အေရျပားေလးဖက္နာေရာဂါကို အခ်ိန္မီ မကုသႏိုင္လွ်င္ ေသဆံုးမူအပါအဝင္ ျပင္းထန္တဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါေတြ ခံစားရႏိုင္တယ္လို႔ က်န္းမာေရးပညာရွင္ေတြက သတိေပးေျပာဆိုၾကပါတယ္။
အေရျပားေလးဖက္နာကို ေရာဂါျပင္းထန္မူအလိုက္ အဆင့္ (၃) ဆင့္ခြဲၿပီး သိိုင္ပါတယ္။ပထမအဆင့္မွာ သိပ္မေရာင္ရမ္း၊ မျပင္းထန္ေသးဘဲ၊ အဆစ္ေလးေတြ ကိုက္တာနဲ႔ အေရျပားအကြက္ေလး တစ္ကြက္ ႏွစ္ကြက္ မ်က္ႏွာမွာဘဲ ထြက္လာတာ ေတြ႔ရတတ္ၿပီး၊ ငွက္ဖ်ားေဆး (Hydroxychloroquine) ေသာက္ေဆးနဲ႔ စၿပီးကုသႏိုင္ပါတယ္။
ဒုတိယအဆင့္မွာေတာ့ အဆစ္နဲ႔အေရျပားအျပင္ ကိုယ္တြင္းအဂၤါ တစ္ခုခုပါ ထိခိုက္လာၿပီး၊ ဥပမာ ဆီးစစ္လွ်င္ အသားဓာတ္ပါလာတာ၊ ႏွလံုးခုန္ နည္းနည္းျမန္လာတာ၊ တခါတရံ အာရံုေၾကာနည္းနည္း ထိသြားၿပီး မ်က္လံုးနည္းနည္းေစာင္းတာ၊ လက္ထံုတာ စတာေတြ ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ ဒီ ဒုတိယအဆင့္မွာေတာ့ ငွက္ဖ်ားေဆးထက္ ပိုျပင္းတဲ့ ကင္ဆာေဆး (Methotrexate၊ Cyclophosphamide စတာ) ေတြ ကင္ဆာေလာက္ ပမာဏမ်ားမ်ား မေပးဘဲ၊ ဒီခုခံဓာတ္ေျပာင္းေရာဂါမွာ ေသြးျဖဴဥကို ထိန္းႏိုင္ရံုသာ ေလ်ာ့ၿပီး (Low Dose) ခ်ိင့္ခ်ိန္ေပးေလ့ရွိပါတယ္။
တတိယအဆင့္ေရာက္သြားလွ်င္ေတာ့ ကိုယ္တြင္းအဂၤါေတြ ထိတာတင္မကဘဲ၊ ပ်က္စီးလာတဲ့ အဆင့္ကို ေရာက္သြားတာေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္မ်ားစြာ ပ်က္သြားတာ၊ ဦးေႏွာက္ စတင္ပ်က္လာတာေၾကာင့္ မ်က္လံုးေမွးတာထက္ေက်ာ္ၿပီး သတိလစ္တာ၊ စကားေျပာမွားတာ၊ တခါတရံ ဝက္ရူးျပန္သလိုတက္တာ စတာေတြ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ ဒီျပင္းထန္လာတဲ့ အဆင့္မွာေတာ့ ေသာက္ေဆးနဲ႔ အလုပ္မျဖစ္ေတာ့ဘဲ၊ ထိုးေဆးေတြ အမ်ားႀကီးေပးရရာမွာ၊ ဥပမာ Cyclophosphamide ထိုးေဆးေပးတာ၊ Prednisolone အဆေပါင္းမ်ားစြာ ေဆးသြင္းတာ စတာေတြ လိုလာတာမို႔ ေဆးရံုတင္ဖို႔လိုပါတယ္။
အခ်ိန္မီ စစခ်င္း ပထမ အဆင့္မွာစၿပီး မကုသႏိုင္လွ်င္ တဆင့္ၿပီးတဆင့္ ပိုဆိုးသြားကာ၊ ေနာက္ဆံုး တတိယအဆင့္အထိ သတိမျပဳမိလွ်င္ေတာ့ ေသဆံုးဖို႔မ်ားသြားကာ၊ (၆) လအတြင္း လူနာ (၁၀၀) မွာ (၆၀) ခန္႔ ေသဆံုးႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါရဲ့ ျပႆနာကလည္း ေရာဂါလကၡဏာက ကိုယ္ခႏၶာအျပင္မွာ သိပ္မျပဘဲ၊ ကိုယ္တြင္းမွာ ႀကိတ္ျဖစ္ေနၿပီး ေသြးစစ္၊ ဆီးစစ္ၾကည့္မွသာ ေတြ႔ရတာလည္းရွိတာမို႔၊ တတိယ အဆင့္မွာပါ သတိမထားမိလွ်င္ ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္နဲ႔ပင္ ရုတ္တရက္ ေသဆံုးသြားႏိုင္ပါတယ္။ မေသဆံုးဘဲ က်န္ခဲ့သူေတြမွာလည္း ကိုယ္တြင္းအဂၤါေတြ စပ်က္စီးသြားၿပီမို႔၊ ဥပမာ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးတာေၾကာင့္ စက္နဲ႔ တသက္လံုး ေက်ာက္ကပ္ေဆးေနရတာ၊ ကိုယ္တပိုင္းေသၿပီး လမ္းမေလွ်ာက္ႏုိင္ေတာ့တာ၊ အစာအိမ္အူလမ္းေၾကာင္း ျဖတ္ထုတ္ရၿပီး ဝမ္းပ်က္ကာ အေပါက္ႀကီးနဲ႔ေနရတာစတဲ့ ျပင္းထန္တဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲေတြ အႀကီးအက်ယ္ခံစားရပါေတာ့တယ္။
တတိယအဆင့္ေရာက္မွ စသိၿပီး စကုလွ်င္လည္း ေသဆံုးႏိုင္သူ တဝက္သာေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ၿပီး၊ လူနာ (၁၀၀) မွာ (၃၀) ခန္႔ ေသဆံုးႏိုင္ပါေသးတယ္။ တတိယအဆင့္မွာ ကင္ဆာေဆးေတြ ကင္ဆာကဲ့သို႔ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ေပးရတာေၾကာင့္ ကိုယ္ခံအားက်ၿပီး AIDS ကိုယ္ခံစြမ္းအားက်ေရာဂါကဲ့သို႔ အျပင္က ေရာဂါပိုးေတြဝင္လြယ္ကာ အဆုပ္တီဘီ ဝင္လာတဲ့အထိ ခံစားရႏိုင္ၿပီး၊ ကုသရ ပိုခက္သြားတတ္ပါတယ္။ဒါ့အျပင္ Prednisolone ေဆး အဆေပါင္းမ်ားစြာ သြင္းရ၊ ေသာက္ရတာေၾကာင့္လည္း အရိုးပြၿပီး (၃) လ ေက်ာ္ဆက္သံုးရလွ်င္ အရိုးက်ိဳးတာအထိ ျဖစ္တတ္တာေၾကာင့္၊ ကာကြယ္ႏိုင္ဖို႔ ဗီတာမင္ (ဒီ)၊ ကယ္လ္ဆီယံနဲ႔ လိုအပ္လွ်င္ အရိုးမာေဆးတြဲေပးထားဖို႔ လိုပါတယ္။
ဒီေရာဂါက အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ပိုအျဖစ္မ်ားကာ (လူနာ ၁၀၀ လွ်င္ ၆၀ မွ ၇၀ အထိ အမ်ိဳးသမီးျဖစ္ၿပီး) ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္ အသက္ (၂၀) မွ (၄၀) အတြင္း ပိုျဖစ္ေလ့ရွိတာေၾကာင့္ ဒီေရာဂါေဆးေတြ သံုးေနရခ်ိန္မွာ ကိုယ္ဝန္ပ်က္က်တာအပါအဝင္ ကေလးပံုမမွန္ေမြးတာ (အာေခါင္ကြဲ၊ နားရြက္မပါ စတာ) ေတြျဖစ္ေစႏိုင္တာမို႔၊ ဒီေဆးေသာက္ေတြ ေသာက္ေနရခ်ိန္ ေခတၱခဏ (တႏွစ္ခန္႔) ကိုယ္ဝန္မယူဘဲ လိုအပ္လွ်င္ သေႏၶတားေဆး သံုးထားသင့္ပါတယ္။အခုေနာက္ပိုင္းေပၚလာတဲ့ ဇီဝကုထံုးသစ္ (Rituximab ထိုးေဆးနဲ႔ MMF ေသာက္ေဆးစတာ) ေတြက ေစ်းႀကီးေပမယ့္၊ ေသဆံုးမူ ပိုေလ်ာ့ခ်ႏိုင္တာေၾကာင့္ တတ္ႏိုင္လွ်င္ သံုးသင့္ပါတယ္။အကယ္၍ ဒီေရာဂါ ဒုတိယအဆင့္မွာ စသိၿပီး ကုသႏိုင္လွ်င္ေတာ့ လူနာ (၁၀၀) မွာ (၈၀) အထိ အသက္ရွင္ႏိုင္ၿပီး၊ ပထမ စစခ်င္း ေရာဂါမျပင္းတဲ့အဆင့္မွာ စသိ ကုသႏိုင္လွ်င္ အားလံုးရွင္ႏိုင္ပါတယ္။
ကာကြယ္ႏိုင္ေရးအတြက္ NCD (Non-Communicable Disease) လို႔ေခၚတဲ့ ကူးစက္မဟုတ္တဲ့ ေရာဂါေတြ ကာကြယ္နည္းအတိုင္း ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမူ မွန္မွန္လုပ္တာ၊ အစားအေသာက္စားရာမွာ ကိုယ္အေလးခ်ိန္အမ်ားႀကီး မတက္ေအာင္ ထိန္းၿပီးစားေသာက္တာ၊ ဓာတုပစၥည္းမပါတဲ့ က်န္းမာတဲ့ အစားအေသာက္ေတြ စားသံုးတာ၊ အရက္နဲ႔ေဆးလိပ္ မေသာက္တာ စတာေတြအျပင္၊ ဗီဇေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္တာမို႔ သားသမီးနဲ႔ ညီအကိုေမာင္ႏွမေတြမွာ ဒီေရာဂါျဖစ္လာလွ်င္ ႀကိဳတင္ေဆးစစ္ၿပီး၊ ဒီ ေရာဂါစျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ဓာတ္ေတြေပၚလာလွ်င္ ခုခံဓာတ္ေတြကို သြားဆြႏိုင္တဲ့ ပိုးေတြမဝင္ေအာင္၊ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ေဆး (ဘီပိုး၊ တုတ္ေကြးပိုး၊ အဆုပ္ေရာင္ပိုး စတာ) ေတြ ထိုးထားသင့္ပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ဗီဇရွိထားသူေတြကို (၆) လ တႀကိမ္ တႏွစ္တႀကိမ္ ေဆးထပ္စစ္ၿပီး၊ ခုခံအား အမ်ားႀကီး တက္လာလွ်င္ (၁၀၀ ကေန ၂၀၀၊ ၂၀၀ ကေန ၃၀၀ ျဖစ္လာလွ်င္) ကိုယ္ခႏၶာျပင္ပလကၡဏာေတြ မေပၚေသးေသာ္လည္း၊ ဗီတာမင္ဒီ နဲ႔ ငါးႀကီးဆီ တိုက္ထားေပးျခင့္ျဖင့္၊ အထက္ပါ ပထမ၊ ဒုတိယ၊ တတိယ အဆင့္ေတြ ျဖစ္မလာေအာင္ ကာကြယ္ႏိုင္ပါေသးတယ္။ တကယ္ေတာ့ အခုလိုေစာင့္ၾကည့္ႏိုင္ၿပီး ျဖစ္ျဖစ္ခ်င္း ေရာဂါႏုခ်ိန္မွာ ကုသႏိုင္လွ်င္ေတာ့၊ ပိုဆိုးတဲ့ အဆင့္ေတြမေရာက္ေအာင္ ကာကြယ္သြားႏိုင္ပါတယ္။
ဒီေရာဂါဆိုင္ရာအေၾကာင္း ပိုမိုသိရိွနားလည္ႏိုင္ဖို႔ ကိုဝင္းမင္း က အရိုး၊အေၾကာ၊အဆစ္ အထူးကု နဲ႔ ေဆးတကၠသိုလ္ (၁) အရိုး၊အေၾကာ၊အဆစ္ ေဆးပညာဌာန ပါေမာကၡ ဌာနမွဴး ေဒါက္တာ ခ်စ္စိုး ကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္း တင္ျပထားပါတယ္။=
