[Zawgyi/Unicode]
မြန်မာနိုင်ငံက ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ ကူးစက်မှုတွေ တိုးလာနေတဲ့ တိုင်းရင်းသားဒေသတချို့မှာ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းနဲ့ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာပစ္စည်း လိုအပ်ချက်တွေကြောင့် အခက်အခဲကြုံနေရတဲ့အကြောင်း တင်ပြပါမယ်။ ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်း သတင်းထောက် မအဂ္ဂနွန်က သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။
တိုင်းရင်းသား ဒေသတချို့မှာ မကြာသေးခင် သီတင်းပတ်တွေက စလို့ ကပ်ရောဂါကူးစက်မှုတွေ တိုးလာနေရာက ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းနဲ့ ရောဂါစစ်ဆေးရာမှာ လိုအပ်တဲ့ပစ္စည်းကရိယာ လိုအပ်ချက်တွေလည်း တိုးလာနေတယ်လို့ ဒေသခံ ကျန်းမာရေးတာဝန်ရှိသူတွေက ပြောပါတယ်။
ရှမ်းပြည်နယ် အရှေ့ပိုင်းမှာဆိုရင် ပြီးခဲ့တဲ့ သြဂုတ်လ မတိုင်ခင်အထိ ကိုဗစ်အတည်ပြုလူနာ ၄ ယောက်သာ ရှိခဲ့ပေမဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့လကစလို့ ကူးစက်သူ တိုးလာရာမှာ အခုဆိုရင် ၂၀၀ ကျော်အထိ ရှိနေပြီလို့ ရှမ်းပြည်နယ် အရှေ့ပိုင်း ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးဦးစီးဌာန အထူးရောဂါနှိမ်နင်းရေးဌာနခွဲ လက်ထောက်ညွှန်ကြားရေးမှူး ဒေါက်တာဇဝနကို ကပြောပါတယ်။ ရောဂါကူးစက်မှုတွေ တိုးလာနေတာနဲ့အမျှ ရောဂါရှိ၊ မရှိ စမ်းသပ်စစ်ဆေးဖို့ ပစ္စည်းကရိယာ လိုအပ်ချက်တွေလည်း ပိုများလာနေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့မှာ မြို့နယ်သုံးဖို့အတွက်တော့ အခုလုံလုံလောက်လောက်တော့ ရှိတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်တို့ ဘာဆက်လိုတာလဲဆိုတော့ Test Kit တော့ များများလိုချင်တယ်။ ဘာဖြစ်လဲဆိုတော့ Test Kit များများစစ်နိုင်တာနဲ့အမျှ လူနာတွေကို မြန်မြန်ရှာဖွေပြီးတော့ ကုသမှုပေးပြီးတော့ မြန်မြန်ကူးစက်မှုကို လျှော့ချနိုင်မှာပေါ့နော်။”
နိုဝင်ဘာလနှောင်းပိုင်းကစလို့ အတည်ပြုလူနာတိုးလာတဲ့ ရှမ်းပြည်နယ်အရှေ့ပိုင်း တာချီလိတ်မြို့နယ်မှာတော့ အခုဆိုရင် အတည်ပြုလူနာ ၁၀၀ နီးပါးရှိနေပြီလို့လည်း တာချီလိတ်မြို့နယ် ဆေးရုံးအုပ်ကြီး ဒေါက်တာခင်ကျော်က ပြောပါတယ်။ နောက်ထပ် ကူးစက်မှုတွေ တိုးလာမယ် ဆိုရင်တော့ လိုအပ်ချက်တွေ ပိုများလာနိုင်တယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။
“လောလောဆယ်အထိ လက်ရှိ ရှိနေတဲ့ လူနာအားလုံးပေါ့နော်။ အားလုံးက ပြင်းထန်လူနာ မပါဘူး။ မပါတဲ့အခါကျတော့ ကျနော်တို့ ဝန်ထမ်းတွေလည်း ကြည့်ရရှုရတာလည်း နည်းနည်းတော့သက်သာတယ်ပေါ့နော်။ နောက်ပြီး အရေအတွက်များလို့ နေရာခွဲရလို့ရှိရင် လက်ရှိ ဆေးရုံမှာ လည်ပတ်နေတဲ့ ဝန်ထမ်းအင်အားကို ခွဲပေးရတာပေါ့လေ။ ခွဲပေးရတော့ လတ်တလောအထိက နိုင်တယ်။ သို့သော် ဒီထက်ပိုများလာမယ်၊ ဒါမှမဟုတ်လည်း ဒီထက်ပိုပြီး ပြင်းထန်တဲ့ လူနာပါလာမယ်ဆိုရင်ပေါ့... အဲ့ဒါဆိုရင် အခက်အခဲရှိကောင်းရှိနိုင်တယ်။ ကျန်တဲ့ ကာကွယ်ရေးပစ္စည်းက လောလောဆယ်ထိ လုံလောက်ပါတယ်။”
လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေကြောင့် တိမ်းရှောင်နေရတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေ အများအပြားရှိရာ ချင်းပြည်နယ် ပလက်ဝမြို့နယ်မှာလည်း ပြီးခဲ့တဲ့လမှာပဲ ပထမဆုံး ကိုဗစ်အတည်ပြုလူနာ တွေ့ရှိခဲ့ပြီးနောက် ရောဂါကူးစက်သူတွေ တိုးလာနေပါတယ်။ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု နိမ့်ကျပြီး လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ခက်ခဲတဲ့ ဒေသမှာ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုတွေ အားနည်းတာကြောင့် ကပ်ရောဂါကူးစက်မှုတွေ တိုးလာမှာကို စိုးရိမ်နေရတယ်လို့လည်း ပလက်ဝမြို့နယ် အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးအောင်လောဟန်က ပြောပါတယ်။
“လက်ရှိကတော့ မြို့နယ်ဆရာဝန်ကြီးနဲ့ လက်ထောက်ဆရာဝန် တစ်ယောက်နဲ့ နှစ်ယောက်ပဲ ရှိတယ်ပေါ့။ ကျနော်တို့မြို့နယ်ဆိုရင်တော့၊ ဆမီးမှာလည်း လက်ထောက်ဆရာဝန်၊ တာဝန်ခံဆရာဝန်တစ်ယောက်ရှိတယ်။ ဆေးရုံအတိုင်းတာနဲ့ ကျနော်တို့ တစ်ဘက်က တိုက်ပွဲရှောင်နဲ့ ရှိနေတဲ့အခါကျတော့ ဆရာဝန်အင်အားကတော့ လိုသေးတယ်ခင်ဗျာ။ Test Kit လည်း လောလောဆယ် ပြည်နယ်ကျန်းမာကနေပြီးတော့ ပို့ထားတာ အစုံ ၂၅၀ ရှိတယ်ပေါ့နော်။ လောလောဆယ် ဒီလအတွက်ကတော့ လုံလောက်နိုင်တဲ့ အနေအထားရှိတယ်။ နောက်လတွေဆိုရင်တော့ အသစ်ပြန်တောင်းရမယ့် သဘောရှိတယ်။”
လပိုင်းအတွင်း ရောဂါကူးစက်သူ ၁၉၀၀ ကျော်လောက်အထိ အတည်ပြုထားတဲ့ မွန်ပြည်နယ်မှာလည်း ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ ပစ္စည်းကရိယာ လိုအပ်ချက်တွေ ရှိနေတယ်လို့ တာဝန်ရှိသူတွေက ပြောပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ကပ်ရောဂါ တိုက်ဖျက်ရေးလုပ်နေကြတဲ့ ဆရာဝန်တွေအတွက် ကျန်းမာရေးသုံး ကာကွယ်ရေး ပစ္စည်းတွေ လိုနေတယ်လို့ မွန်ပြည်နယ်ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးဦးစီးဌာန ဒုတိယပြည်နယ်ဦးစီးမှူး ဒေါက်တာဝတ်မှုံ က ပြောပါတယ်။
“ကျမတို့ ဆီမှာ N 95 တစ်ခုလောက်ပဲ နည်းနည်းလိုအပ်တယ်။ ကျန်တာကတော့ ကိုယ်ကလည်း ကြိုတောင်းထားတယ်။ လိုအပ်ရင်လည်း တောင်းတယ်ပေါ့နော်။ ဒါကိုယ့်ကျန်းမာရေးဌာန သုံးဖို့အတွက်ကို ပြောတာပေ့ါ။ အဲ့ဒီအတွက် ဝန်ကြီးဌာနက ထောက်ပံ့နေတော့ လိုအပ်မှုကတော့ မရှိပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ အပြင် Volunteer လူနာသယ်မယ်၊ ပို့မယ်ပေါ့နော်... ဒါကတော့ အမတို့ဆီက တာဝန်ယူမထောက်ပံ့ဘူးဆိုတော့ သူတု့ိမှာတော့ အလှူရှင် လှူပေးနေတာတွေပေါ့နော်။ အဲ့ဒါမျိုးတွေတော့ သူတို့မှာတော့ လိုအပ်ချက်တော့ရှိမှာပေါ့။”
မြန်မာနိုင်ငံအဝန်း လပိုင်းအတွင်းမှာပဲ သေဆုံးသူ ၂,၀၀၀ ကျော်နဲ့ ကူးစက်သူ ၁၀၀,၀၀၀ ကျော်အထိ ရှိလာရာက အိမ်ပြင်မထွက်ဖို့ အမိန့်အပါဝင် သွားလာလှုပ်ရှားမှုတွေကို ကန့်သတ်တာတွေကို တိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်လာပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း ကန့်သတ်မှုတွေ ကြားမှာပဲ ရောဂါကူးစက်မှုတွေ ရှိနေဆဲ ဖြစ်တာကြောင့် ရောဂါထိန်းချုပ်ရေး စည်းကမ်းတွေကို လိုက်နာကြဖို့ အာဏာပိုင်တွေ သတိပေးထားပြီး ပျက်ကွက်သူတွေကို အရေးယူတာတွေလည်း ရှိနေပါတယ်။
[Unicode Version]
တိုငျးရငျးဒသေတခြို့ ကိုဗဈအန်တရာယျရငျဆိုငျဖို့ လိုအပျခကြျတှေ ရှိလာနိုငျ
မွနျမာနိုငျငံက ကိုဗဈကပျရောဂါ ကူးစကျမှုတှေ တိုးလာနတေဲ့ တိုငျးရငျးသားဒသေတခြို့မှာ ကနြျးမာရေးဝနျထမျးနဲ့ ဆေးဘကျဆိုငျရာပစ်စညျး လိုအပျခကြျတှကွေောင့ျ အခကျအခဲကွုံနရေတဲ့အကွောငျး တငျပွပါမယျ။ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျး သတငျးထောကျ မအဂ်ဂနှနျက သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။
တိုငျးရငျးသား ဒသေတခြို့မှာ မကွာသေးခငျ သီတငျးပတျတှကေ စလို့ ကပျရောဂါကူးစကျမှုတှေ တိုးလာနရောက ကနြျးမာရေးဝနျထမျးနဲ့ ရောဂါစဈဆေးရာမှာ လိုအပျတဲ့ပစ်စညျးကရိယာ လိုအပျခကြျတှလေညျး တိုးလာနတေယျလို့ ဒသေခံ ကနြျးမာရေးတာဝနျရှိသူတှကေ ပွောပါတယျ။
ရှမျးပွညျနယျ အရှေ့ပိုငျးမှာဆိုရငျ ပွီးခဲ့တဲ့ သွဂုတျလ မတိုငျခငျအထိ ကိုဗဈအတညျပွုလူနာ ၄ ယောကျသာ ရှိခဲ့ပမေဲ့ ပွီးခဲ့တဲ့လကစလို့ ကူးစကျသူ တိုးလာရာမှာ အခုဆိုရငျ ၂၀၀ ကြောျအထိ ရှိနပွေီလို့ ရှမျးပွညျနယျ အရှေ့ပိုငျး ပွညျသူ့ကနြျးမာရေးဦးစီးဌာန အထူးရောဂါနှိမျနငျးရေးဌာနခှဲ လကျထောကျညှှနျကွားရေးမှူး ဒေါကျတာဇဝနကို ကပွောပါတယျ။ ရောဂါကူးစကျမှုတှေ တိုးလာနတောနဲ့အမြှ ရောဂါရှိ၊ မရှိ စမျးသပျစဈဆေးဖို့ ပစ်စညျးကရိယာ လိုအပျခကြျတှလေညျး ပိုမြားလာနတေယျလို့ ပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့မှာ မွို့နယျသုံးဖို့အတှကျတော့ အခုလုံလုံလောကျလောကျတော့ ရှိတယျ။ ဒါပမေဲ့ ကနြောျတို့ ဘာဆကျလိုတာလဲဆိုတော့ Test Kit တော့ မြားမြားလိုခငြျတယျ။ ဘာဖွဈလဲဆိုတော့ Test Kit မြားမြားစဈနိုငျတာနဲ့အမြှ လူနာတှကေို မွနျမွနျရှာဖှပွေီးတော့ ကုသမှုပေးပွီးတော့ မွနျမွနျကူးစကျမှုကို လြှော့ခနြိုငျမှာပေါ့နောျ။”
နိုဝငျဘာလနှောငျးပိုငျးကစလို့ အတညျပွုလူနာတိုးလာတဲ့ ရှမျးပွညျနယျအရှေ့ပိုငျး တာခြီလိတျမွို့နယျမှာတော့ အခုဆိုရငျ အတညျပွုလူနာ ၁၀၀ နီးပါးရှိနပွေီလို့လညျး တာခြီလိတျမွို့နယျ ဆေးရုံးအုပျကွီး ဒေါကျတာခငျကြောျက ပွောပါတယျ။ နောကျထပျ ကူးစကျမှုတှေ တိုးလာမယျ ဆိုရငျတော့ လိုအပျခကြျတှေ ပိုမြားလာနိုငျတယျလို့လညျး ပွောပါတယျ။
“လောလောဆယျအထိ လကျရှိ ရှိနတေဲ့ လူနာအားလုံးပေါ့နောျ။ အားလုံးက ပွငျးထနျလူနာ မပါဘူး။ မပါတဲ့အခါကတြော့ ကနြောျတို့ ဝနျထမျးတှလေညျး ကွည့ျရရှုရတာလညျး နညျးနညျးတော့သကျသာတယျပေါ့နောျ။ နောကျပွီး အရအေတှကျမြားလို့ နရောခှဲရလို့ရှိရငျ လကျရှိ ဆေးရုံမှာ လညျပတျနတေဲ့ ဝနျထမျးအငျအားကို ခှဲပေးရတာပေါ့လေ။ ခှဲပေးရတော့ လတျတလောအထိက နိုငျတယျ။ သို့သောျ ဒီထကျပိုမြားလာမယျ၊ ဒါမှမဟုတျလညျး ဒီထကျပိုပွီး ပွငျးထနျတဲ့ လူနာပါလာမယျဆိုရငျပေါ့... အဲ့ဒါဆိုရငျ အခကျအခဲရှိကောငျးရှိနိုငျတယျ။ ကနြျတဲ့ ကာကှယျရေးပစ်စညျးက လောလောဆယျထိ လုံလောကျပါတယျ။”
လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှကွေောင့ျ တိမျးရှောငျနရေတဲ့ ဒုက်ခသညျတှေ အမြားအပွားရှိရာ ခငြျးပွညျနယျ ပလကျဝမွို့နယျမှာလညျး ပွီးခဲ့တဲ့လမှာပဲ ပထမဆုံး ကိုဗဈအတညျပွုလူနာ တှေ့ရှိခဲ့ပွီးနောကျ ရောဂါကူးစကျသူတှေ တိုးလာနပေါတယျ။ ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျမှု နိမ့ျကပြွီး လမျးပနျးဆကျသှယျရေး ခကျခဲတဲ့ ဒသေမှာ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှုတှေ အားနညျးတာကွောင့ျ ကပျရောဂါကူးစကျမှုတှေ တိုးလာမှာကို စိုးရိမျနရေတယျလို့လညျး ပလကျဝမွို့နယျ အထှထှေအေုပျခြုပျရေးမှူး ဦးအောငျလောဟနျက ပွောပါတယျ။
“လကျရှိကတော့ မွို့နယျဆရာဝနျကွီးနဲ့ လကျထောကျဆရာဝနျ တဈယောကျနဲ့ နှဈယောကျပဲ ရှိတယျပေါ့။ ကနြောျတို့မွို့နယျဆိုရငျတော့၊ ဆမီးမှာလညျး လကျထောကျဆရာဝနျ၊ တာဝနျခံဆရာဝနျတဈယောကျရှိတယျ။ ဆေးရုံအတိုငျးတာနဲ့ ကနြောျတို့ တဈဘကျက တိုကျပှဲရှောငျနဲ့ ရှိနတေဲ့အခါကတြော့ ဆရာဝနျအငျအားကတော့ လိုသေးတယျခငျဗြာ။ Test Kit လညျး လောလောဆယျ ပွညျနယျကနြျးမာကနပွေီးတော့ ပို့ထားတာ အစုံ ၂၅၀ ရှိတယျပေါ့နောျ။ လောလောဆယျ ဒီလအတှကျကတော့ လုံလောကျနိုငျတဲ့ အနအေထားရှိတယျ။ နောကျလတှဆေိုရငျတော့ အသဈပွနျတောငျးရမယ့ျ သဘောရှိတယျ။”
လပိုငျးအတှငျး ရောဂါကူးစကျသူ ၁၉၀၀ ကြောျလောကျအထိ အတညျပွုထားတဲ့ မှနျပွညျနယျမှာလညျး ဆေးဘကျဆိုငျရာ ပစ်စညျးကရိယာ လိုအပျခကြျတှေ ရှိနတေယျလို့ တာဝနျရှိသူတှကေ ပွောပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ ကပျရောဂါ တိုကျဖကြျရေးလုပျနကွေတဲ့ ဆရာဝနျတှအေတှကျ ကနြျးမာရေးသုံး ကာကှယျရေး ပစ်စညျးတှေ လိုနတေယျလို့ မှနျပွညျနယျပွညျသူ့ကနြျးမာရေးဦးစီးဌာန ဒုတိယပွညျနယျဦးစီးမှူး ဒေါကျတာဝတျမှုံ က ပွောပါတယျ။
“ကမြတို့ ဆီမှာ N 95 တဈခုလောကျပဲ နညျးနညျးလိုအပျတယျ။ ကနြျတာကတော့ ကိုယျကလညျး ကွိုတောငျးထားတယျ။ လိုအပျရငျလညျး တောငျးတယျပေါ့နောျ။ ဒါကိုယ့ျကနြျးမာရေးဌာန သုံးဖို့အတှကျကို ပွောတာပေ့ါ။ အဲ့ဒီအတှကျ ဝနျကွီးဌာနက ထောကျပံ့နတေော့ လိုအပျမှုကတော့ မရှိပါဘူး။ ဒါပမေဲ့ အပွငျ Volunteer လူနာသယျမယျ၊ ပို့မယျပေါ့နောျ... ဒါကတော့ အမတို့ဆီက တာဝနျယူမထောကျပံ့ဘူးဆိုတော့ သူတု့ိမှာတော့ အလှူရှငျ လှူပေးနတောတှပေေါ့နောျ။ အဲ့ဒါမြိုးတှတေော့ သူတို့မှာတော့ လိုအပျခကြျတော့ရှိမှာပေါ့။”
မွနျမာနိုငျငံအဝနျး လပိုငျးအတှငျးမှာပဲ သဆေုံးသူ ၂,၀၀၀ ကြောျနဲ့ ကူးစကျသူ ၁၀၀,၀၀၀ ကြောျအထိ ရှိလာရာက အိမျပွငျမထှကျဖို့ အမိန့ျအပါဝငျ သှားလာလှုပျရှားမှုတှကေို ကန့ျသတျတာတှကေို တိုးမွှင့ျဆောငျရှကျလာပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး ကန့ျသတျမှုတှေ ကွားမှာပဲ ရောဂါကူးစကျမှုတှေ ရှိနဆေဲ ဖွဈတာကွောင့ျ ရောဂါထိနျးခြုပျရေး စညျးကမျးတှကေို လိုကျနာကွဖို့ အာဏာပိုငျတှေ သတိပေးထားပွီး ပကြျကှကျသူတှကေို အရေးယူတာတှလေညျး ရှိနပေါတယျ။
