ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် ကျန်းမာရေးအပေါ်မူတည်ပြီး၊ နှစ်သစ်မှာ ပိုကျန်းမာစွာနေနိုင်အောင် စီမံကာ၊ စွဲစွဲမြဲမြဲ လုပ်ဆောင်သင့်တယ်လို့ ကျန်းမာရေးညာရှင်တွေက အကြံပြုနေပါတယ်။ လိုအပ်လျှင် လုပ်နိုင်တာ အနည်းငယ်ကို ရွေးချယ်ပြီး ဖြည်းဖြည်းချင်း လုပ်ဆောင်သွားသင့်ပါတယ်။ မနိုင်မယ့်ဝန် အများကြီးကို တစ်ခါတည်းကြုံးလုပ်ပြီး၊ ခဏနေ ပြန်ရပ်လိုက်ရတာမျိုး မဖြစ်စေဖို့ပါ။ ရပ်လိုက်ရလျှင်လည်း အနည်းငယ် တတ်နိုင်တာကနေ ဖြည်းဖြည်းချင်း ပြန်စလုပ်သင့်ပါတယ်။
အခု ၂၀၂၀ နှစ်သစ်မှာ ပိုကျန်းမာအောင် အစားအသောက်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး လတ်ဆတ်တာတွေကို ရွေးချယ် စားသုံးသင့်ပါတယ်။ ဈေးထဲက လတ်ဆတ်တဲ့ ဟင်သီးဟင်းရွက်၊ အသီးအနှံ၊ အခွံမာအသီး အစေ့၊ ငါး၊ အသား စတာတွေကို ရွေးချယ်ဝယ်ယူူ စားသုံးသင့်ပြီး၊ ကြာရှည်ခံထားနိုင်တဲ့အစာနဲ့ ဆိုးဆေးပါတာတွေကို ရှောင်ကျဉ်သင့်ပါတယ်။ အခုလို လတ်ဆတ်တာတွေကို ရှာဖွေရာမှာ အစပိုင်း ခက်နိုင်ပေမယ့် ဖြည်းဖြည်းချင်း ရှာဖွေသုံးဆောင်သွားလျှင် နောက်ပိုင်းမှာ အကျင့်ရ လွယ်ကူသွားကာ၊ ကျန်းမာရေးပြည့်စုံတဲ့ အစာအဟာရတွေ ပိုင်ဆိုင်နိုင်မှာပါ။
သောက်စားမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး အချိုရည်၊ အရက်၊ ဆေးလိပ်နဲ့ ဆေးရွက်ကြီး (ကွမ်းနဲ့စားသုံးခြင်း) စတဲ့ သောက်စားမှုတွေကို လျော့ချ၊ ရှောင်ကျဉ်သင့်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုကာကိုလာအပါအဝင် အချိုရည်တွေကို သိုလှောင်ပြီး၊ မောလာချိန် သောက်သုံးတာများလာနေကာ၊ ကလေးတွေကိုပါ အများအပြားတိုက်ကျွေးနေတာ ကျန်းမာရေးအတွက် မသင့်တော်ပါဘူး။ ဒါကြောင့် ဓာတ်ဆားရည်မှာပါတဲ့ အချိုအပြင်၊ အခြားအချိုရည်မျိုးစုံနဲ့ ကော်ဖီ၊ လ္ဘက်ရည်က အချိုပါတာတွေပါ လျော့ချ သောက်သုံးသင့်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အရက်ကြောင့် ကျန်းမာရေးထိခိုက်တာ အများသိထားပြီးမို့၊ လက်တွေ့ အရက်ကို လျော့သောက်တာ၊ ဖြစ်နိုင်လျှင် ဖြတ်ပစ်တာတွေ လုပ်ဆောင်သင့်ပါတယ်။ ဝိုင်ကို ကျန်းမာရေးအတွက် သောက်လျှင်တောင် အများကြီးမသောက်မိဖို့ လိုပါတယ်။ ဆေးလိပ်နဲ့ ဆေးရွက်ကြီးကိုတော့ လုံးဝ ဖြတ်သင့်ပါတယ်။
အခုခေတ်မှာ ကားပေါ်ထိုင်သွား၊ ရုံးမှာ ထိုင်လုပ်၊ အိမ်မှာ TV ထိုင်ကြည့်တာတွေနဲ့ အထိုင်များလာတာကြောင့်၊ ထိုင်တာလျော့ပြီး၊ လှုပ်ရှားမူ ပိုလုပ်ဖို့ လိုပါတယ်။ ထိုင်တာများတာကြောင့် သွေးလှည့်ပတ်မူ လျော့နည်းပြီး၊ ကျန်းမာရေး ထိခိုက်နိုင်လို့ပါ။ ဥပမာအားဖြင့် ရုံးမှာ၊ အိမ်မှာ နေ့လည်စာ စားပြီး (၁၅) မိနစ်ခန့် လမ်းလျှောက်ပေးသင့်ပါတယ်။ ရုံးမှာ အလုပ်ထိုင်လုပ်၊ အိမ်မှာ TV ထိုင်ကြည့်ပြီး တစ်နာရီတိုင်းမှာ အနည်းဆုံး (၅) မိနစ် လမ်းထလျှောက်တာမျိုး လုပ်ပေးသင့်ပါတယ်။
လှုပ်ရှားမူ များလာအောင် ကိုယ်လက်လေ့ကျင့်ခန်းပါ တွဲလုပ်ပေးသင့်ပါတယ်။ လေ့ကျင့်ခန်းလည်း ဆေးဖက်ဝင်သည် (Exercise is Medicine) လို့ ခေတ်စားလာတာကြောင့် Gym မှာ အားကစားလုပ်သူတွေလည်း ရှိလာချိန်မှာ၊ တစ်နေ့ကို နာရီဝက် လမ်းလျှောက်တာ၊ ခြင်းခတ်တာ၊ စက်ဘီးစီးတာ၊ ရေကူးတာ စတာ တစ်ခုခု လုပ်ပေးသင်ပါတယ်။ တစ်ပတ် (၃) ရက်လမ်းလျှောက်ပြီး၊ နောက် (၃) ရက် ခြင်းခတ်တာ (သို့မဟုတ်) စက်ဘီးစီးတာမျိုး အဆင်ပြေသလို လှည့်လုပ်လို့လည်းရပါတယ်။
ဒါ့အပြင် အရည်အသွေးပြည့်ပြည့် အိပ်စက် နားနေနိုင်ဖို့လည်း အရေးကြီးပါတယ်။ ဖြစ်သလို မအိပ်သင့်ပါဘူး၊ အိပ်ယာကို သပ်သပ်ရပ်ရပ် အိပ်ချင်စဖွယ်ဖြစ်အောင် ပြင်တာအပါအဝင် Sleep Hygiene ရှိဖို့အတွက်၊ ပုံမှန် အိပ်၊ ပုံမှန်ထတာ၊ အသံမဆူအောင်၊ အလင်းမများအောင် (အလင်းကိုမှိန်၊ အမှောင်ချထားတာ) ပြင်ဆင်ထားတာ၊ မအိပ်ခင် ကပ်ပြီး TV မကြည့်တာ စတာတွေ လုပ်ဆောင်ပေးသင့်ပါတယ်။ ဒါမှသာ အရည်အသွေးပြည့်ပြည့် (Quality Sleep) ရပြီး၊ ကောင်းကောင်း အပန်းပြေကာ၊ ကျန်းမာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ထမင်းဟင်းကိုလည်း ဆိုင်မှာထက် အိမ်မှာ ပိုပြီး ချက်ပြုတ်စားသောက်သင့်ပါတယ်။ သုတေသနစစ်တမ်းတစ်ခုအရ အိမ်မှာ တပတ်လျှင် (၅) ရက်ဆက်တိုက် ချက်စားသူတွေဟာ၊ တပတ်လျှင် (၃) ရက် ချက်စားသူတွေထက်၊ အဝလွန်တာ (၂၈)% လျော့နည်းတာ တွေ့ရှိထားပါတယ်။ ဆိုင်က အစာတွေက အဆီပိုပါနိုင်ပြီး၊ အိမ်မှာက ထိန်းထိန်းသိမ်းသိမ်း ချက်နိုင်လို့ပါ။
အခုခေတ်မှာ နောက်အရေးကြီးတာတစ်ခုက ဖန်သားပြင်ကြည့်ချိန် (Screen Time) ကို လျော့ချဖို့ပါ။ အထူးသဖြင့် လက်ကိုင်ဖုန်းပွတ်တာ၊ TV ကြည့်တာ၊ Game ဆော့တာ၊ ကွန်ပြူတာ မလိုဘဲသုံးတာတွေ များလာနေတာက အထိုင်များစေတာအပြင်၊ တကိုယ်တည်း အထီးကျန်ပြီး၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာတွေဖြစ်တဲ့ စိတ်ကျရောဂါ (Depression)၊ စိုးရိမ်မူလွန်ကဲတဲ့ရောဂါ (Anxiety) တွေနဲ့ ဆက်စပ်နေတတ်လို့ပါ။ ဒီ ဖန်သားပြင်ကြည့်ချိန်များနေလျှင် ဒီစိတ်ပြဿနာတွေ တဝဲလည်လည်နဲ့ ကျန်းမာရေးပိုထိခိုက်နိုင်စေပြီး၊ ဒီကြည့်ချိန်လျော့ချပေးခြင့်ဖြင့် စိတ်အာဟာရ ပြောင်းလဲကာ ပြန်ကောင်းစေနိုင်ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် စိတ်ဖိစီးမူများလာတဲ့ ခေတ်ကြီးမှာ စိတ်အပန်းပြေမူရအောင် အပန်းဖြေ ခရီးထွက်တာ လုပ်ပေးသင့်ပါတယ်။ ၂၀၂၀ ခုနှစ်အတွင်း (၂) ကြိမ်၊ သို့မဟုတ် (၃) ကြိမ် ခရီးထွက်ဖို့ စီမံသင့်ပါတယ်။ ကားတွေပိတ်၊ ဆူညံသံများ၊ အလုပ်တာကြောင့် စိတ်ဖိစီးစေတဲ့ ပုံမှန်ဝန်းကျင်ကနေ အပြောင်းအလဲဖြစ်အောင် အပန်းဖြေနိုင်မဲ့ နေရာမျိုးကို ခရီးထွက်တာမျိုးပါ။ အခုလို ခရီးမထွက်နိုင်လျှင်တောင် အပန်းဖြေနိုင်တဲ့ ဂီတ၊ စာပေ၊ ပန်းချီ၊ အားကစား စတဲ့ ဝါသနာပါရာ တစ်ခုခုလုပ်တာမျိုးနဲ့ စိတ်ဖိစီးမူတွေကနေ အပန်းဖြေသင့်ပါတယ်။
ရောဂါရှိထားပြီးသူဖြစ်လျှင်လည်း ဒီရောဂါကို အဆိုးမြင်စိတ်နဲ့ မမြင်ဘဲ၊ အကောင်းဖက်က တွေးယူသင့်ပါတယ်။ ဥပမာ ဆီးချိုဖြစ်နေလျှင် ဆီးချိုကြောင့် သူများလို မစားနိုင်တာကို စိတ်မပျက်တော့ဘဲ၊ အစာကို မှန်မှန်ကန်ကန် ရွေးစားနိုင်တာကြောင့် ဆီးချိုထိန်းထားနိုင်တာကို ဂုဏ်ယူပြီး၊ အခြားဆီးချိုရှိသူတွေကိုပါ ကူညီ အကြံပေးနိုင်ပါတယ်။ အလားတူ ကင်ဆာဖြစ်လာလျှင်လည်း ဘဝဆုံးပြီလို့ မယူဆဘဲ၊ ပိုမဆိုးအောင် လိုက်နာသင့်တာတွေ လိုက်နာထိန်းသိမ်းပြီး စိတ်ချမ်းသာအောင်နေခြင်းဖြင့်၊ လူမကျန်းမာသော်လည်း ပုံမှန်လူလို စိတ်ချမ်းသာကာ၊ ကိုယ်ကျန်းမာရေး ပိုမထိခိုက်စေပါဘူး။
ဒါ့အပြင် ရောဂါတွေကို အသက်အရွယ်အလိုက် ပုံမှန် နှစ်စဉ်ဖြစ်စေ ကျန်းမာရေး စစ်ဆေးသင့်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အများစုက အခုလို ကျန်းမာရေး စစ်ဆေးတာကို မလုပ်ချင်ကြပါဘူး။ ရောဂါကြိုသိပြီး စိတ်ဆင်းရဲမှာ စိုးကြလို့ပါ။ ဒါပေမဲ့ ရောဂါကြိုသိခြင်းဖြင့်၊ ကြိုကုဖို့ အချိန်မီပြီး ပျောက်ကင်းစေနိုင်ပါတယ်။ မဟုတ်လျှင် ရောဂါကျွမ်းမှ ပိုကုရခက်၊ ကုလို့မရတဲ့အထိ ဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်။
ဒီအကြောင်းအရာများကို ပိုမိုသိရှိနားလည်နိုင်ဖို့ ကိုဝင်းမင်း က မြန်မာနိုင်ငံဆရာဝန်များအသင်းရဲ့ အထွေထွေရောဂါကုဆရာဝန်များအဖွဲ့က ဒေါက်တာမြင့်ဦး ကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းတင်ပြထားပါတယ်။
==Unicode ===
ပွီးခဲ့တဲ့နှဈ ကနြျးမာရေးအပေါျမူတညျပွီး၊ နှဈသဈမှာ ပိုကနြျးမာစှာနနေိုငျအောငျ စီမံကာ၊ စှဲစှဲမွဲမွဲ လုပျဆောငျသင့ျတယျလို့ ကနြျးမာရေးညာရှငျတှကေ အကွံပွုနပေါတယျ။ လိုအပျလြှငျ လုပျနိုငျတာ အနညျးငယျကို ရှေးခယြျပွီး ဖွညျးဖွညျးခငြျး လုပျဆောငျသှားသင့ျပါတယျ။ မနိုငျမယ့ျဝနျ အမြားကွီးကို တဈခါတညျးကွုံးလုပျပွီး၊ ခဏနေ ပွနျရပျလိုကျရတာမြိုး မဖွဈစဖေို့ပါ။ ရပျလိုကျရလြှငျလညျး အနညျးငယျ တတျနိုငျတာကနေ ဖွညျးဖွညျးခငြျး ပွနျစလုပျသင့ျပါတယျ။
အခု ၂၀၂၀ နှဈသဈမှာ ပိုကနြျးမာအောငျ အစားအသောကျနဲ့ ပတျသကျပွီး လတျဆတျတာတှကေို ရှေးခယြျ စားသုံးသင့ျပါတယျ။ ဈေးထဲက လတျဆတျတဲ့ ဟငျသီးဟငျးရှကျ၊ အသီးအနှံ၊ အခှံမာအသီး အစေ့၊ ငါး၊ အသား စတာတှကေို ရှေးခယြျဝယျယူူ စားသုံးသင့ျပွီး၊ ကွာရှညျခံထားနိုငျတဲ့အစာနဲ့ ဆိုးဆေးပါတာတှကေို ရှောငျကဉြျသင့ျပါတယျ။ အခုလို လတျဆတျတာတှကေို ရှာဖှရောမှာ အစပိုငျး ခကျနိုငျပမေယ့ျ ဖွညျးဖွညျးခငြျး ရှာဖှသေုံးဆောငျသှားလြှငျ နောကျပိုငျးမှာ အကငြ့ျရ လှယျကူသှားကာ၊ ကနြျးမာရေးပွည့ျစုံတဲ့ အစာအဟာရတှေ ပိုငျဆိုငျနိုငျမှာပါ။
သောကျစားမှုနဲ့ပတျသကျပွီး အခြိုရညျ၊ အရကျ၊ ဆေးလိပျနဲ့ ဆေးရှကျကွီး (ကှမျးနဲ့စားသုံးခွငျး) စတဲ့ သောကျစားမှုတှကေို လြော့ခြ၊ ရှောငျကဉြျသင့ျပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုကာကိုလာအပါအဝငျ အခြိုရညျတှကေို သိုလှောငျပွီး၊ မောလာခြိနျ သောကျသုံးတာမြားလာနကော၊ ကလေးတှကေိုပါ အမြားအပွားတိုကျကြှေးနတော ကနြျးမာရေးအတှကျ မသင့ျတောျပါဘူး။ ဒါကွောင့ျ ဓာတျဆားရညျမှာပါတဲ့ အခြိုအပွငျ၊ အခွားအခြိုရညျမြိုးစုံနဲ့ ကောျဖီ၊ လ်ဘကျရညျက အခြိုပါတာတှပေါ လြော့ခြ သောကျသုံးသင့ျပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ အရကျကွောင့ျ ကနြျးမာရေးထိခိုကျတာ အမြားသိထားပွီးမို့၊ လကျတှေ့ အရကျကို လြော့သောကျတာ၊ ဖွဈနိုငျလြှငျ ဖွတျပဈတာတှေ လုပျဆောငျသင့ျပါတယျ။ ဝိုငျကို ကနြျးမာရေးအတှကျ သောကျလြှငျတောငျ အမြားကွီးမသောကျမိဖို့ လိုပါတယျ။ ဆေးလိပျနဲ့ ဆေးရှကျကွီးကိုတော့ လုံးဝ ဖွတျသင့ျပါတယျ။
အခုခတျေမှာ ကားပေါျထိုငျသှား၊ ရုံးမှာ ထိုငျလုပျ၊ အိမျမှာ TV ထိုငျကွည့ျတာတှနေဲ့ အထိုငျမြားလာတာကွောင့ျ၊ ထိုငျတာလြော့ပွီး၊ လှုပျရှားမူ ပိုလုပျဖို့ လိုပါတယျ။ ထိုငျတာမြားတာကွောင့ျ သှေးလှည့ျပတျမူ လြော့နညျးပွီး၊ ကနြျးမာရေး ထိခိုကျနိုငျလို့ပါ။ ဥပမာအားဖွင့ျ ရုံးမှာ၊ အိမျမှာ နေ့လညျစာ စားပွီး (၁၅) မိနဈခန့ျ လမျးလြှောကျပေးသင့ျပါတယျ။ ရုံးမှာ အလုပျထိုငျလုပျ၊ အိမျမှာ TV ထိုငျကွည့ျပွီး တဈနာရီတိုငျးမှာ အနညျးဆုံး (၅) မိနဈ လမျးထလြှောကျတာမြိုး လုပျပေးသင့ျပါတယျ။
လှုပျရှားမူ မြားလာအောငျ ကိုယျလကျလေ့ကငြ့ျခနျးပါ တှဲလုပျပေးသင့ျပါတယျ။ လေ့ကငြ့ျခနျးလညျး ဆေးဖကျဝငျသညျ (Exercise is Medicine) လို့ ခတျေစားလာတာကွောင့ျ Gym မှာ အားကစားလုပျသူတှလေညျး ရှိလာခြိနျမှာ၊ တဈနေ့ကို နာရီဝကျ လမျးလြှောကျတာ၊ ခွငျးခတျတာ၊ စကျဘီးစီးတာ၊ ရကေူးတာ စတာ တဈခုခု လုပျပေးသငျပါတယျ။ တဈပတျ (၃) ရကျလမျးလြှောကျပွီး၊ နောကျ (၃) ရကျ ခွငျးခတျတာ (သို့မဟုတျ) စကျဘီးစီးတာမြိုး အဆငျပွသေလို လှည့ျလုပျလို့လညျးရပါတယျ။
ဒါ့အပွငျ အရညျအသှေးပွည့ျပွည့ျ အိပျစကျ နားနနေိုငျဖို့လညျး အရေးကွီးပါတယျ။ ဖွဈသလို မအိပျသင့ျပါဘူး၊ အိပျယာကို သပျသပျရပျရပျ အိပျခငြျစဖှယျဖွဈအောငျ ပွငျတာအပါအဝငျ Sleep Hygiene ရှိဖို့အတှကျ၊ ပုံမှနျ အိပျ၊ ပုံမှနျထတာ၊ အသံမဆူအောငျ၊ အလငျးမမြားအောငျ (အလငျးကိုမှိနျ၊ အမှောငျခထြားတာ) ပွငျဆငျထားတာ၊ မအိပျခငျ ကပျပွီး TV မကွည့ျတာ စတာတှေ လုပျဆောငျပေးသင့ျပါတယျ။ ဒါမှသာ အရညျအသှေးပွည့ျပွည့ျ (Quality Sleep) ရပွီး၊ ကောငျးကောငျး အပနျးပွကော၊ ကနြျးမာမှာ ဖွဈပါတယျ။
ထမငျးဟငျးကိုလညျး ဆိုငျမှာထကျ အိမျမှာ ပိုပွီး ခကြျပွုတျစားသောကျသင့ျပါတယျ။ သုတသေနစဈတမျးတဈခုအရ အိမျမှာ တပတျလြှငျ (၅) ရကျဆကျတိုကျ ခကြျစားသူတှဟော၊ တပတျလြှငျ (၃) ရကျ ခကြျစားသူတှထေကျ၊ အဝလှနျတာ (၂၈)% လြော့နညျးတာ တှေ့ရှိထားပါတယျ။ ဆိုငျက အစာတှကေ အဆီပိုပါနိုငျပွီး၊ အိမျမှာက ထိနျးထိနျးသိမျးသိမျး ခကြျနိုငျလို့ပါ။
အခုခတျေမှာ နောကျအရေးကွီးတာတဈခုက ဖနျသားပွငျကွည့ျခြိနျ (Screen Time) ကို လြော့ခဖြို့ပါ။ အထူးသဖွင့ျ လကျကိုငျဖုနျးပှတျတာ၊ TV ကွည့ျတာ၊ Game ဆော့တာ၊ ကှနျပွူတာ မလိုဘဲသုံးတာတှေ မြားလာနတောက အထိုငျမြားစတောအပွငျ၊ တကိုယျတညျး အထီးကနြျပွီး၊ စိတျပိုငျးဆိုငျရာ ပွူနာတှဖွေဈတဲ့ စိတျကရြောဂါ (Depression)၊ စိုးရိမျမူလှနျကဲတဲ့ရောဂါ (Anxiety) တှနေဲ့ ဆကျစပျနတေတျလို့ပါ။ ဒီ ဖနျသားပွငျကွည့ျခြိနျမြားနလြှေငျ ဒီစိတျပွူနာတှေ တဝဲလညျလညျနဲ့ ကနြျးမာရေးပိုထိခိုကျနိုငျစပွေီး၊ ဒီကွည့ျခြိနျလြော့ခပြေးခွင့ျဖွင့ျ စိတျအာဟာရ ပွောငျးလဲကာ ပွနျကောငျးစနေိုငျပါတယျ။
ဒါ့အပွငျ စိတျဖိစီးမူမြားလာတဲ့ ခတျေကွီးမှာ စိတျအပနျးပွမေူရအောငျ အပနျးဖွေ ခရီးထှကျတာ လုပျပေးသင့ျပါတယျ။ ၂၀၂၀ ခုနှဈအတှငျး (၂) ကွိမျ၊ သို့မဟုတျ (၃) ကွိမျ ခရီးထှကျဖို့ စီမံသင့ျပါတယျ။ ကားတှပေိတျ၊ ဆူညံသံမြား၊ အလုပျတာကွောင့ျ စိတျဖိစီးစတေဲ့ ပုံမှနျဝနျးကငြျကနေ အပွောငျးအလဲဖွဈအောငျ အပနျးဖွနေိုငျမဲ့ နရောမြိုးကို ခရီးထှကျတာမြိုးပါ။ အခုလို ခရီးမထှကျနိုငျလြှငျတောငျ အပနျးဖွနေိုငျတဲ့ ဂီတ၊ စာပေ၊ ပနျးခြီ၊ အားကစား စတဲ့ ဝါသနာပါရာ တဈခုခုလုပျတာမြိုးနဲ့ စိတျဖိစီးမူတှကေနေ အပနျးဖွသေင့ျပါတယျ။
ရောဂါရှိထားပွီးသူဖွဈလြှငျလညျး ဒီရောဂါကို အဆိုးမွငျစိတျနဲ့ မမွငျဘဲ၊ အကောငျးဖကျက တှေးယူသင့ျပါတယျ။ ဥပမာ ဆီးခြိုဖွဈနလြှေငျ ဆီးခြိုကွောင့ျ သူမြားလို မစားနိုငျတာကို စိတျမပကြျတော့ဘဲ၊ အစာကို မှနျမှနျကနျကနျ ရှေးစားနိုငျတာကွောင့ျ ဆီးခြိုထိနျးထားနိုငျတာကို ဂုဏျယူပွီး၊ အခွားဆီးခြိုရှိသူတှကေိုပါ ကူညီ အကွံပေးနိုငျပါတယျ။ အလားတူ ကငျဆာဖွဈလာလြှငျလညျး ဘဝဆုံးပွီလို့ မယူဆဘဲ၊ ပိုမဆိုးအောငျ လိုကျနာသင့ျတာတှေ လိုကျနာထိနျးသိမျးပွီး စိတျခမြျးသာအောငျနခွေငျးဖွင့ျ၊ လူမကနြျးမာသောျလညျး ပုံမှနျလူလို စိတျခမြျးသာကာ၊ ကိုယျကနြျးမာရေး ပိုမထိခိုကျစပေါဘူး။
ဒါ့အပွငျ ရောဂါတှကေို အသကျအရှယျအလိုကျ ပုံမှနျ နှဈစဉျဖွဈစေ ကနြျးမာရေး စဈဆေးသင့ျပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံမှာ အမြားစုက အခုလို ကနြျးမာရေး စဈဆေးတာကို မလုပျခငြျကွပါဘူး။ ရောဂါကွိုသိပွီး စိတျဆငျးရဲမှာ စိုးကွလို့ပါ။ ဒါပမေဲ့ ရောဂါကွိုသိခွငျးဖွင့ျ၊ ကွိုကုဖို့ အခြိနျမီပွီး ပြောကျကငျးစနေိုငျပါတယျ။ မဟုတျလြှငျ ရောဂါကြှမျးမှ ပိုကုရခကျ၊ ကုလို့မရတဲ့အထိ ဖွဈသှားနိုငျပါတယျ။
ဒီအကွောငျးအရာမြားကို ပိုမိုသိရှိနားလညျနိုငျဖို့ ကိုဝငျးမငျး က မွနျမာနိုငျငံဆရာဝနျမြားအသငျးရဲ့ အထှထှေရေောဂါကုဆရာဝနျမြားအဖှဲ့က ဒေါကျတာမွင့ျဦး ကို ဆကျသှယျမေးမွနျးတငျပွထားပါတယျ။
