက်တာသန်းထိုက်က VOA ကို အခုလို ပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့က မနေ့က တွေ့ တွေ့ပြီးချင်း ဘုရား ငါး ဆူ အဖောက်ခံရတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းရရချင်း ကျနော်တို့က ခရိုင်အဆင့် ဌာနဆိုင်ရာတွေအကုန်လုံးနဲ့ ဌာနစုံ ပူးပေါင်းကွင်းဆင်းတဲ့ လုပ်ငန်းတွေ လုပ်တယ်။ ခရိုင်ရဲတပ်ဖွဲ့မှူးတွေလည်း ပါတယ်။ နယ်မြေရဲတပ်ဖွဲ့မှူးတွေလည်း ပါတယ်။ သူတို့လည်း အားလုံး သိပြီးပြီ။ ကျနော်တို့အနေနဲ့လည်း တရားဝင် ဥပဒေကြောင်းအရ အရေးယူဆောင်ရွက်နိုင်ဖို့ဆိုပြီးတော့ အမှုဖွင့် လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ထားပြီးလည်း ဖြစ်ပါတယ်ဗျ။”
အခုလို ဖောက်ထွင်းတာဟာ ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပ ခရီးသွားတွေ အလာနည်းတာကြောင့် ပုဂံ၊ ညောင်ဦးဒေသမှာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ ကျဆင်းတာနဲ့ COVID ရောဂါကြောင့် ညမထွက်ရအမိန့် ထုတ်ပြန်ထားတာကို အခွင့်ကောင်းယူဆောင်ရွက်တာဖြစ်နိုင်ကြောင်း သုံးသပ်ပါတယ်။
ပုဂံ၊ ညောင်ဦးဒေသ ရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်တွေ မပျက်ဆီးစေရေးအတွက် လုံခြုံရေးအဖွဲ့၊ ရှေးဟောင်းသုတေသနဌာနနဲ့ ပုဂံ၊ညောင်ဦးဧည့်လမ်းညွှန်များအသင်းတို့ ပူးပေါင်းပြီး တစ်ရက်ကို ၄ ကြိမ်လောက် ကင်းလှည့်ဆောင်ရွက်နေကြောင်း ဒေါက်တာသန်းထိုက်က ပြောပါတယ်။
ရှေးဟောင်းအမွေအနှစ်တွေ မပျောက်ပျက်စေဖို့ ဆိုရင် လုံခြုံရေးအလေးထားမှုအပြင် အသိပညာပေးမှုတွေကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်လုပ်ဖို့ လိုအပ်နေကြောင်းလည်း အခုလို ဆက်ပြောပါတယ်။
“လုံခြုံရေးကလည်း တစ်ပိုင်းပေါ့နော်။ တစ်ခုကလည်း ခုနကလို အဖျက်အမှောင့်လုပ်တဲ့ လူတွေရဲ့ စိတ်ထဲမှာ အမွေအနှစ်တွေကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်တတ်တဲ့ စိတ်ပေါ့။ ဒီလိုဟာမျိုး အဓိက လိုအပ်ပါတယ်။ အမှန်ကတော့ ဒေသခံ လူ့အဖွဲ့အစည်း ဒီလိုလုပ်တဲ့ လူတွေ အကုန်လုံးက အစ ချစ်တဲ့စိတ်ဖြစ်လာအောင်၊ ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်တဲ့စိတ် ဖြစ်လာမှပဲ ဒီအမွေအနှစ်တွေက ရေရှည်ထိန်းသိမ်း ကာကွယ်စောင့်ရှောက်နိုင်မှာပေါ့လေ။ ကျနော်တို့က သူတို့ကိုလည်း ဒီလို အသိပညာတွေနားလည်ပြီးတော့ ထိန်းသိမ်းတတ်တဲ့ စိတ်လေးဖြစ်လာအောင်လည်း ကျနော်တို့က ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီးတော့ သူတို့ကို Awareness လုပ်ဖို့ ရှိပါတယ်။ ဒါတွေက တစ်ပိုင်းပေါ့။”
ဒီကနေ့မနက်ပိုင်းကလည်း ပုဂံဒေသမှာ အကောင်းဆုံး နံရံဆေးရေးပန်းချီကားတွေ ရှိတဲ့ လောကထိပ်ပန်ဘုရားအဝင်မှာရှိတဲ့ နေရောင်ကာ ဝါးယင်းလိတ်တွေကို မီးလောင်မှုတစ်ခုဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။ ဒီမီးကိုတော့ ရှို့မီးအဖြစ်ယူဆပြီး ဒါဟာ ဖျက်ဆီးလိုတဲ့ စိတ်နဲ့ လုပ်တာလို့ ဒေသခံတွေက သုံးသပ်ကြပါတယ်။
ပုဂံ၊ ညောင်ဦးဒေသဟာ ရှေးဟောင်းဘုရားအဆူပေါင်း ၃,၀၀၀ ကျော်လောက် တည်ရှိနေတာဖြစ်ပြီး ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဇူလိုင်လက ကုလသမဂ္ဂ ပညာရေး၊ သိပ္ပံနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာအဖွဲ့ UNESCO က ကမ္ဘာ့ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်စာရင်း (World Heritage List) အဖြစ် အသိအမှတ်ပြု သတ်မှတ်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
[Unicode Version]
ကိုဗဈကာလ ပုဂံဒသေဘုရားတှေ ဖောကျထှငျးခံနရေ
COVID ဖွဈပှားနတေဲ့ကာလ လူအသှားအလာနညျးပါးခြိနျမှာ ကမ်ဘာ့ရှေးဟောငျးအမှအေနှဈဒသေဖွဈတဲ့ ပုဂံရှေးဟောငျးဇုနျအတှငျးက ဘုရားတှကေို မသမာသူတှကေ ဖောကျထှငျးနတေယျဆိုတဲ့သတငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုမိုးဇောျက တငျပွပေးပါမယျ။
ပုဂံရှေးဟောငျးဇုနျအတှငျးက ဘုရားတှေ ဖောကျထှငျးထားတာကို ပုဂံ၊ ညောငျဦး ဧည့ျလမျးညှှနျမြား အသငျးက အဖှဲ့ဝငျတှေ စတေနာဝနျထမျး ကငျးလှည့ျကွည့ျရှုစဉျ တှေ့ရှိခဲ့တာဖွဈပါတယျ။
လောလောဆယျမှာ ဖောကျထှငျးခံထားရတဲ့ဘုရား ရှဈဆူလောကျရှိနကွေောငျး ပုဂံ-ညောငျဦး ဧည့ျလမျးညှှနျမြား အသငျးက ပွနျကွားရေးတာဝနျခံ ဦးထကျထှနျးအောငျက အခုလို ပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့ အခု လကျရှိ တှေ့ထားတာပေါ့နောျ။ ရှဈ ဆူဖွဈသှားပွီ မနေ့က ငါးဆူ၊ ဒီနေ့ သုံးဆူ။ ဘယျနေ့ ဘယျအခြိနျက ဘယျနှဈဆူဖောကျထားတာလဲတော့ မသိဘူး။ ပုဂံက ဧရိယာကယြျပွန့ျတော့ ကနြောျတို့က တတျနိုငျသလောကျ ပတျကွည့ျနတော။ အခုဖောကျထားတာကတော့ သူတို့က ရညျရှယျခကြျ ရှိရှိနဲ့ ဘုရား အသဈတှပေေါ့နောျ။ ၁၉၉၀ နောကျပိုငျးမှာ ပွနျလညျပွုပွငျထားတဲ့ ဘုရားတှေ။ အဲဒီတုနျးက ဘာတှလေုပျတာလဲဆို ဘုရားပွုပွငျတဲ့ ဘုရားအလှုရှငျတှကေ ဌာပနာထည့ျတယျ။ ပွီးလို့ရှိရငျ အနကေဇာတငျတယျပေါ့နောျ။ အဲဒါမြိုးတှေ လုပျကွတာပေါ့။ အဲလို ဘုရားအသဈတှေ ဌာပနာရှိမယျလို့ ခန့ျမှနျးပွီးတော့ ခိုးတဲ့သူတှကေ ရညျရှယျခကြျရှိရှိနဲ့ အဲလို ဘုရားတှကေို ဖောကျတာပေါ့။”
ဒီလ၈ရကျနေ့က ဖောကျထှငျးခံရကွောငျး တှေ့ရှိတဲ့ ဘုရား ငါး ဆူဟာ ရှာဟောငျးကွီးဘုရား မွောကျဘကျ ဘုရားအစုကဖွဈပွီး ၉ ရကျနေ့မှာ ထပျမံတှေ့ရှိတဲ့ဘုရား သုံး ဆူကတော့ စူဠာမဏိနဲ့ ဓမ်မရံကွီး ဘုရားနှဈဆူအကွားက ဖွဈကွောငျးနဲ့ ထပျမံတှေ့ရှိတာတှလေညျး ရှိနကွေောငျး ပွောပါတယျ။
ဘုရားတှေ အဖောကျခံရတဲ့အကွောငျးကို ဒသေဆိုငျရာအာဏာပိုငျအဖှဲ့အစညျးတှကေို အကွောငျးကွားခဲ့ရာမှာ သကျဆိုငျတာဝနျရှိသူတှကေ စဈဆေးကွည့ျရှုတာတှေ ဆောငျရှကျနကွေောငျး ပွောပါတယျ။
လကျရှိဆောငျရှကျနတေဲ့အခွအေနကေို ရှေးဟောငျးသုတသေနနဲ့ အမြိုးသားပွတိုကျဦးစီးဌာန ပုဂံဌာနခှဲက ညှှနျကွားရေးမှူး ဒေါကျတာသနျးထိုကျက VOA ကို အခုလို ပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့က မနေ့က တှေ့ တှေ့ပွီးခငြျး ဘုရား ငါး ဆူ အဖောကျခံရတယျဆိုတဲ့ သတငျးရရခငြျး ကနြောျတို့က ခရိုငျအဆင့ျ ဌာနဆိုငျရာတှအေကုနျလုံးနဲ့ ဌာနစုံ ပူးပေါငျးကှငျးဆငျးတဲ့ လုပျငနျးတှေ လုပျတယျ။ ခရိုငျရဲတပျဖှဲ့မှူးတှလေညျး ပါတယျ။ နယျမွရေဲတပျဖှဲ့မှူးတှလေညျး ပါတယျ။ သူတို့လညျး အားလုံး သိပွီးပွီ။ ကနြောျတို့အနနေဲ့လညျး တရားဝငျ ဥပဒကွေောငျးအရ အရေးယူဆောငျရှကျနိုငျဖို့ဆိုပွီးတော့ အမှုဖှင့ျ လုပျငနျးဆောငျရှကျထားပွီးလညျး ဖွဈပါတယျဗြ။”
အခုလို ဖောကျထှငျးတာဟာ ပွညျတှငျး၊ ပွညျပ ခရီးသှားတှေ အလာနညျးတာကွောင့ျ ပုဂံ၊ ညောငျဦးဒသေမှာ စီးပှားရေးလုပျငနျးတှေ ကဆြငျးတာနဲ့ COVID ရောဂါကွောင့ျ ညမထှကျရအမိန့ျ ထုတျပွနျထားတာကို အခှင့ျကောငျးယူဆောငျရှကျတာဖွဈနိုငျကွောငျး သုံးသပျပါတယျ။
ပုဂံ၊ ညောငျဦးဒသေ ရှေးဟောငျးယဉျကြေးမှုအမှအေနှဈတှေ မပကြျဆီးစရေေးအတှကျ လုံခွုံရေးအဖှဲ့၊ ရှေးဟောငျးသုတသေနဌာနနဲ့ ပုဂံ၊ညောငျဦးဧည့ျလမျးညှှနျမြားအသငျးတို့ ပူးပေါငျးပွီး တဈရကျကို ၄ ကွိမျလောကျ ကငျးလှည့ျဆောငျရှကျနကွေောငျး ဒေါကျတာသနျးထိုကျက ပွောပါတယျ။
ရှေးဟောငျးအမှအေနှဈတှေ မပြောကျပကြျစဖေို့ ဆိုရငျ လုံခွုံရေးအလေးထားမှုအပွငျ အသိပညာပေးမှုတှကေို ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျလုပျဖို့ လိုအပျနကွေောငျးလညျး အခုလို ဆကျပွောပါတယျ။
“လုံခွုံရေးကလညျး တဈပိုငျးပေါ့နောျ။ တဈခုကလညျး ခုနကလို အဖကြျအမှောင့ျလုပျတဲ့ လူတှရေဲ့ စိတျထဲမှာ အမှအေနှဈတှကေို ထိနျးသိမျးစောင့ျရှောကျတတျတဲ့ စိတျပေါ့။ ဒီလိုဟာမြိုး အဓိက လိုအပျပါတယျ။ အမှနျကတော့ ဒသေခံ လူ့အဖှဲ့အစညျး ဒီလိုလုပျတဲ့ လူတှေ အကုနျလုံးက အစ ခစြျတဲ့စိတျဖွဈလာအောငျ၊ ကာကှယျထိနျးသိမျးစောင့ျရှောကျတဲ့စိတျ ဖွဈလာမှပဲ ဒီအမှအေနှဈတှကေ ရရှေညျထိနျးသိမျး ကာကှယျစောင့ျရှောကျနိုငျမှာပေါ့လေ။ ကနြောျတို့က သူတို့ကိုလညျး ဒီလို အသိပညာတှနေားလညျပွီးတော့ ထိနျးသိမျးတတျတဲ့ စိတျလေးဖွဈလာအောငျလညျး ကနြောျတို့က ပူးပေါငျးဆောငျရှကျပွီးတော့ သူတို့ကို Awareness လုပျဖို့ ရှိပါတယျ။ ဒါတှကေ တဈပိုငျးပေါ့။”
ဒီကနေ့မနကျပိုငျးကလညျး ပုဂံဒသေမှာ အကောငျးဆုံး နံရံဆေးရေးပနျးခြီကားတှေ ရှိတဲ့ လောကထိပျပနျဘုရားအဝငျမှာရှိတဲ့ နရေောငျကာ ဝါးယငျးလိတျတှကေို မီးလောငျမှုတဈခုဖွဈပှားခဲ့ပါတယျ။ ဒီမီးကိုတော့ ရှို့မီးအဖွဈယူဆပွီး ဒါဟာ ဖကြျဆီးလိုတဲ့ စိတျနဲ့ လုပျတာလို့ ဒသေခံတှကေ သုံးသပျကွပါတယျ။
ပုဂံ၊ ညောငျဦးဒသေဟာ ရှေးဟောငျးဘုရားအဆူပေါငျး ၃,၀၀၀ ကြောျလောကျ တညျရှိနတောဖွဈပွီး ၂၀၁၉ ခုနှဈ ဇူလိုငျလက ကုလသမဂ်ဂ ပညာရေး၊ သိပ်ပံနဲ့ ယဉျကြေးမှုဆိုငျရာအဖှဲ့ UNESCO က ကမ်ဘာ့ယဉျကြေးမှု အမှအေနှဈစာရငျး (World Heritage List) အဖွဈ အသိအမှတျပွု သတျမှတျခဲ့တာဖွဈပါတယျ။
