(Zawgyi/Unicode)
လက်ဘနွန် နိုင်ငံ ဘေရွတ်မြို့တော်မှာ အင်္ဂါနေ့ ညက ပေါက်ကွဲမှုကြီးကို စတင် စုံစမ်းစစ်ဆေးနေတဲ့ အခြေအနေတွေကို မ သိင်္ဂ ီထိုက် စုစည်း တင်ပြပေးပါမယ်။
အင်္ဂါညက ပေါက်ကွဲမှုကြီးကြောင့် ဘေရွတ်မြို့တော် ဆိပ်ကမ်းနဲ့ အနီးဝန်းကျင် မိုင်ချီဝေးတဲ့ နေရာတွေက အဆောက်အအုံတွေပါ ပျက်စီးခဲ့ရတာပါ။ အခုတော့ ဆိပ်ကမ်းက ပေါက်ကွဲမှု အပျက်အစီးတွေကြားမှာ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးမှူးတွေ သဲလွန်စတွေကို စတင် ရှာဖွေနေပါပြီ။
ပေါက်ကွဲမှုကြီး ဖြစ်ခဲ့တဲ့ အမိုနီယမ် နိုက်ထရိတ် တန်ချိန် ၂,၇၅၀ ကို ဆိပ်ကမ်းမှာ ၆ နှစ်ကြာ သိုလှောင်ထားတဲ့ ကိစ္စကို အဓိကထား စစ်ဆေးနေကြတာပါ။ ဓာတ်မြေသြဇာမှာ သုံးတဲ့ ပေါက်ကွဲမှု ပြင်းထန်တဲ့ အမိုနီယမ် နိုက်ထရိတ် တန်ချိန်၂,၇၅၀ ကို ဘာကြောင့် ဒီအတိုင်း ထားခဲ့သလဲ ဆိုတာကိုလည်း စစ်ဆေးနေပါတယ်။
ဗုဒ္ဓဟူးနေ့မှာ သီးတင်း ၂ ပတ် နိုင်ငံအရေးပေါ် အခြေအနေ ကြေညာလိုက်ပြီး ပေါက်ကွဲမှုနဲ့ ပတ်သက်ဆက်နွယ်တဲ့ အာဏာပိုင်တွေကို နေအိမ်မှာ ထိန်းသိမ်းထားဖို့လည်း စစ်တပ်ကို ညွှန်ကြားထားပါတယ်။ သမ္မတ Michel Aoun က သမ္မတ နန်းတော် အစည်းအဝေး မစခင်မှာ ကြေကွဲဝမ်းနည်းမှု အထိမ်းအမှတ် အနေနဲ့ တမိနစ် ငြိမ်းသက်ခဲ့ကြပါတယ်။
“ဘေရွတ်မြို့တော်မှာ အင်္ဂါနေ့ ညက ပေါက်ကွဲမှုကြီးရဲ့ ဆိုးရွားမှုကို ဖော်ပြစရာ စကားလုံးတောင် မရှိပါဘူးတဲ့။ ဘေးဒဏ်သင့်တဲ့ မြို့ကြီး တခု ဖြစ်သွားစေခဲ့ပါတယ်”လို့ သမ္မတ Michel Aoun ပြောဆိုခဲ့တာပါ။
“အသက်ဆုံးရှုံးရသူတွေ၊ ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရသူတွေနဲ့ ပျောက်ဆုံးနေသူတွေ အတွက် ပူးဆွေးဝမ်းနည်းနေရပါတယ်။ လက်ဘနွန် ပြည်သူတွေကြား အကြီးအကျယ် ထိတ်လန့် တုန်လှုပ်နေမယ်ဆိုတာ သေချာပါတယ်။ လက်ဘနွန်နိုင်ငံမှာ စီးပွားရေး အကြပ်အတည်း၊ ကျန်းမာရေး ဆိုင်ရာ ပြသနာကြီးတွေ အတွင်း ကျော်လွှားနိုင်ဖို့ အတွက် အပြန်အလှန် ဖေးမမှုနဲ့ စည်းလုံးညီညွတ်မှု ရှိကြပါလို့ ပန်ကြားလိုပါတယ်” လို့ သမ္မတ Michel Aoun ပြောဆိုခဲ့တာပါ။
အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး Mike Pompeo က လက်ဘနွန် ဝန်ကြီးချုပ် Hassan Diab ကို တယ်လီဖုန်း ဆက်သွယ်ပြီး လက်ဘနွန် ပြည်သူတွေကို အခိုင်အမာ ကူညီပံ့ပိုးမယ့် အကြောင်း ပြောဆိုခဲ့တယ်လို့ အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေး ဌာနက ဗုဒ္ဓဟူးနေ့မှာ ပြောပါတယ်။ အမေရိကန် သမ္မတ Donald Trump ကလည်း လက်ဘနွန်ကို ကူညီဖို့ အဆင်သင့်ရှိကြောင်း အင်္ဂါနေ့က ပြောဆိုထားပါတယ်။ကယ်ဆယ်ရေး လုပ်သားတွေ အပါအဝင် နိုင်ငံတချို့ကတော့ လက်ဘနွန်ကို ကယ်ဆယ်ရေး အကူအညီတွေ စတင် ပို့ဆောင်ပေးနေကြပါတယ်။
လက်ဘနွန်နဲ့ စစ်ရေး တင်းမာနေတဲ့ အစ္စရေးလ်နိုင်ငံကလည်း ဘေရွတ် ပေါက်ကွဲမှုကြီးနောက် လက်ဘနွန်နဲ့ စည်းလုံးညီညွတ်စွာ ရပ်တည်ကြောင်း ဖော်ကျူးတဲ့ အနေနဲ့ Tel Aviv မြို့ ခန်းမကြီးမှာ လက်ဘနွန် အလံကို မီးရောင်စုံနဲ့ သရုပ်ဖော်ခဲ့ပါတယ်။အစ္စရေးလ်နိုင်ငံ Tal Aviv မြို့မှာနေတဲ့ Fabian Maamari ကတော့ သူ့မိသားစုက လက်ဘနွန်မှာ ရှိနေတာပါ။
“သိပ်ကို စိတ်လှုပ်ရှားရပါတယ်တဲ့။ အစ္စရေးလ်နိုင်ငံ Tel Aviv မှာ လက်ဘနွန် အလံကို အခုလို သုံးတာဆိုရင် သမိုင်းမှာ ပထမဆုံး ဖြစ်သလို အနည်းဆုံးတော့ ဒါဟာ သူတို့နဲ့ စည်းလုံးညီညွတ်မှုကို ပြသတာပါတဲ့။ သူ့အနေနဲ့ အရမ်းကို စိတ်လှုပ်ရှားရပါတယ်”လို့ ပြောပါတယ်။
ဘေရွတ်မြို့တော် ဆိပ်ကမ်း ပေါက်ကွဲမှု အတွင်း လူပေါင်း ၁၃၅ ယောက် သေဆုံးပြီး ၅,၀၀၀ လောက် ဒဏ်ရာရထားပြီး ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ အထိ ပျောက်ဆုံးသူတွေကို ဆက်လက် ရှာဖွေနေဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ပေါက်ကွဲမှုကြောင့် ဆုံးရှုံးရမှုကဒေါ်လာ ၁၀ ဘီလျံကနေ ၁၅ ဘီလျံထိ ရှိနိုင်တယ်လို့ မြို့တော် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးက Al Hadath ရုပ်သံကို ဗုဒ္ဓဟူးနေ့မှာ ပြောပါတယ်။ ဒီဆုံးရှုံးမှုထဲမှာ တိုက်ရိုက် ထိခိုက်ရမှုတွေ အပြင် ဆက်စပ်နေတဲ့ စီးပွားရေး အရ ဆုံးရှုံးမှုတွေလည်း ပါဝင်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
ဒါ့အပြင် လက်ရှိမှာ ရိက္ခာကလည်း အကန့်အသတ်နဲ့သာ ရှိတာကြောင့် နိုင်ငံတကာ အကူအညီတွေ မရရင် အကြပ်အတည်း ဖြစ်နိုင်တယ်လို့လည်း ဘေရွတ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးက ပြောဆိုထားပါတယ်။ ဘေရွတ် ဆိပ်ကမ်း ပေါက်ကွဲမှုကြီးနောက်ပိုင်း လူပေါင်း ၂၅၀,၀၀၀ ကျော်ဟာပေါက်ကွဲမှုဒဏ်ကြောင့် ပျက်စီးနေတဲ့ အဆောက်အအုံတွေမှာ ဖြစ်သလို နေထိုင်နေကြရပါတယ်။
................
ဘရှေတျပေါကျကှဲမှုမှာ တာဝနျရှိသူတှကေိုအရေးယူဖို့ စုံစမျးစဈဆေးမှုတှေ စတငျ
(Unicode)
လကျဘနှနျ နိုငျငံ ဘရှေတျမွို့တောျမှာ အငျ်ဂါနေ့ ညက ပေါကျကှဲမှုကွီးကို စတငျ စုံစမျးစဈဆေးနတေဲ့ အခွအေနတှေကေို မ သိငျ်ဂ ီထိုကျ စုစညျး တငျပွပေးပါမယျ။
အငျ်ဂါညက ပေါကျကှဲမှုကွီးကွောင့ျ ဘရှေတျမွို့တောျ ဆိပျကမျးနဲ့ အနီးဝနျးကငြျ မိုငျခြီဝေးတဲ့ နရောတှကေ အဆောကျအအုံတှပေါ ပကြျစီးခဲ့ရတာပါ။ အခုတော့ ဆိပျကမျးက ပေါကျကှဲမှု အပကြျအစီးတှကွေားမှာ စုံစမျးစဈဆေးရေးမှူးတှေ သဲလှနျစတှကေို စတငျ ရှာဖှနေပေါပွီ။
ပေါကျကှဲမှုကွီး ဖွဈခဲ့တဲ့ အမိုနီယမျ နိုကျထရိတျ တနျခြိနျ ၂,၇၅၀ ကို ဆိပျကမျးမှာ ၆ နှဈကွာ သိုလှောငျထားတဲ့ ကိစ်စကို အဓိကထား စဈဆေးနကွေတာပါ။ ဓာတျမွသွေဇာမှာ သုံးတဲ့ ပေါကျကှဲမှု ပွငျးထနျတဲ့ အမိုနီယမျ နိုကျထရိတျ တနျခြိနျ၂,၇၅၀ ကို ဘာကွောင့ျ ဒီအတိုငျး ထားခဲ့သလဲ ဆိုတာကိုလညျး စဈဆေးနပေါတယျ။
ဗုဒ်ဓဟူးနေ့မှာ သီးတငျး ၂ ပတျ နိုငျငံအရေးပေါျ အခွအေနေ ကွညောလိုကျပွီး ပေါကျကှဲမှုနဲ့ ပတျသကျဆကျနှယျတဲ့ အာဏာပိုငျတှကေို နအေိမျမှာ ထိနျးသိမျးထားဖို့လညျး စဈတပျကို ညှှနျကွားထားပါတယျ။ သမ်မတ Michel Aoun က သမ်မတ နနျးတောျ အစညျးအဝေး မစခငျမှာ ကွကှေဲဝမျးနညျးမှု အထိမျးအမှတျ အနနေဲ့ တမိနဈ ငွိမျးသကျခဲ့ကွပါတယျ။
“ဘရှေတျမွို့တောျမှာ အငျ်ဂါနေ့ ညက ပေါကျကှဲမှုကွီးရဲ့ ဆိုးရှားမှုကို ဖောျပွစရာ စကားလုံးတောငျ မရှိပါဘူးတဲ့။ ဘေးဒဏျသင့ျတဲ့ မွို့ကွီး တခု ဖွဈသှားစခေဲ့ပါတယျ”လို့ သမ်မတ Michel Aoun ပွောဆိုခဲ့တာပါ။
“အသကျဆုံးရှုံးရသူတှေ၊ ထိခိုကျဒဏျရာ ရသူတှနေဲ့ ပြောကျဆုံးနသေူတှေ အတှကျ ပူးဆှေးဝမျးနညျးနရေပါတယျ။ လကျဘနှနျ ပွညျသူတှကွေား အကွီးအကယြျ ထိတျလန့ျ တုနျလှုပျနမေယျဆိုတာ သခြောပါတယျ။ လကျဘနှနျနိုငျငံမှာ စီးပှားရေး အကွပျအတညျး၊ ကနြျးမာရေး ဆိုငျရာ ပွသနာကွီးတှေ အတှငျး ကြောျလှှားနိုငျဖို့ အတှကျ အပွနျအလှနျ ဖေးမမှုနဲ့ စညျးလုံးညီညှတျမှု ရှိကွပါလို့ ပနျကွားလိုပါတယျ” လို့ သမ်မတ Michel Aoun ပွောဆိုခဲ့တာပါ။
အမရေိကနျ နိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီး Mike Pompeo က လကျဘနှနျ ဝနျကွီးခြုပျ Hassan Diab ကို တယျလီဖုနျး ဆကျသှယျပွီး လကျဘနှနျ ပွညျသူတှကေို အခိုငျအမာ ကူညီပံ့ပိုးမယ့ျ အကွောငျး ပွောဆိုခဲ့တယျလို့ အမရေိကနျ နိုငျငံခွားရေး ဌာနက ဗုဒ်ဓဟူးနေ့မှာ ပွောပါတယျ။ အမရေိကနျ သမ်မတ Donald Trump ကလညျး လကျဘနှနျကို ကူညီဖို့ အဆငျသင့ျရှိကွောငျး အငျ်ဂါနေ့က ပွောဆိုထားပါတယျ။ကယျဆယျရေး လုပျသားတှေ အပါအဝငျ နိုငျငံတခြို့ကတော့ လကျဘနှနျကို ကယျဆယျရေး အကူအညီတှေ စတငျ ပို့ဆောငျပေးနကွေပါတယျ။
လကျဘနှနျနဲ့ စဈရေး တငျးမာနတေဲ့ အစ်စရေးလျနိုငျငံကလညျး ဘရှေတျ ပေါကျကှဲမှုကွီးနောကျ လကျဘနှနျနဲ့ စညျးလုံးညီညှတျစှာ ရပျတညျကွောငျး ဖောျကြူးတဲ့ အနနေဲ့ Tel Aviv မွို့ ခနျးမကွီးမှာ လကျဘနှနျ အလံကို မီးရောငျစုံနဲ့ သရုပျဖောျခဲ့ပါတယျ။အစ်စရေးလျနိုငျငံ Tal Aviv မွို့မှာနတေဲ့ Fabian Maamari ကတော့ သူ့မိသားစုက လကျဘနှနျမှာ ရှိနတောပါ။
“သိပျကို စိတျလှုပျရှားရပါတယျတဲ့။ အစ်စရေးလျနိုငျငံ Tel Aviv မှာ လကျဘနှနျ အလံကို အခုလို သုံးတာဆိုရငျ သမိုငျးမှာ ပထမဆုံး ဖွဈသလို အနညျးဆုံးတော့ ဒါဟာ သူတို့နဲ့ စညျးလုံးညီညှတျမှုကို ပွသတာပါတဲ့။ သူ့အနနေဲ့ အရမျးကို စိတျလှုပျရှားရပါတယျ”လို့ ပွောပါတယျ။
ဘရှေတျမွို့တောျ ဆိပျကမျး ပေါကျကှဲမှု အတှငျး လူပေါငျး ၁၃၅ ယောကျ သဆေုံးပွီး ၅,၀၀၀ လောကျ ဒဏျရာရထားပွီး ဗုဒ်ဓဟူးနေ့ အထိ ပြောကျဆုံးသူတှကေို ဆကျလကျ ရှာဖှနေဆေဲ ဖွဈပါတယျ။ ပေါကျကှဲမှုကွောင့ျ ဆုံးရှုံးရမှုကဒေါျလာ ၁၀ ဘီလြံကနေ ၁၅ ဘီလြံထိ ရှိနိုငျတယျလို့ မွို့တောျ အုပျခြုပျရေးမှူးက Al Hadath ရုပျသံကို ဗုဒ်ဓဟူးနေ့မှာ ပွောပါတယျ။ ဒီဆုံးရှုံးမှုထဲမှာ တိုကျရိုကျ ထိခိုကျရမှုတှေ အပွငျ ဆကျစပျနတေဲ့ စီးပှားရေး အရ ဆုံးရှုံးမှုတှလေညျး ပါဝငျတယျလို့ ပွောပါတယျ။
ဒါ့အပွငျ လကျရှိမှာ ရိက်ခာကလညျး အကန့ျအသတျနဲ့သာ ရှိတာကွောင့ျ နိုငျငံတကာ အကူအညီတှေ မရရငျ အကွပျအတညျး ဖွဈနိုငျတယျလို့လညျး ဘရှေတျ အုပျခြုပျရေးမှူးက ပွောဆိုထားပါတယျ။ ဘရှေတျ ဆိပျကမျး ပေါကျကှဲမှုကွီးနောကျပိုငျး လူပေါငျး ၂၅၀,၀၀၀ ကြောျဟာပေါကျကှဲမှုဒဏျကွောင့ျ ပကြျစီးနတေဲ့ အဆောကျအအုံတှမှော ဖွဈသလို နထေိုငျနကွေရပါတယျ။
