ကိုရိုနားပိုးရှိမရှိ ဘယ်လိုဓာတ်ခွဲ အဖြေရှာ (အပိုင်း ၂)

ဒီတပတ် မြန်မာ့အရေး ဆွေးနွေးခန်းအစီအစဉ်မှာ လက်ရှိတကမ္ဘာလုံး ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ Covid 19 ရောဂါပိုး အကူးစက်ခံရမှု ရှိမရှိ စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှု ဘယ်လိုလုပ်ရတယ် ဆိုတာ ဆွေးနွေးထားတဲ့ ဒုတိယပိုင်းကို ထုတ်လွှင့်ပေးမှာပါ။ အမေရိကန်နိုင်ငံ UTMB Texas ဆေးတက္ကသိုလ် Galveston မှာရှိတဲ့ အဏုဇီဝဗေဒ ဓါတ်ခွဲခန်းက ဒေါက်တာဖြူမြတ်သွေးကို အွန်လိုင်းကနေ မေးမြန်းထားတဲ့ ဒုတိယပိုင်းမှာ ဓါတ်မှန်ရိုက်တာနဲ့ ဒီပိုးကို ခုခံဖို့ထွက်လာတဲ့ ကိုယ်ခံအားရှိမရှိ စမ်းသပ်တာတွေလို သွယ်ဝိုက်စမ်းသပ်တဲ့နည်းကို သိရပါတယ်။

မေး ။ ။ ရောဂါပိုး ရှိမရှိ စမ်းသပ်တာထက် တချို့လေဆိပ်တွေမှာလုပ်တဲ့နည်း - လူတွေမှာ ကိုယ်ခံအားဘယ်လောက်ကောင်းသလဲ - immunity ကို စမ်းသပ်တာလည်း ရှိတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ဆိုတော့ ဒေါက်တာဖြူမြတ်သွေးက Immunology နဲ့လည်း ပါရဂူဘွဲ့ ရလာတယ်ဆိုတော့ နည်းနည်းလေးရှင်းပြပေးပါ။ ဘာဖြစ်လို့ ဒီလိုမျိုးလည်း စမ်းသပ်လို့ရတာလို့ ပြောနိုင်တာလဲ။

ဖြေ ။ ။ ဒီရောဂါ ရှိမရှိကို လုံးဝအတိအကျ စမ်းသပ်တယ်ဆိုတာက Real Time Polymerase Chain Reaction (RT PCR) နည်းကတော့ ရောဂါပိုး ရှိလား၊ မရှိလားကို Definite စမ်းသပ်တာ။ နောက်တခုကြတော့ Antibody ကို ကိုယ်ခံအား ရှိမရှိ - ဒီရောဂါရလို့ ကိုယ်ခံအား ထွက်လာတယ်။ ဒါကတော့ လူရယ် ကိုယ်ခန္ဓာကိုပဲ အခြေခံပါတယ်။ Antibody Test, Serology Test လို့ခေါ်တယ်။ Serology Test ဆိုတာက ရောဂါ ကိုဗစ် ရှိမရှိကို မပြောနိုင်ဘူး။ အကယ်၍ Antibody ရှိတယ်ဆိုလို့ရှိရင် Antibody ရှိတာက အရင်က ကိုဗစ်ကို ရှိခဲ့လို့လည်း ဖြစ်နိုင်တယ်။ လက်ရှိ ကိုဗစ် ရှိနေတဲ့အချိန်အတွင်းမှာ Antibody ထွက်လာတဲ့ အချိန်မှာ Antibody ကို စစ်လိုက်တဲ့အချိန်နဲ့ တိုက်ဆိုင်သွားတဲ့အချိန်ပေါ် မူတည်ပြီးတော့ လက်ရှိမှာ ကိုဗစ် ရှိနိုင်တာလည်း ဖြစ်နိုင်တယ်။ ဆိုတော့ ဒါက Serology Test ကိုခေါ်တာ၊ Antibody စစ်တာက ဘာအတွက်အသုံးဝင်သလဲဆိုတော့ ရောဂါလက္ခဏာ မရှိတဲ့လူတွေအတွက်၊ များသောအားဖြင့် ရောဂါလက္ခဏာ မရှိတဲ့လူတွေအတွက်တော့ အသုံးဝင်တယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ရောဂါလက္ခဏာ မရှိတဲ့လူတွေကို ရောဂါပိုးရှိလာဆိုပြီး လုံးဝ --- ကျနေတဲ့ပုံမျိုး Test လုပ်တဲ့ခေတ်တွေ အဲဒီလိုမျိုး အရမ်းကို ရှားပါးနေတဲ့အချိန်မှာ Antibody ကို မြန်မြန်လေး စစ်ပေးလိုက်တဲ့အချိန်မှာ Antibody ထွက်လာပြီဆိုရင် - ဒါဆိုရင် ရောဂါပိုး ရှိမရှိတော့ မသိဘူး။ ဒါပေမဲ့ သူ့မှာ ကိုယ်ခံအား ရှိနေတယ်ဆိုတာတော့ သိရတယ်။ အဲဒီဓါတ်ကို ပြောတာပေါ့။ အခုက အမေရိကမှာလည်း ဒီဓါတ်က စပြီးတော အများကြီးမပေါ်လာသေးဘူး။ ဒါပေမဲ့ ကုမ္ပဏီတွေ တစ်ခုပြီးတစ်ခုက FDA ခွင့်ပြုချက်ကတော့ ရနေပြီ။ ဒါပေမဲ့ ဈေးကွက်ထဲကိုတော့ ဖြည်းဖြည်းချင်းနဲ့ အခုမှ ရောက်ရှိလာခါစပဲ ရှိနေသေးတယ်။ လုံးဝမကျယ်ပြန့်သေးဘူး။

မေ ။ ။ ဒါပေမဲ့ ဒီဥစ္စာက အဲဒီလိုမျိုး စစ်တဲ့ Serology Test က မြန်တယ်ပေါ့။ သဘောက။

ဖြေ ။ ။ အဲဒါက ဟုတ်တယ်။ လွယ်လည်း လွယ်တယ်။ ဒါက သွေးဖောက်ရတာ။ Antibody က သွေးထဲမှာပဲ လှည့်နေတာဆိုတော့ သွေးဖောက်ပြီးတော့ စစ်တာ။ အကယ်၍ ဓါတ်ခွဲခန်းတွေ ဘယ်လောက်ကြီးသလဲပေါ် မူတည်တယ်။ ဓါတ်ခွဲခန်းကြီးရင်ကြီးသလို သူတို့ ဒီမှာ sample နမူနာတွေ အများကြီးရတယ်ဆိုရင် သူတို့က စက်တွေနဲ့ တင်လိုက်တယ်ဆိုရင်တော့ ချက်ချင်းပဲ အဖြေထွက်လာတယ်။ မြန်တယ်။ ဗိုင်းရပ်စ် ရှိမရှိကို လုံးဝစစ်တာထက်စာလို့ရှိရင် nucleic acid ကို RT PCR ကို သုံးပြီးတော့ စစ်တဲ့နည်းထက်စာရင် Serology Test ကတော့ လုံးဝမြန်တယ်။ ဒါက စက်နဲ့ စစ်ရင်စစ်၊ မစစ်လို့ရှိရင် သူကို Kit လို့လည်းခေါ်တဲ့ Serology Kit နဲ့ သွေးတစ်စက်ကို ထည့်လိုက်တယ်ဆိုရင် သူက သူ့ Kit ထဲမှာ အကုန်လုံးလုပ်ထားပြီးသား - ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးလေးကို ထည့်ထားတယ်ဆိုရင် ဒီဗိုင်းရပ်စ်ပိုးနဲ့ တိုက်ဆိုင်တဲ့ Antibody ရှိတယ်ဆိုရင် လိုင်းကလေးပေါ်လာတယ်။ အဲဒီလို Kit တွေသုံးပြီး စမ်းသပ်တာလည်း ရှိပါတယ်။

မေ ။ ။ ဆိုတော့ ဒါက ဒုတိယနည်းပေါ့။ တတိယနည်းကတော့ ဓါတ်မှန်ရိုက်တဲ့နည်း။ computed tomography (CT or CAT) scan လုပ်တဲ့နည်း။ အဲဒါကိုလည်း နည်းနည်းပြောပြပေးပါ။

ဖြေ ။ ။ ဓါတ်မှန်ရိုက်တဲ့အပိုင်းကြတော့ ဒါကတော့ Clinical Imaging အပိုင်း ဖြစ်သွားတယ်။ ဒါက Clinical တွေက X-ray နဲ့ Respiratory အဆုပ် Technologist, X-ray Technologist တို့က ရိုက်ကြတယ်ဆိုတော့ Literature and reports တွေမှာ ဖတ်ရတာကတော့ Viral pneumonia ဖျားတယ်ဆိုလို့ရှိရင် ကိုဗစ်ကြောင့် ဖျားတယ်ဆိုလို့ရှိရင် Chest X-ray မှာတယ်။ CT မှာတယ်။ လုံးဝသိသိသာသာ လက္ခဏာကို ကြည့်ကြတယ်။ ဒါပေမဲ့ တစ်ခုရှိတာက Viral pneumonia ကိုဗစ်ကလည်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်အုပ်စုထဲမှာပါတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ် ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ တချို့လက္ခဏာတွေက X-ray ရိုက်ပေမယ့် တချို့ကြတော့ လက္ခဏာတွေက တူနေမယ်။ ဒီဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့်လဲ ဖြစ်နိုင်တယ်။ ဟိုဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့်လဲ ဖြစ်နိုင်တယ်။ အဲဒီလိုပုံစံမျိုး ဖြစ်နေတာကြောင့် - ဒီနည်းက အတိအကျကြီး လုံးဝပြောလို့မရဘူး။ ဒါပေမဲ့ X-ray ပေါ်ကို ကြည့်ပြီးတော့ ဒီဟာကတော့ Viral pneumonia ဖြစ်နေတဲ့ပုံရတယ်။ ဒါဆိုရင် ပိုပြီးတိကျရအောင်ဆိုပြီးတော့ microbiology laboratory - အဏုဇီဝဗေဒ ဓါတ်ခွဲခန်းတွေကို နမူနာပို့ပြီးတော့ RT-PCR နည်းကို သုံးပြီးတော့ဖြစ်ဖြစ် များသောအားဖြင့် အဲဒီလိုမျိုး လူနာတွေကို X-ray ရိုက်တဲ့အဆင့်ရောက်ပြီဆိုပြီးတော့ များသောအားဖြင့် RT-PCR နည်း - ဗိုင်းရပ်စ်ကို nucleic acid ကို ရှာတဲ့နည်း - အဲဒီစမ်းသပ်တဲ့နည်းကို သုံးပြီးတော့ ပိုကြတာများတယ်။ ဒါက Confirmation လို့ခေါ်တယ်။ ပထမက လူနာက ဆေးရုံလာမယ်။ ချောင်းဆိုးတယ်ဆိုရင် X-ray ရိုက်မယ်။ ပေါ်လာတယ်ဆိုရင် သေချာအောင်ဆိုပြီး RT-RCR နည်းနဲ့ ထပ်စစ်မယ်ဆိုပြီး တဆင့်ပြီးတဆင့်၊ တလွှာပြီးတလွှာ အဖြေထုတ်တာပါ။

မေ ။ ။ ကိုဗစ်-၁၉ ရှိမရှိ ကိုယ့်ကိုယ်ကို သံသယဖြစ်နေလို့ Test လုပ်ချင်တယ်ဆိုလို့ရှိရင် ဘယ်လို စလုပ်ရမလဲ။ ဘယ်ကိုသွားရမလဲ။ ဘာတွေလုပ်ရမလဲ။ အဲဒါလေးနည်းနည်း ပြောပြပေးပါ။

ဖြေ ။ ။ တစ်ခုရှိတာကတော့ အမေရိကမှာတော့ ကိုယ်နေတဲ့ ပြည်နယ်ပေါ်မှာ မူတည်တယ်။ အကယ်၍ Texas လိုမျိုး ဒီမှာကြတော့ Clinic ဆေးခန်းတွေက ကိုဗစ်စစ်ဆေးမှုနေရာ Covid Test Site ဆိုပြီးတော့ အဲဒီမှာ စမ်းတာတော့ မဟုတ်ဘူး၊ အဲဒီမှာ နမူနာယူတယ်။ ယူပြီးတော့ အကယ်၍ နေမကောင်းဘူး၊ ကိုဗစ် ဖြစ်ချင်လား မသိဘူးဆိုရင် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုလည်း ကာကွယ်တဲ့အနေနဲ့ သူများကိုလည်း ကာကွယ်တဲ့အနေနဲ့ ပထမအဆင့်က ကာကွယ်ဖို့ Protection က အဓိက - Mask တပ်တာတွေ ဘာတွေ အကုန်လုံး လုပ်ပြီးတော့ ကိုယ့်မှာ သွားနိုင်လာနိုင်တယ် အခြေအနေရှိတယ်ဆိုရင်တော့ အဲဒီလို အကာအကွယ်လုပ်ပြီးတော့ Testing Site တွေကို သွားလို့ရတယ်။ ဒါပေမဲ့ Testing Site တွေကို မသွားခင်မှာ ဒီမှာက ကြိုပြီးတော့ ဖုန်းခေါ်ရတယ်။ ကိုယ့်ရဲ့ ဆရာဝန်ကိုပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ဒါမှမဟုတ်ရင် Testing Clinic တွေရဲ့ ဖုန်းနံပတ်တွေကို ကြိုဖုန်းခေါ်ပြီးတော့ သူတို့ဆီက ရက်ချိန်းယူပြီးတော့ သွားပြီးတော့ နမူနာကို သွားပေးရတာပေါ့။ အဲဒီမှာ နမူနာယူမယ့် Train လုပ်ထားတဲ့လူတွေ ရှိတယ်။ အဲဒီက နမူနာတွေ ယူပြီးတာနဲ့ သူတို့ကလဲ ညွှန်ကြားပါလိမ့်မယ်။ ဘယ်လိုမျိုး အိမ်ပြန်ရင် ဘယ်လိုနေ၊ ဘာညာဆိုပြီးတော့ - ကိုယ့်မှာ သွားလာနိုင်တဲ့ အခြေအနေမျိုး ရှိတယ်ဆိုရင် သူတို့ကိတော့ များသောအားဖြင့် နမူနာယူပြီးရင် အိမ်ကိုပြန်လွှတ်တယ်။ ဒါပေမဲ့ Guideline နဲ့ ပေးထားတာပေါ့ အိမ်ပြန်ရင် ရေများများ fluid replacement လုပ်၊ အဲဒီလိုမျိုး quarantine လုပ်ရမယ့် လမ်းညွှန်မှုတွေကို - အိမ်ထဲကနေ အိမ်ပြင်ကို နှစ်ပတ်သုံးပတ် မထွက်ဖို့။ ကြားထဲမှာ Test result ရလဒ်ကို ရယူဖို့။

အဲဒီ Testing site ကနေ ယူထားတဲ့ နမူနာကို ဆေးရုံတွေကို ပို့တယ်။ ဓါတ်ခွဲခန်းတွေကို ပို့တယ်။ ဥပမာ သမီးတို့ ဆေးရုံနဲ့ ချိတ်ထားတဲ့ Testing site ဆိုရင် အဲဒီနမူနာတွေ သမီးတို့ဆီ ရောက်လာမယ်။

မေ ။ ။ အခု ကိုဗစ်ရောဂါ တကမ္ဘာလုံးမှာ ပျံ့နံှ့နေတယ်။ မြန်မာလူထုကို ဘယ်လို အကြံပေးချင်လဲ။

ဖြေ ။ ။ ပြောရမယ်ဆိုရင်တော့ ဓါတ်ခွဲခန်းဆရာဝန် ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့် ဆေးကုသတဲ့ ဆရာဝန်မဟုတ်တဲ့ အတွက်ကြောင့်မို့ အကြံပေးတဲ့ကိစ္စကြတော့ Healthcare Professional အနေနဲ့ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါရှိတယ်လို့ သံသယရှိသူ။ ဖြစ်နေသူတွေဆိုရင် သွားနိုင်လာနိုင်သေးတယ်ဆိုရင် လှုပ်လှုပ်ရှားရှား နေနိုင်သေးတယ် ဆိုလို့ရှိရင်တော့ ကိုယ့်ဟာကိုယ်တော့ အိမ်မှာ quarantine လုပ်နေ၊ အတတ်နိုင်ဆုံး အပြင်မထွက်တာကောင်းတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ကိုယ်ကနေ သူများတွေဆီ မကူးဆက်စေချင်ဘူး၊ ကိုယ့်အခြေအနေကိုလည်း ပိုပြီးတော့ မဆိုးစေချင်ဘူးဆိုရင်တော့ quarantine လုပ်နေတာက နှစ်ပတ်တင်မကဘူး၊ နှစ်ပတ်သုံးပတ် quarantine လုပ်နေတာကတော့ အကောင်းဆုံးပေါ့။ ဒါပေမဲ့ ဒါကလဲ ကိုယ့်အခြေအနေပေါ်မှာ မူတည်မယ်။ အကယ်၍ အသက်ရှုဘယ်လောက် ဖောက်လာသလဲ။ နေတာထိုင်တာ အဆင်မပြေတော့ဘူးဆိုရင် ဆေးရုံတက်ရမယ့် အခြေအနေဆိုရင်တော့ ဆေးရုံကို မတက်မဖြစ် တက်ရမယ်ဆိုရင်တော့ ဆေးရုံတက်ကုသတာ ကောင်းတယ်။ ကိုယ်ကိုယ်တိုင် မသွားနိုင်တော့ရင် ဆေးရုံကားခေါ်တာဖြစ်ဖြစ် အဲဒါမျိုးတွေ လုပ်ရမယ်။

အကယ်၍ ကိုယ်ကိုယ်တိုင် နေနိုင်သေးတယ်ဆိုရင်တော့ များသောအားဖြင့်က fluid replacement ရေများများသောက်၊ အဟာရဓါတ်များပါတာကို သောက်စားရင် ကောင်းပါတယ်။ ကိုဗစ်-၁၉ က တကယ်ကို ပေါ့ပေါ့ဆဆ ရောဂါမဟုတ်ဘူး၊ တကမ္ဘာလုံး WHO က ထုတ်ထားတဲ့ ကပ်ရောဂါ Pandemic ဖြစ်တာမို့ တနိုင်ငံတည်းဖြစ်တဲ့ ရောဂါလည်း မဟုတ်ဘူး။ နိုင်ငံတိုင်း နိုင်ငံတိုင်း ဖြစ်နေတာ။ ဒေတာတွေလည်း ရှိနေတယ်။ လူကြီးလူငယ် မြန်မာပြည်မှာ ကိုယ့်မြန်မာပြည်မိသားစုတွေ အကုန်လုံး လေးလေးနက်နက်ထားဖို့ တိုက်တွန်းတယ်။ လူကြီးလူငယ် ကျန်းမာသည်ဖြစ်စေ၊ ရောဂါရှိသူဖြစ်စေ၊ WHO က ချမှတ်ထားတဲ့ နည်းလမ်းတွေ၊ ကျန်းမာရေးဌာနက ချထားတဲ့ လမ်းညွှန်မှုတွေကို လေးလေးနက်နက် နားထောင်ပြီးတော့ လိုက်နာပြီးတော့ Social Distancing ခပ်ခွါခွါနေတာတွေ။ အိမ်မှာ တတ်နိုင်ဆုံး အပြင်မထွက်ဘဲနဲ့ Isolation quarantine နေဖို့ လေးလေးနက်နက်ထားဖို့ကို တိုက်တွန်းပါတယ်။ ဒီဟာက တကယ့်ကို ပေါ့ပေါ့ဆဆ ရောဂါ မဟုတ်ပါဘူး။

====Unicode ===

ဒီတပတျ မွနျမာ့အရေး ဆှေးနှေးခနျးအစီအစဉျမှာ လကျရှိတကမ်ဘာလုံး ရငျဆိုငျနရေတဲ့ Covid 19 ရောဂါပိုး အကူးစကျခံရမှု ရှိမရှိ စမျးသပျစဈဆေးမှု ဘယျလိုလုပျရတယျ ဆိုတာ ဆှေးနှေးထားတဲ့ ဒုတိယပိုငျးကို ထုတျလှှင့ျပေးမှာပါ။ အမရေိကနျနိုငျငံ UTMB Texas ဆေးတက်ကသိုလျ Galveston မှာရှိတဲ့ အဏုဇီဝဗဒေ ဓါတျခှဲခနျးက ဒေါကျတာဖွူမွတျသှေးကို အှနျလိုငျးကနေ မေးမွနျးထားတဲ့ ဒုတိယပိုငျးမှာ ဓါတျမှနျရိုကျတာနဲ့ ဒီပိုးကို ခုခံဖို့ထှကျလာတဲ့ ကိုယျခံအားရှိမရှိ စမျးသပျတာတှလေို သှယျဝိုကျစမျးသပျတဲ့နညျးကို သိရပါတယျ။

မေး ။ ။ ရောဂါပိုး ရှိမရှိ စမျးသပျတာထကျ တခြို့လဆေိပျတှမှောလုပျတဲ့နညျး - လူတှမှော ကိုယျခံအားဘယျလောကျကောငျးသလဲ - immunity ကို စမျးသပျတာလညျး ရှိတယျလို့ ပွောပါတယျ။ ဆိုတော့ ဒေါကျတာဖွူမွတျသှေးက Immunology နဲ့လညျး ပါရဂူဘှဲ့ ရလာတယျဆိုတော့ နညျးနညျးလေးရှငျးပွပေးပါ။ ဘာဖွဈလို့ ဒီလိုမြိုးလညျး စမျးသပျလို့ရတာလို့ ပွောနိုငျတာလဲ။

ဖွေ ။ ။ ဒီရောဂါ ရှိမရှိကို လုံးဝအတိအကြ စမျးသပျတယျဆိုတာက Real Time Polymerase Chain Reaction (RT PCR) နညျးကတော့ ရောဂါပိုး ရှိလား၊ မရှိလားကို Definite စမျးသပျတာ။ နောကျတခုကွတော့ Antibody ကို ကိုယျခံအား ရှိမရှိ - ဒီရောဂါရလို့ ကိုယျခံအား ထှကျလာတယျ။ ဒါကတော့ လူရယျ ကိုယျခန်ဓာကိုပဲ အခွခေံပါတယျ။ Antibody Test, Serology Test လို့ခေါျတယျ။ Serology Test ဆိုတာက ရောဂါ ကိုဗဈ ရှိမရှိကို မပွောနိုငျဘူး။ အကယျ၍ Antibody ရှိတယျဆိုလို့ရှိရငျ Antibody ရှိတာက အရငျက ကိုဗဈကို ရှိခဲ့လို့လညျး ဖွဈနိုငျတယျ။ လကျရှိ ကိုဗဈ ရှိနတေဲ့အခြိနျအတှငျးမှာ Antibody ထှကျလာတဲ့ အခြိနျမှာ Antibody ကို စဈလိုကျတဲ့အခြိနျနဲ့ တိုကျဆိုငျသှားတဲ့အခြိနျပေါျ မူတညျပွီးတော့ လကျရှိမှာ ကိုဗဈ ရှိနိုငျတာလညျး ဖွဈနိုငျတယျ။ ဆိုတော့ ဒါက Serology Test ကိုခေါျတာ၊ Antibody စဈတာက ဘာအတှကျအသုံးဝငျသလဲဆိုတော့ ရောဂါလက်ခဏာ မရှိတဲ့လူတှအေတှကျ၊ မြားသောအားဖွင့ျ ရောဂါလက်ခဏာ မရှိတဲ့လူတှအေတှကျတော့ အသုံးဝငျတယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ရောဂါလက်ခဏာ မရှိတဲ့လူတှကေို ရောဂါပိုးရှိလာဆိုပွီး လုံးဝ --- ကနြတေဲ့ပုံမြိုး Test လုပျတဲ့ခတျေတှေ အဲဒီလိုမြိုး အရမျးကို ရှားပါးနတေဲ့အခြိနျမှာ Antibody ကို မွနျမွနျလေး စဈပေးလိုကျတဲ့အခြိနျမှာ Antibody ထှကျလာပွီဆိုရငျ - ဒါဆိုရငျ ရောဂါပိုး ရှိမရှိတော့ မသိဘူး။ ဒါပမေဲ့ သူ့မှာ ကိုယျခံအား ရှိနတေယျဆိုတာတော့ သိရတယျ။ အဲဒီဓါတျကို ပွောတာပေါ့။ အခုက အမရေိကမှာလညျး ဒီဓါတျက စပွီးတော အမြားကွီးမပေါျလာသေးဘူး။ ဒါပမေဲ့ ကုမ်ပဏီတှေ တဈခုပွီးတဈခုက FDA ခှင့ျပွုခကြျကတော့ ရနပွေီ။ ဒါပမေဲ့ ဈေးကှကျထဲကိုတော့ ဖွညျးဖွညျးခငြျးနဲ့ အခုမှ ရောကျရှိလာခါစပဲ ရှိနသေေးတယျ။ လုံးဝမကယြျပွန့ျသေးဘူး။

မေ ။ ။ ဒါပမေဲ့ ဒီဥစ်စာက အဲဒီလိုမြိုး စဈတဲ့ Serology Test က မွနျတယျပေါ့။ သဘောက။

ဖွေ ။ ။ အဲဒါက ဟုတျတယျ။ လှယျလညျး လှယျတယျ။ ဒါက သှေးဖောကျရတာ။ Antibody က သှေးထဲမှာပဲ လှည့ျနတောဆိုတော့ သှေးဖောကျပွီးတော့ စဈတာ။ အကယျ၍ ဓါတျခှဲခနျးတှေ ဘယျလောကျကွီးသလဲပေါျ မူတညျတယျ။ ဓါတျခှဲခနျးကွီးရငျကွီးသလို သူတို့ ဒီမှာ sample နမူနာတှေ အမြားကွီးရတယျဆိုရငျ သူတို့က စကျတှနေဲ့ တငျလိုကျတယျဆိုရငျတော့ ခကြျခငြျးပဲ အဖွထှေကျလာတယျ။ မွနျတယျ။ ဗိုငျးရပျဈ ရှိမရှိကို လုံးဝစဈတာထကျစာလို့ရှိရငျ nucleic acid ကို RT PCR ကို သုံးပွီးတော့ စဈတဲ့နညျးထကျစာရငျ Serology Test ကတော့ လုံးဝမွနျတယျ။ ဒါက စကျနဲ့ စဈရငျစဈ၊ မစဈလို့ရှိရငျ သူကို Kit လို့လညျးခေါျတဲ့ Serology Kit နဲ့ သှေးတဈစကျကို ထည့ျလိုကျတယျဆိုရငျ သူက သူ့ Kit ထဲမှာ အကုနျလုံးလုပျထားပွီးသား - ဗိုငျးရပျဈပိုးလေးကို ထည့ျထားတယျဆိုရငျ ဒီဗိုငျးရပျဈပိုးနဲ့ တိုကျဆိုငျတဲ့ Antibody ရှိတယျဆိုရငျ လိုငျးကလေးပေါျလာတယျ။ အဲဒီလို Kit တှသေုံးပွီး စမျးသပျတာလညျး ရှိပါတယျ။

မေ ။ ။ ဆိုတော့ ဒါက ဒုတိယနညျးပေါ့။ တတိယနညျးကတော့ ဓါတျမှနျရိုကျတဲ့နညျး။ computed tomography (CT or CAT) scan လုပျတဲ့နညျး။ အဲဒါကိုလညျး နညျးနညျးပွောပွပေးပါ။

ဖွေ ။ ။ ဓါတျမှနျရိုကျတဲ့အပိုငျးကွတော့ ဒါကတော့ Clinical Imaging အပိုငျး ဖွဈသှားတယျ။ ဒါက Clinical တှကေ X-ray နဲ့ Respiratory အဆုပျ Technologist, X-ray Technologist တို့က ရိုကျကွတယျဆိုတော့ Literature and reports တှမှော ဖတျရတာကတော့ Viral pneumonia ဖြားတယျဆိုလို့ရှိရငျ ကိုဗဈကွောင့ျ ဖြားတယျဆိုလို့ရှိရငျ Chest X-ray မှာတယျ။ CT မှာတယျ။ လုံးဝသိသိသာသာ လက်ခဏာကို ကွည့ျကွတယျ။ ဒါပမေဲ့ တဈခုရှိတာက Viral pneumonia ကိုဗဈကလညျး ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈအုပျစုထဲမှာပါတဲ့ ဗိုငျးရပျဈ ဖွဈတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ တခြို့လက်ခဏာတှကေ X-ray ရိုကျပမေယ့ျ တခြို့ကွတော့ လက်ခဏာတှကေ တူနမေယျ။ ဒီဗိုငျးရပျဈကွောင့ျလဲ ဖွဈနိုငျတယျ။ ဟိုဗိုငျးရပျဈကွောင့ျလဲ ဖွဈနိုငျတယျ။ အဲဒီလိုပုံစံမြိုး ဖွဈနတောကွောင့ျ - ဒီနညျးက အတိအကကြွီး လုံးဝပွောလို့မရဘူး။ ဒါပမေဲ့ X-ray ပေါျကို ကွည့ျပွီးတော့ ဒီဟာကတော့ Viral pneumonia ဖွဈနတေဲ့ပုံရတယျ။ ဒါဆိုရငျ ပိုပွီးတိကရြအောငျဆိုပွီးတော့ microbiology laboratory - အဏုဇီဝဗဒေ ဓါတျခှဲခနျးတှကေို နမူနာပို့ပွီးတော့ RT-PCR နညျးကို သုံးပွီးတော့ဖွဈဖွဈ မြားသောအားဖွင့ျ အဲဒီလိုမြိုး လူနာတှကေို X-ray ရိုကျတဲ့အဆင့ျရောကျပွီဆိုပွီးတော့ မြားသောအားဖွင့ျ RT-PCR နညျး - ဗိုငျးရပျဈကို nucleic acid ကို ရှာတဲ့နညျး - အဲဒီစမျးသပျတဲ့နညျးကို သုံးပွီးတော့ ပိုကွတာမြားတယျ။ ဒါက Confirmation လို့ခေါျတယျ။ ပထမက လူနာက ဆေးရုံလာမယျ။ ခြောငျးဆိုးတယျဆိုရငျ X-ray ရိုကျမယျ။ ပေါျလာတယျဆိုရငျ သခြောအောငျဆိုပွီး RT-RCR နညျးနဲ့ ထပျစဈမယျဆိုပွီး တဆင့ျပွီးတဆင့ျ၊ တလှှာပွီးတလှှာ အဖွထေုတျတာပါ။

မေ ။ ။ ကိုဗဈ-၁၉ ရှိမရှိ ကိုယ့ျကိုယျကို သံသယဖွဈနလေို့ Test လုပျခငြျတယျဆိုလို့ရှိရငျ ဘယျလို စလုပျရမလဲ။ ဘယျကိုသှားရမလဲ။ ဘာတှလေုပျရမလဲ။ အဲဒါလေးနညျးနညျး ပွောပွပေးပါ။

ဖွေ ။ ။ တဈခုရှိတာကတော့ အမရေိကမှာတော့ ကိုယျနတေဲ့ ပွညျနယျပေါျမှာ မူတညျတယျ။ အကယျ၍ Texas လိုမြိုး ဒီမှာကွတော့ Clinic ဆေးခနျးတှကေ ကိုဗဈစဈဆေးမှုနရော Covid Test Site ဆိုပွီးတော့ အဲဒီမှာ စမျးတာတော့ မဟုတျဘူး၊ အဲဒီမှာ နမူနာယူတယျ။ ယူပွီးတော့ အကယျ၍ နမေကောငျးဘူး၊ ကိုဗဈ ဖွဈခငြျလား မသိဘူးဆိုရငျ ကိုယ့ျကိုယျကိုလညျး ကာကှယျတဲ့အနနေဲ့ သူမြားကိုလညျး ကာကှယျတဲ့အနနေဲ့ ပထမအဆင့ျက ကာကှယျဖို့ Protection က အဓိက - Mask တပျတာတှေ ဘာတှေ အကုနျလုံး လုပျပွီးတော့ ကိုယ့ျမှာ သှားနိုငျလာနိုငျတယျ အခွအေနရှေိတယျဆိုရငျတော့ အဲဒီလို အကာအကှယျလုပျပွီးတော့ Testing Site တှကေို သှားလို့ရတယျ။ ဒါပမေဲ့ Testing Site တှကေို မသှားခငျမှာ ဒီမှာက ကွိုပွီးတော့ ဖုနျးခေါျရတယျ။ ကိုယ့ျရဲ့ ဆရာဝနျကိုပဲဖွဈဖွဈ၊ ဒါမှမဟုတျရငျ Testing Clinic တှရေဲ့ ဖုနျးနံပတျတှကေို ကွိုဖုနျးခေါျပွီးတော့ သူတို့ဆီက ရကျခြိနျးယူပွီးတော့ သှားပွီးတော့ နမူနာကို သှားပေးရတာပေါ့။ အဲဒီမှာ နမူနာယူမယ့ျ Train လုပျထားတဲ့လူတှေ ရှိတယျ။ အဲဒီက နမူနာတှေ ယူပွီးတာနဲ့ သူတို့ကလဲ ညှှနျကွားပါလိမ့ျမယျ။ ဘယျလိုမြိုး အိမျပွနျရငျ ဘယျလိုနေ၊ ဘာညာဆိုပွီးတော့ - ကိုယ့ျမှာ သှားလာနိုငျတဲ့ အခွအေနမြေိုး ရှိတယျဆိုရငျ သူတို့ကိတော့ မြားသောအားဖွင့ျ နမူနာယူပွီးရငျ အိမျကိုပွနျလှှတျတယျ။ ဒါပမေဲ့ Guideline နဲ့ ပေးထားတာပေါ့ အိမျပွနျရငျ ရမြေားမြား fluid replacement လုပျ၊ အဲဒီလိုမြိုး quarantine လုပျရမယ့ျ လမျးညှှနျမှုတှကေို - အိမျထဲကနေ အိမျပွငျကို နှဈပတျသုံးပတျ မထှကျဖို့။ ကွားထဲမှာ Test result ရလဒျကို ရယူဖို့။

အဲဒီ Testing site ကနေ ယူထားတဲ့ နမူနာကို ဆေးရုံတှကေို ပို့တယျ။ ဓါတျခှဲခနျးတှကေို ပို့တယျ။ ဥပမာ သမီးတို့ ဆေးရုံနဲ့ ခြိတျထားတဲ့ Testing site ဆိုရငျ အဲဒီနမူနာတှေ သမီးတို့ဆီ ရောကျလာမယျ။

မေ ။ ။ အခု ကိုဗဈရောဂါ တကမ်ဘာလုံးမှာ ပြံ့နံှ့နတေယျ။ မွနျမာလူထုကို ဘယျလို အကွံပေးခငြျလဲ။

ဖွေ ။ ။ ပွောရမယျဆိုရငျတော့ ဓါတျခှဲခနျးဆရာဝနျ ဖွဈတဲ့အတှကျကွောင့ျ ဆေးကုသတဲ့ ဆရာဝနျမဟုတျတဲ့ အတှကျကွောင့ျမို့ အကွံပေးတဲ့ကိစ်စကွတော့ Healthcare Professional အနနေဲ့ ကိုဗဈ-၁၉ ရောဂါရှိတယျလို့ သံသယရှိသူ။ ဖွဈနသေူတှဆေိုရငျ သှားနိုငျလာနိုငျသေးတယျဆိုရငျ လှုပျလှုပျရှားရှား နနေိုငျသေးတယျ ဆိုလို့ရှိရငျတော့ ကိုယ့ျဟာကိုယျတော့ အိမျမှာ quarantine လုပျနေ၊ အတတျနိုငျဆုံး အပွငျမထှကျတာကောငျးတယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ကိုယျကနေ သူမြားတှဆေီ မကူးဆကျစခေငြျဘူး၊ ကိုယ့ျအခွအေနကေိုလညျး ပိုပွီးတော့ မဆိုးစခေငြျဘူးဆိုရငျတော့ quarantine လုပျနတောက နှဈပတျတငျမကဘူး၊ နှဈပတျသုံးပတျ quarantine လုပျနတောကတော့ အကောငျးဆုံးပေါ့။ ဒါပမေဲ့ ဒါကလဲ ကိုယ့ျအခွအေနပေေါျမှာ မူတညျမယျ။ အကယျ၍ အသကျရှုဘယျလောကျ ဖောကျလာသလဲ။ နတောထိုငျတာ အဆငျမပွတေော့ဘူးဆိုရငျ ဆေးရုံတကျရမယ့ျ အခွအေနဆေိုရငျတော့ ဆေးရုံကို မတကျမဖွဈ တကျရမယျဆိုရငျတော့ ဆေးရုံတကျကုသတာ ကောငျးတယျ။

ကိုယျကိုယျတိုငျ မသှားနိုငျတော့ရငျ ဆေးရုံကားခေါျတာဖွဈဖွဈ အဲဒါမြိုးတှေ လုပျရမယျ။ အကယျ၍ ကိုယျကိုယျတိုငျ နနေိုငျသေးတယျဆိုရငျတော့ မြားသောအားဖွင့ျက fluid replacement ရမြေားမြားသောကျ၊ အဟာရဓါတျမြားပါတာကို သောကျစားရငျ ကောငျးပါတယျ။ ကိုဗဈ-၁၉ က တကယျကို ပေါ့ပေါ့ဆဆ ရောဂါမဟုတျဘူး၊ တကမ်ဘာလုံး WHO က ထုတျထားတဲ့ ကပျရောဂါ Pandemic ဖွဈတာမို့ တနိုငျငံတညျးဖွဈတဲ့ ရောဂါလညျး မဟုတျဘူး။ နိုငျငံတိုငျး နိုငျငံတိုငျး ဖွဈနတော။ ဒတောတှလေညျး ရှိနတေယျ။ လူကွီးလူငယျ မွနျမာပွညျမှာ ကိုယ့ျမွနျမာပွညျမိသားစုတှေ အကုနျလုံး လေးလေးနကျနကျထားဖို့ တိုကျတှနျးတယျ။ လူကွီးလူငယျ ကနြျးမာသညျဖွဈစေ၊ ရောဂါရှိသူဖွဈစေ၊ WHO က ခမြှတျထားတဲ့ နညျးလမျးတှေ၊ ကနြျးမာရေးဌာနက ခထြားတဲ့ လမျးညှှနျမှုတှကေို လေးလေးနကျနကျ နားထောငျပွီးတော့ လိုကျနာပွီးတော့ Social Distancing ခပျခှါခှါနတောတှေ။ အိမျမှာ တတျနိုငျဆုံး အပွငျမထှကျဘဲနဲ့ Isolation quarantine နဖေို့ လေးလေးနကျနကျထားဖို့ကို တိုကျတှနျးပါတယျ။ ဒီဟာက တကယ့ျကို ပေါ့ပေါ့ဆဆ ရောဂါ မဟုတျပါဘူး။