လြန္ခဲ့တဲ့ ဧၿပီလက 'ဝ'ျပည္ေသြးစည္းညီညႊတ္ေရးပါတီနဲ႔ 'ဝ'တပ္ဖြဲ႔ရဲ ႔ အႏွစ္ (၃၀) ျပည့္ အခမ္းအနားကို 'ပန္ဆန္း' မွာ က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ 'ဝ'စစ္သည္ (၈၀၀၀) ေလာက္ လက္နက္ႀကီးငယ္မ်ဳိးစံုနဲ႔ စစ္ေရးျပၾကပါတယ္။ စစ္ေရးျပအခမ္းအနားေတြမွာ ေနျပည္ေတာ္ၿပီးရင္ ပန္ဆန္းဟာ အႀကီးဆံုးပဲလို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ 'ဝ'ေတြဟာ စင္ၿပိဳင္အစိုးရနဲ႔ စစ္ၿပိဳင္တပ္မေတာ္ တည္ေထာင္ေနတယ္လို႔ ဇြန္လ (၂) ရက္ေန႔က ေနျပည္ေတာ္မွာ က်င္းပတဲ့ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ တပ္မေတာ္ျပန္ၾကားေရးအဖြဲ႔က တံု႔ျပန္ေျပာဆိုပါတယ္။ သာမန္စစ္ေရးျပပြဲသာျဖစ္ၿပီး တပ္မေတာ္နဲ႔ ၿပိဳင္တာမဟုတ္ဘူးလို႔ 'ဝ'အဖြဲ႔က ေျဖရွင္းပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ 'ဝ'ေတြဟာ ေထာက္လွမ္းေရးနဲ႔ နားလည္မႈယူၿပီး အပစ္အခတ္ရပ္စဲခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာစာခ်ဳပ္စာတမ္းမွ လက္မွတ္ထိုးထားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေထာက္လွမ္းေရးရဲ ႔ ႏႈတ္ကတိကို ယံုၾကည္လို႔ အပစ္ရပ္ၿပီး စီးပြားေရးဝင္လုပ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၈၉ ကေန ၂၀၁၁ အထိ အႏွစ္ (၂၀) ေက်ာ္ စစ္အစိုးရနဲ႔ 'ဝ'တပ္ဖြဲ႔ဟာ နားလည္မႈနဲ႔ ဆက္ဆံလာခဲ့ပါတယ္။ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရ တက္လာေတာ့မွ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔အစည္းအသီးသီးနဲ႔ သေဘာတူညီခ်က္ေတြ လက္မွတ္ထိုးတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးသိန္းစိန္အစိုးရနဲ႔ 'ဝ'တပ္ဖြဲ႔တုိ႔ရဲ ႔ ပထမဦးဆံုး သေဘာတူညီခ်က္ကို (၂၀၁၁) ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလ (၁) ရက္ေန႔မွာ၊ လာရႈိးၿမိဳ ႔မွာ လက္မွတ္ထိုးၾကပါတယ္။ (၁) ႏွစ္ၾကာေတာ့ ဦးေအာင္ေသာင္းေခါင္းေဆာင္တဲ့ အစိုးရၿငိမ္းခ်မ္းေရးအဖြဲ႔နဲ႔ ဦးေလွ်ာက္မင္းလွ်ံ ေခါင္းေဆာင္တဲ့ 'ဝ'ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအဖြဲ႔တို႔ (၂၀၁၂) ဒီဇင္ဘာလ (၂၅) ရက္ေန႔မွာ ပန္ဆန္းမွာ သေဘာတူညီခ်က္ လက္မွတ္ေရးထိုးၾကပါတယ္။ သေဘာတူညီခ်က္ (၆) ခုထဲမွာ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ကို 'ဝ'ကိုယ္စားလွယ္လႊတ္ေရးကိစၥ၊ ဆက္လက္ေဆြးေႏြးဖို႔လည္း ပါဝင္ပါတယ္။ ေနာက္ (၆) လၾကာေတာ့ အစိုးရၿငိမ္းခ်မ္းေရးေကာ္မတီ ဒုဥကၠ႒ ဦးသိန္းေဇာ္နဲ႔ 'ဝ'ကိုယ္စားလွယ္ ဦးေက်ာက္ေကာ္အန္တို႔ (၂၀၁၃) ဇူလိုင္လ (၁၂) ရက္ေန႔မွာ က်ဳိင္းတံုမွာ သေဘာတူညီခ်က္ လက္မွတ္ထိုးျပန္ပါတယ္။ ယခင္သေဘာတူညီခ်က္ေတြကို ဆက္လက္လိုက္နာဖို႔ အရင္ကရိွခဲ့တဲ့ နားလည္မႈ၊ ယံုၾကည္မႈေတြအတိုင္း ညိွႏိႈင္းေဆြးေႏြးေျဖရွင္းဖို႔ နဲ႔ ခြဲထြက္ခြင့္မျပဳဘဲ ႏုိင္ငံေတာ္တည္တံ့ခိုင္ၿမဲေအာင္လုပ္ဖို႔ ႏွစ္ဘက္သေဘာတူညီၾကပါတယ္။
၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အခန္း (၂) ပုဒ္မ (၅၆) မွာ 'ဝ'နယ္ကို ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရတုိင္း အျဖစ္ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒါကို မေက်နပ္လို႔ ၂၀၁၀ နဲ႔ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲႏွစ္ခုစလံုးကို 'ဝ'နယ္ေျမမွာ က်င္းပခြင့္မျပဳခဲ့ပါဘူး။ 'ဝ'အာဏာပိုင္ေတြရဲ ႔ ခြင့္ျပဳခ်က္မရရင္ 'ဝ'ေဒသမွာ ဗဟိုအစိုးရကလည္း ဘာမွမလုပ္ႏုိင္ပါဘူး။ 'ဝ'နယ္ေျမမွာ 'ဝ'တပ္ဖြဲ႔ကလြဲၿပီး ဘယ္သူမွ လက္နက္ကိုင္ေဆာင္ခြင့္ မရိွတဲ့အတြက္ အစိုးရတပ္လည္း ကိုင္ေဆာင္ခြင့္ မရိွပါဘူး။ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအရိွဆံုးဟာ 'ဝ'ေဒသ ျဖစ္ပါတယ္။ ပထဝီအေနအထား၊ အမ်ဳိးသားစိတ္ဓါတ္၊ မူးယစ္ေဆးဝင္ေငြနဲ႔ တရုတ္ ေထာက္ပံ့မႈတို႔ကို ေပါင္းစပ္လုိက္တဲ့အခါမွာ 'ဝ'နယ္ေျမဟာ အာဏာအျပည့္အဝရိွတဲ့ ျပည္နယ္တခုလို ျဖစ္ေနပါတယ္။
တရုတ္ျပည္ဘက္မွာ 'ဝ'တိုင္းရင္းသား ငါးသိန္းေက်ာ္ရိွၿပီး ျမန္မာျပည္ဘက္မွာ ငါးသိန္းေက်ာ္ ရိွတယ္လို႔ ခန္႔မွန္းၾကပါတယ္။ အျခားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းေတြမွာ ခြဲထြက္ၿပီး တစင္ေထာင္တာမ်ဳိး ရိွေပမယ့္ 'ဝ'ေသြးစည္းညီညႊတ္ေရးပါတီနဲ႔ တပ္ဖြဲ႔ကို ၿပိဳင္ဆိုင္မယ့္ အဖြဲ႔အစည္း 'ဝ'နယ္ေျမမွာ မေပၚေသးပါဘူး။ ဒါဟာ 'ဝ'အဖြဲ႔ရဲ ႔ အားသာခ်က္တခု ျဖစ္ပါတယ္။ ကြန္ျမဴနစ္လက္ေအာက္ခံ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ 'ဝ'အဖြဲ႔ဟာ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈစနစ္ က်င့္သံုးပါတယ္။ ကိုယ့္ပိုင္နက္ကို ကာကြယ္ႏုိင္ဖို႔နဲ႔ ကိုယ့္ပိုင္နက္တြင္းက ရန္သူကို ရွင္းလင္းႏိုင္စြမ္းရိွဖို႔ကိစၥဟာလည္း ျပည္နယ္တည္ေဆာက္ေရးမွာ အေရးႀကီးပါတယ္။ စစ္အင္အားေၾကာင့္ ဒီအေျခအေနကို အႏွစ္ (၃၀) ေက်ာ္ ထိန္းသိမး္ႏိုင္ခဲ့ေပမယ့္ ေရရွည္ရပ္တည္ဖို႔ အခက္အခဲရိွမယ္လို႔ သံုးသပ္ၾကပါတယ္။ ေနရာတိုင္းမွာ လက္နက္အားကိုးၿပီး ျပႆနာ ရွင္းလို႔ရတာ မဟုတ္ပါဘူး။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကေတာ့ ႏုိင္ငံေရးေဆြးေႏြးႏုိင္ဖို႔အတြက္ တျပည္လံုး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္ NCA ကို လက္မွတ္ထိုးရမယ္လို႔ 'ဝ'အဖြဲ႔ကို ေပးပို႔တဲ့ သဝဏ္လႊာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ 'ဝ'အဖြဲ႔ကလည္း လက္မွတ္မထိုးဘဲ ယခင္ရပ္တည္ခ်က္ကို ထပ္မံအတည္ျပဳဖို႔ ေျပာဆုိပါတယ္။ NCA သက္တမ္း (၃) ႏွစ္ေက်ာ္လာတဲ့အခါမွာ လက္မွတ္ထိုးတဲ့အုပ္စုနဲ႔ မထိုးတဲ့အုပ္စုဆိုၿပီး အုပ္စုႏွစ္စု ကြဲသြားပါတယ္။ လက္မွတ္မထိုးတဲ့အုပ္စုမွာ 'ဝ'အဖြဲ႔ (UWSA), ကခ်င္အဖြဲ႔ (KIA), ရွမ္းအဖြဲ႔ (SSPP), ကိုးကန္႔အဖြဲ႔ (MNDAA), တေအာင္းအဖြဲ႔ (TNLA), မိုင္းလားအဖြဲ႔ (NDAA), ရခိုင္အဖြဲ႔ (AA) စတဲ့ အဖြဲ႔ (၇) ဖြဲ႔ ပါဝင္ၿပီး 'ဝ'အဖြဲ႔ ဦးေဆာင္တဲ့ ဖယ္ဒရယ္ႏုိင္ငံေရး ညိွႏိႈင္းေဆြးေႏြးေရးေကာ္မတီ FPNCC ကို ဖြဲ႔စည္းထားပါတယ္။
လြန္ခဲ့တဲ့ ဇြန္လ (၁၆ - ၁၇) ရက္ေတြမွာ ဒီေကာ္မတီဝင္ေတြ ပန္ဆန္းမွာ အစည္းအေဝးက်င္းပၿပီး အပစ္ရပ္ကိစၥကို ေဆြးေႏြးေၾကာင္း သိရပါတယ္။ 'ဝ' ဦးစီးတဲ့ (၇) ဖြဲ႔အုပ္စုမွာ တုိင္းရင္းသားစစ္အင္အားရဲ ႔ (၈၀) ရာခိုင္ႏႈန္းရိွၿပီး အစိုးရနဲ႔ လက္မွတ္ထိုးထားတဲ့ (၁၀) ဖြဲ႔မွာ (၂၀) ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ရိွပါတယ္။ (၇) ဖြဲ႔အုပ္စုမွာ 'ဝ'နဲ႔ မုိင္းလားအုပ္စုကလြဲရင္ အစိုးရနဲ႔ တိုက္ခိုက္ေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အစိုးရဘက္က အပစ္ရပ္စာခ်ဳပ္ အရင္လက္မွတ္ထိုးဖို႔ လိုလားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ 'ဝ'တပ္ဖြဲ႔ ကခ်င္ အေတြ႔အႀကံဳအရ အပစ္အခတ္ရပ္စဲမႈကို စာခ်ဳပ္နဲ႔ အေကာင္အထည္ေဖာ္လို႔မရဘဲ အျပန္အလွန္ယံုၾကည္မႈရိွဖို႔က ပိုၿပီးအေရးႀကီးတယ္လို႔ နားလည္ေနၾကပံုရပါတယ္။
