[[Zawgyi/Unicode]]
မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ပတ်သက်လို့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတရားရုံး ICJ မှာ ဂမ်ဘီယာဘက်က စွပ်စွဲတင်ပြလာချက်တွေကို ကြားနာ စစ်ဆေးပိုင်ခွင့်မရှိဘူးလို့ မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ခေါင်းဆောင်က ICJ တရားရုံးမှာ ဒီကနေ့ လျှောက်ထားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် တဘက်မှာတော့ မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ခြမ်းကပဋိပက္ခတွေကို ငြိမ်းငြိမ်းချမ်းချမ်းဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ ပိုင်းဖြတ် ကြိုးစားနေတယ်လို့ တုံ့ပြန်ပါတယ်။ ဒီအကြောင်း ကိုသားညွန့်ဦးက တင်ပြပေးထားပါတယ်။
၂၀၁၉ ခုနှစ်တုန်းက ICJ မှာ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက မြန်မာအပေါ် စွဲချက်တင်လာတဲ့အမှုကို ဒီကနေ့ တကျော့ပြန်ကြားနာစစ်ဆေးပါတယ်။ စစ်အာဏာသိမ်းထားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကို ကိုယ်စားပြုပြီး ICJ မှာ လျှောက်လဲချက်ပေးဖို့ကိစ္စမှာ အငြင်း ပွားမှုတွေရှိခဲ့ပြီးတဲ့နောက် ICJ ကတော့ မြန်မာစစ်ကောင်စီကို ဖိတ်ကြားခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာစစ်ကောင်စီဘက်က ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ခေါင်းဆောင်အဖြစ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဆက်ဆံရေးဝန်ကြီး ဦးကိုကိုလှိုင်တက်ရာက်ပြီး ဒုအဖွဲ့ ခေါင်းဆာင်ကတော့ ရှေ့နေချပ်ဒေါ်သီတာဦး ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာဘက်က ကနဦးချေပချက်တွေဟာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကျူးလွန်တယ်ဆိုတဲ့ Gambia ရဲ့ စွဲဆိုချက်နဲ့ပတ်သက်လို့ ဘယ်လို မေးခွန်းမျိုးကိုမဆို ချေပထားတဲ့ လုံးဝ သီးခြား လွတ်လပ်စွာ ပယ်ချထားတဲ့ ပဏာမထွက်ဆိုချက်တွေပဲဖြစ်တယ်လို့ ဦးကိုကိုလှိုင်က တရားရုံးကို လျှောက်ထားပါတယ်။ အဓိက အချက်ကတော့ ဒီအမှုကို ICJ အနေနဲ့ ကြားနာစစ်ဆေးပိုင်ခွင့်မရှိဘူး ဆိုတာ ဦးကိုကိုလှိုင်က လျှောက်ထားတာဖြစ်ပါတယ်။
“အထင်ရှားဆုံးအချက်ကတော့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတရားရုံးအနေနဲ့ ဒီအမှုကို ကြားနာစစ်ဆေးပိုင်ခွင့်မရှိဘူး၊ ဒီအမှုဟာ တရားရုံးနဲ့အကျုံးဝင် သက်ရောက်မှုမရှိဘူး”...လို့ မြန်မာဘက်က ငြင်းဆိုနေတာပါ။ ဂမ်ဘီယာဘက်က တင်ပြလာတာတွေအပေါ် ဖြေစရာမရှိပါဘူး။”
နောက်ပြီး ဒီပြဿနာအတွက် မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေနဲ့ သံတမန်ရေးအနည်းအရ ကြိုးပမ်းဖြေရှင်းနေတယ်လို့လည်း တရားရုံးကို ဦးကိုကိုလှိုင်က တင်ပြပါတယ်။
“ဒီပြဿနာတွေဟာ အိန္ဒိယနဲ့မြန်မာအပေါ် ကိုလိုနီပြုခဲ့တဲ့နောက်ဆက်တွဲကိစ္စ ရှုပ်ထွေးလွန်းပါတယ်။ မြန်မာအစိုးရအနေနဲ့ကတော့ ဒီပြဿနာတွေကို သုံးပွင့်ဆိုင် ငြိမ်းငြိမ်းချမ်းချမ်းနဲ့ စေ့စပ် ရင်ကြားစေ့မှုနည်းလမ်းတွေကနေ ဖြေရှင်းသွားမယ်လို့ ပိုင်းဖြတ်ထားတာပါ။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က ဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်ပြန်ရေးအတွက်လည်း မြန်မာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နဲ့ တရုတ်နိုင်ငံတို့က သံတမန်ရေးအရဆွေးနွေးမှုတွေလုပ်နေပါတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့မြန်မာ နှစ်နိုင်ငံ သဘောတူညီချက်ထားချက်အရ ကိုယ့်စိတ်ဆန္ဒအရပြန်လိုသူတွေ ပြန်နိုင်အောင်လို့ နှစ်နိုင်ငံအကြား နီးနီးကပ်ကပ်စီစစ်ဆောင်ရွက်မှုတွေလုပ်နေပါတယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ခြမ်းမှာ ၂၀၁၂ နဲ့ ၂၀၁၇ ခုနှစ်အတွင်း ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် ကျူးလွန်မှုဟာ Genocide လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုတားဆီးရေးစာချုပ်ကို မြန်မာဘက်က ကျူးလွန်တာဆိုပြီး ဂမ်ဘီယာဘက်က ICJ ကို အမှုတင်ခဲ့တာပါ။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ပထမဆုံးကြားနာစစ်ဆေးမှုမှာတော့ အဲဒီတုန်းက နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဦးဆောင်တက်ရောက်ပြီး ခုခံချေပခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအချိန်တုန်းကတော့ စစ်ဆေးဆဲကြားကာလမှာ မြန်မာဘက်က လိုက်နာဖို့ ဆိုပြီး ကြားဖြတ်အစီအမံတွေကို ICJ က သတ်မှတ်ပေးခဲ့ပါတယ်။ အဓိကကတော့ အဖြစ်အပျက်မှာ အချက်အလက် တွေကို မဖျောက်ဖျက်ဖို့နဲ့ ဒုက္ခသည်တွေကို နေရပ်ပြန်ရေးကိစ္စပါ။ လက်ရှိ စစ်ကောင်စီအနေနဲ့ ဒီကြားကာလ အစီအမံတွေကို လိုက်နာမှာဖြစ်တယ်လို့လည်း ဦးကိုကိုလှိုင်က ပြောပါတယ်။
ယာယီအစိုးရသစ်အနေနဲ့ တာဝန်ရှိမှုနဲ့အညီ ကြားကာလစီမံဆုံးဖြတ်ထားတာတွေကို လေးစားလိုက်နာသွားဖို့ ပိုင်းဖြတ် ထားပါတယ်။ ဒီ အစီအမံတွေကိုလည်း လိုက်နာဆောင်ရွက်နေပါတယ်။ ကြားကာလအစီအမံကို လိုက်နာမယ် ဆိုပေမယ့် ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့အသုံးအနှုံးကို မြန်မာစစ်ကောင်စီကလက်မခံသလို ဒီအသုံးအနှုံးကိုလည်းတရားရုံးကို ရှောင်သုံးတာ တွေ့ရပါတယ်။
ဦးကိုကိုလှိုင် လျှောက်ထားပြီးတဲ့နောက် မြန်မာစစ်ကောင်စီ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ထဲက နိုင်ငံတကာဥပဒေကျွမ်းကျင် သူတွေဖြစ်တဲ့ Dr. Staker, professor Twellman နဲ့ ပရောဖက်ဆာ ကွတ်တို့က ဥပဒေကြောင်းအရ ချေပချက်တွေ လျောက်လဲခဲ့ကြပါတယ်။ အရင်တုန်းက မြန်မာဘက်က ဥပဒေအကျိုးဆောင်အဖွဲ့ခေါင်းဆောင် မစ္စတာ ရှာဗက် ကတော့ ပြန်ပါမလာတော့ပါဘူး။ ဒီနေ့ ကြားနာမှုကတော့ မြန်မာဘက်က ပထမအကျော့ အဓိက လျှောက်လဲချက်ပေးတာဖြစ်ပြီး မနက်ဖြန်မှာတော့ ဂန်ဘီယာဘက်က လျှောက်လဲချက်ပေးမှာပါ။
အခု ကြားနာပွဲမတိုင်ခင်လေးမှာတော့ ကြားကာလအမျိုးသားညီညွတ်ရေး ညွန့်ပေါင်းအစိုးရ NUG အနေနဲ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတရပ်ပြုလုပ်ပြီး မြန်မာစစ်ကောင်စီအနေနဲ့ ကိုယ်စားပြုတက်ရောက်တာကို ဘာကြောင့် ကန့်ကွက်သလဲ ဆိုတာ ရှင်းလင်းပါတယ်။ မြန်မာစစ်ကောင်စီဟာ ဒီပြဿနာတွေကို မြန်မာနိုင်ငံကိုယ်စားပြု ဖြေရှင်းနိုင်မယ့်သူ မဟုတ်ဘူးလို့ NUG နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဒေါ်ဇင်မောအောင်က ပြောခဲ့ပါတယ်။
=============
[[Unicode]]
ဂမျဘီယာစှဲဆိုမှု ICJ မှာ ကွားနာပိုငျခှင့ျမရှိဟု စဈကောငျစီခြပေ
မွနျမာနိုငျငံနဲ့ပတျသကျလို့ အပွညျပွညျဆိုငျရာတရားရုံး ICJ မှာ ဂမျဘီယာဘကျက စှပျစှဲတငျပွလာခကြျတှကေို ကွားနာ စဈဆေးပိုငျခှင့ျမရှိဘူးလို့ မွနျမာကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ခေါငျးဆောငျက ICJ တရားရုံးမှာ ဒီကနေ့ လြှောကျထားပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ တဘကျမှာတော့ မွနျမာနိုငျငံအနောကျခွမျးကပဋိပက်ခတှကေို ငွိမျးငွိမျးခမြျးခမြျးဖွရှေငျးနိုငျဖို့ ပိုငျးဖွတျ ကွိုးစားနတေယျလို့ တုံ့ပွနျပါတယျ။ ဒီအကွောငျး ကိုသားညှန့ျဦးက တငျပွပေးထားပါတယျ။
၂၀၁၉ ခုနှဈတုနျးက ICJ မှာ ဂမျဘီယာနိုငျငံက မွနျမာအပေါျ စှဲခကြျတငျလာတဲ့အမှုကို ဒီကနေ့ တကြော့ပွနျကွားနာစဈဆေးပါတယျ။ စဈအာဏာသိမျးထားတဲ့ မွနျမာနိုငျငံကို ကိုယျစားပွုပွီး ICJ မှာ လြှောကျလဲခကြျပေးဖို့ကိစ်စမှာ အငွငျး ပှားမှုတှရှေိခဲ့ပွီးတဲ့နောကျ ICJ ကတော့ မွနျမာစဈကောငျစီကို ဖိတျကွားခဲ့ပါတယျ။ မွနျမာစဈကောငျစီဘကျက ကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ ခေါငျးဆောငျအဖွဈ အပွညျပွညျဆိုငျရာဆကျဆံရေးဝနျကွီး ဦးကိုကိုလှိုငျတကျရာကျပွီး ဒုအဖှဲ့ ခေါငျးဆာငျကတော့ ရှေ့နခေပြျဒေါျသီတာဦး ဖွဈပါတယျ။ မွနျမာဘကျက ကနဦးခြပေခကြျတှဟော လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုကြူးလှနျတယျဆိုတဲ့ Gambia ရဲ့ စှဲဆိုခကြျနဲ့ပတျသကျလို့ ဘယျလို မေးခှနျးမြိုးကိုမဆို ခြပေထားတဲ့ လုံးဝ သီးခွား လှတျလပျစှာ ပယျခထြားတဲ့ ပဏာမထှကျဆိုခကြျတှပေဲဖွဈတယျလို့ ဦးကိုကိုလှိုငျက တရားရုံးကို လြှောကျထားပါတယျ။ အဓိက အခကြျကတော့ ဒီအမှုကို ICJ အနနေဲ့ ကွားနာစဈဆေးပိုငျခှင့ျမရှိဘူး ဆိုတာ ဦးကိုကိုလှိုငျက လြှောကျထားတာဖွဈပါတယျ။
“အထငျရှားဆုံးအခကြျကတော့ အပွညျပွညျဆိုငျရာတရားရုံးအနနေဲ့ ဒီအမှုကို ကွားနာစဈဆေးပိုငျခှင့ျမရှိဘူး၊ ဒီအမှုဟာ တရားရုံးနဲ့အကြုံးဝငျ သကျရောကျမှုမရှိဘူး”...လို့ မွနျမာဘကျက ငွငျးဆိုနတောပါ။ ဂမျဘီယာဘကျက တငျပွလာတာတှအေပေါျ ဖွစေရာမရှိပါဘူး။”
နောကျပွီး ဒီပွူနာအတှကျ မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှနေဲ့ သံတမနျရေးအနညျးအရ ကွိုးပမျးဖွရှေငျးနတေယျလို့လညျး တရားရုံးကို ဦးကိုကိုလှိုငျက တငျပွပါတယျ။
“ဒီပွူနာတှဟော အိန်ဒိယနဲ့မွနျမာအပေါျ ကိုလိုနီပွုခဲ့တဲ့နောကျဆကျတှဲကိစ်စ ရှုပျထှေးလှနျးပါတယျ။ မွနျမာအစိုးရအနနေဲ့ကတော့ ဒီပွူနာတှကေို သုံးပှင့ျဆိုငျ ငွိမျးငွိမျးခမြျးခမြျးနဲ့ စေ့စပျ ရငျကွားစေ့မှုနညျးလမျးတှကေနေ ဖွရှေငျးသှားမယျလို့ ပိုငျးဖွတျထားတာပါ။ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှက ဒုက်ခသညျတှေ နရေပျပွနျရေးအတှကျလညျး မွနျမာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ နဲ့ တရုတျနိုငျငံတို့က သံတမနျရေးအရဆှေးနှေးမှုတှလေုပျနပေါတယျ။ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနဲ့မွနျမာ နှဈနိုငျငံ သဘောတူညီခကြျထားခကြျအရ ကိုယ့ျစိတျဆန်ဒအရပွနျလိုသူတှေ ပွနျနိုငျအောငျလို့ နှဈနိုငျငံအကွား နီးနီးကပျကပျစီစဈဆောငျရှကျမှုတှလေုပျနပေါတယျ။”
မွနျမာနိုငျငံအနောကျခွမျးမှာ ၂၀၁၂ နဲ့ ၂၀၁၇ ခုနှဈအတှငျး ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ ကြူးလှနျမှုဟာ Genocide လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုတားဆီးရေးစာခြုပျကို မွနျမာဘကျက ကြူးလှနျတာဆိုပွီး ဂမျဘီယာဘကျက ICJ ကို အမှုတငျခဲ့တာပါ။ ၂၀၁၉ ခုနှဈ ပထမဆုံးကွားနာစဈဆေးမှုမှာတော့ အဲဒီတုနျးက နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ ဦးဆောငျတကျရောကျပွီး ခုခံခြပေခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီအခြိနျတုနျးကတော့ စဈဆေးဆဲကွားကာလမှာ မွနျမာဘကျက လိုကျနာဖို့ ဆိုပွီး ကွားဖွတျအစီအမံတှကေို ICJ က သတျမှတျပေးခဲ့ပါတယျ။ အဓိကကတော့ အဖွဈအပကြျမှာ အခကြျအလကျ တှကေို မဖြောကျဖကြျဖို့နဲ့ ဒုက်ခသညျတှကေို နရေပျပွနျရေးကိစ်စပါ။ လကျရှိ စဈကောငျစီအနနေဲ့ ဒီကွားကာလ အစီအမံတှကေို လိုကျနာမှာဖွဈတယျလို့လညျး ဦးကိုကိုလှိုငျက ပွောပါတယျ။
ယာယီအစိုးရသဈအနနေဲ့ တာဝနျရှိမှုနဲ့အညီ ကွားကာလစီမံဆုံးဖွတျထားတာတှကေို လေးစားလိုကျနာသှားဖို့ ပိုငျးဖွတျ ထားပါတယျ။ ဒီ အစီအမံတှကေိုလညျး လိုကျနာဆောငျရှကျနပေါတယျ။ ကွားကာလအစီအမံကို လိုကျနာမယျ ဆိုပမေယ့ျ ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့အသုံးအနှုံးကို မွနျမာစဈကောငျစီကလကျမခံသလို ဒီအသုံးအနှုံးကိုလညျးတရားရုံးကို ရှောငျသုံးတာ တှေ့ရပါတယျ။
ဦးကိုကိုလှိုငျ လြှောကျထားပွီးတဲ့နောကျ မွနျမာစဈကောငျစီ ကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ထဲက နိုငျငံတကာဥပဒကြှေမျးကငြျ သူတှဖွေဈတဲ့ Dr. Staker, professor Twellman နဲ့ ပရောဖကျဆာ ကှတျတို့က ဥပဒကွေောငျးအရ ခြပေခကြျတှေ လြောကျလဲခဲ့ကွပါတယျ။ အရငျတုနျးက မွနျမာဘကျက ဥပဒအေကြိုးဆောငျအဖှဲ့ခေါငျးဆောငျ မစ်စတာ ရှာဗကျ ကတော့ ပွနျပါမလာတော့ပါဘူး။ ဒီနေ့ ကွားနာမှုကတော့ မွနျမာဘကျက ပထမအကြော့ အဓိက လြှောကျလဲခကြျပေးတာဖွဈပွီး မနကျဖွနျမှာတော့ ဂနျဘီယာဘကျက လြှောကျလဲခကြျပေးမှာပါ။
အခု ကွားနာပှဲမတိုငျခငျလေးမှာတော့ ကွားကာလအမြိုးသားညီညှတျရေး ညှန့ျပေါငျးအစိုးရ NUG အနနေဲ့ သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲတရပျပွုလုပျပွီး မွနျမာစဈကောငျစီအနနေဲ့ ကိုယျစားပွုတကျရောကျတာကို ဘာကွောင့ျ ကန့ျကှကျသလဲ ဆိုတာ ရှငျးလငျးပါတယျ။ မွနျမာစဈကောငျစီဟာ ဒီပွူနာတှကေို မွနျမာနိုငျငံကိုယျစားပွု ဖွရှေငျးနိုငျမယ့ျသူ မဟုတျဘူးလို့ NUG နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး ဒေါျဇငျမောအောငျက ပွောခဲ့ပါတယျ။
=============
