[Zawgyi/Unicode]
ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကြောင့် နေရပ်ပြန်သောင်းချီတဲ့ မြန်မာလုပ်သားတွေနဲ့ ပြည်တွင်းပိတ်သိမ်းစက်ရုံတွေကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံမှာ လုပ်သားပိုလျှံမှုတွေ ဖြစ်နေပါတယ်။ ဒီလိုပိုလျှံနေတဲ့ လုပ်သားအရင်းအမြစ်ကို ယာယီအလုပ်အကိုင်တွေ ဖန်တီးပေးဖို့ စီးပွားရေးပညာရှင်တချို့ အကြံပြုတာကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်း သတင်းထောက် မစုစုက ပြောပြမှာပါ။
ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါဖြစ်နေတဲ့အချိန် ပြည်ပရောက် မြန်မာအလုပ်သမားတွေ အလုံးအရင်းနဲ့ နေရပ်ကို ပြန်လာကြတာပါ။ ပြည်တွင်းမှာလည်း ပိုလျှံနေတဲ့ အလုပ်အကိုင်နည်းသလို သူတို့ လုပ်ငန်းမကျွမ်းကျင်မှာကိုလည်း ပညာရှင်တွေက စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။
တဆက်တည်းမှာပဲ ပြည်တွင်းကလုပ်ငန်းတွေ ပုံမှန်မလည်ပတ်နိုင်သေးပါဘူး။ ပြန်ဖွင့်တဲ့လုပ်ငန်း တချို့မှာလည်း ရှိပြီးသား လုပ်သားအင်အားကို အပြည့်အဝ မသုံးနိုင်သေးတဲ့အခြေအနေမို့ နေရပ်ပြန်သူတွေအတွက် အခက်အခဲရှိကြောင်း ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် စီးပွားရေးအကြံပေး ဦးဇော်ဖေဝင်းက ပြောပါတယ်။
“လက်ရှိ ရှိနေတဲ့ အလုပ်သမားတွေတောင် ပြည့်ပြည့်ဝဝပြန်ပြီးတော့ အလုပ်ပေးဖို့ရာ အခက်အခဲရှိနေဆဲ ဖြစ်တယ်ပေါ့နော်။ သိပ်အားကိုးလောက်တဲ့ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းကတော့ သိပ်ပြီးတော့ မရှိလောက်သေးဘူးလို့ပဲ ဆရာတော့တွက်မိပါတယ်။”
လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်း၊ တိရစ္ဆာန်မွေးမြူရေးနဲ့ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်း။ ဒီကဏ္ဍတွေမှာ ကျွမ်းကျင်မှုရှိတယ်ဆို လတ်တလောအလုပ်အကိုင် ရရှိရေးအတွက် အဆင်ပြေနိုင်မယ်လို့ သူကပြောပါတယ်။
ကိုဗစ်ရောဂါနဲ့အတူ အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းကလည်း တကမ္ဘာလုံးအတိုင်းအတာနဲ့ တက်နေကြောင်း စီးပွားရေးပညာရှင် ဒေါက်တာအောင်ကိုကိုက ပြောပါတယ်။ ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံအမေရိကန်ရဲ့ အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းတောင် ၂၀ ရာခိုင်နှုန်း ထိရောက်ခဲ့တာပါ။
ဒီလိုခက်ခဲနေတဲ့အချိန် နေရပ်ပြန်လာတဲ့ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားတွေကို အစိုးရက အလုပ်အကိုင်ဖန်တီးပေးဖို့ဆိုရင် လုပ်ငန်းကျွမ်းကျင်မှုနဲ့ အသက်အရွယ် စာရင်းပြုစုပြီး အချိန်ယူလုပ်ဆောင်ရမယ်လို့ ဒေါက်တာအောင်ကိုကိုက အခုလိုပြောပါတယ်။
“ဒေသ တခုနဲ့တခု သဘာဝချင်းမတူဘူး။ ဥပမာ ရှမ်းပြည်နယ်သဘာဝနဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်သဘာဝမတူဘူး။ ဒီတော့ အဲဒါတွေကိုကြည့်ပြီးတော့ ဘယ်လိုသုံးမလဲ။ ဒါတွေကတော့ ကျနော်ထင်ပါတယ်။ ကာလတခု အချိန်တခုယူပြီးတော့ သုံးသပ်ရလိမ့်မယ်။ အဲဒီအပေါ်မှာ ဘဏ္ဍာငွေဘယ်လောက်ထိသုံးမလဲ၊ ဘယ်လိုပုံစံသုံးမလဲ။ သုံးတဲ့အခါမှာရော ဘယ်လောက်ထိ သက်ရောက်မှုအပေါ် မျှော်လင့်ရမလဲ။ ဒါတွေကိုလည်း ကျနော်တို့အများကြီးစဉ်းစားဖို့ လိုပါလိမ့်မယ်။”
သူတို့ရဲ့သက်ဆိုင်ရာဒေသအလိုက် ဘယ်လိုအလုပ်အကိုင်တွေ ဖန်တီးပေးမလဲဆိုတာ ဘက်ပေါင်းစုံကနေ စဉ်းစားရမယ်လို့ သူကပြောပါတယ်။
မြန်မာအများစုရှိတဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံမှာလည်း COVID နောက်ပိုင်း အခြေအနေကောင်းနိုင်ပေမဲ့ လူတိုင်းအလုပ်ပြန်ရဖို့ကိုတော့ မျှော်လင့်လို့ မရဘူးလို့ ထိုင်းရောက် မြန်မာ့အရေးကူညီသူ ကိုထူးချစ်က ပြောပါတယ်။
“တချို့စက်ရုံတွေက ကုန်ကြမ်းရောက်ပြီဆိုရင် ဇူလိုင်လလောက်မှာ လုပ်ငန်းတွေပြန်စမယ်ဆိုတဲ့ပုံစံမျိုးတော့ တချို့လုပ်ငန်းတွေ ပြောထားတာရှိတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ လုပ်ငန်းသဘာဝပေါ်မှာ မူတည်တယ်လို့လည်း ကျနော်တို့အနေနဲ့ တွေ့ရှိရတာပေါ့။ အဓိကအားဖြင့်တော့ ဟိုတယ်နဲ့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေမှာ လုပ်ကိုင်နေတဲ့ ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားတွေကတော့ အနည်းဆုံးနောက်ထပ် ၄လ၊ ၅လလောက်မှ ပြန်ပြီးတော့ အလုပ်အကိုင်တွေပြန်စနိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်ရတယ်ဗျ။”
ဇွန်လ ၂ ရက် မနေ့တုန်းက တရုတ်၊ ထိုင်း၊ ကိုရီးယားက မြန်မာသံအမတ်တွေနဲ့ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်တို့ အင်တာနက်ပေါ်မှာ တွေ့ခဲ့ပြီး မြန်မာလုပ်သားတွေ ပြန်ခေါ်ယူဖို့ ကိစ္စကို အပြန်အလှန်ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။ ကပ်ရောဂါအပြီး မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံတွေမှာ ဘယ်နှစ်ယောက်အလုပ်ပြန်ရမလဲ ဒါတွေလည်း ရေရှည်စဉ်းစားဖို့ အတိုင်ပင်ခံက ပြောခဲ့ပါတယ်။
[Unicode Version]
ပွနျလာတဲ့ အလုပျသမားတှအေတှကျ အလုပျအကိုငျဖနျတီးရေး ဘယျလိုလုပျကွမလဲ
ကိုဗဈကပျရောဂါကွောင့ျ နရေပျပွနျသောငျးခြီတဲ့ မွနျမာလုပျသားတှနေဲ့ ပွညျတှငျးပိတျသိမျးစကျရုံတှကွေောင့ျ မွနျမာနိုငျငံမှာ လုပျသားပိုလြှံမှုတှေ ဖွဈနပေါတယျ။ ဒီလိုပိုလြှံနတေဲ့ လုပျသားအရငျးအမွဈကို ယာယီအလုပျအကိုငျတှေ ဖနျတီးပေးဖို့ စီးပှားရေးပညာရှငျတခြို့ အကွံပွုတာကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျး သတငျးထောကျ မစုစုက ပွောပွမှာပါ။
ကမ်ဘာ့ကပျရောဂါဖွဈနတေဲ့အခြိနျ ပွညျပရောကျ မွနျမာအလုပျသမားတှေ အလုံးအရငျးနဲ့ နရေပျကို ပွနျလာကွတာပါ။ ပွညျတှငျးမှာလညျး ပိုလြှံနတေဲ့ အလုပျအကိုငျနညျးသလို သူတို့ လုပျငနျးမကြှမျးကငြျမှာကိုလညျး ပညာရှငျတှကေ စိုးရိမျနကွေပါတယျ။
တဆကျတညျးမှာပဲ ပွညျတှငျးကလုပျငနျးတှေ ပုံမှနျမလညျပတျနိုငျသေးပါဘူး။ ပွနျဖှင့ျတဲ့လုပျငနျး တခြို့မှာလညျး ရှိပွီးသား လုပျသားအငျအားကို အပွည့ျအဝ မသုံးနိုငျသေးတဲ့အခွအေနမေို့ နရေပျပွနျသူတှအေတှကျ အခကျအခဲရှိကွောငျး ပွညျထောငျစုလှှတျတောျ စီးပှားရေးအကွံပေး ဦးဇောျဖဝေငျးက ပွောပါတယျ။
“လကျရှိ ရှိနတေဲ့ အလုပျသမားတှတေောငျ ပွည့ျပွည့ျဝဝပွနျပွီးတော့ အလုပျပေးဖို့ရာ အခကျအခဲရှိနဆေဲ ဖွဈတယျပေါ့နောျ။ သိပျအားကိုးလောကျတဲ့ အလုပျအကိုငျအခှင့ျအလမျးကတော့ သိပျပွီးတော့ မရှိလောကျသေးဘူးလို့ပဲ ဆရာတော့တှကျမိပါတယျ။”
လယျယာစိုကျပြိုးရေးလုပျငနျး၊ တိရစ်ဆာနျမှေးမွူရေးနဲ့ ငါးဖမျးလုပျငနျး။ ဒီကဏ်ဍတှမှော ကြှမျးကငြျမှုရှိတယျဆို လတျတလောအလုပျအကိုငျ ရရှိရေးအတှကျ အဆငျပွနေိုငျမယျလို့ သူကပွောပါတယျ။
ကိုဗဈရောဂါနဲ့အတူ အလုပျလကျမဲ့နှုနျးကလညျး တကမ်ဘာလုံးအတိုငျးအတာနဲ့ တကျနကွေောငျး စီးပှားရေးပညာရှငျ ဒေါကျတာအောငျကိုကိုက ပွောပါတယျ။ ကမ်ဘာ့အငျအားကွီးနိုငျငံအမရေိကနျရဲ့ အလုပျလကျမဲ့နှုနျးတောငျ ၂၀ ရာခိုငျနှုနျး ထိရောကျခဲ့တာပါ။
ဒီလိုခကျခဲနတေဲ့အခြိနျ နရေပျပွနျလာတဲ့ ရှှေ့ပွောငျးလုပျသားတှကေို အစိုးရက အလုပျအကိုငျဖနျတီးပေးဖို့ဆိုရငျ လုပျငနျးကြှမျးကငြျမှုနဲ့ အသကျအရှယျ စာရငျးပွုစုပွီး အခြိနျယူလုပျဆောငျရမယျလို့ ဒေါကျတာအောငျကိုကိုက အခုလိုပွောပါတယျ။
“ဒသေ တခုနဲ့တခု သဘာဝခငြျးမတူဘူး။ ဥပမာ ရှမျးပွညျနယျသဘာဝနဲ့ ရခိုငျပွညျနယျသဘာဝမတူဘူး။ ဒီတော့ အဲဒါတှကေိုကွည့ျပွီးတော့ ဘယျလိုသုံးမလဲ။ ဒါတှကေတော့ ကနြောျထငျပါတယျ။ ကာလတခု အခြိနျတခုယူပွီးတော့ သုံးသပျရလိမ့ျမယျ။ အဲဒီအပေါျမှာ ဘဏ်ဍာငှဘေယျလောကျထိသုံးမလဲ၊ ဘယျလိုပုံစံသုံးမလဲ။ သုံးတဲ့အခါမှာရော ဘယျလောကျထိ သကျရောကျမှုအပေါျ မြှောျလင့ျရမလဲ။ ဒါတှကေိုလညျး ကနြောျတို့အမြားကွီးစဉျးစားဖို့ လိုပါလိမ့ျမယျ။”
သူတို့ရဲ့သကျဆိုငျရာဒသေအလိုကျ ဘယျလိုအလုပျအကိုငျတှေ ဖနျတီးပေးမလဲဆိုတာ ဘကျပေါငျးစုံကနေ စဉျးစားရမယျလို့ သူကပွောပါတယျ။
မွနျမာအမြားစုရှိတဲ့ ထိုငျးနိုငျငံမှာလညျး COVID နောကျပိုငျး အခွအေနကေောငျးနိုငျပမေဲ့ လူတိုငျးအလုပျပွနျရဖို့ကိုတော့ မြှောျလင့ျလို့ မရဘူးလို့ ထိုငျးရောကျ မွနျမာ့အရေးကူညီသူ ကိုထူးခစြျက ပွောပါတယျ။
“တခြို့စကျရုံတှကေ ကုနျကွမျးရောကျပွီဆိုရငျ ဇူလိုငျလလောကျမှာ လုပျငနျးတှပွေနျစမယျဆိုတဲ့ပုံစံမြိုးတော့ တခြို့လုပျငနျးတှေ ပွောထားတာရှိတယျ။ ဒါကွောင့ျမို့ လုပျငနျးသဘာဝပေါျမှာ မူတညျတယျလို့လညျး ကနြောျတို့အနနေဲ့ တှေ့ရှိရတာပေါ့။ အဓိကအားဖွင့ျတော့ ဟိုတယျနဲ့ ခရီးသှားလုပျငနျးတှမှော လုပျကိုငျနတေဲ့ ရှှေ့ပွောငျးအလုပျသမားတှကေတော့ အနညျးဆုံးနောကျထပျ ၄လ၊ ၅လလောကျမှ ပွနျပွီးတော့ အလုပျအကိုငျတှပွေနျစနိုငျမယျလို့ မြှောျလင့ျရတယျဗြ။”
ဇှနျလ ၂ ရကျ မနေ့တုနျးက တရုတျ၊ ထိုငျး၊ ကိုရီးယားက မွနျမာသံအမတျတှနေဲ့ နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျတို့ အငျတာနကျပေါျမှာ တှေ့ခဲ့ပွီး မွနျမာလုပျသားတှေ ပွနျခေါျယူဖို့ ကိစ်စကို အပွနျအလှနျဆှေးနှေးခဲ့ကွပါတယျ။ ကပျရောဂါအပွီး မွနျမာနိုငျငံသားတှေ သကျဆိုငျရာနိုငျငံတှမှော ဘယျနှဈယောကျအလုပျပွနျရမလဲ ဒါတှလေညျး ရရှေညျစဉျးစားဖို့ အတိုငျပငျခံက ပွောခဲ့ပါတယျ။
