အောက်တိုဘာလ ၁ ရက်နေ့ တရုတ်ပြည်သူ့ သမ္မတနိုင်ငံ ထူထောင်ခြင်း အနှစ် ၇၀ မြောက် အခမ်းအနားမှာ တရုတ်သမ္မတ ရှီဂျင်ပင်းက ဟောင်ကောင် မကာအိုတို့ရဲ့ တစ်နိုင်ငံ စနစ် ၂ မျိုးပုံစံကို ဆက်လက် ကျင့်သုံးမှာ ဖြစ်ပြီး ထိုင်ဝမ် ပါဝင်တဲ့ တရုတ်နိုင်ငံ တစ်စည်းတစ်လုံးဖြစ်ဖို့ တိုက်ပွဲဝင်သွားမယ်လို့ မိန့်ခွန်းမှာ ထည့်သွင်းပြောကြားသွားခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီနေ့ တစ်နေ့တည်းမှာပဲ ဟောင်ကောင်က ဆန္ဒပြသူတွေကလည်း ဟောင်ကောင်အပေါ် အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ ပို တင်းကျပ်လာတဲ့ တရုတ်ပြည်မကြီးအပေါ် ဆက်လက် အာခံ ဆန္ဒပြနေ ပြီး ပိုမို လွတ်လပ်ခွင့်တွေ တောင်းဆိုနေခဲ့ပါတယ်။
VoA သတင်းထောက် Brian Padden သတင်းပေးပို့ထားတာကို အခြေခံပြီး ကိုရဲမင်းထွန်း က တင်ပြပေးပါမယ်။
တရုတ်ပြည်သူ့ သမ္မတနိုင်ငံ ထူထောင်ခြင်း နှစ်ပတ်လည် အခမ်းအနားမှာ တရုတ်ပြည်သူ့တပ်မတော် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁ သောင်းခွဲ အင်အားပြတာ၊ စစ်လေယာဉ်တွေ ဖြတ်ကျော် ပျံသန်းတာ၊ အရပ်သားတွေက တောက်ပတဲ့ အဝတ်အစားတွေဝတ်ပြီး ချီတက်ဖျော်ဖြေတာတွေ ပါဝင်ခဲ့ ပါတယ်။ ဒီအခမ်းအနားမှာ မော်စီတုန်း ဝတ်ဆင်လေ့ရှိတဲ့အကျီၤကို ဝတ်ပြီး တရုတ် သမ္မတ ရှီဂျင်ပင်းက တပ်သားတွေရှေ့မှောက် ဗိုလ်ရှုခံပြီးတဲ့နောက်မှာ မိန့်ခွန်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
"ဘယ်သူကမှ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ အဆင့်အတန်းကို ပျက်ပြားအောင်လုပ်လို့ မရသလို တရုတ်ပြည်သူတွေနဲ့ နိုင်ငံတော်ကြီး ရှေ့ကို တက်လှမ်းနေတာကိုလည်း ဘယ်သူကမှ ရပ်တံ့မပစ်နိုင်ပါဘူး။”
ဒါ့အပြင် တရုတ်နိုင်ငံ တစ်စည်းတစ်လုံးတည်း ဖြစ်ရေးကိုလည်း သမ္မတ ရှီဂျင်းပင်းက အခုလို ဆက်ပြောပါတယ်။
“ဟောင်ကောင်မှာ ရေရှည်တည်မြဲတဲ့ တည်ငြိမ်မှုနဲ့ ကြီးပွားချမ်းသာမှုတွေကို တရုတ်ပြည်မကြီးအနေနဲ့ ထိန်းသိမ်းသွားရမှာဖြစ်တယ်။ ထိုင်ဝင်အပါအဝင် တရုတ်တစ်ပြည်လုံး ပြန်လည် ပေါင်းစည်းရေး ကြိုးပမ်းသွားရမယ်။”
တရုတ်ပြည်မကြီးမှာ ကွန်မြူနစ်ပါတီ အုပ်ချုပ်မှု အနှစ် ၇၀ ပြည့်မြောက်တဲ့ အခမ်းအနား ကျင်းပနေစဉ် တရုတ်နိုင်ငံ တစည်းတစ်လုံး တည်းဖြစ်ရေး သမ္မတ ရှီက ပြောကြားနေတဲ့ တစ်ရက်တည်းမှာပဲ ဟောင်ကောင်မှာ ဆန္ဒပြသူတွေကတော့ သူတို့အပေါ် ဗဟိုအစိုးရက တင်းတင်းကျပ်ကျပ် အုပ်ချုပ်ဖို့ ကြိုးစားနေတယ်ဆိုတဲ့အမြင်နဲ့ ဆန္ဒပြပွဲတွေကို ပိတ်ပင် ထားတဲ့ကြားက ဆက်လက် ပြုလုပ်ခဲ့ပါတယ်။
ဆန္ဒပြသူတွေထဲက တစ်ယောက်ဖြစ်တဲ့ ဟောင်ကောင် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ ခေါင်းဆောင်ဟောင်း Albert Ho က လွတ်လပ်ခွင့်ကို ထိန်းသိမ်းလိုတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
"လူ့ဂုဏ်သိက္ခာကို ထိန်းသိမ်းဖို့နဲ့ ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို အားပေးဖို့အတွက် လွတ်လပ်မှုကို ကျွန်တော်တို့တစ်တွေ တန်ဖိုးထားပါတယ်။ ပြည်သူတွေနဲ့ ရဲဘော်ရဲဘက်တွေအတွက် ဝမ်းနည်းနေရပါတယ်လို့ ကျွန်တော်တို့ ပြောချင်ပါတယ်။ ဒီမိုကရေစီနဲ့ လွတ်လပ်စွာ ပြောဆိုခွင့်အတွက် တောင်းဆိုမှုကို ကျွန်တော်တို့ ဆန္ဒပြင်းပြင်းနဲ့ ဖော်ထုတ်ပြသရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအတွက် ကျွန်တော်တို့ တာဝန်ယူဖို့ အသင့်ပြင်ထားပါတယ်။ ဟောင်ကောင် ပြည်သူတွေကလည်း ထောက်ခံမယ်လို့ ထင်ပါတယ်”
ဟောင်ကောင် တာဝန်ရှိသူတွေက တရုတ်အမျိုးသားနေ့ အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် တရုတ်နိုင်ငံ အလံကို လွှင့်ထူတဲ့ အခမ်းအနားကို ကျင်းပခဲ့ ပေမဲ့ မကြာခင်မှာပဲ အဆောက်အအုံ အတွင်းကို ပြောင်းရွှေ့ လွှင့်ထူခဲ့ရပါတယ်။ မီးရှူးမီးပန်း ပစ်လွှတ်မယ့် အစီအစဉ်ကိုလည်း ဖျက်သိမ်းလိုက်ပါတယ်။
ဟောင်ကောင်က တက်ကြွ လှုပ်ရှားသူတွေဟာ အနှောက်အယှက်ပေးတဲ့ နည်းလမ်းတွေကို ပိုမို ကျင့်သုံးလာရာမှာ လောင်စာဗုံး အသုံးပြုတဲ့ သတင်းတွေလည်း ထွက်ပေါ်ခဲ့ပါတယ်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ ရဲတပ်ဖွဲ့တွေကလည်း မျက်ရည်ယိုဗုံးတွေ၊ မီးသတ်ပိုက်တွေ အသုံးပြုပြီး ဆန္ဒပြပွဲတွေကို ဖြိုခွင်းပါတယ်။ အင်္ဂါနေ့မှာတော့ ရဲတပ်ဖွဲ့ ပစ်ခတ်လို့ ဆန္ဒပြလူငယ်တစ်ဦး ဆေးရုံရောက်ပြီး စိုးရိမ်ရတဲ့ အခြေအနေမှာ ရှိနေပါတယ်။
လက်ရှိ နှစ်ဖက်အကြား အခြေအနေတင်းမာမှုအပေါ် ဝါရှင်တန် အခြေစိုက် Brookings Institute က Richard Bush က သူ့ရဲ့ အမြင်ကို ပြောပြပါတယ်။
“ဟောင်ကောင်က ဒီမိုကရေစီ လိုလားသူတွေက သူတို့မှာ ရွေးစရာမရှိဘူး ပြန်တိုက်ရုံပဲ ရှိတယ်လို့ ပြောမယ်။ တရုတ်က သဘောထား တင်းမာသူတွေကလည်း ကြည့် ဟောင်ကောင်မှာ အကြမ်းဖက်သူတွေကြောင့် ထိန်းချုပ်လို့ မရတော့ဘူး။ ရွေးစရာလမ်းမရှိဘူး။ သွားပြီး နှိမ်နင်းရဖို့ပဲ ရှိမယ်လို့ ပြောကြမယ်လေ။”
အခုလို တရုတ် ပြည်မကြီးက အာဏာကို တင်းကျပ်ဖို့ ကြိုးစားလာတဲ့အခြေအနေနဲ့ ဟောင်ကောင်က အာခံ ဆန္ဒပြမှုတွေအခြေအနေ လိပ်ခဲတည်းလည်း ဖြစ်နေစဉ်မှာပဲ ဆန္ဒပြသူတွေနဲ့ လုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့တွေအကြား အကြမ်းဖက် တုံ့ပြန်နေတာကြောင့် အခြေအနေ ပိုမို တင်းမာလာမှာ ဖြစ်သလို အပြုသဘောဆောင်တဲ့ လိုက်လျောမှုတွေ ရရှိဖို့အရေးလည်း ဝေးကွာသွားနိုင်ကြောင်းပါ။
......................
{Unicode}
တရုတျသမ်မတနိုငျငံ ၇၀ ပွည့ျ နှင့ျ ဟောငျကောငျဆန်ဒပွပှဲ
အောကျတိုဘာလ ၁ ရကျနေ့ တရုတျပွညျသူ့ သမ်မတနိုငျငံ ထူထောငျခွငျး အနှဈ ၇၀ မွောကျ အခမျးအနားမှာ တရုတျသမ်မတ ရှီဂငြျပငျးက ဟောငျကောငျ မကာအိုတို့ရဲ့ တဈနိုငျငံ စနဈ ၂ မြိုးပုံစံကို ဆကျလကျ ကငြ့ျသုံးမှာ ဖွဈပွီး ထိုငျဝမျ ပါဝငျတဲ့ တရုတျနိုငျငံ တဈစညျးတဈလုံးဖွဈဖို့ တိုကျပှဲဝငျသှားမယျလို့ မိန့ျခှနျးမှာ ထည့ျသှငျးပွောကွားသှားခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီနေ့ တဈနေ့တညျးမှာပဲ ဟောငျကောငျက ဆန်ဒပွသူတှကေလညျး ဟောငျကောငျအပေါျ အုပျခြုပျရေးအာဏာ ပို တငျးကပြျလာတဲ့ တရုတျပွညျမကွီးအပေါျ ဆကျလကျ အာခံ ဆန်ဒပွနေ ပွီး ပိုမို လှတျလပျခှင့ျတှေ တောငျးဆိုနခေဲ့ပါတယျ။ VoA သတငျးထောကျ Brian Padden သတငျးပေးပို့ထားတာကို အခွခေံပွီး ကိုရဲမငျးထှနျး က တငျပွပေးပါမယျ။
တရုတျပွညျသူ့ သမ်မတနိုငျငံ ထူထောငျခွငျး နှဈပတျလညျ အခမျးအနားမှာ တရုတျပွညျသူ့တပျမတောျ တပျဖှဲ့ဝငျ ၁ သောငျးခှဲ အငျအားပွတာ၊ စဈလယောဉျတှေ ဖွတျကြောျ ပြံသနျးတာ၊ အရပျသားတှကေ တောကျပတဲ့ အဝတျအစားတှဝေတျပွီး ခြီတကျဖြောျဖွတောတှေ ပါဝငျခဲ့ ပါတယျ။ ဒီအခမျးအနားမှာ မောျစီတုနျး ဝတျဆငျလေ့ရှိတဲ့အကြီၤကို ဝတျပွီး တရုတျ သမ်မတ ရှီဂငြျပငျးက တပျသားတှရှေေ့မှောကျ ဗိုလျရှုခံပွီးတဲ့နောကျမှာ မိန့ျခှနျး ပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
"ဘယျသူကမှ တရုတျနိုငျငံရဲ့ အဆင့ျအတနျးကို ပကြျပွားအောငျလုပျလို့ မရသလို တရုတျပွညျသူတှနေဲ့ နိုငျငံတောျကွီး ရှေ့ကို တကျလှမျးနတောကိုလညျး ဘယျသူကမှ ရပျတံ့မပဈနိုငျပါဘူး။”
ဒါ့အပွငျ တရုတျနိုငျငံ တဈစညျးတဈလုံးတညျး ဖွဈရေးကိုလညျး သမ်မတ ရှီဂငြျးပငျးက အခုလို ဆကျပွောပါတယျ။
“ဟောငျကောငျမှာ ရရှေညျတညျမွဲတဲ့ တညျငွိမျမှုနဲ့ ကွီးပှားခမြျးသာမှုတှကေို တရုတျပွညျမကွီးအနနေဲ့ ထိနျးသိမျးသှားရမှာဖွဈတယျ။ ထိုငျဝငျအပါအဝငျ တရုတျတဈပွညျလုံး ပွနျလညျ ပေါငျးစညျးရေး ကွိုးပမျးသှားရမယျ။”
တရုတျပွညျမကွီးမှာ ကှနျမွူနဈပါတီ အုပျခြုပျမှု အနှဈ ၇၀ ပွည့ျမွောကျတဲ့ အခမျးအနား ကငြျးပနစေဉျ တရုတျနိုငျငံ တစညျးတဈလုံး တညျးဖွဈရေး သမ်မတ ရှီက ပွောကွားနတေဲ့ တဈရကျတညျးမှာပဲ ဟောငျကောငျမှာ ဆန်ဒပွသူတှကေတော့ သူတို့အပေါျ ဗဟိုအစိုးရက တငျးတငျးကပြျကပြျ အုပျခြုပျဖို့ ကွိုးစားနတေယျဆိုတဲ့အမွငျနဲ့ ဆန်ဒပွပှဲတှကေို ပိတျပငျ ထားတဲ့ကွားက ဆကျလကျ ပွုလုပျခဲ့ပါတယျ။
ဆန်ဒပွသူတှထေဲက တဈယောကျဖွဈတဲ့ ဟောငျကောငျ ဒီမိုကရကျတဈပါတီ ခေါငျးဆောငျဟောငျး Albert Ho က လှတျလပျခှင့ျကို ထိနျးသိမျးလိုတယျလို့ ပွောပါတယျ။
"လူ့ဂုဏျသိက်ခာကို ထိနျးသိမျးဖို့နဲ့ ဒီမိုကရစေီစနဈကို အားပေးဖို့အတှကျ လှတျလပျမှုကို ကြှနျတောျတို့တဈတှေ တနျဖိုးထားပါတယျ။ ပွညျသူတှနေဲ့ ရဲဘောျရဲဘကျတှအေတှကျ ဝမျးနညျးနရေပါတယျလို့ ကြှနျတောျတို့ ပွောခငြျပါတယျ။ ဒီမိုကရစေီနဲ့ လှတျလပျစှာ ပွောဆိုခှင့ျအတှကျ တောငျးဆိုမှုကို ကြှနျတောျတို့ ဆန်ဒပွငျးပွငျးနဲ့ ဖောျထုတျပွသရမှာဖွဈပါတယျ။ ဒီအတှကျ ကြှနျတောျတို့ တာဝနျယူဖို့ အသင့ျပွငျထားပါတယျ။ ဟောငျကောငျ ပွညျသူတှကေလညျး ထောကျခံမယျလို့ ထငျပါတယျ”
ဟောငျကောငျ တာဝနျရှိသူတှကေ တရုတျအမြိုးသားနေ့ အထိမျးအမှတျအဖွဈ တရုတျနိုငျငံ အလံကို လှှင့ျထူတဲ့ အခမျးအနားကို ကငြျးပခဲ့ ပမေဲ့ မကွာခငျမှာပဲ အဆောကျအအုံ အတှငျးကို ပွောငျးရှှေ့ လှှင့ျထူခဲ့ရပါတယျ။ မီးရှူးမီးပနျး ပဈလှှတျမယ့ျ အစီအစဉျကိုလညျး ဖကြျသိမျးလိုကျပါတယျ။
ဟောငျကောငျက တကျကွှ လှုပျရှားသူတှဟော အနှောကျအယှကျပေးတဲ့ နညျးလမျးတှကေို ပိုမို ကငြ့ျသုံးလာရာမှာ လောငျစာဗုံး အသုံးပွုတဲ့ သတငျးတှလေညျး ထှကျပေါျခဲ့ပါတယျ။ တဈခြိနျတညျးမှာပဲ ရဲတပျဖှဲ့တှကေလညျး မကြျရညျယိုဗုံးတှေ၊ မီးသတျပိုကျတှေ အသုံးပွုပွီး ဆန်ဒပွပှဲတှကေို ဖွိုခှငျးပါတယျ။ အငျ်ဂါနေ့မှာတော့ ရဲတပျဖှဲ့ ပဈခတျလို့ ဆန်ဒပွလူငယျတဈဦး ဆေးရုံရောကျပွီး စိုးရိမျရတဲ့ အခွအေနမှော ရှိနပေါတယျ။
လကျရှိ နှဈဖကျအကွား အခွအေနတေငျးမာမှုအပေါျ ဝါရှငျတနျ အခွစေိုကျ Brookings Institute က Richard Bush က သူ့ရဲ့ အမွငျကို ပွောပွပါတယျ။
“ဟောငျကောငျက ဒီမိုကရစေီ လိုလားသူတှကေ သူတို့မှာ ရှေးစရာမရှိဘူး ပွနျတိုကျရုံပဲ ရှိတယျလို့ ပွောမယျ။ တရုတျက သဘောထား တငျးမာသူတှကေလညျး ကွည့ျ ဟောငျကောငျမှာ အကွမျးဖကျသူတှကွေောင့ျ ထိနျးခြုပျလို့ မရတော့ဘူး။ ရှေးစရာလမျးမရှိဘူး။ သှားပွီး နှိမျနငျးရဖို့ပဲ ရှိမယျလို့ ပွောကွမယျလေ။”
အခုလို တရုတျ ပွညျမကွီးက အာဏာကို တငျးကပြျဖို့ ကွိုးစားလာတဲ့အခွအေနနေဲ့ ဟောငျကောငျက အာခံ ဆန်ဒပွမှုတှအေခွအေနေ လိပျခဲတညျးလညျး ဖွဈနစေဉျမှာပဲ ဆန်ဒပွသူတှနေဲ့ လုံခွုံရေး တပျဖှဲ့တှအေကွား အကွမျးဖကျ တုံ့ပွနျနတောကွောင့ျ အခွအေနေ ပိုမို တငျးမာလာမှာ ဖွဈသလို အပွုသဘောဆောငျတဲ့ လိုကျလြောမှုတှေ ရရှိဖို့အရေးလညျး ဝေးကှာသှားနိုငျကွောငျးပါ။
