ဆီးချိုရှိထားသူတွေမှာ ကိုဗစ်ဖြစ်လာလျှင် ပိုပြင်းထန်နိုင်ပေမယ့်၊ သွေးချိုဓာတ် အများကြီး မတက်အောင်နဲ့ အများကြီးမကျအောင် ထိန်းထားနိုင်လျှင် ဒီပြင်းထန်မူကို လျှော့ချနိုင်တယ်လို့ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက ဆိုပါတယ်။
ကိုဗစ်ကာလမှာ ဆီးချိုရှိသူတွေအနေနဲ့ ပုံမှန် သွေးချိုဓာတ်ပမာဏကို အတိအကျသိထားဖို့ ပိုအရေးကြီးလာပါတယ်။ အကြောင်းက ဆီးချိုရှိထားသူတွေကိုယ်တိုင် ဒီပမာဏကို မှားယွင်းယူဆ လုပ်တောင်တတ်ကြလို့ပါ။ ဒီသွေးချိုဓာတ် ပုံမှန်အတိအကျကြတော့ မနက်စောစော အစာမစားခင်တိုင်းလျှင်၊ သွေးထဲဆီးချိုပမာဏက (၈၀-၁၃၀) mg/dl ( သွေး တစ် ဒက်ဆီလီတာမှာ သကြားပမာဏ (၈၀) ကနေ (၁၃၀) မီလီဂရမ် အတွင်:) ပဲ ရှိရပြီး၊ အစာစားပြီး နှစ်နာရီအတွင်း (သို့မဟုတ်) နောက်ပိုင်း နေ့လည်နဲ့ ညနေမှာ တိုင်းလျှင်လည်း သွေးထဲဆီးချိုပမာဏ ၁၈၀ mg/dl ထက် မကျော်ရပါဘူး။ ကိုဗစ်ကာလထဲ ဒီသွေးချိုဓာတ် အများကြီးတက်တာကြောင့် သွေးထဲ Ketone Body များပြီး အမောဖောက်တာ (Diabetic Ketoacidosis) နဲ့ အစားအသောက်ပျက်ပြီး သွေးချိုဓာတ် အများကြီးကျသွားတာ (Hypoglycemia) ဖြစ်မယ့် အန္တရာယ်ကြီး နှစ်ခုရှိနေပါတယ်။ ဒါကို အချိန်မီသိနိုင်အောင်၊ ဆီးချိုဓာတ်ကို မကြာခဏ စစ်ဆေးသင့်ရာမှာ၊ အရင် ဆီးချိုဓာတ်ကို ပုံမှန် တစ်နေ့ တစ်ကြိမ် ကိုယ်တိုင်ဖောက်စစ်သူတွေအနေနဲ့၊ ကိုဗစ်ကာလမှာ အနည်းဆုံး တစ်နေ့ နှစ်ကြိမ် (မနက်နဲ့ည) စစ်ဆေးသင့်ပါတယ်။ အကယ်၍ ဆီးချိုပမာဏ (၂၄၀-၂၅၀) အထိ များနေတာကို၊ အနည်းဆုံး နှစ်ကြိမ်သေချာအောင် စစ်ဆေးမိလျှင်တော့၊ ပြနေကျ ဆရာဝန် (သို့မဟုတ်) ဆေးခန်းကို ချက်ချင်းဆက်သွယ်ပြီး၊ ဘယ်လို ဆေးဆက်သောက်သင့်တာကို မေးဖို့အရေးကြီးလာပါတယ်။
လိုအပ်လျှင် ဆေးခန်းသွား ရနိုင်ပါတယ်။ နောက်သွေးချို အများကြီးကျတာကိုတော့ (၇၀) အောက်စရောက်ချိန်ကို သတ်မှတ်ပေမယ့် (၈၀၊ ၇၀) ကို စကျလာလျှင်၊ သကြား (၁၅) ဂရမ် (လက်ဖက်ဇွန်းသေး ၃-၄ ဇွန်းစာ) ကို ရေတစ်ဖန်ခွက်စာမှာ ဖျော်ပြီး အမြန်သောက်ကာ၊ (၁၅) မိနစ်အကြာမှာ သွေးချိုဓာတ် ပြန်တိုင်းသင့်ပါတယ်။ သွေးချိုဓာတ် (၈၀-၁၀၀) အထက်ပြန်တက်လာလျှင်တော့၊ ဒီသကြားအချိုရည်ဆက်သောက်စရာ မလိုတော့ဘဲ၊ ပိုကြာကြာ ထိန်းထားနိုင်မယ့် ထမင်း (သို့မဟုတ်) ပေါင်မုန့်စားသင့်ပါတယ်။ အကယ်၍ အခုလို သွေးချိုဓာတ် ပြန်မတက်သေးလျှင်တော့၊ နောက်ထပ် ဒီသကြားရည်တစ်ခွက် ပြန်တက်တဲ့အထိ ဆက်သောက်သွားဖို့ လိုပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အခုလို (၈၀) နဲ့ (၇၀) အောက်မကျဘဲနဲ့ ကျပြီလို့ မှားယွင်းယူဆကာ၊ ဒီအချိုရည် လုံးဝမသောက်သင့်ပါဘူး။
နောက်တစ်ခု အရေးကြီးတာက ဆီးချိုနဲ့အတူ တွဲဖြစ်တတ်ပြီး၊ ကိုဗစ်ဖြစ်လာလျှင် ပိုပြင်းထန်၊ ပိုသေဆုံးစေနိုင်တဲ့ နှလုံးနဲ့ သွေးတိုးလို နောက်ခံရောဂါတွေအတွက်ပါ ကြိုတင်ထိန်းထားနိုင်ဖို့ အထူးအရေးကြီးပါတယ်။ ဒါကြောင့် နှလုံးအတွက်ပါပေးထားတဲ့ဆေးတွေရှိလျှင် (ဥပမာ သွေးကျဲဆေး Asprin နဲ့ အဆီကျဆေး Atorvastatin) တွေမျိုးကို၊ ကိုယ့်သဘောနဲ့ကိုယ် မဖြတ်ပစ်လိုက်ဘဲ ပုံမှန်ဆက်သောက်ဖို့ လိုပါတယ်။ နောက် သွေးတိုးအတွက် ပေးထားနိုင်တဲ့ သွေးကျဆေး ACEI အုပ်စုဝင် (ဥပမာ Coversyl) နဲ့ ARBs အုပ်စုဝင် (ဥပမာ Losartan) တို့ကိုလည်း ဆရာဝန်ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ အလားတူ မဖြတ်ပစ်သင့်ပါဘူး။ ကိုဗစ်ကာလမှာ နေကောင်းနေချိန် အခုလိုဆရာဝန်ပေးထားတဲ့ဆေးတွေ ပုံမှန်ဆက်သောက်သင့်ပေမယ့်၊ နေမကောင်းဖြစ်လာလျှင်တော့ ဆက်မသောက်သင့်တဲ့ ဆေး နှစ်မျိးရှိရာမှာ၊ တစ်ခုကတော့ Metformin ဖြစ်ပြီး၊ နောက်တစ်ခုကတော့ နောက်ဆုံးပေါ်အစွမ်းထက်တဲ့ SGLT2 အုပ်စုဝင်တွေ (ဥပမာ Empagliflozin, Canagliflozin, Dapagliflozin) ပါ။
အကယ်၍ ကိုဗစ်ရောဂါ သံသယဖြစ်လာလျှင် (သို့မဟုတ်) ဖြစ်တာသေချာလာလျှင်တော့၊ ဆီးချိုအခံရှိထားသူတွေအနေနဲ့၊ တစ်နေ့ကို သွေးချိုဓာတ် အနည်းဆုံး ၄ ကြိမ်အထိ စစ်ဆေးသင့်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အရင်ပြောခဲ့သလို ရေများများသောက်သင့်ပါတယ် (တစ်နေ့လျှင် အမျိုးသား (၄) လီတာနဲ့၊ အမျိုးသမီး (၃) လီတာ။ တစ်လီတာ - ရေသန့်ဗူးကြီးတစ်ဗူး)။ ဒါ့အပြင် လိုအပ်ပြီး ဖြစ်နိုင်လျှင်တော့ သွေးထဲက Ketone Body ကိုပါ စစ်ဆေးသင့်ပါတယ်။
အချုပ်အနေနဲ့တော့ ကိုဗစ်ကာလမှာ ဆီးချိုသွေးချို ထိန်းထားနိုင်ဖို့ အရင်ပြောခဲ့သလို အစားအသောက် အနေအထိုင်မှန်ဖို့နဲ့ လှုပ်ရှားမူရှိဖို့လိုအပ်တာအပြင်၊ ဆေးတွေကိုပါ ပုံမှန်သောက်ကာ၊ ပုံမှန်သွေးချိုစစ်တာနဲ့ အရေးပေါ်လာလျှင် ဆရာဝန်ကို ဆက်သွယ်နိုင်ဖို့ ဖုန်းနံပါတ်ရှိထားဖို့ လိုပါတယ်။ ဆေးရုံရောက်သွားလျှင်တော့၊ ဆရာဝန်တွေက လိုအပ်သလို Insulin (သွေးချိုထိန်းဆေး) ထိုးပေးနိုင်တာမို့၊ စိတ်ပူရတာက အိမ်မှာရှိနေချိန်ဆေးတွေပြတ် သွေးချို တက်တာ၊ အရမ်းကျတာ ဖြစ်သွားမှာကိုပါ။ နောက်အရေးကြီးတာကတော့၊ အရင်ပြောခဲ့တဲ့ မလိုအပ်ဘဲ၊ အားရှိမယ် အထင်မှားပြီး၊ ဖြည့်စွက်စာဆီးချိုနို့မှုန့်တွေ မသောက်မိဖို့ပါ။ ဒီဖြည့်စွက်စာက ထမင်းအစားသာ ပေးရတာမို့၊ ထမင်းစားပြီး ဒီဖြည့်စွက်စာပါ ထပ်သောက်လိုက်လျှင်တော့၊ ဆီးချိုပိုတက်ကုန်ပြီး၊ ကိုဗစ်ဖြစ်လာချိန်သေဆုံးမူတွေ ကြုံခဲ့ရလို့ပါ။ တကယ်တမ်းတော့၊ အားမရှိစေတာက သွေးချိုတက်နေလို့သာ ဖြစ်တာကြောင့်၊ ဒီသွေးချိုဓာတ်ကို ထိန်းလိုက်လျှင် အားလုံးအဆင်ပြေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီရောဂါအကြောင်း ပိုမိုသိရှိနားလည်နိုင်ဖို့ ကိုဝင်းမင်း က မြန်မာနိုင်ငံ ဆီးချိုသွေးချိုရောဂါအသင်း ဥက္ကဌ၊ ဆီးချိုအထူးကုဆရာဝန်ကြီးနဲ့၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်ပါမောက္ခ ဒေါက်တာတင့်ဆွေလတ်ကို ဆက်သွယ်မေးမြန်း တင်ပြထားပါတယ်။
==Unicode==
ဆီးခြိုရှိထားသူတှမှော ကိုဗဈဖွဈလာလြှငျ ပိုပွငျးထနျနိုငျပမေယ့ျ၊ သှေးခြိုဓာတျ အမြားကွီး မတကျအောငျနဲ့ အမြားကွီးမကအြောငျ ထိနျးထားနိုငျလြှငျ ဒီပွငျးထနျမူကို လြှော့ခနြိုငျတယျလို့ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ ဆိုပါတယျ။
ကိုဗဈကာလမှာ ဆီးခြိုရှိသူတှအေနနေဲ့ ပုံမှနျ သှေးခြိုဓာတျပမာဏကို အတိအကသြိထားဖို့ ပိုအရေးကွီးလာပါတယျ။ အကွောငျးက ဆီးခြိုရှိထားသူတှကေိုယျတိုငျ ဒီပမာဏကို မှားယှငျးယူဆ လုပျတောငျတတျကွလို့ပါ။ ဒီသှေးခြိုဓာတျ ပုံမှနျအတိအကကြွတော့ မနကျစောစော အစာမစားခငျတိုငျးလြှငျ၊ သှေးထဲဆီးခြိုပမာဏက (၈၀-၁၃၀) mg/dl ( သှေး တဈ ဒကျဆီလီတာမှာ သကွားပမာဏ (၈၀) ကနေ (၁၃၀) မီလီဂရမျ အတှငျ:) ပဲ ရှိရပွီး၊ အစာစားပွီး နှဈနာရီအတှငျး (သို့မဟုတျ) နောကျပိုငျး နေ့လညျနဲ့ ညနမှော တိုငျးလြှငျလညျး သှေးထဲဆီးခြိုပမာဏ ၁၈၀ mg/dl ထကျ မကြောျရပါဘူး။ ကိုဗဈကာလထဲ ဒီသှေးခြိုဓာတျ အမြားကွီးတကျတာကွောင့ျ သှေးထဲ Ketone Body မြားပွီး အမောဖောကျတာ (Diabetic Ketoacidosis) နဲ့ အစားအသောကျပကြျပွီး သှေးခြိုဓာတျ အမြားကွီးကသြှားတာ (Hypoglycemia) ဖွဈမယ့ျ အန်တရာယျကွီး နှဈခုရှိနပေါတယျ။ ဒါကို အခြိနျမီသိနိုငျအောငျ၊ ဆီးခြိုဓာတျကို မကွာခဏ စဈဆေးသင့ျရာမှာ၊ အရငျ ဆီးခြိုဓာတျကို ပုံမှနျ တဈနေ့ တဈကွိမျ ကိုယျတိုငျဖောကျစဈသူတှအေနနေဲ့၊ ကိုဗဈကာလမှာ အနညျးဆုံး တဈနေ့ နှဈကွိမျ (မနကျနဲ့ည) စဈဆေးသင့ျပါတယျ။ အကယျ၍ ဆီးခြိုပမာဏ (၂၄၀-၂၅၀) အထိ မြားနတောကို၊ အနညျးဆုံး နှဈကွိမျသခြောအောငျ စဈဆေးမိလြှငျတော့၊ ပွနကြေ ဆရာဝနျ (သို့မဟုတျ) ဆေးခနျးကို ခကြျခငြျးဆကျသှယျပွီး၊ ဘယျလို ဆေးဆကျသောကျသင့ျတာကို မေးဖို့အရေးကွီးလာပါတယျ။
လိုအပျလြှငျ ဆေးခနျးသှား ရနိုငျပါတယျ။ နောကျသှေးခြို အမြားကွီးကတြာကိုတော့ (၇၀) အောကျစရောကျခြိနျကို သတျမှတျပမေယ့ျ (၈၀၊ ၇၀) ကို စကလြာလြှငျ၊ သကွား (၁၅) ဂရမျ (လကျဖကျဇှနျးသေး ၃-၄ ဇှနျးစာ) ကို ရတေဈဖနျခှကျစာမှာ ဖြောျပွီး အမွနျသောကျကာ၊ (၁၅) မိနဈအကွာမှာ သှေးခြိုဓာတျ ပွနျတိုငျးသင့ျပါတယျ။ သှေးခြိုဓာတျ (၈၀-၁၀၀) အထကျပွနျတကျလာလြှငျတော့၊ ဒီသကွားအခြိုရညျဆကျသောကျစရာ မလိုတော့ဘဲ၊ ပိုကွာကွာ ထိနျးထားနိုငျမယ့ျ ထမငျး (သို့မဟုတျ) ပေါငျမုန့ျစားသင့ျပါတယျ။ အကယျ၍ အခုလို သှေးခြိုဓာတျ ပွနျမတကျသေးလြှငျတော့၊ နောကျထပျ ဒီသကွားရညျတဈခှကျ ပွနျတကျတဲ့အထိ ဆကျသောကျသှားဖို့ လိုပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အခုလို (၈၀) နဲ့ (၇၀) အောကျမကဘြဲနဲ့ ကပြွီလို့ မှားယှငျးယူဆကာ၊ ဒီအခြိုရညျ လုံးဝမသောကျသင့ျပါဘူး။
နောကျတဈခု အရေးကွီးတာက ဆီးခြိုနဲ့အတူ တှဲဖွဈတတျပွီး၊ ကိုဗဈဖွဈလာလြှငျ ပိုပွငျးထနျ၊ ပိုသဆေုံးစနေိုငျတဲ့ နှလုံးနဲ့ သှေးတိုးလို နောကျခံရောဂါတှအေတှကျပါ ကွိုတငျထိနျးထားနိုငျဖို့ အထူးအရေးကွီးပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ နှလုံးအတှကျပါပေးထားတဲ့ဆေးတှရှေိလြှငျ (ဥပမာ သှေးကြဲဆေး Asprin နဲ့ အဆီကဆြေး Atorvastatin) တှမြေိုးကို၊ ကိုယ့ျသဘောနဲ့ကိုယျ မဖွတျပဈလိုကျဘဲ ပုံမှနျဆကျသောကျဖို့ လိုပါတယျ။ နောကျ သှေးတိုးအတှကျ ပေးထားနိုငျတဲ့ သှေးကဆြေး ACEI အုပျစုဝငျ (ဥပမာ Coversyl) နဲ့ ARBs အုပျစုဝငျ (ဥပမာ Losartan) တို့ကိုလညျး ဆရာဝနျခှင့ျပွုခကြျမရှိဘဲ အလားတူ မဖွတျပဈသင့ျပါဘူး။ ကိုဗဈကာလမှာ နကေောငျးနခြေိနျ အခုလိုဆရာဝနျပေးထားတဲ့ဆေးတှေ ပုံမှနျဆကျသောကျသင့ျပမေယ့ျ၊ နမေကောငျးဖွဈလာလြှငျတော့ ဆကျမသောကျသင့ျတဲ့ ဆေး နှဈမြိးရှိရာမှာ၊ တဈခုကတော့ Metformin ဖွဈပွီး၊ နောကျတဈခုကတော့ နောကျဆုံးပေါျအစှမျးထကျတဲ့ SGLT2 အုပျစုဝငျတှေ (ဥပမာ Empagliflozin, Canagliflozin, Dapagliflozin) ပါ။
အကယျ၍ ကိုဗဈရောဂါ သံသယဖွဈလာလြှငျ (သို့မဟုတျ) ဖွဈတာသခြောလာလြှငျတော့၊ ဆီးခြိုအခံရှိထားသူတှအေနနေဲ့၊ တဈနေ့ကို သှေးခြိုဓာတျ အနညျးဆုံး ၄ ကွိမျအထိ စဈဆေးသင့ျပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ အရငျပွောခဲ့သလို ရမြေားမြားသောကျသင့ျပါတယျ (တဈနေ့လြှငျ အမြိုးသား (၄) လီတာနဲ့၊ အမြိုးသမီး (၃) လီတာ။ တဈလီတာ - ရသေန့ျဗူးကွီးတဈဗူး)။ ဒါ့အပွငျ လိုအပျပွီး ဖွဈနိုငျလြှငျတော့ သှေးထဲက Ketone Body ကိုပါ စဈဆေးသင့ျပါတယျ။
အခြုပျအနနေဲ့တော့ ကိုဗဈကာလမှာ ဆီးခြိုသှေးခြို ထိနျးထားနိုငျဖို့ အရငျပွောခဲ့သလို အစားအသောကျ အနအေထိုငျမှနျဖို့နဲ့ လှုပျရှားမူရှိဖို့လိုအပျတာအပွငျ၊ ဆေးတှကေိုပါ ပုံမှနျသောကျကာ၊ ပုံမှနျသှေးခြိုစဈတာနဲ့ အရေးပေါျလာလြှငျ ဆရာဝနျကို ဆကျသှယျနိုငျဖို့ ဖုနျးနံပါတျရှိထားဖို့ လိုပါတယျ။ ဆေးရုံရောကျသှားလြှငျတော့၊ ဆရာဝနျတှကေ လိုအပျသလို Insulin (သှေးခြိုထိနျးဆေး) ထိုးပေးနိုငျတာမို့၊ စိတျပူရတာက အိမျမှာရှိနခြေိနျဆေးတှပွေတျ သှေးခြို တကျတာ၊ အရမျးကတြာ ဖွဈသှားမှာကိုပါ။ နောကျအရေးကွီးတာကတော့၊ အရငျပွောခဲ့တဲ့ မလိုအပျဘဲ၊ အားရှိမယျ အထငျမှားပွီး၊ ဖွည့ျစှကျစာဆီးခြိုနို့မှုန့ျတှေ မသောကျမိဖို့ပါ။ ဒီဖွည့ျစှကျစာက ထမငျးအစားသာ ပေးရတာမို့၊ ထမငျးစားပွီး ဒီဖွည့ျစှကျစာပါ ထပျသောကျလိုကျလြှငျတော့၊ ဆီးခြိုပိုတကျကုနျပွီး၊ ကိုဗဈဖွဈလာခြိနျသဆေုံးမူတှေ ကွုံခဲ့ရလို့ပါ။ တကယျတမျးတော့၊ အားမရှိစတောက သှေးခြိုတကျနလေို့သာ ဖွဈတာကွောင့ျ၊ ဒီသှေးခြိုဓာတျကို ထိနျးလိုကျလြှငျ အားလုံးအဆငျပွမှော ဖွဈပါတယျ။
ဒီရောဂါအကွောငျး ပိုမိုသိရှိနားလညျနိုငျဖို့ ကိုဝငျးမငျး က မွနျမာနိုငျငံ ဆီးခြိုသှေးခြိုရောဂါအသငျး ဥက်ကဌ၊ ဆီးခြိုအထူးကုဆရာဝနျကွီးနဲ့၊ ဂုဏျထူးဆောငျပါမောက်ခ ဒေါကျတာတင့ျဆှလေတျကို ဆကျသှယျမေးမွနျး တငျပွထားပါတယျ။
