တနင်္ဂနွေနေ့က ထုတ်ပြန်လိုက်တဲ့ ရာသီဥတုဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ အစီရင်ခံစာမှာ ရာသီဥတု ဘေးအန္တရာယ်ကို ကာကွယ်တားဆီးဖို့ ကမ္ဘာကြီးအနေနဲ့ အလွန်ကို နောက်ကျနေပြီး ဆိုးကျိုးရလဒ်အနေနဲ့ အပူချိန်မြင့်မားမှု လွန်ကဲမှုဟာ ပျမ်းမျှ ငါးနှစ်တကြိမ် တိုင်းတာချက်အရ အခု ၂၀၁၅-၂၀၁၉ ခုနှစ် ငါးနှစ်တာကာလအတွင်း တခါမှမရှိဘူးသေးတဲ့ အပူချိန်အမြင့်ဆုံးထိ ရောက်ခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါတယ်။
ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လွှတ်မှု လျှော့ချရေး ဦးတည်ချက်တွေကို နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ တိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်ဖို့ ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ် Antonio Guterres က ဖိအားပေးနေတာဖြစ်ပြီး ဒီကနေ့ တနင်္လာနေ့မှာ နိုင်ငံပေါင်း ၆၀ ကျော်က ခေါင်းဆောင်အသီးသီး တက်ရောက်မယ့် ကုလသမဂ္ဂ ရာသီဥတုဆိုင်ရာ ထိပ်သီးညီလာခံ မတိုင်ခင် အခုလို ကုလသမဂ္ဂရဲ့ အစီရင်ခံစာ ထုတ်ပြန်ခဲ့တာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီအစီရင်ခံစာဟာ ကမ္ဘာကြီးပူနွေးမှုနဲ့ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုရဲ့ ဆိုးရွားလှတဲ့ အကျိုးဆက်တွေကို တားဆီးရေး ခိုင်မာတဲ့ ပြုမူဆောင်ရွက်ချက်တွေ လုပ်ဆောင်ဖို့ အရေးတကြီး လိုအပ်နေမှုကို မီးမောင်းထိုးပြထားကြောင်း ထိပ်သီးညီလာခံအတွက် အစီရင်ခံစာကို ရေးသားခဲ့ကြတဲ့ သိပ္ပံဆိုင်ရာ အကြံပေးပညာရှင်အုပ်စုက ပြောပါတယ်။
ကမ္ဘာ့မိုးလေဝသဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းက ပြုစုခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းအစီရင်ခံစာအရ ကမ္ဘာ့အပူချိန် ပျမ်းမျှ ငါးနှစ်တကြိမ် တိုင်းတာချက်တွေကို နှိုင်းယှဉ်ရာမှာ ၂၀၁၅-၂၀၁၉ ခုနှစ်အထိ ငါးနှစ်အတွင်း အပူချိန်ဟာ အမြင့်ဆုံးပဲလို့ ဆိုပါတယ်။
လက်ရှိသက်တမ်းအတွင်း အပူအချိန်ဟာ စက်မှုခေတ် အကြိုကာလ ၁၈၅၀-၁၉၀၀ နဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် ခန့်မှန်းချေ ၁.၁ ဒီဂရီ ဆဲလ်စီးယပ် မြင့်တက်ခဲ့ပြီး ၂၀၁၁-၂၀၁၅ ခုနှစ်နဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် ဝ.၂ ဒီဂရီ ဆဲလ်စီးယပ် မြင့်တက်ခဲ့ကြောင်း အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
၁၈၅၀ ခုနှစ်က စတင်တိုင်းတာခဲ့တဲ့ စံချိန်တွေအရဆိုရင်လည်း လွန်ခဲ့တဲ့ လေးနှစ်ကတည်းက အပူချိန်ဟာ အမြင့်ဆုံးကို ရောက်ရှိနေခဲ့တယ်လို့ အစီရင်ခံစာက ဆိုပါတယ်။
----------------------------
(Unicode)
ကမ်ဘာကွီးပူနှေးမှု ပိုတိုးလာနေ
တနငျ်ဂနှနေေ့က ထုတျပွနျလိုကျတဲ့ ရာသီဥတုဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ အစီရငျခံစာမှာ ရာသီဥတု ဘေးအန်တရာယျကို ကာကှယျတားဆီးဖို့ ကမ်ဘာကွီးအနနေဲ့ အလှနျကို နောကျကနြပွေီး ဆိုးကြိုးရလဒျအနနေဲ့ အပူခြိနျမွင့ျမားမှု လှနျကဲမှုဟာ ပမြျးမြှ ငါးနှဈတကွိမျ တိုငျးတာခကြျအရ အခု ၂၀၁၅-၂၀၁၉ ခုနှဈ ငါးနှဈတာကာလအတှငျး တခါမှမရှိဘူးသေးတဲ့ အပူခြိနျအမွင့ျဆုံးထိ ရောကျခဲ့ကွောငျး ဖောျပွထားပါတယျ။
ဖနျလုံအိမျဓာတျငှေ့ ထုတျလှှတျမှု လြှော့ခရြေး ဦးတညျခကြျတှကေို နိုငျငံတှအေနနေဲ့ တိုးမွှင့ျဆောငျရှကျဖို့ ကုလသမဂ်ဂ အတှငျးရေးမှူးခြုပျ Antonio Guterres က ဖိအားပေးနတောဖွဈပွီး ဒီကနေ့ တနငျ်လာနေ့မှာ နိုငျငံပေါငျး ၆၀ ကြောျက ခေါငျးဆောငျအသီးသီး တကျရောကျမယ့ျ ကုလသမဂ်ဂ ရာသီဥတုဆိုငျရာ ထိပျသီးညီလာခံ မတိုငျခငျ အခုလို ကုလသမဂ်ဂရဲ့ အစီရငျခံစာ ထုတျပွနျခဲ့တာလညျး ဖွဈပါတယျ။
ဒီအစီရငျခံစာဟာ ကမ်ဘာကွီးပူနှေးမှုနဲ့ ရာသီဥတု ပွောငျးလဲမှုရဲ့ ဆိုးရှားလှတဲ့ အကြိုးဆကျတှကေို တားဆီးရေး ခိုငျမာတဲ့ ပွုမူဆောငျရှကျခကြျတှေ လုပျဆောငျဖို့ အရေးတကွီး လိုအပျနမှေုကို မီးမောငျးထိုးပွထားကွောငျး ထိပျသီးညီလာခံအတှကျ အစီရငျခံစာကို ရေးသားခဲ့ကွတဲ့ သိပ်ပံဆိုငျရာ အကွံပေးပညာရှငျအုပျစုက ပွောပါတယျ။
ကမ်ဘာ့မိုးလဝေသဆိုငျရာ အဖှဲ့အစညျးက ပွုစုခဲ့တဲ့ မှတျတမျးအစီရငျခံစာအရ ကမ်ဘာ့အပူခြိနျ ပမြျးမြှ ငါးနှဈတကွိမျ တိုငျးတာခကြျတှကေို နှိုငျးယှဉျရာမှာ ၂၀၁၅-၂၀၁၉ ခုနှဈအထိ ငါးနှဈအတှငျး အပူခြိနျဟာ အမွင့ျဆုံးပဲလို့ ဆိုပါတယျ။
လကျရှိသကျတမျးအတှငျး အပူအခြိနျဟာ စကျမှုခတျေ အကွိုကာလ ၁၈၅၀-၁၉၀၀ နဲ့ နှိုငျးယှဉျရငျ ခန့ျမှနျးခြေ ၁.၁ ဒီဂရီ ဆဲလျစီးယပျ မွင့ျတကျခဲ့ပွီး ၂၀၁၁-၂၀၁၅ ခုနှဈနဲ့ နှိုငျးယှဉျရငျ ဝ.၂ ဒီဂရီ ဆဲလျစီးယပျ မွင့ျတကျခဲ့ကွောငျး အစီရငျခံစာမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။
၁၈၅၀ ခုနှဈက စတငျတိုငျးတာခဲ့တဲ့ စံခြိနျတှအေရဆိုရငျလညျး လှနျခဲ့တဲ့ လေးနှဈကတညျးက အပူခြိနျဟာ အမွင့ျဆုံးကို ရောကျရှိနခေဲ့တယျလို့ အစီရငျခံစာက ဆိုပါတယျ။
