(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာစစ်တပ်ပိုင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေနဲ့ ဆက်စပ်ပတ်သက်နေတယ်လို့ စွပ်စွဲခံထားရတဲ့ ဂျပန်ပိုင် Kirin ဘီယာကုမ္ပဏီက မြန်မာနိုင်ငံမှာရှိနေတဲ့ သူ့ရဲ့ဖက်စပ်လုပ်ငန်းတွေကို ပြန်ပြီးစိစစ်သွားမယ်လို့ ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်ပါတယ်။
အလားတူဘဲ Kirin ကုမ္ပဏီကို ရောင်းချဖို့ သဘောတူထားတဲ့ အမေရိကန်ပိုင် New Belgium ဘီယာကုမ္ပဏီကလည်း မြန်မာနိုင်ငံထဲက Kirin ရဲ့ ဖက်စပ် လုပ်ငန်းတွေနဲ့ပတ်သက်လို့ လာမယ့် ဇန်နဝါရီလအတွင်း နှစ်ဖက် အစည်းအဝေးထိုင်ရာမှာ လက်ရှိ ထွက်ပေါ်နေတဲ့ ဝေဖန်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ စုံစမ်းမေးမြန်းဖို့ရှိနေကြောင်း ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။ မအင်ကြင်းနိုင်က အပြည့်အစုံကို ဆက်လက်တင်ပြမှာပါ။
လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်ကြောင်းစွပ်စွဲခံနေရတဲ့ မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ စီးပွားရေးအရ ဆက်စပ်နေတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေနဲ့ Kirin ဘီယာကုမ္ပဏီက ပူးပေါင်းလုပ်ကိုင်နေတဲ့အပေါ် နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့အစည်းတွေ ဘက်က ပြင်းပြင်းထန်ထန်ကန့်ကွက်နေကြတာဖြစ်ပါတယ်။ Kirin ကုမ္ပဏီရဲ့ ကြေညာချက်မှာတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လုပ်ကိုင်နေတဲ့ သူ့ရဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းကြောင့် နိုင်ငံတကာမှာ ကုမ္ပဏီရဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာထိခိုက်လာမယ့် အန္တရာယ်ကြီးမားလာနေကြောင်း ဖေါ်ပြထားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် မြန်မာနိုင်ငံကနေ သူ့ကုမ္ပဏီရုပ်သိမ်းဖို့ထက် ဆက်လက် စီးပွားရေးလုပ်ကိုင်ရာမှာ အခြားကောင်းမွန်တဲ့ နည်းလမ်းတွေရှာဖွေမှာဖြစ်တယ်လို့ ကုမ္ပဏီကြေညာချက်မှာ ရေးသားထားပါတယ်။
အခုလို Kirin ရဲ့ကြေညာချက် ထွက်ပေါ်လာရတဲ့ အကြောင်းအရင်းကလည်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ပြည်တွင်းဘီယာထုတ်လုပ်ငန်း အကြီးဆုံး လေးခုမြောက်ဖြစ်တဲ့ ကော်လိုရာဒိုအခြေစိုက် New Belgium ဘီယာကုမ္ပဏီကို ဝယ်ယူဖို့ ပြီးခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ်က သဘောတူညီမှုရခဲ့ပြီးတဲ့နောက်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
နှစ်ပေါင်း ၂၉နှစ်သက်တမ်းရှိပြီးဖြစ်တဲ့ အမေရိကန် New Belgium ဘီယာကုမ္ပဏီဟာ ကျင့်ဝတ်သိက္ခာကို စောင့်ထိန်းတဲ့ ဒေသတွင်းစီးပွားရေးကုမ္ပဏီတခုဖြစ်သလို၊ သူတို့ကုမ္ပဏီကိုရောင်းချဖို့ သဘောတူခဲ့တဲ့ Kirin ကုမ္ပဏီလက်အောက်ခံ Lion Little World နဲ့ Kirin ရဲ့ နိုင်ငံတကာဘုတ်အဖွဲ့တို့နဲ့ လာမယ့် ဇန်နဝါရီလမှာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးတဲ့အခါမှာ မြန်မာနိုင်ငံထဲက Kirin ရဲ့ ဖက်စပ်လုပ်ငန်းတွေနဲ့ပတ်သက်လို့ စုံစမ်းမေးမြန်းဖို့ရှိနေကြောင်း New Belgium ကုမ္ပဏီ ပြောခွင့်ရ Leah Pilcer က အီးမေးလ်ကနေ ဗွီအိုအေကို တုံ့ပြန်ရေးသားခဲ့ပါတယ်။
New Belgium ဘီယာကို Kirin ကို မရောင်းဖို့ အရင်က ကန့်ကွက်ခဲ့တဲ့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အခြေစိုက် လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့အစည်းတွေထဲမှာ ပါဝင်တဲ့ ကရင်အဖွဲ့အစည်း KOUSA ကတော့ မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ စီးပွားရေး အရ ဆက်စပ်နေတဲ့ ဂျပန် Kirin ဘီယာကုမ္ပဏီကို ဆက်လက်ပြီး ဖိအားတွေ ပေးသွားဖို့ရှိကြောင်း အဖွဲ့ရဲ့အတွင်းရေးမှူး Greh Moo က ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
“ပထမတခုကတော့ ကျနော်တို့ New Belgium ကို ဆက်ပြီးတော့ pressure လုပ်ပေးမယ်။ အဲဒါ pressure လုပ်ပြီးမှ သူတို့ employee တွေကိုလည်း educate လုပ်ပေးရမယ်။ မြန်မာပြည်အကြောင်း လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေကိုလည်း သူတို့ အရင်ကဆိုရင် သိပ်မသိ ၊ သိပ်နားမလည်တာတွေကို သိဖို့ ကျနော်တို့မှာ တာဝန်ရှိတယ် သူတို့ကို educate လုပ်ပေးရမယ်။ လုပ်နေတဲ့အရာရှိတွေ ၊ သူတို့ ကုမ္ပဏီ ဘုတ်အဖွဲ့ကို Kirin ကနေတဆင့် ပြန်ပြီးတော့ pressure ပေးဖို့ပေါ့နော် ကျနော်တို့ တိုက်တွန်းမယ်၊ ပြီးတော့ State senator ဖြစ်ဖြစ်၊ Governor ဖြစ်ဖြစ်ပြီးတော့ ကျနော်တို့ US representatives တွေဆီမှာလည်း စာရေးမယ် ပြီးတော့ သူတို့နဲ့လည်း သွားတွေ့မှာပေါ့နော် New Belgium နဲ့ Kirin cooperation အကြောင်းအရာနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ပေါ့နော်။”
အခုလို New Belgium ဘီယာကုမ္ပဏီကို ဝယ်ဖို့ သဘောတူပြီးတဲ့နောက်မှာ Kirin ကုမ္ပဏီဘက်က မြန်မာနဲ့ ပတ်သက်လို့ ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်လာတဲ့အပေါ်မှာ ကြိုဆိုကြောင်း Greh Moo ကဆိုပါတယ်။
“ဒါကို ကြားရတာက Encouraging news တခုပဲပေါ့နော်။ ကျနော်တို့ ပြောချင်တာက တပ်မတော်ကနေ Genocide case တွေဘာတွေလည်း charge ခံနေရတယ် ပြီးတော့ Human rights abuse တွေလည်း ရှိတာပေါ့။ ဒါပေမယ့် သူတို့ Kirin ကနေ ထွက်ဖို့အတွက် ကျနော်တို့ Pressure လုပ်တာမဟုတ်ဘူး။ ကျနော်တို့လုပ်ချင်တာက သူတို့ဟာ အခြား ကုမ္ပဏီနဲ့ပေါ့ ၊ တခုခုပေါ့ တပ်မတော်နဲ့ မပတ်သက်ဖို့ပေါ့နော် ကျနော်တို့ လိုချင်တာက ဒါပါပဲ။”
New Belgium ဘီယာကုမ္ပဏီကနေ ဗွီအိုအေကို အီးမေးလ်နဲ့ တုံ့ပြန်တဲ့ စာမှာလည်း လူအခွင့်အရေး အပေါ်ယုံကြည်မှု၊ လူသားဆန်မှုနဲ့ စာနာထောက်ထားမှု စတဲ့ သူတို့ ကုမ္ပဏီရဲ့ တန်ဖိုးတွေအတိုင်း Kirin ကုမ္ပဏီအနေနဲ့လည်း ဆက်လက်စောင့်ထိန်းမှာုဖြစ်တယ်ဆိုတာ ယုံကြည်ကြောင်း ဖေါ်ပြထားပါတယ်။
.....................
Kirin ကဝယျလိုကျတဲ့ ဘီယာကုမ်ပဏီက မွနျမာနိုငျငံက ဖကျစပျလုပျငနျးတှေ ပွနျစိစဈမယျလို့ပွော
(Unicode)
မွနျမာစဈတပျပိုငျ စီးပှားရေးလုပျငနျးတှနေဲ့ ဆကျစပျပတျသကျနတေယျလို့ စှပျစှဲခံထားရတဲ့ ဂပြနျပိုငျ Kirin ဘီယာကုမ်ပဏီက မွနျမာနိုငျငံမှာရှိနတေဲ့ သူ့ရဲ့ဖကျစပျလုပျငနျးတှကေို ပွနျပွီးစိစဈသှားမယျလို့ ထုတျပွနျကွညောလိုကျပါတယျ။
အလားတူဘဲ Kirin ကုမ်ပဏီကို ရောငျးခဖြို့ သဘောတူထားတဲ့ အမရေိကနျပိုငျ New Belgium ဘီယာကုမ်ပဏီကလညျး မွနျမာနိုငျငံထဲက Kirin ရဲ့ ဖကျစပျ လုပျငနျးတှနေဲ့ပတျသကျလို့ လာမယ့ျ ဇနျနဝါရီလအတှငျး နှဈဖကျ အစညျးအဝေးထိုငျရာမှာ လကျရှိ ထှကျပေါျနတေဲ့ ဝဖေနျမှုတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ စုံစမျးမေးမွနျးဖို့ရှိနကွေောငျး ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။ မအငျကွငျးနိုငျက အပွည့ျအစုံကို ဆကျလကျတငျပွမှာပါ။
လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု ကြူးလှနျကွောငျးစှပျစှဲခံနရေတဲ့ မွနျမာစဈတပျနဲ့ စီးပှားရေးအရ ဆကျစပျနတေဲ့ ကုမ်ပဏီတှနေဲ့ Kirin ဘီယာကုမ်ပဏီက ပူးပေါငျးလုပျကိုငျနတေဲ့အပေါျ နိုငျငံတကာ လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့အစညျးတှေ ဘကျက ပွငျးပွငျးထနျထနျကန့ျကှကျနကွေတာဖွဈပါတယျ။ Kirin ကုမ်ပဏီရဲ့ ကွညောခကြျမှာတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ လုပျကိုငျနတေဲ့ သူ့ရဲ့ စီးပှားရေးလုပျငနျးကွောင့ျ နိုငျငံတကာမှာ ကုမ်ပဏီရဲ့ ဂုဏျသိက်ခာထိခိုကျလာမယ့ျ အန်တရာယျကွီးမားလာနကွေောငျး ဖေါျပွထားပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ မွနျမာနိုငျငံကနေ သူ့ကုမ်ပဏီရုပျသိမျးဖို့ထကျ ဆကျလကျ စီးပှားရေးလုပျကိုငျရာမှာ အခွားကောငျးမှနျတဲ့ နညျးလမျးတှရှောဖှမှောဖွဈတယျလို့ ကုမ်ပဏီကွညောခကြျမှာ ရေးသားထားပါတယျ။
အခုလို Kirin ရဲ့ကွညောခကြျ ထှကျပေါျလာရတဲ့ အကွောငျးအရငျးကလညျး အမရေိကနျပွညျထောငျစု ပွညျတှငျးဘီယာထုတျလုပျငနျး အကွီးဆုံး လေးခုမွောကျဖွဈတဲ့ ကောျလိုရာဒိုအခွစေိုကျ New Belgium ဘီယာကုမ်ပဏီကို ဝယျယူဖို့ ပွီးခဲ့တဲ့ သီတငျးပတျက သဘောတူညီမှုရခဲ့ပွီးတဲ့နောကျမှာ ဖွဈပါတယျ။
နှဈပေါငျး ၂၉နှဈသကျတမျးရှိပွီးဖွဈတဲ့ အမရေိကနျ New Belgium ဘီယာကုမ်ပဏီဟာ ကငြ့ျဝတျသိက်ခာကို စောင့ျထိနျးတဲ့ ဒသေတှငျးစီးပှားရေးကုမ်ပဏီတခုဖွဈသလို၊ သူတို့ကုမ်ပဏီကိုရောငျးခဖြို့ သဘောတူခဲ့တဲ့ Kirin ကုမ်ပဏီလကျအောကျခံ Lion Little World နဲ့ Kirin ရဲ့ နိုငျငံတကာဘုတျအဖှဲ့တို့နဲ့ လာမယ့ျ ဇနျနဝါရီလမှာ တှေ့ဆုံဆှေးနှေးတဲ့အခါမှာ မွနျမာနိုငျငံထဲက Kirin ရဲ့ ဖကျစပျလုပျငနျးတှနေဲ့ပတျသကျလို့ စုံစမျးမေးမွနျးဖို့ရှိနကွေောငျး New Belgium ကုမ်ပဏီ ပွောခှင့ျရ Leah Pilcer က အီးမေးလျကနေ ဗှီအိုအကေို တုံ့ပွနျရေးသားခဲ့ပါတယျ။
New Belgium ဘီယာကို Kirin ကို မရောငျးဖို့ အရငျက ကန့ျကှကျခဲ့တဲ့ အမရေိကနျပွညျထောငျစု အခွစေိုကျ လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့အစညျးတှထေဲမှာ ပါဝငျတဲ့ ကရငျအဖှဲ့အစညျး KOUSA ကတော့ မွနျမာစဈတပျနဲ့ စီးပှားရေး အရ ဆကျစပျနတေဲ့ ဂပြနျ Kirin ဘီယာကုမ်ပဏီကို ဆကျလကျပွီး ဖိအားတှေ ပေးသှားဖို့ရှိကွောငျး အဖှဲ့ရဲ့အတှငျးရေးမှူး Greh Moo က ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
“ပထမတခုကတော့ ကနြောျတို့ New Belgium ကို ဆကျပွီးတော့ pressure လုပျပေးမယျ။ အဲဒါ pressure လုပျပွီးမှ သူတို့ employee တှကေိုလညျး educate လုပျပေးရမယျ။ မွနျမာပွညျအကွောငျး လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှုတှကေိုလညျး သူတို့ အရငျကဆိုရငျ သိပျမသိ ၊ သိပျနားမလညျတာတှကေို သိဖို့ ကနြောျတို့မှာ တာဝနျရှိတယျ သူတို့ကို educate လုပျပေးရမယျ။ လုပျနတေဲ့အရာရှိတှေ ၊ သူတို့ ကုမ်ပဏီ ဘုတျအဖှဲ့ကို Kirin ကနတေဆင့ျ ပွနျပွီးတော့ pressure ပေးဖို့ပေါ့နောျ ကနြောျတို့ တိုကျတှနျးမယျ၊ ပွီးတော့ State senator ဖွဈဖွဈ၊ Governor ဖွဈဖွဈပွီးတော့ ကနြောျတို့ US representatives တှဆေီမှာလညျး စာရေးမယျ ပွီးတော့ သူတို့နဲ့လညျး သှားတှေ့မှာပေါ့နောျ New Belgium နဲ့ Kirin cooperation အကွောငျးအရာနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ပေါ့နောျ။”
အခုလို New Belgium ဘီယာကုမ်ပဏီကို ဝယျဖို့ သဘောတူပွီးတဲ့နောကျမှာ Kirin ကုမ်ပဏီဘကျက မွနျမာနဲ့ ပတျသကျလို့ ကွညောခကြျထုတျပွနျလာတဲ့အပေါျမှာ ကွိုဆိုကွောငျး Greh Moo ကဆိုပါတယျ။
“ဒါကို ကွားရတာက Encouraging news တခုပဲပေါ့နောျ။ ကနြောျတို့ ပွောခငြျတာက တပျမတောျကနေ Genocide case တှဘောတှလေညျး charge ခံနရေတယျ ပွီးတော့ Human rights abuse တှလေညျး ရှိတာပေါ့။ ဒါပမေယ့ျ သူတို့ Kirin ကနေ ထှကျဖို့အတှကျ ကနြောျတို့ Pressure လုပျတာမဟုတျဘူး။ ကနြောျတို့လုပျခငြျတာက သူတို့ဟာ အခွား ကုမ်ပဏီနဲ့ပေါ့ ၊ တခုခုပေါ့ တပျမတောျနဲ့ မပတျသကျဖို့ပေါ့နောျ ကနြောျတို့ လိုခငြျတာက ဒါပါပဲ။”
New Belgium ဘီယာကုမ်ပဏီကနေ ဗှီအိုအကေို အီးမေးလျနဲ့ တုံ့ပွနျတဲ့ စာမှာလညျး လူအခှင့ျအရေး အပေါျယုံကွညျမှု၊ လူသားဆနျမှုနဲ့ စာနာထောကျထားမှု စတဲ့ သူတို့ ကုမ်ပဏီရဲ့ တနျဖိုးတှအေတိုငျး Kirin ကုမ်ပဏီအနနေဲ့လညျး ဆကျလကျစောင့ျထိနျးမှာုဖွဈတယျဆိုတာ ယုံကွညျကွောငျး ဖေါျပွထားပါတယျ။
