[Zawgyi/Unicode]
မန္တလေးလူငယ်သင်တန်းကျောင်းမှာ ထိန်းသိမ်းထားစဉ် ထွက်ပြေးသွားတဲ့ လူငယ် ငါး ဦးကို ပြန်လည်ဖမ်းဆီးရာမှာ နှစ် ဦးသေဆုံးခဲ့တဲ့ အမှုကို မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေး ကော်မရှင်က စတင်စစ်ဆေးနေတဲ့အကြောင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မအိမ့်သန္တာထွန်းက ပြောပြပါမယ်။
အရွယ်မရောက်သေးတဲ့ ပြစ်မှုကျုးလွန်သူတွေကို ထိန်းသိမ်းထားတဲ့ မန္တလေး လူငယ်သင်တန်းကျောင်းက ထွက်ပြေးသွားသူ လူငယ်တွေကို အာဏာပိုင်တွေ လိုက်လံဖမ်းဆီးရာကနေ နှစ်ဦး သေဆုံးတဲ့ ဖြစ်ရပ်နဲ့ ပတ်သက်လို့ လူမှုကွန်ရက်တွေမှာ ပျံ့နှံ့ခဲ့ပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေး ကော်မရှင်နဲ့ လူမှုဝန်ထမ်းဦးစီဌာနက တာဝန်ရှိသူတွေ ဒီကနေ့ပဲ စစ်ဆေးမှုတွေ စတင်ခဲ့ကြတာပါ။ လူငယ် နှစ် ဦး သေဆုံးမှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ စုံစမ်းတွေ့ရှိချက်တွေကိုတော့ နောက်ပိုင်းမှာ ထုတ်ပြန်မယ်လို့လည်း အမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေး ကော်မရှင် ဥက္ကဋ္ဌ ဦးလှမြင့်က ပြောပါတယ်။
“အခြေအနေမှန်ကို သိအောင် သွားတာပဲ။ ပြန်လာရင်တော့ သိလာရင်တော့ တွေ့တဲ့အပေါ်မူတည် ပြီးတော့ သက်ဆိုင်ရာ ဝန်ကြီးဌာနတွေနဲ့ ဆက်ရင် ဆက်မှာပေါ့နော်။ statement တွေဘာတွေ ထုတ်ဖို့လိုတယ်ဆိုရင်လဲ ထုတ်မှာပေါ့။ ဒါက ဘယ်လိုအခြေအနေကြောင့် ဒီကလေးနှစ်ယောက် သေသွားရတယ်ဆိုတာ အရမ်းသိချင်တာပေါ့၊ အန်ကယ်တို့လည်း။”
ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်ထဲ မုံရွာမြို့မှာ လုယက်မှုနဲ့ ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရတဲ့ လူငယ် ခုနစ် ဦးကို တရားရုံးက ထောင်ဒဏ် ၂ နှစ်စီ အပြစ်ပေးခဲ့ပေမဲ့ အရွယ်မရောက်သေးသူတွေအဖြစ် မန္တလေး လူငယ်သင်တန်းကျောင်းကို ပြီးခဲ့တဲ့ ဇူလိုင်လ ၂၆ ရက်က ပို့ခဲ့တာပါ။
ဒီအထဲက ငါး ဦးဟာ သင်တန်းကျောင်းကိုရောက်ပြီး ၅ ရက်အကြာမှာပဲ ထွက်ပြေးခဲ့တာကြောင့် တာဝန်ရှိသူတွေက လိုက်လံဖမ်းဆီးချိန်မှာ ဒဏ်ရာရပြီး နှစ် ယောက် သေဆုံးခဲ့တာပါ။ ထွက်ပြေးတဲ့နေ့မှာပဲ တစ်ဦး သေဆုံးပြီး၊ နောက် တစ်ဦးကလည်း ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က ထပ်မံသေဆုံးသွားသလို ဒဏ်ရာရသူ နောက် နှစ် ဦးကိုလည်း ဆေးရုံတင်ထားရပါတယ်။ လူငယ် နှစ် ဦးသေဆုံးမှုအတွက် သင်တန်းကျောင်း တာဝန်ရှိသူတွေကတော့ မန္တလေးတိုင်း ချမ်းအေးသာစံမြို့နယ် အမှတ် ၈ ရဲစခန်းမှာ သေမှုသေခင်းနဲ့ အမှုဖွင့်ထားပါတယ်။
သေဆုံးသွားသူ မောင်ခိုင်ဇော်ထွန်းရဲ့ အစ်ကိုဖြစ်သူ ကိုကျော်စွာလင်းကတော့ ညီဖြစ်သူရဲ့ အလောင်းမှာ ပြင်းထန်တဲ့ ထိခိုက်ဒဏ်ရာတွေ တွေ့ရတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ဒီကလေးကို ရိုက်တာကလည်း တုတ်နဲ့ ရိုက်တာမဟုတ်ဘဲနဲ့ ဝါးခြမ်းပြားနဲ့ ရိုက်တာလို့ ပြောတယ်ဗျ။ အဲ့လိုရှင်းထားတာတော့ တွေ့မိတယ် ကျနော်တို့။ တုတ်နဲ့ ရိုက်တာ မဟုတ်ပါဘူးတဲ့ ဝါးခြမ်းပြားနဲ့ ရိုက်တာတဲ့ ဝါးခြမ်းပြားနဲ့ ရိုက်တယ်ဆိုလို့ရှိရင် အရိုးလည်း ကျိုးစရာအကြောင်းမရှိပါဘူး။ ညီလေးရဲ့ ဆရာဝန်ပြောသွားတာက သံတုတ်နဲ့ ရိုက်တာလို့ ပြောသွားတယ်။ ဒဏ်ရာတွေကြည့်ရင် သိသာပါတယ်။ နံရိုးကျိုးတယ်၊ လည်ချောင်းကွဲတယ်။ နံရိုးက ကျိုးပြီးတော့ အဆုတ်ကို အရိုးက သွားထိတာဗျ။ ဆရာဝန်ပြောတာ။”
ဆေးစစ်ချက်ထွက်ပေါ်လာတဲ့အခါ တရားမျှတမှုရအောင် ကြိုးပမ်းသွားမယ်လို့လည်း အစ်ကိုဖြစ်သူ ကိုကျော်စွာလင်းက ပြောပါတယ်။ လူ့အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ဖြစ်တဲ့ ညီမျှခြင်းမြန်မာရဲ့ အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ ဦးအောင်မျိုးမင်းကတော့ လူငယ်တွေကို ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းရမယ့် နေရာမျိုးမှာ အခုလို ဖြစ်ရပ်မျိုးတွေကို စုံစမ်းဖော်ထုတ်နိုင်ဖို့ အရေးကြီးတယ်လို့ သုံးသပ်ပါတယ်။
“ဒီလူငယ်သင်တန်းကျောင်းဆိုတာကတော့ ကလေးသူငယ်တွေကို စာရိတ္တပြန်ပြီးတော့ ကောင်းဖို့ အတွက် ပြုပြင်တဲ့ စခန်းမျိုးဖြစ်တယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီကိစ္စမှာ ကျနော်တို့ ကြည့်တဲ့အခါမှာ ပြုပြင် ရေးစခန်းသင်တန်းကျောင်းမှာ တာဝန်ရှိတဲ့သူတွေက ကလေးတွေအပေါ်မှာ ကလေးနဲ့မလိုက်ညီသော ဆက်ဆံမှုတွေ လုပ်ဆောင်တယ်ဆိုတဲ့ အခြေအနေမျိုးတွေ ကျနော်တို့တွေ့ရတယ်။ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု တွေလုပ်ဆောင်တဲ့ အထိတော့ ကျနော်တို့ မရှိပေမဲ့ တွေ့ရှိသမျှအချက်ကို ပြောမယ်ဆိုရင်တော့ သူတို့ရဲ့ ကိုင်တွယ်ပုံက ကလေးတွေအတွက် ကျနော်တို့ အန္တရာယ်ဖြစ်နိုင်တဲ့ အခြေအနေမျိုး ကလေးနဲ့ မကိုက်ညီသော စည်းကမ်းမျိုး ဒါမှမဟုတ်လို့ရှိရင် ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းမှုပုံစံက နည်းလမ်းမကျတဲ့ ပုံစံမျိုးဖြစ်ပါတယ်။
ဒါကြောင့်မို့လို့ ကလေးသူငယ်ဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးမှာပဲဖြစ်ဖြစ် ပြောထားတာက ဒီလိုမျိုး ဂေဟာတွေ သင်တန်းကျောင်းတွေမှာရောက်တဲ့ ကလေးတွေရဲ့ အခြေအနေကို ပုံမှန်စစ်ဆေးနိုင်ခွင့်ရှိရမယ်ဆိုတာ ဒါကိုထောက်ပြတာပါ။ သူတို့ချထားတဲ့ စည်းကမ်းတွေက ကိုက်ညီရဲ့လား။ ဆရာ၊ ဆရာမတွေ ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေကရော ကလေးတွေအတွက် အကျိုးရှိရဲ့လား ဒါကို စုံစမ်းစစ်ဆေးတဲ့ အရာမျိုး ရှိဖို့အတွက် ကလေးသူငယ်ဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးမှာလည်း အတိအကျ ဖော်ပြထားပြီးသားပါ။ အခုဖြစ်သွားတဲ့ ကိစ္စမှာ ပြောချင်တာတစ်ခုကတော့ သံသယရှိစရာ လိုအပ်တာထက်ပိုမိုပြီးတော့ ကြီးမားတဲ့ ဆက်စပ်မှုတွေရှိနေတယ်ဆိုတာ ကျနော်တို့ တွေ့ရတယ်၊ ဒါကြောင့်မို့လို့ အမြန်ဆုံး စုံစမ်းစစ်ဆေးပြီးတော့ လုပ်ဆောင်ပေးဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။”
လူ့အခွင့်အရေး ကော်မရှင်အနေနဲ့လည်း ထုတ်ပြန်ချက်တွေတင်မကဘဲ ဥပဒေမဲ့လုပ်ရပ်တွေကို ထိထိရောက်ရောက် တားဆီးနိုင်အောင် ကြိုးပမ်းဖို့ လိုတယ်လို့လည်း ဦးအောင်မျိုးမင်းက ပြောပါတယ်။ လတ်တလောမှာတော့ လူငယ် နှစ် ဦးသေဆုံးမှုအတွက် သင်တန်းကျောင်း တာဝန်ရှိသူတွေက မန္တလေးတိုင်း ချမ်းအေးသာစံမြို့နယ် အမှတ် ၈ ရဲစခန်းမှာ သေမှုသေခင်းနဲ့ အမှုဖွင့်ထားပါတယ်ရှင်။
[Unicode Version]
မန်တလေးလူငယျသငျတနျးကြောငျးက လူငယျနှဈဦးသဆေုံးမှု လူ့အခှင့ျအရေးကောျမရှငျစဈဆေး
မန်တလေးလူငယျသငျတနျးကြောငျးမှာ ထိနျးသိမျးထားစဉျ ထှကျပွေးသှားတဲ့ လူငယျ ငါး ဦးကို ပွနျလညျဖမျးဆီးရာမှာ နှဈ ဦးသဆေုံးခဲ့တဲ့ အမှုကို မွနျမာနိုငျငံ အမြိုးသားလူ့အခှင့ျအရေး ကောျမရှငျက စတငျစဈဆေးနတေဲ့အကွောငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မအိမ့ျသန်တာထှနျးက ပွောပွပါမယျ။
အရှယျမရောကျသေးတဲ့ ပွဈမှုကြုးလှနျသူတှကေို ထိနျးသိမျးထားတဲ့ မန်တလေး လူငယျသငျတနျးကြောငျးက ထှကျပွေးသှားသူ လူငယျတှကေို အာဏာပိုငျတှေ လိုကျလံဖမျးဆီးရာကနေ နှဈဦး သဆေုံးတဲ့ ဖွဈရပျနဲ့ ပတျသကျလို့ လူမှုကှနျရကျတှမှော ပြံ့နှံ့ခဲ့ပွီးနောကျ မွနျမာနိုငျငံ အမြိုးသား လူ့အခှင့ျအရေး ကောျမရှငျနဲ့ လူမှုဝနျထမျးဦးစီဌာနက တာဝနျရှိသူတှေ ဒီကနေ့ပဲ စဈဆေးမှုတှေ စတငျခဲ့ကွတာပါ။ လူငယျ နှဈ ဦး သဆေုံးမှုနဲ့ ပတျသကျလို့ စုံစမျးတှေ့ရှိခကြျတှကေိုတော့ နောကျပိုငျးမှာ ထုတျပွနျမယျလို့လညျး အမြိုးသားလူ့အခှင့ျအရေး ကောျမရှငျ ဥက်ကဋ်ဌ ဦးလှမွင့ျက ပွောပါတယျ။
“အခွအေနမှေနျကို သိအောငျ သှားတာပဲ။ ပွနျလာရငျတော့ သိလာရငျတော့ တှေ့တဲ့အပေါျမူတညျ ပွီးတော့ သကျဆိုငျရာ ဝနျကွီးဌာနတှနေဲ့ ဆကျရငျ ဆကျမှာပေါ့နောျ။ statement တှဘောတှေ ထုတျဖို့လိုတယျဆိုရငျလဲ ထုတျမှာပေါ့။ ဒါက ဘယျလိုအခွအေနကွေောင့ျ ဒီကလေးနှဈယောကျ သသှေားရတယျဆိုတာ အရမျးသိခငြျတာပေါ့၊ အနျကယျတို့လညျး။”
ပွီးခဲ့တဲ့နှဈထဲ မုံရှာမွို့မှာ လုယကျမှုနဲ့ ဖမျးဆီးခံခဲ့ရတဲ့ လူငယျ ခုနဈ ဦးကို တရားရုံးက ထောငျဒဏျ ၂ နှဈစီ အပွဈပေးခဲ့ပမေဲ့ အရှယျမရောကျသေးသူတှအေဖွဈ မန်တလေး လူငယျသငျတနျးကြောငျးကို ပွီးခဲ့တဲ့ ဇူလိုငျလ ၂၆ ရကျက ပို့ခဲ့တာပါ။
ဒီအထဲက ငါး ဦးဟာ သငျတနျးကြောငျးကိုရောကျပွီး ၅ ရကျအကွာမှာပဲ ထှကျပွေးခဲ့တာကွောင့ျ တာဝနျရှိသူတှကေ လိုကျလံဖမျးဆီးခြိနျမှာ ဒဏျရာရပွီး နှဈ ယောကျ သဆေုံးခဲ့တာပါ။ ထှကျပွေးတဲ့နေ့မှာပဲ တဈဦး သဆေုံးပွီး၊ နောကျ တဈဦးကလညျး ဗုဒ်ဓဟူးနေ့က ထပျမံသဆေုံးသှားသလို ဒဏျရာရသူ နောကျ နှဈ ဦးကိုလညျး ဆေးရုံတငျထားရပါတယျ။ လူငယျ နှဈ ဦးသဆေုံးမှုအတှကျ သငျတနျးကြောငျး တာဝနျရှိသူတှကေတော့ မန်တလေးတိုငျး ခမြျးအေးသာစံမွို့နယျ အမှတျ ၈ ရဲစခနျးမှာ သမှေုသခေငျးနဲ့ အမှုဖှင့ျထားပါတယျ။
သဆေုံးသှားသူ မောငျခိုငျဇောျထှနျးရဲ့ အဈကိုဖွဈသူ ကိုကြောျစှာလငျးကတော့ ညီဖွဈသူရဲ့ အလောငျးမှာ ပွငျးထနျတဲ့ ထိခိုကျဒဏျရာတှေ တှေ့ရတယျလို့ ပွောပါတယျ။
“ဒီကလေးကို ရိုကျတာကလညျး တုတျနဲ့ ရိုကျတာမဟုတျဘဲနဲ့ ဝါးခွမျးပွားနဲ့ ရိုကျတာလို့ ပွောတယျဗြ။ အဲ့လိုရှငျးထားတာတော့ တှေ့မိတယျ ကနြောျတို့။ တုတျနဲ့ ရိုကျတာ မဟုတျပါဘူးတဲ့ ဝါးခွမျးပွားနဲ့ ရိုကျတာတဲ့ ဝါးခွမျးပွားနဲ့ ရိုကျတယျဆိုလို့ရှိရငျ အရိုးလညျး ကြိုးစရာအကွောငျးမရှိပါဘူး။ ညီလေးရဲ့ ဆရာဝနျပွောသှားတာက သံတုတျနဲ့ ရိုကျတာလို့ ပွောသှားတယျ။ ဒဏျရာတှကွေည့ျရငျ သိသာပါတယျ။ နံရိုးကြိုးတယျ၊ လညျခြောငျးကှဲတယျ။ နံရိုးက ကြိုးပွီးတော့ အဆုတျကို အရိုးက သှားထိတာဗြ။ ဆရာဝနျပွောတာ။”
ဆေးစဈခကြျထှကျပေါျလာတဲ့အခါ တရားမြှတမှုရအောငျ ကွိုးပမျးသှားမယျလို့လညျး အဈကိုဖွဈသူ ကိုကြောျစှာလငျးက ပွောပါတယျ။ လူ့အခှင့ျအရေး လှုပျရှားမှုအဖှဲ့ဖွဈတဲ့ ညီမြှခွငျးမွနျမာရဲ့ အမှုဆောငျဒါရိုကျတာ ဦးအောငျမြိုးမငျးကတော့ လူငယျတှကေို ပွုပွငျထိနျးသိမျးရမယ့ျ နရောမြိုးမှာ အခုလို ဖွဈရပျမြိုးတှကေို စုံစမျးဖောျထုတျနိုငျဖို့ အရေးကွီးတယျလို့ သုံးသပျပါတယျ။
“ဒီလူငယျသငျတနျးကြောငျးဆိုတာကတော့ ကလေးသူငယျတှကေို စာရိတ်တပွနျပွီးတော့ ကောငျးဖို့ အတှကျ ပွုပွငျတဲ့ စခနျးမြိုးဖွဈတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဒီကိစ်စမှာ ကနြောျတို့ ကွည့ျတဲ့အခါမှာ ပွုပွငျ ရေးစခနျးသငျတနျးကြောငျးမှာ တာဝနျရှိတဲ့သူတှကေ ကလေးတှအေပေါျမှာ ကလေးနဲ့မလိုကျညီသော ဆကျဆံမှုတှေ လုပျဆောငျတယျဆိုတဲ့ အခွအေနမြေိုးတှေ ကနြောျတို့တှေ့ရတယျ။ စုံစမျးစဈဆေးမှု တှလေုပျဆောငျတဲ့ အထိတော့ ကနြောျတို့ မရှိပမေဲ့ တှေ့ရှိသမြှအခကြျကို ပွောမယျဆိုရငျတော့ သူတို့ရဲ့ ကိုငျတှယျပုံက ကလေးတှအေတှကျ ကနြောျတို့ အန်တရာယျဖွဈနိုငျတဲ့ အခွအေနမြေိုး ကလေးနဲ့ မကိုကျညီသော စညျးကမျးမြိုး ဒါမှမဟုတျလို့ရှိရငျ ကိုငျတှယျဖွရှေငျးမှုပုံစံက နညျးလမျးမကတြဲ့ ပုံစံမြိုးဖွဈပါတယျ။
ဒါကွောင့ျမို့လို့ ကလေးသူငယျဆိုငျရာ အခှင့ျအရေးမှာပဲဖွဈဖွဈ ပွောထားတာက ဒီလိုမြိုး ဂဟောတှေ သငျတနျးကြောငျးတှမှောရောကျတဲ့ ကလေးတှရေဲ့ အခွအေနကေို ပုံမှနျစဈဆေးနိုငျခှင့ျရှိရမယျဆိုတာ ဒါကိုထောကျပွတာပါ။ သူတို့ခထြားတဲ့ စညျးကမျးတှကေ ကိုကျညီရဲ့လား။ ဆရာ၊ ဆရာမတှေ ဝနျထမျးတှရေဲ့ လုပျဆောငျမှုတှကေရော ကလေးတှအေတှကျ အကြိုးရှိရဲ့လား ဒါကို စုံစမျးစဈဆေးတဲ့ အရာမြိုး ရှိဖို့အတှကျ ကလေးသူငယျဆိုငျရာ အခှင့ျအရေးမှာလညျး အတိအကြ ဖောျပွထားပွီးသားပါ။ အခုဖွဈသှားတဲ့ ကိစ်စမှာ ပွောခငြျတာတဈခုကတော့ သံသယရှိစရာ လိုအပျတာထကျပိုမိုပွီးတော့ ကွီးမားတဲ့ ဆကျစပျမှုတှရှေိနတေယျဆိုတာ ကနြောျတို့ တှေ့ရတယျ၊ ဒါကွောင့ျမို့လို့ အမွနျဆုံး စုံစမျးစဈဆေးပွီးတော့ လုပျဆောငျပေးဖို့ လိုအပျပါတယျ။”
လူ့အခှင့ျအရေး ကောျမရှငျအနနေဲ့လညျး ထုတျပွနျခကြျတှတေငျမကဘဲ ဥပဒမေဲ့လုပျရပျတှကေို ထိထိရောကျရောကျ တားဆီးနိုငျအောငျ ကွိုးပမျးဖို့ လိုတယျလို့လညျး ဦးအောငျမြိုးမငျးက ပွောပါတယျ။ လတျတလောမှာတော့ လူငယျ နှဈ ဦးသဆေုံးမှုအတှကျ သငျတနျးကြောငျး တာဝနျရှိသူတှကေ မန်တလေးတိုငျး ခမြျးအေးသာစံမွို့နယျ အမှတျ ၈ ရဲစခနျးမှာ သမှေုသခေငျးနဲ့ အမှုဖှင့ျထားပါတယျရှငျ။
