(Zawgyi/Unicode)
လွတ်လပ်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးကော်မရှင် (ICOE) ရဲ့ အပြီးသတ်အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားတဲ့ ကျူးလွန်မှုတွေ ကို စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေ လုပ်ဆောင်တာမှာ စစ်ဘက် ဥပဒေအတိုင်းစစ်ခုံရုံနဲ့ စစ်ဆေးသွားဖို့ ရှိပြီး ဒီစစ်ဆေးမှုကို အများပြည်သူရှေ့မှာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိရှိ လုပ်သွားမယ် လို့ တပ်မတော်ဘက်ကပြောဆို လိုက်ပါတယ်။ ဒီသတင်းကို ဗွီအိုအေသတင်းထောက် မေခက စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
ဒီကနေ့ နေပြည်တော်မှာ လုပ်တဲ့ တပ်မတော်သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ တပ်မတော် သတင်းမှန် ပြန်ကြားရေး အဖွဲ့ အတွင်းရေးမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ်ဇော်မင်းထွန်းကပြော ကြားခဲ့တာပါ။ လွတ်လပ်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးကော်မရှင် (ICOE) ရဲ့ အပြီးသတ်အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားတဲ့ ကျူးလွန်မှုတွေ ကို တပ်မတော်အနေနဲ့ ဆက်လက်စုံစမ်းစစ်ဆေးသွားမှာ ြဖစ်ပြီး ဒီလိုစုံစမ်း စစ်ဆေးမှုတွေကို တပ်မတော်ဘက်က ဖွဲ့ထားတဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့ က လုပ်ဆောင်မှာ ဖြစ်ကြောင်း ပြောပါတယ်။
“ ဂူတာပြင် ဖြစ်စဉ်နဲ့ပတ်သတ်ပြီးတော့ ကျနော်တို့ ထုတ်နိုင်တဲ့သတင်းထုတ်ပြန်ပေးမယ်။ ဂူတာပြင် ဖြစ်စဉ်နဲ့ပတ်သတ်ပြီး ဆောင်ရွက်မယ့်ဟာတွေ၊ အရေးယူမှုတွေကို ကျနော်တို့ထုတ်ပြန်ပေးမယ်။ဒီ စစ်တရားရုံးစစ်ဆေးမှုမှာ ခုနောက်ပိုင်းမွတ်ဆလင် တွေ လာနားထောင်တာရှိတယ်။ တရားရုံကိစ္စ ပြီးရင်တော့ဘယ်သူ့ကို ဘာကြောင့် ဘယ်လိုအမှုနဲ့ ဘယ်လို အရေးယူခဲ့သလဲ ဆိုတာ ကိုပွင့်လင်းမြင်သာစွာ ထုတ်ပြန်ပေးမှာဖြစ်ပါတယ်။ ICOE နဲ့ ပတ်သတ်တာတွေက ဥပဒေအရ ဆောင် ရွက်ဆဲ ဖြစ်လို့ ဒါနဲ့ပတ်သတ်လို့ သတင်းယူခွင့်ကတော့ခုလောလောဆယ်မပြောလိုသေးပါဘူး။ ဒါပေမယ့်တော့ ကျတော် တို့ လုပ်ဆောင်လာနိုင်တာကတော့ Open Court လုပ်ဖို့တော့ ရှိပါတယ်။”
တပ်မတော် စစ်ခုံရုံးက စစ်ဆေးမှု လုပ်ဆောင်ဆောင်တာ၊ စစ်ခုံရုံးနဲ့ စစ်ဆေးတာတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ပွင့်လင်းမြင်သာ မှု မရှိဘူးလို့ဝေဖန်မှု တွေရှိနေတဲ့ အပေါ် ပွင့်လင်းမြင်သာစွာ စစ်ဆေးဖို့ လုပ်ဆောင်ပြမယ်လို့ သူကတုံ့ပြန်လိုက်တာပါ။
ပြီးခဲ့တဲ့ ဇန်နဝါရီလက ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ လွတ်လပ်သောစုံစမ်းစစ်ဆေးရေး ကော်မရှင် (ICOE) ရဲ့ အပြီးသတ် အစီရင်ခံစာမှာ ၂၀၁၇ ခုနှစ် သြဂုတ်လ ၂၅ ရက်နေ့မှ စက်တင်ဘာလ ၅ ရက်နေ့အတွင်း ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက် ပိုင်းမှာ ပြင်းထန်တဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ ဥပဒေမဲ့လုပ်ရပ်တွေကို တပ်မတော်၊ ARSA အပါအဝင် အဖွဲ့အစည်း ေ တွက ကျူးလွန်ခဲ့ ကြောင်း ဖော်ပြထားတာပါ။ ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်ဂူတာပြင် မှာ ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ကိစ္စနဲ့ပတ်သက်လို့ တပ်မတော်ဘက်က စစ်ခုံရုံးတင် အရေးယူလုပ်ဆောင် နေတာတွေရှိပေမယ့် နိုင်ငံတကာဘက်ကရော၊ပြည်တွင်းကပါ ပွင့်လင်း မြင်သာမှု မရှိဘူးလို့ ထောက်ပြဝေဖန်မှုတွေ ရှိပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းက ICJ နိုင်ငံတကာ တရားရုံးက မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ကြားဖြတ်အရေးယူ ဆောင်ရွက်ချက် ၄ ခု ချမှတ်ခဲ့တာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး နိုင်ငံတော်အစိုးရရဲ့ ညွှန်ကြားချက် အတိုင်း တပ်မတော်က လုပ်ဆောင်မှာဖြစ်ကြောင်း ဗိုလ်မှူးချုပ် ဇော်မင်းထွန်းက ပြောပါတယ်။ လက်ရှိမှာတော့ ICJ က ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်ပြီးနောက်ပိုင်း တပ်မတော်အနေနဲ့ ရခိုင်ဒေသ လုံခြုံရေးပိုင်းတာဝန်ယူရတာမှာ အခက်အခဲ တွေကြုံလာရ တယ် လို့လည်းပြောပါတယ်။ ဒီထုတ် ပြန်ချက်ထုတ်အပြီးမှာ ရခိုင်ပြည်နယ် အရေး တပ်မတော် က လုပ်ဆောင်ရာမှာ နိုင်ငံတကာက အထင်မြင် လွဲအောင် လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ AA က ရိုဟင်ဂျာ မွတ်ဆလင်တွေ ကို ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်မှုတွေ လုပ်ဆောင်နေတယ်လို့ လည်း ဒီကနေ့ သတင်း စာရှင်းလင်းပွဲမှာ ဗိုလ်မှုးချုပ် ဇော်မင်းထွန်းက ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
“ အရင်တုန်းက တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်လာတုန်းက ဘင်္ဂလီတွေ၊ မွတ်ဆလင်တွေ ထိခိုက်တာတော်တော်နည်းတယ်။ ခုနောက်ပိုင်း ခပ်စိတ်စိတ်လေးဖြစ်လာတယ်။ ဒါနဲ့ပတ်သတ်လို့ ကျနော်တို့ကတော့လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေ အနေနဲ့ လုပ်ရကိုင်ရတာမှာ ပိုပြီးသတိထားဆောင်ရွက်နေရတယ်လို့ ကျနော်ပြောချင်ပါတယ်”
ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းက လက်နက်ကြီးကျည် ကျရောက်ပေါက်ကွဲခဲ့တဲ့ ကင်းတောင်ကျေး ရွာဟာ ရိုဟင်ဂျာ အများစု နေထိုင်တဲ့ကျေးရွာဖြစ်ပြီး သူတို့ကို တပ်မတော်ဘက်က တိုက်ခိုက်ခဲ့တဲ့ ပုံမျိုး ရက္ခိုင့်လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ AA ဘက်က ရည်ရွယ် လုပ်ဆောင် ခဲ့ တာဖြစ်တယ်လို့ ဒီကနေ့ သတင်း စာရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောကြားခဲ့တာပါ။ မြန်မာအစိုးရဘက်ကတော့ ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို လက်ခံထားခြင်း မရှိပါဘူး။
......................
ဂူတာပွငျတရားခှငျ ပှင့ျလငျးမွငျသာမှုရှိဟု တပျမတောျပွောဆို
(Unicode)
လှတျလပျသော စုံစမျးစဈဆေးရေးကောျမရှငျ (ICOE) ရဲ့ အပွီးသတျအစီရငျခံစာမှာ ဖောျပွထားတဲ့ ကြူးလှနျမှုတှေ ကို စုံစမျးစဈဆေးမှုတှေ လုပျဆောငျတာမှာ စဈဘကျ ဥပဒအေတိုငျးစဈခုံရုံနဲ့ စဈဆေးသှားဖို့ ရှိပွီး ဒီစဈဆေးမှုကို အမြားပွညျသူရှေ့မှာ ပှင့ျလငျးမွငျသာမှုရှိရှိ လုပျသှားမယျ လို့ တပျမတောျဘကျကပွောဆို လိုကျပါတယျ။ ဒီသတငျးကို ဗှီအိုအသေတငျးထောကျ မခေက စုစညျးတငျပွထားပါတယျ။
ဒီကနေ့ နပွေညျတောျမှာ လုပျတဲ့ တပျမတောျသတငျးစာရှငျးလငျးပှဲမှာ တပျမတောျ သတငျးမှနျ ပွနျကွားရေး အဖှဲ့ အတှငျးရေးမှူး ဗိုလျမှူးခြုပျဇောျမငျးထှနျးကပွော ကွားခဲ့တာပါ။ လှတျလပျသော စုံစမျးစဈဆေးရေးကောျမရှငျ (ICOE) ရဲ့ အပွီးသတျအစီရငျခံစာမှာ ဖောျပွထားတဲ့ ကြူးလှနျမှုတှေ ကို တပျမတောျအနနေဲ့ ဆကျလကျစုံစမျးစဈဆေးသှားမှာ ဖွဈပွီး ဒီလိုစုံစမျး စဈဆေးမှုတှကေို တပျမတောျဘကျက ဖှဲ့ထားတဲ့ စုံစမျးစဈဆေးရေးအဖှဲ့ က လုပျဆောငျမှာ ဖွဈကွောငျး ပွောပါတယျ။
“ ဂူတာပွငျ ဖွဈစဉျနဲ့ပတျသတျပွီးတော့ ကနြောျတို့ ထုတျနိုငျတဲ့သတငျးထုတျပွနျပေးမယျ။ ဂူတာပွငျ ဖွဈစဉျနဲ့ပတျသတျပွီး ဆောငျရှကျမယ့ျဟာတှေ၊ အရေးယူမှုတှကေို ကနြောျတို့ထုတျပွနျပေးမယျ။ဒီ စဈတရားရုံးစဈဆေးမှုမှာ ခုနောကျပိုငျးမှတျဆလငျ တှေ လာနားထောငျတာရှိတယျ။ တရားရုံကိစ်စ ပွီးရငျတော့ဘယျသူ့ကို ဘာကွောင့ျ ဘယျလိုအမှုနဲ့ ဘယျလို အရေးယူခဲ့သလဲ ဆိုတာ ကိုပှင့ျလငျးမွငျသာစှာ ထုတျပွနျပေးမှာဖွဈပါတယျ။ ICOE နဲ့ ပတျသတျတာတှကေ ဥပဒအေရ ဆောငျ ရှကျဆဲ ဖွဈလို့ ဒါနဲ့ပတျသတျလို့ သတငျးယူခှင့ျကတော့ခုလောလောဆယျမပွောလိုသေးပါဘူး။ ဒါပမေယ့ျတော့ ကတြောျ တို့ လုပျဆောငျလာနိုငျတာကတော့ Open Court လုပျဖို့တော့ ရှိပါတယျ။”
တပျမတောျ စဈခုံရုံးက စဈဆေးမှု လုပျဆောငျဆောငျတာ၊ စဈခုံရုံးနဲ့ စဈဆေးတာတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ ပှင့ျလငျးမွငျသာ မှု မရှိဘူးလို့ဝဖေနျမှု တှရှေိနတေဲ့ အပေါျ ပှင့ျလငျးမွငျသာစှာ စဈဆေးဖို့ လုပျဆောငျပွမယျလို့ သူကတုံ့ပွနျလိုကျတာပါ။
ပွီးခဲ့တဲ့ ဇနျနဝါရီလက ထုတျပွနျခဲ့တဲ့ လှတျလပျသောစုံစမျးစဈဆေးရေး ကောျမရှငျ (ICOE) ရဲ့ အပွီးသတျ အစီရငျခံစာမှာ ၂၀၁၇ ခုနှဈ သွဂုတျလ ၂၅ ရကျနေ့မှ စကျတငျဘာလ ၅ ရကျနေ့အတှငျး ရခိုငျပွညျနယျ မွောကျ ပိုငျးမှာ ပွငျးထနျတဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှေ ဥပဒမေဲ့လုပျရပျတှကေို တပျမတောျ၊ ARSA အပါအဝငျ အဖှဲ့အစညျး ေ တှက ကြူးလှနျခဲ့ ကွောငျး ဖောျပွထားတာပါ။ ဘူးသီးတောငျမွို့နယျဂူတာပွငျ မှာ ဖွဈခဲ့တဲ့ ကိစ်စနဲ့ပတျသကျလို့ တပျမတောျဘကျက စဈခုံရုံးတငျ အရေးယူလုပျဆောငျ နတောတှရှေိပမေယ့ျ နိုငျငံတကာဘကျကရော၊ပွညျတှငျးကပါ ပှင့ျလငျး မွငျသာမှု မရှိဘူးလို့ ထောကျပွဝဖေနျမှုတှေ ရှိပါတယျ။
ပွီးခဲ့တဲ့ ရကျပိုငျးက ICJ နိုငျငံတကာ တရားရုံးက မွနျမာနိုငျငံအပေါျ ကွားဖွတျအရေးယူ ဆောငျရှကျခကြျ ၄ ခု ခမြှတျခဲ့တာနဲ့ ပတျသကျပွီး နိုငျငံတောျအစိုးရရဲ့ ညှှနျကွားခကြျ အတိုငျး တပျမတောျက လုပျဆောငျမှာဖွဈကွောငျး ဗိုလျမှူးခြုပျ ဇောျမငျးထှနျးက ပွောပါတယျ။ လကျရှိမှာတော့ ICJ က ဆုံးဖွတျခကြျ ခမြှတျပွီးနောကျပိုငျး တပျမတောျအနနေဲ့ ရခိုငျဒသေ လုံခွုံရေးပိုငျးတာဝနျယူရတာမှာ အခကျအခဲ တှကွေုံလာရ တယျ လို့လညျးပွောပါတယျ။ ဒီထုတျ ပွနျခကြျထုတျအပွီးမှာ ရခိုငျပွညျနယျ အရေး တပျမတောျ က လုပျဆောငျရာမှာ နိုငျငံတကာက အထငျမွငျ လှဲအောငျ လကျနကျကိုငျတပျဖှဲ့ AA က ရိုဟငျဂြာ မှတျဆလငျတှေ ကို ပဈမှတျထားတိုကျခိုကျမှုတှေ လုပျဆောငျနတေယျလို့ လညျး ဒီကနေ့ သတငျး စာရှငျးလငျးပှဲမှာ ဗိုလျမှုးခြုပျ ဇောျမငျးထှနျးက ပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။
“ အရငျတုနျးက တိုကျပှဲတှေ ဖွဈလာတုနျးက ဘငျ်ဂလီတှေ၊ မှတျဆလငျတှေ ထိခိုကျတာတောျတောျနညျးတယျ။ ခုနောကျပိုငျး ခပျစိတျစိတျလေးဖွဈလာတယျ။ ဒါနဲ့ပတျသတျလို့ ကနြောျတို့ကတော့လုံခွုံရေးတပျဖှဲ့ဝငျတှေ အနနေဲ့ လုပျရကိုငျရတာမှာ ပိုပွီးသတိထားဆောငျရှကျနရေတယျလို့ ကနြောျပွောခငြျပါတယျ”
ပွီးခဲ့တဲ့ ရကျပိုငျးက လကျနကျကွီးကညြျ ကရြောကျပေါကျကှဲခဲ့တဲ့ ကငျးတောငျကြေး ရှာဟာ ရိုဟငျဂြာ အမြားစု နထေိုငျတဲ့ကြေးရှာဖွဈပွီး သူတို့ကို တပျမတောျဘကျက တိုကျခိုကျခဲ့တဲ့ ပုံမြိုး ရက်ခိုင့ျလကျနကျကိုငျတပျဖှဲ့ AA ဘကျက ရညျရှယျ လုပျဆောငျ ခဲ့ တာဖွဈတယျလို့ ဒီကနေ့ သတငျး စာရှငျးလငျးပှဲမှာ ပွောကွားခဲ့တာပါ။ မွနျမာအစိုးရဘကျကတော့ ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို လကျခံထားခွငျး မရှိပါဘူး။
