မြန်မာ့ကျွန်းသစ်ကို ပြည်တွင်းပြည်ပ စိတ်ဝင်စားကြတာ နှစ် (၃၀၀) လောက် ရှိပါပြီ။ ကျွန်းသစ်ကို ကုန်းဘောင်မင်းဆက် တည်ထောင်တဲ့ အလောင်းမင်းတရားက ၁၇၅၂ ခုနှစ်မှာ ဘုရင်ပိုင်သစ်တောအဖြစ် ကြေညာပါတယ်။ ဘုရင့်ခွင့်ပြုချက်မရဘဲ ခုတ်လဲှသုံးစွဲခြင်း မပြုရလို့ တားမြစ်ပါတယ်။ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ ကျွန်းသစ်ကိုထုတ်ယူရင် သစ်ခိုးမှု ဖြစ်သွားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အစိုးရပိုင် ကျွန်းသစ်ကို ဒီကနေ့အထိ ကလိမ်ဉာဏ်သုံးပြီး နည်းမျိုးစုံနဲ့ ခိုးထုတ်နေပုံကို လန်ဒန်အခြေစိုက် EIA (ခေါ်) ပတ်ဝန်းကျင်စုံစမ်းရေးအေဂျင်စီက မကြာမီက ထုတ်ပြန်တယ် State of Corruption ဆိုတဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
ကျွန်းသစ်ဟာ မှိုမတတ်၊ ခြမစား၊ ဆွေးမြေ့ခြင်းမရှိ၊ ကျုံ့ခြင်းကြွခြင်းမရှိ၊ အထူးကြံ့ခိုင်တောင့်တင်းပြီး ရာသီဥတုဒဏ်ကို ခံနိုင်လို့ ရှေးခေတ်သင်္ဘောဆောက်လုပ်ရာမှာ အလွန်အသုံးဝင်ပါတယ်။ အခုခေတ်မှာလည်း ကျွန်းသစ်ကို သင်္ဘောကုန်းပတ်အဖြစ် သုံးနေဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ကျွန်းသစ်ထွက်လို့ မြန်မာပြည်ကို အင်္ဂလိပ်က စိတ်ဝင်စားလာတာပါ။ အထက်မြန်မာပြည်က ကျွန်းသစ်ကို အင်္ဂလိပ်ကုန်သည်တွေက နည်းမျိုးစုံနဲ့ ခိုးထုတ်ပါတယ်။ မြန်မာပြည်ကို သိမ်းပိုက်ရခြင်းအကြောင်းရင်းထဲမှာ ကျွန်းသစ်မှန်မှန်ရလိုတာလည်း ပါဝင်ပါတယ်။ ကျွန်းသစ်အမြဲတမ်း ထွက်နိုင်အောင် အင်္ဂလိပ်က သိပ္ပံနည်းနဲ့ စီစဉ်ပါတယ်။
သင်္ဘောဆောက်ရာမှာ အင်္ဂလိပ်သုံးတဲ့ ဝက်သစ်ချသားဟာ ကျွန်းသစ်လောက် ရေရှည်မခံပါဘူး။ ကျွန်းပင်ကို ဘုရင်ပိုင်အဖြစ် သတ်မှတ်သလို၊ အင်္ဂလိပ်ကလည်း အစိုးရပိုင်အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ သစ်တောက ကျယ်ဝန်းပြီး အမှုထမ်းနည်းတာမို့ သစ်ခိုးထုတ်မှုတွေ ရှိပါတယ်။ အင်္ဂလိပ်သစ်တောဌာနက မြန်မာကို ကန်ထရိုက်ပေးပြီး ကျွန်းသစ်ထုတ်ခိုင်းပါတယ်။ မြန်မာကန်ထရိုက်ယူ ထုတ်ယူတဲ့သစ်ကို သစ်တောဌာနက ဥရောကသစ်ကုန်သည်တွေကို လေလံစနစ်ဖြင့် ပြန်ရောင်းပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကန်ထရိုက်တွေဟာ ကျွန်းသစ်အကောင်းစားကို အပြင်မှာရောင်းစားပြီး သစ်တောဌာနကို အညံ့စားသွင်းတာမျိုးတွေ မကြာခဏ ကြုံတွေ့ရပါတယ်။ အခုခေတ်အထိ ဒီနည်းကိုသုံးပြီး သစ်ကုန်သည်တွေက အစိုးရကို ညားစားနေတုန်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဥရောပသစ်ကုန်သည်ကို ကျွန်းသစ်ပါမစ် ချပေးတော့လည်း သစ်ခိုးထုတ်မှုတွေဟာ ရပ်ဆိုင်းမသွားဘဲ တိုးပွားလာတာသာ တွေ့ရပါတယ်။
အင်္ဂလိပ်ကိုလိုနီအစိုးရစနစ်မှာ မြန်မာအချို့နေရာရလာတော့ အလွဲသုံးစွဲမှုများပြားလာပါတယ်။ ၁၉၃၉ မှာ သစ်တောဝန်ကြီးလုပ်တဲ့ ဦးစောဟာ သစ်တောဌာနကို စွက်ဖက်တဲ့နေရာမှာ နာမည်ကြီးပါတယ်။ သူတည်ထောင်တဲ့ မျိုးချစ်ပါတီ က ပါတီဝင်တွေကို သစ်တောဌာနမှာ ခန့်အပ်တာဟာ အခုခေတ် စစ်ဗိုလ်တွေ နေရာယူထားတဲ့ ပုံစံအတိုင်း ဖြစ်နေပါတယ်။ လာဘ်စားလို့ အလုပ်ပြုတ်သွားတဲ့ သစ်တောဝန်ထမ်းဟောင်း ဦးမောင်မောင်ဟာ ဦးစောရဲ့ အတွင်းရေးဝန် ဖြစ်လာပါတယ်။ ဂျပန်ခေတ်ရောက်လာတော့ ဥရောပကုမ္ပဏီနေရာကို ဂျပန်ကုမ္ပဏီရောက်လာပြီး ကျွန်းသစ်ကို ထင်သလို ထုတ်ယူခဲ့ပါတယ်။ လွတ်လပ်ရေးရပြီး တော်လှန်ပုန်ကန်တဲ့အခါ အစိုးရလက်လွှတ်လိုက်ရတဲ့ သစ်တောတွေ ရှိလာပါတယ်။
ဦးနုအစိုးရခေတ်မှာ ကျွန်းသစ်ကို အစိုးရက လက်ဝါးကြီးအုပ်ထားပြီး အခြားသစ်ကိုသာ မြန်မာသစ်ကုန်သညေ်တွက လုပ်ခွင့်ရပါတယ်။ KNU ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံးကလည်း သူ့နယ်မြေက ကျွန်းသစ်ကို ထုတ်ယူရောင်းချပါတယ်။ ကော်သူလေးသစ်တောဌာနဆိုတဲ့ KNU ရဲ့ စစ်ပြိုင်သစ်တောဌာနကို ဆက်ကြေးပေးပြီး ကျွန်းသစ်ထုတ်ယူသူတွေ ရှိလာပါတယ်။
ဗိုလ်နေဝင်းအစိုးရဟာ သစ်ရောင်းစားဖို့သာ စိတ်အားထက်သန်တာကြောင့် နိုင်ငံတော်သစ်လုပ်ငန်းအဖွဲ့ ကြီးထွားလာပြီး သစ်တောပြုစုပျိုထောင်ရေးကို ဦးစားပေးတဲ့ သစ်တောဌာနအရှိန်အဝါ ကျဆင်းလာပါတယ်။ ၁၉၆၂ မှာ ကျွန်းသစ်တန်ချိန် (၂) သိန်းကျော် ထုတ်ယူပြီး၊ ၁၉၈၂ မှာ (၄) သိန်းကျော် ထုတ်ယူတာကိုကြည့်ရင် ကျွန်းသစ်ကို စည်းကမ်းမရှိ အလွန်အကျွံ ထုတ်လုပ်ရောင်းချနေတာ သိသာထင်ရှားလှပါတယ်။
မဆလအစိုးရခေတ်မှာ သစ်ထုတ်အင်အားတွေဟာ မြန်မာ့သစ်လုပ်ငန်း (သို့မဟုတ်) သူ့အောက်မှာ လုပ်ကိုင်နေတဲ့ ကန်ထရိုက်အင်အားစုမှာ စုပြုံနေပါတယ်။ သစ်ထုတ်ခွင့်ရတဲ့ ငွေရှင်ကြေးရှင် ခရိုနီတွေဟာ ဒီကန်ထရိုက်အင်အားစုမှာရှိတဲ့ ဆင်၊ ကျွဲနဲ့ သစ်တိုက်ကားတွေကို အဆမတန် ဈေးကြီးပေးပြီး ငှားရမ်းကြပါတယ်။ မြန်မာ့သစ်လုပ်ငန်းလက်အောက်က ကန်ထရိုက်တွေဟာ လုပ်ခများများပေးတဲ့ ခရိုနီသစ်ကုန်သည်တွေဆီကို ရောက်သွားပါတယ်။ ဒါကြောင့် အစိုးရပိုင်သစ်လုပ်ငန်းဟာ ခရိုနီပိုင်ပုဂ္ဂလိက သစ်လုပ်ငန်းကို မပြိုင်ဆိုင်နိုင်တော့တဲ့ အခြေအနေကို ရောက်သွားပါတယ်။
၁၉၉၀ ပြည့်လွန်နှစ်တွေမှာ ကော်သူလေးသစ်တောဌာနမှာ အမှုထမ်း (၅၀၀) ရောက် ရှိပါတယ်။ နဝတစစ်အစိုးရ တက်လာတဲ့အခါ ထိုင်းဗိုလ်ချုပ်ကြီး ချာဗာလစ်ယောင်ချာယုရဲ့ ဆောင်ရွက်ချက်ကြောင့် ထိုင်းကုမ္ပဏီ (၄၇) ခု သစ်ထုတ်ခွင့် ရသွားပါတယ်။ ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်အခြေစိုက် KNU ကရင်အဖွဲ့ကိုတိုက်နေတဲ့ နဝတ စစ်ဆင်းရေးဟာ သစ်ထုတ်လုပ်ငန်းနဲ့ ဆက်စပ်နေပါတယ်။ ထိုင်းကုမ္ပဏီတွေကို သစ်ထုတ်ခွင့်ပေးတာကို KNU ဟန့်တားမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ နဝတအစိုးရက တွက်ပါတယ်။ KNU ဟာ ထိုင်းသစ်ကုမ္ပဏီတွေကိုလည်း ဆက်ကြေးကောက်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ထိုင်းကုမ္ပဏီတွေက တရားလွန် သစ်ခိုးထုတ်ကြလို့ ၁၉၉၃ နှစ်ကုန်မှာ သစ်ထုတ်ခွင့်ကို လုံးဝပိတ်ပင်လိုက်ပါတယ်။
==Unicode==
မွနျမာ့ကြှနျးသဈကို ပွညျတှငျးပွညျပ စိတျဝငျစားကွတာ နှဈ (၃၀၀) လောကျ ရှိပါပွီ။ ကြှနျးသဈကို ကုနျးဘောငျမငျးဆကျ တညျထောငျတဲ့ အလောငျးမငျးတရားက ၁၇၅၂ ခုနှဈမှာ ဘုရငျပိုငျသဈတောအဖွဈ ကွညောပါတယျ။ ဘုရင့ျခှင့ျပွုခကြျမရဘဲ ခုတျလဲှသုံးစှဲခွငျး မပွုရလို့ တားမွဈပါတယျ။ ခှင့ျပွုခကြျမရှိဘဲ ကြှနျးသဈကိုထုတျယူရငျ သဈခိုးမှု ဖွဈသှားပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အစိုးရပိုငျ ကြှနျးသဈကို ဒီကနေ့အထိ ကလိမျဉာဏျသုံးပွီး နညျးမြိုးစုံနဲ့ ခိုးထုတျနပေုံကို လနျဒနျအခွစေိုကျ EIA (ခေါျ) ပတျဝနျးကငြျစုံစမျးရေးအဂေငြျစီက မကွာမီက ထုတျပွနျတယျ State of Corruption ဆိုတဲ့ အစီရငျခံစာမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။
ကြှနျးသဈဟာ မှိုမတတျ၊ ခွမစား၊ ဆှေးမွေ့ခွငျးမရှိ၊ ကြုံ့ခွငျးကွှခွငျးမရှိ၊ အထူးကွံ့ခိုငျတောင့ျတငျးပွီး ရာသီဥတုဒဏျကို ခံနိုငျလို့ ရှေးခတျေသငျ်ဘောဆောကျလုပျရာမှာ အလှနျအသုံးဝငျပါတယျ။ အခုခတျေမှာလညျး ကြှနျးသဈကို သငျ်ဘောကုနျးပတျအဖွဈ သုံးနဆေဲ ဖွဈပါတယျ။ ကြှနျးသဈထှကျလို့ မွနျမာပွညျကို အငျ်ဂလိပျက စိတျဝငျစားလာတာပါ။ အထကျမွနျမာပွညျက ကြှနျးသဈကို အငျ်ဂလိပျကုနျသညျတှကေ နညျးမြိုးစုံနဲ့ ခိုးထုတျပါတယျ။ မွနျမာပွညျကို သိမျးပိုကျရခွငျးအကွောငျးရငျးထဲမှာ ကြှနျးသဈမှနျမှနျရလိုတာလညျး ပါဝငျပါတယျ။ ကြှနျးသဈအမွဲတမျး ထှကျနိုငျအောငျ အငျ်ဂလိပျက သိပ်ပံနညျးနဲ့ စီစဉျပါတယျ။
သငျ်ဘောဆောကျရာမှာ အငျ်ဂလိပျသုံးတဲ့ ဝကျသဈခသြားဟာ ကြှနျးသဈလောကျ ရရှေညျမခံပါဘူး။ ကြှနျးပငျကို ဘုရငျပိုငျအဖွဈ သတျမှတျသလို၊ အငျ်ဂလိပျကလညျး အစိုးရပိုငျအဖွဈ သတျမှတျခဲ့ပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ သဈတောက ကယြျဝနျးပွီး အမှုထမျးနညျးတာမို့ သဈခိုးထုတျမှုတှေ ရှိပါတယျ။ အငျ်ဂလိပျသဈတောဌာနက မွနျမာကို ကနျထရိုကျပေးပွီး ကြှနျးသဈထုတျခိုငျးပါတယျ။ မွနျမာကနျထရိုကျယူ ထုတျယူတဲ့သဈကို သဈတောဌာနက ဥရောကသဈကုနျသညျတှကေို လလေံစနဈဖွင့ျ ပွနျရောငျးပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ကနျထရိုကျတှဟော ကြှနျးသဈအကောငျးစားကို အပွငျမှာရောငျးစားပွီး သဈတောဌာနကို အညံ့စားသှငျးတာမြိုးတှေ မကွာခဏ ကွုံတှေ့ရပါတယျ။ အခုခတျေအထိ ဒီနညျးကိုသုံးပွီး သဈကုနျသညျတှကေ အစိုးရကို ညားစားနတေုနျး ဖွဈပါတယျ။ ဥရောပသဈကုနျသညျကို ကြှနျးသဈပါမဈ ခပြေးတော့လညျး သဈခိုးထုတျမှုတှဟော ရပျဆိုငျးမသှားဘဲ တိုးပှားလာတာသာ တှေ့ရပါတယျ။
အငျ်ဂလိပျကိုလိုနီအစိုးရစနဈမှာ မွနျမာအခြို့နရောရလာတော့ အလှဲသုံးစှဲမှုမြားပွားလာပါတယျ။ ၁၉၃၉ မှာ သဈတောဝနျကွီးလုပျတဲ့ ဦးစောဟာ သဈတောဌာနကို စှကျဖကျတဲ့နရောမှာ နာမညျကွီးပါတယျ။ သူတညျထောငျတဲ့ မြိုးခစြျပါတီ က ပါတီဝငျတှကေို သဈတောဌာနမှာ ခန့ျအပျတာဟာ အခုခတျေ စဈဗိုလျတှေ နရောယူထားတဲ့ ပုံစံအတိုငျး ဖွဈနပေါတယျ။ လာဘျစားလို့ အလုပျပွုတျသှားတဲ့ သဈတောဝနျထမျးဟောငျး ဦးမောငျမောငျဟာ ဦးစောရဲ့ အတှငျးရေးဝနျ ဖွဈလာပါတယျ။ ဂပြနျခတျေရောကျလာတော့ ဥရောပကုမ်ပဏီနရောကို ဂပြနျကုမ်ပဏီရောကျလာပွီး ကြှနျးသဈကို ထငျသလို ထုတျယူခဲ့ပါတယျ။ လှတျလပျရေးရပွီး တောျလှနျပုနျကနျတဲ့အခါ အစိုးရလကျလှှတျလိုကျရတဲ့ သဈတောတှေ ရှိလာပါတယျ။
ဦးနုအစိုးရခတျေမှာ ကြှနျးသဈကို အစိုးရက လကျဝါးကွီးအုပျထားပွီး အခွားသဈကိုသာ မွနျမာသဈကုနျသညျေတှက လုပျခှင့ျရပါတယျ။ KNU ကရငျအမြိုးသားအစညျးအရုံးကလညျး သူ့နယျမွကေ ကြှနျးသဈကို ထုတျယူရောငျးခပြါတယျ။ ကောျသူလေးသဈတောဌာနဆိုတဲ့ KNU ရဲ့ စဈပွိုငျသဈတောဌာနကို ဆကျကွေးပေးပွီး ကြှနျးသဈထုတျယူသူတှေ ရှိလာပါတယျ။
ဗိုလျနဝေငျးအစိုးရဟာ သဈရောငျးစားဖို့သာ စိတျအားထကျသနျတာကွောင့ျ နိုငျငံတောျသဈလုပျငနျးအဖှဲ့ ကွီးထှားလာပွီး သဈတောပွုစုပြိုထောငျရေးကို ဦးစားပေးတဲ့ သဈတောဌာနအရှိနျအဝါ ကဆြငျးလာပါတယျ။ ၁၉၆၂ မှာ ကြှနျးသဈတနျခြိနျ (၂) သိနျးကြောျ ထုတျယူပွီး၊ ၁၉၈၂ မှာ (၄) သိနျးကြောျ ထုတျယူတာကိုကွည့ျရငျ ကြှနျးသဈကို စညျးကမျးမရှိ အလှနျအကြှံ ထုတျလုပျရောငျးခနြတော သိသာထငျရှားလှပါတယျ။
မဆလအစိုးရခတျေမှာ သဈထုတျအငျအားတှဟော မွနျမာ့သဈလုပျငနျး (သို့မဟုတျ) သူ့အောကျမှာ လုပျကိုငျနတေဲ့ ကနျထရိုကျအငျအားစုမှာ စုပွုံနပေါတယျ။ သဈထုတျခှင့ျရတဲ့ ငှရှေငျကွေးရှငျ ခရိုနီတှဟော ဒီကနျထရိုကျအငျအားစုမှာရှိတဲ့ ဆငျ၊ ကြှဲနဲ့ သဈတိုကျကားတှကေို အဆမတနျ ဈေးကွီးပေးပွီး ငှားရမျးကွပါတယျ။ မွနျမာ့သဈလုပျငနျးလကျအောကျက ကနျထရိုကျတှဟော လုပျခမြားမြားပေးတဲ့ ခရိုနီသဈကုနျသညျတှဆေီကို ရောကျသှားပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ အစိုးရပိုငျသဈလုပျငနျးဟာ ခရိုနီပိုငျပုဂ်ဂလိက သဈလုပျငနျးကို မပွိုငျဆိုငျနိုငျတော့တဲ့ အခွအေနကေို ရောကျသှားပါတယျ။
၁၉၉၀ ပွည့ျလှနျနှဈတှမှော ကောျသူလေးသဈတောဌာနမှာ အမှုထမျး (၅၀၀) ရောကျ ရှိပါတယျ။ နဝတစဈအစိုးရ တကျလာတဲ့အခါ ထိုငျးဗိုလျခြုပျကွီး ခြာဗာလဈယောငျခြာယုရဲ့ ဆောငျရှကျခကြျကွောင့ျ ထိုငျးကုမ်ပဏီ (၄၇) ခု သဈထုတျခှင့ျ ရသှားပါတယျ။ ထိုငျး-မွနျမာနယျစပျအခွစေိုကျ KNU ကရငျအဖှဲ့ကိုတိုကျနတေဲ့ နဝတ စဈဆငျးရေးဟာ သဈထုတျလုပျငနျးနဲ့ ဆကျစပျနပေါတယျ။ ထိုငျးကုမ်ပဏီတှကေို သဈထုတျခှင့ျပေးတာကို KNU ဟန့ျတားမှာ မဟုတျဘူးလို့ နဝတအစိုးရက တှကျပါတယျ။ KNU ဟာ ထိုငျးသဈကုမ်ပဏီတှကေိုလညျး ဆကျကွေးကောကျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ထိုငျးကုမ်ပဏီတှကေ တရားလှနျ သဈခိုးထုတျကွလို့ ၁၉၉၃ နှဈကုနျမှာ သဈထုတျခှင့ျကို လုံးဝပိတျပငျလိုကျပါတယျ။
