မြန်မာနိုင်ငံထဲ ပူပြင်းတဲ့ နွေရာသီ ဝင်လာချိန်မှာ ဒီနှစ်အတွင်း မီးနဲ့ရေ ပိုပြတ်လာတာကြောင့်၊ အပူဒဏ် ပိုခံရလာနိုင်တယ်လို့ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက ကြိုတင်သတိပေးနေပါတယ်။
အခုလို ရာသီဥတုပူလာတာနဲ့အမျှ မီးပျက်ရေပျက် ပိုဖြစ်လာချိန်မှာ အပူဒဏ်ကြောင့်ဖြစ်တဲ့ ရောဂါတွေ စဖြစ်လာကြမှာကို စိုးရိမ်ရပါတယ်။ ပထမအဆင့်ကတာ့ အပူကြောင့် နုံးချည့်တာဖြစ်ပြီး၊ ဒုတိယအဆင့်ကတော့ အပူကြောင့် ကိုယ်အပူချိန်တိုး၊ အဖျားတက်တာပါ။ အပူချိန်ပိုများတဲ့ အပူပိုင်းဒေသ မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်းတွေမှာ ပိုစိုးရိမ်ရပါတယ်။ ဒီအပူဒဏ်ကို သက်ကြီးတွေနဲ့ ခန္ဓာကိုယ်အပူချိန်ထိန်းတာ (Thermoregulation)၊ အားနည်းတဲ့ ကလေးတွေမှာ ပိုခံစားရလေ့ရှိတာမို့ ပိုအထူးဂရုစိုက်ပေးသင့်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ပူတဲ့နေရာတွေဖြစ်တဲ့ နေပူထဲ အလုပ်လုပ်ရသူတွေနဲ့ တိုက်ခန်းတွေမှာ နေရသူတွေ ပိုခံစားရနိုင်ပါတယ်။
အပြင်ပတ်ဝန်းကျင် အပူချိန်မြင့်လာချိန်မှာ ကိုယ်တွင်းအပူချိန်ကိုတော့ လိုက်မပူအောင် ချွေးထွက်တဲ့စနစ်နဲ့ ထိန်းကြောင်းပေးတာပါ။ အပြင် ပတ်ဝန်းကျင်မှာ အပူချိန် ဘယ်လောက်တက်တက် ကိုယ်တွင်းအပူချိန်ကို ပုံမှန်ဖြစ်တဲ့ ၉၈.၆ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက်တဝိုက်မှာ ချွေးအရည်ကအငွေ့ပျံပြီး ကိုယ်ထဲက အပူစုပ်ယူလိုက်တဲ့နည်းနဲ့ ပြန်အေးသွားအောင် ထိန်းပေးထားတာပါ။ အလားတူ သဘာဝအားဖြင့် ပတ်ဝန်းကျင်မှာ တိုက်နေတဲ့လေကလည်း ကိုယ်ခန္ဓာအပူကို စုပ်ယူပြီး ပြန်လျှော့ချပေးနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အပူဒဏ်များပြီး ချွေးများများ ထွက်ပေးရတာကြောင့်တော့ ကိုယ်ထဲက ရေဓာတ် ဆားဓာတ်တွေ ဆုံးရုံးတာများပြီး၊ ပထမအဆင့် နုံးခွေတာ (Heat Exhaustion) ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ကြိုသတိပြုနိုင်တဲ့ လက္ခဏာတွေကတော့ ချွေးထွက်များ နုံးခွေတာအပြင်၊ ပင်ပန်းနွမ်းနွယ်လာတာ၊ အားနည်းလာတာ၊ မလုပ်ချင် မကိုင်ချင်ဖြစ်တာ၊ သွေးပေါင်ချိန်ကျတာတွေပါ။ ဒီအတွက် ရေနဲ့ဆားပြန်ဖြည့်ပေးဖို့ ရေနဲ့ဆား ရောသောက်တာ၊ ထမင်းရည် ဆားခတ်သောက်တာ၊ အချိုရည်ဆားခတ်သောက်တာ စတာတွေနဲ့ သက်သာအောင် ပြုစုကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ ပူလာချိန် သောက်ရေဆောင်ထားပြီး၊ များများသောက်တာ၊ ဆားနဲ့ပါရောသောက်တာတွေနဲ့ ကြိုကာကွယ်ထားနိုင်ပါတယ်။
ဒီထက်ပိုဆိုးလာလျှင်တော့ ချွေးထွက်နိုင်တဲ့ ပမာဏနည်းလာပြီး ဒုတိယတဆင့်ဖြစ်တဲ့ အပူကြောင့် အဖျားတက်တာ (Heat Hyperpyrexia) ဖြစ်လာတတ်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ပူတဲ့အချိန်ကြာလာပြီး ချွေးကလိုက်မထွက်နိုင်ဘဲ ချွေးခမ်းလာကာ၊ အပြင်ပတ်ဝန်းကျင်က အပူချိန်ကို ကိုယ်ခန္ဓာမှာ ပြန်ချမပေးနိုင်တော့ဘဲ အပြင်အပူချိန်အတိုင်း လိုက်ပူလာတတ်တာပါ။ ဒါကို ရောဂါပိုးဝင်တဲ့ တခြား ဖျားနာတာနဲ့ မှားယွင်း ယူဆမိနိုင်ပါတယ်။ ခွဲခြားနိုင်တဲ့ လက္ခဏာက တခြား ဖျားနာလက္ခဏာ (ဥပမာ နှာစေး ချောင်းဆိုး နာကျင်တာမျိုး) မရှိဘဲ၊ ချွေးထွက်နည်းကာ၊ လူက အခြောက်တိုက် အပြင်ကပူတိုင်း အပူချိန်လိုက် မြင့်တက်လာတာပါ။ ဒီအတွက် ပိုးသတ်ဆေးပေးစရာ မလိုဘဲ၊ လူနဲ့ပတ်ဝန်းကျင်အပူချိန်ကို ပြန်အေးအောင် အမြန်လုပ်ပေးဖို့သာ အရေးကြီးပါတယ်။ အဓိကအားဖြင့် လျှပ်စစ်မီးရလို့ လေအေးစက် (Aircon) ရှိလျှင် ဖွင့်ပေးနိုင်ပါတယ်။ မဖြစ်နိုင်လျှင်တော့ အရိပ်ကောင်းကောင်းရှိပြီး ပိုအေးရာ (သစ်ပင်ရိပ်၊ ဘုရားကျောင်းကန် အဆောက်အဦး ကြီးကြီမားမား အရိပ်အောက်မျိုး) ကိုရွေ့ကာ၊ အဆောက်အဦးထဲ ဖြစ်လျှင်လည်း လေဝင်လေထွက်ကောင်းအောင် (ဥပမာ ပြူတင်းပေါက်နဲ့ တံခါးတွေအကုန်ဖွင့်) စီမံပြီး၊ ချွေးထွက်နေသေးလျှင် ဆက်ထွက်စေကာ မသုတ်ပစ်သင့်ပါဘူး။ ရေချိုးပြီး အမြန်အပူချိန်ချနိုင်ပေမဲ့ ပူလွန်းချိန်မှာ ချွေးအများကြီး ဆက်ထွက်နေသေးလျှင်တော့ ချက်ချင်းမချိုးသင့်ပါဘူး၊ ချွေးထွက်တာ ပြန်တိတ်သွားစေပြီး ဆက်ပူကာ တက်တာ (သတိလစ်တာ) အထိပါဖြစ်မှာ စိုးရိမ်ရလို့ပါ။ ဒါပေမဲ့ ပူလာချိန် အခုလိုမဖျားရေး ကြိုတင်ကာကွယ်ဖို့တော့ မနက် တစ်ကြိမ် ညနေ တစ်ကြိမ် ပုံမှန် ရေချိုးပေးသင့်ကာ၊ ချွေးထွက်ချိန်မှာလည်း မသုတ်ပစ်သင့်ပါဘူး။
ဒီအကြောင်း ပိုမိုသိရှိနိုင်ဖို့ ကိုဝင်းမင်းက ကလေးအထူးကုနဲ့ ဆေးတက္ကသိုလ် (၁) ကလေးကျန်းမာပညာဌာန အငြိမ်းစား ဌာနမှူး ပါမောက္ခ ဒေါက်တာစောဝင်းကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
==Unicode==
မွနျမာနိုငျငံထဲ ပူပွငျးတဲ့ နှရောသီ ဝငျလာခြိနျမှာ ဒီနှဈအတှငျး မီးနဲ့ရေ ပိုပွတျလာတာကွောင့ျ၊ အပူဒဏျ ပိုခံရလာနိုငျတယျလို့ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ ကွိုတငျသတိပေးနပေါတယျ။
အခုလို ရာသီဥတုပူလာတာနဲ့အမြှ မီးပကြျရပေကြျ ပိုဖွဈလာခြိနျမှာ အပူဒဏျကွောင့ျဖွဈတဲ့ ရောဂါတှေ စဖွဈလာကွမှာကို စိုးရိမျရပါတယျ။ ပထမအဆင့ျကတာ့ အပူကွောင့ျ နုံးခညြ့ျတာဖွဈပွီး၊ ဒုတိယအဆင့ျကတော့ အပူကွောင့ျ ကိုယျအပူခြိနျတိုး၊ အဖြားတကျတာပါ။ အပူခြိနျပိုမြားတဲ့ အပူပိုငျးဒသေ မွနျမာနိုငျငံအလယျပိုငျးတှမှော ပိုစိုးရိမျရပါတယျ။ ဒီအပူဒဏျကို သကျကွီးတှနေဲ့ ခန်ဓာကိုယျအပူခြိနျထိနျးတာ (Thermoregulation)၊ အားနညျးတဲ့ ကလေးတှမှော ပိုခံစားရလေ့ရှိတာမို့ ပိုအထူးဂရုစိုကျပေးသင့ျပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ ပူတဲ့နရောတှဖွေဈတဲ့ နပေူထဲ အလုပျလုပျရသူတှနေဲ့ တိုကျခနျးတှမှော နရေသူတှေ ပိုခံစားရနိုငျပါတယျ။
အပွငျပတျဝနျးကငြျ အပူခြိနျမွင့ျလာခြိနျမှာ ကိုယျတှငျးအပူခြိနျကိုတော့ လိုကျမပူအောငျ ခြှေးထှကျတဲ့စနဈနဲ့ ထိနျးကွောငျးပေးတာပါ။ အပွငျ ပတျဝနျးကငြျမှာ အပူခြိနျ ဘယျလောကျတကျတကျ ကိုယျတှငျးအပူခြိနျကို ပုံမှနျဖွဈတဲ့ ၉၈.၆ ဒီဂရီ ဖာရငျဟိုကျတဝိုကျမှာ ခြှေးအရညျကအငှေ့ပြံပွီး ကိုယျထဲက အပူစုပျယူလိုကျတဲ့နညျးနဲ့ ပွနျအေးသှားအောငျ ထိနျးပေးထားတာပါ။ အလားတူ သဘာဝအားဖွင့ျ ပတျဝနျးကငြျမှာ တိုကျနတေဲ့လကေလညျး ကိုယျခန်ဓာအပူကို စုပျယူပွီး ပွနျလြှော့ခပြေးနိုငျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အပူဒဏျမြားပွီး ခြှေးမြားမြား ထှကျပေးရတာကွောင့ျတော့ ကိုယျထဲက ရဓောတျ ဆားဓာတျတှေ ဆုံးရုံးတာမြားပွီး၊ ပထမအဆင့ျ နုံးခှတော (Heat Exhaustion) ဖွဈနိုငျပါတယျ။ ကွိုသတိပွုနိုငျတဲ့ လက်ခဏာတှကေတော့ ခြှေးထှကျမြား နုံးခှတောအပွငျ၊ ပငျပနျးနှမျးနှယျလာတာ၊ အားနညျးလာတာ၊ မလုပျခငြျ မကိုငျခငြျဖွဈတာ၊ သှေးပေါငျခြိနျကတြာတှပေါ။ ဒီအတှကျ ရနေဲ့ဆားပွနျဖွည့ျပေးဖို့ ရနေဲ့ဆား ရောသောကျတာ၊ ထမငျးရညျ ဆားခတျသောကျတာ၊ အခြိုရညျဆားခတျသောကျတာ စတာတှနေဲ့ သကျသာအောငျ ပွုစုကာကှယျပေးနိုငျပါတယျ။ ပူလာခြိနျ သောကျရဆေောငျထားပွီး၊ မြားမြားသောကျတာ၊ ဆားနဲ့ပါရောသောကျတာတှနေဲ့ ကွိုကာကှယျထားနိုငျပါတယျ။
ဒီထကျပိုဆိုးလာလြှငျတော့ ခြှေးထှကျနိုငျတဲ့ ပမာဏနညျးလာပွီး ဒုတိယတဆင့ျဖွဈတဲ့ အပူကွောင့ျ အဖြားတကျတာ (Heat Hyperpyrexia) ဖွဈလာတတျပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ ပူတဲ့အခြိနျကွာလာပွီး ခြှေးကလိုကျမထှကျနိုငျဘဲ ခြှေးခမျးလာကာ၊ အပွငျပတျဝနျးကငြျက အပူခြိနျကို ကိုယျခန်ဓာမှာ ပွနျခမြပေးနိုငျတော့ဘဲ အပွငျအပူခြိနျအတိုငျး လိုကျပူလာတတျတာပါ။ ဒါကို ရောဂါပိုးဝငျတဲ့ တခွား ဖြားနာတာနဲ့ မှားယှငျး ယူဆမိနိုငျပါတယျ။ ခှဲခွားနိုငျတဲ့ လက်ခဏာက တခွား ဖြားနာလက်ခဏာ (ဥပမာ နှာစေး ခြောငျးဆိုး နာကငြျတာမြိုး) မရှိဘဲ၊ ခြှေးထှကျနညျးကာ၊ လူက အခွောကျတိုကျ အပွငျကပူတိုငျး အပူခြိနျလိုကျ မွင့ျတကျလာတာပါ။ ဒီအတှကျ ပိုးသတျဆေးပေးစရာ မလိုဘဲ၊ လူနဲ့ပတျဝနျးကငြျအပူခြိနျကို ပွနျအေးအောငျ အမွနျလုပျပေးဖို့သာ အရေးကွီးပါတယျ။ အဓိကအားဖွင့ျ လြှပျစဈမီးရလို့ လအေေးစကျ (Aircon) ရှိလြှငျ ဖှင့ျပေးနိုငျပါတယျ။ မဖွဈနိုငျလြှငျတော့ အရိပျကောငျးကောငျးရှိပွီး ပိုအေးရာ (သဈပငျရိပျ၊ ဘုရားကြောငျးကနျ အဆောကျအဦး ကွီးကွီမားမား အရိပျအောကျမြိုး) ကိုရှေ့ကာ၊ အဆောကျအဦးထဲ ဖွဈလြှငျလညျး လဝေငျလထှေကျကောငျးအောငျ (ဥပမာ ပွူတငျးပေါကျနဲ့ တံခါးတှအေကုနျဖှင့ျ) စီမံပွီး၊ ခြှေးထှကျနသေေးလြှငျ ဆကျထှကျစကော မသုတျပဈသင့ျပါဘူး။ ရခြေိုးပွီး အမွနျအပူခြိနျခနြိုငျပမေဲ့ ပူလှနျးခြိနျမှာ ခြှေးအမြားကွီး ဆကျထှကျနသေေးလြှငျတော့ ခကြျခငြျးမခြိုးသင့ျပါဘူး၊ ခြှေးထှကျတာ ပွနျတိတျသှားစပွေီး ဆကျပူကာ တကျတာ (သတိလဈတာ) အထိပါဖွဈမှာ စိုးရိမျရလို့ပါ။ ဒါပမေဲ့ ပူလာခြိနျ အခုလိုမဖြားရေး ကွိုတငျကာကှယျဖို့တော့ မနကျ တဈကွိမျ ညနေ တဈကွိမျ ပုံမှနျ ရခြေိုးပေးသင့ျကာ၊ ခြှေးထှကျခြိနျမှာလညျး မသုတျပဈသင့ျပါဘူး။
ဒီအကွောငျး ပိုမိုသိရှိနိုငျဖို့ ကိုဝငျးမငျးက ကလေးအထူးကုနဲ့ ဆေးတက်ကသိုလျ (၁) ကလေးကနြျးမာပညာဌာန အငွိမျးစား ဌာနမှူး ပါမောက်ခ ဒေါကျတာစောဝငျးကို ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။
