(Zawgyi/Unicode)
ရှားပါးဧရာဝတီလင်းပိုင်တွေကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရင်း ဒေသခံတွေ ဝင်ငွေရစေမယ့် လူထုအခြေပြု ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေဟာ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကာလမှာ ထိခိုက်မှုတွေ ကြုံနေရတဲ့အကြောင်း ကိုထက်အောင်ခန့် ပြောပြပါမယ်။
ကပ်ရောဂါကြောင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေ ထိခိုက်နေတဲ့အထဲ ရှားပါး ဧရာဝတီလင်းပိုင်တွေကို ထိန်းသိမ်းဖို့ ကြိုးပမ်းနေတဲ့ အစီအစဉ် တစိတ်တပိုင်းအဖြစ် ဖန်တီးထားတဲ့ လူထုအခြေပြု ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေလည်း ပါဝင်နေပါတယ်။
ဥပဒေမဲ့ ငါးဖမ်းမှုတွေကြောင့် မျိုးတုန်းပျောက်ကွယ်မယ့် အန္တရာယ်နဲ့ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ ရှားပါး ဧရာဝတီလင်းပိုင်တွေကို ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်ဖို့ စစ်ကိုင်း မန္တလေး ဧရာဝတီ မြစ်ဘေးက ကျေးရွာ ၈ ရွာက ဒေသခံတွေ တဖက်တလမ်းက အထောက်အကူရဖို့ ပြုလုပ်ပေး ထားတဲ့ လူထု အခြေပြု ခရီးသွားလုပ်ငန်းဟာ ကပ်ရောဂါကြုံရချိန်ကစလို့ သိသိသာသာ ထိခိုက်လာနေတာပါ။
အခုဆိုရင် ဧရာဝတီလင်းပိုင်တွေကို အလှကြည့်ကြတဲ့ ခရီးသွားတွေ မရှိသလောက် ဖြစ်နေတယ်လို့လည်း သားငှက်တိရစ္ဆာန်ထိန်းသိမ်းရေးအဖွဲ့ WCS ရဲ့ ဧရာဝတီလင်းပိုင်ထိန်းသိမ်းရေး အစီအစဉ်က ဦးကျော်လှသိန်းက ပြောပါတယ်။
“ကျွန်တော်တို့ ဧရာဝတီလင်းပိုင် ထိန်းသိမ်းရေးအတွက် သဘာဝအခြေခံ ခရီးသွားလုပ်ငန်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ပေါ့နော် COVID -19 ကာလမှာ အခက်အခဲလေးအနေနဲ့ပြောရမယ်ဆိုရင် ဒီကျေးရွာတွေအနေနဲ့လည်း တဦးချင်းဝင်ငွေတွေ တော်တော်လေး လျော့နည်းသွားတဲ့အနေအထား ပြောရမယ်ဆိုရင် သဘာ၀ အခြေခံ ခရီးသွားလုပ်ငန်းက ရပ်တန့်သွားတဲ့ အနေအထားမျိုးပေါ့။”
ပုံမှန်အချိန်မျိုးမှာ သဘာဝအခြေပြု ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို နှစ်စဉ် နိုင်ငံခြားသား ၁၀၀ ကျော်အပြင်၊ ပြည်တွင်းက ခရီးသွားအများအပြား လာရောက် လည်ပတ်လေ့ရှိပါတယ်။ ဒီနှစ်မှာဆိုရင်လည်း လုပ်ငန်းတွေ တိုးချဲ့ဖို့အတွက် ဒေသခံရွာတွေမှာ ခရီးသွားတွေ နားနေဆောင်တွေ ကိုပါ WCS အဖွဲ့က ကမကထလုပ် ဖွင့်လှစ်ထားခဲ့တာပါ။ ဒါပေမဲ့လည်း တိုးချဲ့ဆောင်တွေ ဖွင့်လှစ်ပြီး တနှစ်မပြည့်ခင်မှာပဲ ကပ်ရောဂါကြောင့် ပိတ်ထားရပါတယ်။
ရှားပါး ဧရာဝတီလင်းပိုင်တွေအပေါ် စိတ်ဝင်စားမှုတွေ တိုးလာနေတာနဲ့အမျှ နှစ်စဉ်ခရီးသွားတွေ တိုးလာနေချိန်မှာပဲ ကပ်ရောဂါကြောင့် ထိခိုက်မှုတွေ ကြုံနေရတယ်လို့လည်း ဒေသခံ လူထုအခြေပြုခရီးသွားလုပ်ငန်း ကော်မတီဝင် ဦးဝင်းညွန့်က ပြောပါတယ်။
“ကပ်ရောဂါကာလဖြစ်တဲ့အတွက် တနိုင်ငံလုံးလိုလို ရပ်တန့်သွားတာလေ။ ဧည့်သည်ကလည်း နိုင်ငံခြားသား ဆိုတာ ကျွန်တော်တို့ ကြည့်ချင်လို့တောင် မမြင်ရတဲ့ အခါကျတော့ ဘယ်လိုပြောရမလဲဆိုရင် ဒီရဲ့ဝင်ငွေအနေနဲ့ ကတော့ ဧည့်သည် လုံး၀ မလာတာ ဖြစ်သည့်အတွက် ဝင်ငွေရရှိမှုတော့မရှိဘူး။ အမှန်တိုင်းဆို ကျွန်တော်တို့ ဒီနှစ်ကို တအားမျှော်လင့်ထားတာ။ ဧည့်သည်က တနှစ်ထက်တနှစ် တအားကြီးတက်နေတဲ့အချိန် တကယ့် Tour ရာသီအချိန်မှာပဲ ဒီကပ်ရောဂါဖြစ်ပြီး ပိတ်လိုက်ရတဲ့အတွက် ဝင်ငွေရရှိမှုက လုံးဝရပ်တန့်သွားတယ်ပေါ့။”
မျိုးတုန်းပျောက်ကွယ်မယ့် အန္တရာယ်ကြောင့် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ထားတဲ့ ဧရာဝတီလင်းပိုင်တွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်တွေအတွင်း ၂ ကောင်ကနေ ၇ ကောင်အထိ သေဆုံးခဲ့ဘူးသလို ဒီနှစ်ထဲမှာဆိုရင်လည်း အနည်ဆုံး ၈ ကောင် သေဆုံးခဲ့ကြောင်း WCS က မှတ်တမ်းတင်ထားပါတယ်။
ဥပဒေမဲ့ ငါးဖမ်းမှုတွေကြောင့် အဓိက သေဆုံးမှုတွေ ကြုံနေရတဲ့ ဧရာဝတီလင်းပိုင်တွေကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရာမှာ ဒေသခံလူထုကိုပါ အသိပညာပေးနိုင်မယ့် လူထုအခြေပြု ခရီးသွားလုပ်ငန်းက အရေးကြီးတယ်လို့လည်း ငါးလုပ်ငန်းဦးစီးဌာန ဒုတိယဦစီးမှူး ဦးဇော်မန်းက ပြောပါတယ်။
“Community Lodge လေးဒီမှာလာဖွင့်တဲ့အတွက် ဘာပဲပြောပြော ဒီနားရှိတဲ့ ဒေသတွေကတော့ တဖက်တလမ်းကတော့ အများကြီးမဟုတ်တောင် အနည်းအကျဉ်းတော့ အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းလေးတွေ ရသွားတာပေါ့နော်။ ဒီဟာနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ သူတို့ရွာမှာလည်း ဝင်ငွေလေးတွေ ရသွားတဲ့အတွက် တချို့ကတော့ အနည်းအကျဉ်းတော့ ဒီဒေသမှာ နည်းနည်းလေး ပြေလည်တယ်ပေါ့နော်။ ပြေလည်တဲ့အတွက် လင်းပိုင်ကြောင့်ပဲ ဒါဖြစ်လာတဲ့အတွက် လင်းပိုင်တွေကို ပိုပြီးတော့ စိတ်ဝင်စားသွားတယ်။ ဒီကောင်တွေ ထိန်းသိမ်းထားရပါလား အဲ့လိုအသိလေးတွေ ဝင်သွားတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။”
ဧရာဝတီလင်းပိုင်တွေ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ဖို့ ၂၀၁၄ ခုနှစ်ကစပြီး ကျေးရွာ ၆ ရွာက လူ ၆၀ လောက်နဲ့ စတင်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး ၂ နှစ်အကြာမှာ လူထုအခြေပြုခရီးသွားလုပ်ငန်း ကော်မတီကို ဖွဲ့စည်းလည်ပတ်ခဲ့ရာမှာ အခုဆိုရင် ကျေးရွာ ၈ ရွာက လူ ၄၀၀ ကျော်အထိ ပါဝင်လာကြောင်းလည်း ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေးအဖွဲ့တွေက ပြောပါတယ်။
မျိုးတုန်းပျောက်ကွယ်မယ့် အန္တရယ်ကြုံနေရတဲ့ ဧရာဝတီလင်းပိုင်တွေကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရာမှာ ဒေသခံတွေရဲ့ ပါဝင်မှုက အရေးကြီးတယ်လို့လည်း လူထုအခြေပြုခရီးသွားလုပ်ငန်း ကော်မတီဝင် ဦးဝင်းညွန့်က ပြောပါတယ်။
“အရင်တုန်းကကျတော့ လုံးဝမှမရှိခဲ့ဘူး။ ကျွန်တော်တို့စလုပ်ခဲ့တယ် လူ ၄ ၅ ၆၀ နဲ့လုပ်ခဲ့တယ်။ အဲ့ ၄ ၅ ၆၀ ကပဲ ဝိုင်းဝန်းထိန်းသိမ်းတယ်။ ကျန်တဲ့လူက မပါဘူးလားဆိုတော့ အဖွဲ့ဝင်မဟုတ်သည့်အတွက် ပါနိုင်သလောက်ပဲပါတယ်။ ဒီလို တဆင့်တဆင့်နဲ့ တိုးလာတဲ့အခါကျတော့ အခုကို တရားဝင်ထိန်းသိမ်းတဲ့ လူက ၄၀၀ ကျော်လောက် ဖြစ်လာပြီဆိုတဲ့အခါကျတော့ တောနေလူတန်းစားဆိုတာတော့ သူတို့အိပ်ချိန်တန် အိပ်တယ်ပေါ့။ နေ့ပိုင်းဆိုရင်တော့ တရားမဝင်ငါးဖမ်းသမား ဘယ်နားမှာရှိတယ် ဘယ်ရွာက သတင်းပေးတဲ့ အခါကျတော့ ပိုမိုပြီး သွက်လက်လာတယ်ပေါ့။ ဒါကိုအဟန့်အတား ပြုနိုင်တယ်ပေါ့။ သူတို့ရဲ့ ဟိုးတုန်းကထက် စာရင်တော့ လုံခြုံမှုလေး ပိုတော့ရှိတယ်ပေါ့။”
ဧရာဝတီလင်းပိုင်တွေဟာ မြန်မာ၊ အင်ဒိုနီးရှားနဲ့ လာအိုနိုင်ငံတွေမှာ တွေ့ရပြီး မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ ဧရာဝတီမြစ် ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်း တနင်္သာရီ ကမ်းရိုးတန်းနဲ့ ဧရာဝတီ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တို့မှာ ကျက်စားကြပါတယ်။ တရားမဝင် ဖမ်းဆီးမှုတွေနဲ့ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်မှု အားနည်းတာကြောင့် မကြာသေးခင်နှစ်တွေကစပြီးရှားပါးဧရာဝတီလင်းပိုင်တွေ လျော့ပါးလာရာမှာ ဒီနှစ်လယ်ပိုင်းအထိ ရရှိထားတဲ့ အချက်အလက်တွေအရ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကောင်ရေ ၇၀ လောက် ကျန်ရှိနေသေးတယ်လို့လည်း ခန့်မှန်းထားပါတယ်။
............
ရှားပါးလငျးပိုငျ ကွည့ျရှုတဲ့ ခရီးသှားလုပျငနျး ကပျရောဂါကွောင့ျထိခိုကျ
(Unicode)
ရှားပါးဧရာဝတီလငျးပိုငျတှကေို ထိနျးသိမျးစောင့ျရှောကျရငျး ဒသေခံတှေ ဝငျငှရေစမေယ့ျ လူထုအခွပွေု ခရီးသှားလုပျငနျးတှဟော ကိုဗဈကပျရောဂါကာလမှာ ထိခိုကျမှုတှေ ကွုံနရေတဲ့အကွောငျး ကိုထကျအောငျခန့ျ ပွောပွပါမယျ။
ကပျရောဂါကွောင့ျ ခရီးသှားလုပျငနျးတှေ ထိခိုကျနတေဲ့အထဲ ရှားပါး ဧရာဝတီလငျးပိုငျတှကေို ထိနျးသိမျးဖို့ ကွိုးပမျးနတေဲ့ အစီအစဉျ တစိတျတပိုငျးအဖွဈ ဖနျတီးထားတဲ့ လူထုအခွပွေု ခရီးသှားလုပျငနျးတှလေညျး ပါဝငျနပေါတယျ။
ဥပဒမေဲ့ ငါးဖမျးမှုတှကွေောင့ျ မြိုးတုနျးပြောကျကှယျမယ့ျ အန်တရာယျနဲ့ရငျဆိုငျနရေတဲ့ ရှားပါး ဧရာဝတီလငျးပိုငျတှကေို ထိနျးသိမျး စောင့ျရှောကျဖို့ စဈကိုငျး မန်တလေး ဧရာဝတီ မွဈဘေးက ကြေးရှာ ၈ ရှာက ဒသေခံတှေ တဖကျတလမျးက အထောကျအကူရဖို့ ပွုလုပျပေး ထားတဲ့ လူထု အခွပွေု ခရီးသှားလုပျငနျးဟာ ကပျရောဂါကွုံရခြိနျကစလို့ သိသိသာသာ ထိခိုကျလာနတောပါ။
အခုဆိုရငျ ဧရာဝတီလငျးပိုငျတှကေို အလှကွည့ျကွတဲ့ ခရီးသှားတှေ မရှိသလောကျ ဖွဈနတေယျလို့လညျး သားငှကျတိရစ်ဆာနျထိနျးသိမျးရေးအဖှဲ့ WCS ရဲ့ ဧရာဝတီလငျးပိုငျထိနျးသိမျးရေး အစီအစဉျက ဦးကြောျလှသိနျးက ပွောပါတယျ။
“ကြှနျတောျတို့ ဧရာဝတီလငျးပိုငျ ထိနျးသိမျးရေးအတှကျ သဘာဝအခွခေံ ခရီးသှားလုပျငနျးနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ပေါ့နောျ COVID -19 ကာလမှာ အခကျအခဲလေးအနနေဲ့ပွောရမယျဆိုရငျ ဒီကြေးရှာတှအေနနေဲ့လညျး တဦးခငြျးဝငျငှတှေေ တောျတောျလေး လြော့နညျးသှားတဲ့အနအေထား ပွောရမယျဆိုရငျ သဘာ၀ အခွခေံ ခရီးသှားလုပျငနျးက ရပျတန့ျသှားတဲ့ အနအေထားမြိုးပေါ့။”
ပုံမှနျအခြိနျမြိုးမှာ သဘာဝအခွပွေု ခရီးသှားလုပျငနျးကို နှဈစဉျ နိုငျငံခွားသား ၁၀၀ ကြောျအပွငျ၊ ပွညျတှငျးက ခရီးသှားအမြားအပွား လာရောကျ လညျပတျလေ့ရှိပါတယျ။ ဒီနှဈမှာဆိုရငျလညျး လုပျငနျးတှေ တိုးခြဲ့ဖို့အတှကျ ဒသေခံရှာတှမှော ခရီးသှားတှေ နားနဆေောငျတှေ ကိုပါ WCS အဖှဲ့က ကမကထလုပျ ဖှင့ျလှဈထားခဲ့တာပါ။ ဒါပမေဲ့လညျး တိုးခြဲ့ဆောငျတှေ ဖှင့ျလှဈပွီး တနှဈမပွည့ျခငျမှာပဲ ကပျရောဂါကွောင့ျ ပိတျထားရပါတယျ။
ရှားပါး ဧရာဝတီလငျးပိုငျတှအေပေါျ စိတျဝငျစားမှုတှေ တိုးလာနတောနဲ့အမြှ နှဈစဉျခရီးသှားတှေ တိုးလာနခြေိနျမှာပဲ ကပျရောဂါကွောင့ျ ထိခိုကျမှုတှေ ကွုံနရေတယျလို့လညျး ဒသေခံ လူထုအခွပွေုခရီးသှားလုပျငနျး ကောျမတီဝငျ ဦးဝငျးညှန့ျက ပွောပါတယျ။
“ကပျရောဂါကာလဖွဈတဲ့အတှကျ တနိုငျငံလုံးလိုလို ရပျတန့ျသှားတာလေ။ ဧည့ျသညျကလညျး နိုငျငံခွားသား ဆိုတာ ကြှနျတောျတို့ ကွည့ျခငြျလို့တောငျ မမွငျရတဲ့ အခါကတြော့ ဘယျလိုပွောရမလဲဆိုရငျ ဒီရဲ့ဝငျငှအေနနေဲ့ ကတော့ ဧည့ျသညျ လုံး၀ မလာတာ ဖွဈသည့ျအတှကျ ဝငျငှရေရှိမှုတော့မရှိဘူး။ အမှနျတိုငျးဆို ကြှနျတောျတို့ ဒီနှဈကို တအားမြှောျလင့ျထားတာ။ ဧည့ျသညျက တနှဈထကျတနှဈ တအားကွီးတကျနတေဲ့အခြိနျ တကယ့ျ Tour ရာသီအခြိနျမှာပဲ ဒီကပျရောဂါဖွဈပွီး ပိတျလိုကျရတဲ့အတှကျ ဝငျငှရေရှိမှုက လုံးဝရပျတန့ျသှားတယျပေါ့။”
မြိုးတုနျးပြောကျကှယျမယ့ျ အန်တရာယျကွောင့ျ ထိနျးသိမျးစောင့ျရှောကျထားတဲ့ ဧရာဝတီလငျးပိုငျတှဟော မွနျမာနိုငျငံမှာ ပွီးခဲ့တဲ့နှဈတှအေတှငျး ၂ ကောငျကနေ ၇ ကောငျအထိ သဆေုံးခဲ့ဘူးသလို ဒီနှဈထဲမှာဆိုရငျလညျး အနညျဆုံး ၈ ကောငျ သဆေုံးခဲ့ကွောငျး WCS က မှတျတမျးတငျထားပါတယျ။
ဥပဒမေဲ့ ငါးဖမျးမှုတှကွေောင့ျ အဓိက သဆေုံးမှုတှေ ကွုံနရေတဲ့ ဧရာဝတီလငျးပိုငျတှကေို ထိနျးသိမျးစောင့ျရှောကျရာမှာ ဒသေခံလူထုကိုပါ အသိပညာပေးနိုငျမယ့ျ လူထုအခွပွေု ခရီးသှားလုပျငနျးက အရေးကွီးတယျလို့လညျး ငါးလုပျငနျးဦးစီးဌာန ဒုတိယဦစီးမှူး ဦးဇောျမနျးက ပွောပါတယျ။
“Community Lodge လေးဒီမှာလာဖှင့ျတဲ့အတှကျ ဘာပဲပွောပွော ဒီနားရှိတဲ့ ဒသေတှကေတော့ တဖကျတလမျးကတော့ အမြားကွီးမဟုတျတောငျ အနညျးအကဉြျးတော့ အလုပျအကိုငျ အခှင့ျအလမျးလေးတှေ ရသှားတာပေါ့နောျ။ ဒီဟာနဲ့ပတျသကျပွီးတော့ သူတို့ရှာမှာလညျး ဝငျငှလေေးတှေ ရသှားတဲ့အတှကျ တခြို့ကတော့ အနညျးအကဉြျးတော့ ဒီဒသေမှာ နညျးနညျးလေး ပွလေညျတယျပေါ့နောျ။ ပွလေညျတဲ့အတှကျ လငျးပိုငျကွောင့ျပဲ ဒါဖွဈလာတဲ့အတှကျ လငျးပိုငျတှကေို ပိုပွီးတော့ စိတျဝငျစားသှားတယျ။ ဒီကောငျတှေ ထိနျးသိမျးထားရပါလား အဲ့လိုအသိလေးတှေ ဝငျသှားတယျလို့ ထငျပါတယျ။”
ဧရာဝတီလငျးပိုငျတှေ ထိနျးသိမျးစောင့ျရှောကျဖို့ ၂၀၁၄ ခုနှဈကစပွီး ကြေးရှာ ၆ ရှာက လူ ၆၀ လောကျနဲ့ စတငျခဲ့တာဖွဈပွီး ၂ နှဈအကွာမှာ လူထုအခွပွေုခရီးသှားလုပျငနျး ကောျမတီကို ဖှဲ့စညျးလညျပတျခဲ့ရာမှာ အခုဆိုရငျ ကြေးရှာ ၈ ရှာက လူ ၄၀၀ ကြောျအထိ ပါဝငျလာကွောငျးလညျး ပတျဝနျးကငြျ ထိနျးသိမျးရေးအဖှဲ့တှကေ ပွောပါတယျ။
မြိုးတုနျးပြောကျကှယျမယ့ျ အန်တရယျကွုံနရေတဲ့ ဧရာဝတီလငျးပိုငျတှကေို ထိနျးသိမျးစောင့ျရှောကျရာမှာ ဒသေခံတှရေဲ့ ပါဝငျမှုက အရေးကွီးတယျလို့လညျး လူထုအခွပွေုခရီးသှားလုပျငနျး ကောျမတီဝငျ ဦးဝငျးညှန့ျက ပွောပါတယျ။
“အရငျတုနျးကကတြော့ လုံးဝမှမရှိခဲ့ဘူး။ ကြှနျတောျတို့စလုပျခဲ့တယျ လူ ၄ ၅ ၆၀ နဲ့လုပျခဲ့တယျ။ အဲ့ ၄ ၅ ၆၀ ကပဲ ဝိုငျးဝနျးထိနျးသိမျးတယျ။ ကနြျတဲ့လူက မပါဘူးလားဆိုတော့ အဖှဲ့ဝငျမဟုတျသည့ျအတှကျ ပါနိုငျသလောကျပဲပါတယျ။ ဒီလို တဆင့ျတဆင့ျနဲ့ တိုးလာတဲ့အခါကတြော့ အခုကို တရားဝငျထိနျးသိမျးတဲ့ လူက ၄၀၀ ကြောျလောကျ ဖွဈလာပွီဆိုတဲ့အခါကတြော့ တောနလေူတနျးစားဆိုတာတော့ သူတို့အိပျခြိနျတနျ အိပျတယျပေါ့။ နေ့ပိုငျးဆိုရငျတော့ တရားမဝငျငါးဖမျးသမား ဘယျနားမှာရှိတယျ ဘယျရှာက သတငျးပေးတဲ့ အခါကတြော့ ပိုမိုပွီး သှကျလကျလာတယျပေါ့။ ဒါကိုအဟန့ျအတား ပွုနိုငျတယျပေါ့။ သူတို့ရဲ့ ဟိုးတုနျးကထကျ စာရငျတော့ လုံခွုံမှုလေး ပိုတော့ရှိတယျပေါ့။”
ဧရာဝတီလငျးပိုငျတှဟော မွနျမာ၊ အငျဒိုနီးရှားနဲ့ လာအိုနိုငျငံတှမှော တှေ့ရပွီး မွနျမာနိုငျငံမှာတော့ ဧရာဝတီမွဈ ရခိုငျကမျးရိုးတနျး တနငျ်သာရီ ကမျးရိုးတနျးနဲ့ ဧရာဝတီ မွဈဝကြှနျးပေါျတို့မှာ ကကြျစားကွပါတယျ။ တရားမဝငျ ဖမျးဆီးမှုတှနေဲ့ ထိနျးသိမျးစောင့ျရှောကျမှု အားနညျးတာကွောင့ျ မကွာသေးခငျနှဈတှကေစပွီးရှားပါးဧရာဝတီလငျးပိုငျတှေ လြော့ပါးလာရာမှာ ဒီနှဈလယျပိုငျးအထိ ရရှိထားတဲ့ အခကြျအလကျတှအေရ မွနျမာနိုငျငံမှာ ကောငျရေ ၇၀ လောကျ ကနြျရှိနသေေးတယျလို့လညျး ခန့ျမှနျးထားပါတယျ။
