[[Zawgyi/Unicode]]
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ပထမဆုံး နေအိမ် ၁၀၀ ကျော်မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့တဲ့ ကင်းမကျေးရွာဒေသခံတွေဟာ တနှစ်နီးပါး ကြာမြင့်တဲ့အထိ တောတောင်တွေထဲမှာပဲ နေထိုင်နေရပါတယ်။ နေအိမ်တွေ မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့တာကြောင့် ပုံမှန်ဘဝ ပြန်လည်မတည်ထောင်နိုင်တော့ဘဲ တချို့ ဆိုရင် နေရပ်စွန့်ခွာပြီး အလုပ်လုပ်ကိုင်နေကြရပါတယ်။ ကင်းမရွာ မီးလောင်ပြီး တနှစ်ပြည့် ဒေသခံတွေရဲ့ဘဝအခြေအနေ ရန်ကုန်က သတင်းပေးပို့ထားတာ ကိုငြိမ်းချမ်းက တင်ပြပေးထားပါတယ်။
စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးတဲ့နောက် အာဏာသိမ်းစစ်တပ်နဲ့ ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်တွေ တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်ပြီး စစ်တပ်က နယ်မြေရှင်းလင်းရေးစစ်တွေ စတင်လာရာမှာ မကွေးတိုင်း၊ ပေါက်မြို့နယ်က ကင်းမ ရွာမှာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၅ ရက်နေ့က နေအိမ် (၁၀၀) ကျော် မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့ရတာပါ။ ကင်းမကျေး ရွာ ဒေသခံတွေဟာ အစောပိုင်းမှာ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ငြိမ်းချမ်းစွာကန့်ကွက်ဆန္ဒပြခဲ့ကြပါတယ်။ ၂၀၂၁ မေလထဲမှာ ပေါက်မြို့နယ်တောင်ပိုင်းမှာ အာဏာသိမ်းမှုကို လက်နက်ကိုင်တော်လှန်မှုတွေစခဲ့ပြီး ဇွန်လအစပိုင်းမှာတော့ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဖွဲပြီး တူမီးသေနတ်တွေသုံးပြီး စစ်ကောင်စီတပ်တွေနဲ့ အပြန်အလှန်တိုက်ပွဲတွေရှိခဲ့ပါတယ်။ ဇွန်လ ၁၅ ရက် မနက်ပိုင်းမှာ ပေါက်၊ ရေပြာ၊ ကိုင်းပင် ရဲစခန်းက ရဲအင်အား ၂၀ လောက်ဟာ ကင်းမကျေးရွာအနီး ရောက်ရှိလာပြီး ဒေသခံ ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေနဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။
ဇွန်လ ၁၅ ရက် ကင်းမရွာ မီးမရှို့ခံရမီ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့အခြေအနေကို ကိုယ်တိုင်ပါဝင်ခဲ့သူ တဦးက အခုလို ပြန်ပြောပြပါတယ်။
“အဲ့မှာ ကင်းမရဲ့ အရှေ့ဘက်တောင်ကြောပေါ်မှာ ကင်းချောင်းတဘက်ကမ်းပေါ့။ အဲ့တဖွဲ့နဲ့ စတင်ထိတွေ့မှုဖြစ်တာ။ စတင်ထိတွေ့မှုဖြစ်တဲ့အချိန်မှာ ကျနော်ကတော့ ရွာထဲမှာလိုက်ပြီး စီစဉ်နေတုန်းရှိသေးတယ်။ တဂျိမ်းဂျိမ်းချပြီဆိုတော့ အဲ့မှာ ဟိုကောင်တွေက ဆိုင်ကယ်တွေ မီးရှို့တယ်။ ရွာသားဆိုင်ကယ်တွေကော ကျနော်တို့ဆီက ဆိုင်ကယ်တွေကော မီးရှို့ပြီးတက်လာတဲ့အချိန် ကျနော်နဲ့ စဖြစ်တာ။ ကျနော်လည်း ကျည်ကုန်တော့ ဆုတ်ပေးရတယ်။ ၁၀ နာရီခွဲလောက်က စဖြစ်တာက သူတို့ ဝင်တာက နေ့ခင်း ၂ နာရီကျော်မှ ဝင်တယ်။ အဲ့မှာ ကျနော်တို့ရဲဘော်တွေလည်းဆုတ်၊ ကျနော်တို့လည်း ဆုတ်ပေါ့။ ကျနော်တို့မှာ ပစ်စရာကျည်မှ မရှိတော့တာ။ အဲ့ဒါနဲ့ ဆုတ်ဆုတ်ရင်း ကျနော်တို့ တောင်ပေါ်ရောက်တဲ့အချိန်မှာ မီးစရှို့နေပြီ။ စစ်တပ်က စစ်ကား ၃ စီးရောက်လာတယ်။ ရှို့တာက ရဲက ရှို့တာမဟုတ်ဘူး။ စစ်တပ်ကရှို့တာ။”
ကင်းမရွာမီးလောင်တာနဲ့ပတ်သက်လို့ စစ်ကောင်စီဘက်က ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေ မီးရှို့တာဖြစ်တယ်လို့ မီးလောင်ပြီး နောက်ရက်မှာ တရားဝင် သတင်းထုတ်ပြန်ပါတယ်။ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေနဲ့ ကျေးရွာသားတွေကတော့ စစ်ကောင်စီတပ်တွေ မီးရှို့တာဖြစ်တယ်လို့ အခိုင်အမာ ပြောပါတယ်။ နေအိမ်တွေမီးရှို့ခံရချိန်မှာ ကျေးရွာထဲက နေအိမ်တွေထဲကနေ ကျန်းမာရေး မကောင်းလို့ မပြေးနိုင်တဲ့ သက်ကြီးရွယ်အို ၂ ဦးလည်း မီးလောင်ပြီး သေဆုံးခဲ့ပါသေးတယ်။
၂၀၂၁ ခုနှစ်ဇွန်လ ၁၅ ရက်နေ့က ရွာမီးလောင်ကျွမ်းခဲ့တာကြောင့် အိမ်ခြေ ၂၅၄ လုံးရှိတဲ့ ကျေးရွာဟာ နေအိမ် ၁၂၃ လုံး လောင်ကျွမ်းခဲ့ရပါတယ်။ မီးလောင်ကျွမ်းပြီးတာ ၁ နှစ်လောက်ရှိပြီဖြစ်ပေမယ့် ဒေသခံတွေဟာ တောတောင်တွေထဲမှာပဲ နေထိုင်နေရပါတယ်။ စစ်ကောင်စီတပ်တွေဟာ မကြာခဏဆိုသလို ပေါက်မြို့နယ် တောင်ပိုင်းမှာ နယ်မြေရှင်းလင်းနေတဲ့အတွက် နေအိမ်တွေကို မပြန်တော့ဘဲ တောတောင်တွေထဲမှာပဲ နေထိုင်နေရတာဖြစ်ပါတယ်။
ကင်းမကျေးရွာသားတဦးဖြစ်တဲ့ ဦးသိန်းဝင်း (အမည်လွှဲ) ဟာ သားသမီး ၃ ဦးရဲ့ အဖေဖြစ်ပြီး သားသမီးတွေကို ပညာတတ်ဖြစ်ကြဖို့ ရည်မှန်းချက်ရှိတဲ့ ဖခင်တဦးပါ။ အာဏာမသိမ်းခင်က သမီးကို မြို့က ဂျပန်စကားပြော သင်တန်းကျောင်းမှာထားပြီး ဂျပန်ကိုလွှတ်ဖို့ ရည်ရွယ်ခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီက အာဏာသိမ်းလိုက်ပြီးတဲ့နောက် တိုင်းပြည်မငြိမ်မသက်တာကြောင့် ဂျပန်သွားမယ့် သမီးဖြစ်သူကို ရွာကို ပြန်ခေါ်ခဲ့ပါတယ်။ အခုအခါမှာတော့ သမီးဖြစ်သူဟာ ဂျပန်ကို မသွားဖြစ်တော့ဘဲ အိမ်ထောင်ကျသွားပြီလို့ သားသမီးအတွက် သူ့ရည်မှန်းချက်ပျက်ခဲ့ရပုံကို ရယ်ပွဲဖွဲ့ပြီး ပြောပါတယ်။
“အိမ်မှာရှိတဲ့သူတွေကလည်း မီးရှို့ရင် လွယ်လွယ် မလောင်အောင်လို့ (အိမ်) အကာတွေဖြုတ်ပြီးတော့မှ ယူထားတော့တာ။ ကြမ်းခင်းနဲ့ အမိုးနဲ့ အဲ့ဒါတွေပဲ ထားထားကြတော့တာ။ အကာတွေဘာတွေမထားတော့ဘူး။ ပစ်ထားကြတော့တာ အိမ်တွေကို။ လွယ်လွယ်နဲ့ မီးရှို့လို့ မလောင်အောင်ပေါ့ဗျာ။ အဲ့လိုတွေလုပ်ထားကြတော့တာ။ အိမ်ရှိတဲ့သူတွေကလည်း တောထဲမှာပဲ နေကြရတော့တာ။ မပြောတတ်လောက်အောင်ကိုဖြစ်နေပြီ။ ကျနော်တို့လည်း အိမ်တော့ ပြန်တော့ ပြန်နေချင်တာပေါ့။ အဲ့ကိုဗစ်နဲ့ကော စစ်ဘေးနဲ့ မီးဘေးကော တပြိုင်တည်း ကျလိုက်တဲ့အခါကျတော့ ကျနော်တို့ရည်မှန်းချက်တွေ ပျောက်ကုန် တာပေါ့။ ကျွန်တော်တို့ သားသမီးတွေရဲ့ ပညာရေးတွေက ရပ်တန့်သွားတော့တာပေါ့။ ကလေးတွေက စက်မှုသင်တန်းကျောင်းတွေမှာ၊ ဂျပန်သင်တန်းကျောင်းတွေမှာ တက်နေတဲ့ သူတွေရှိတယ်ဗျ။ အဲ့ဒါတွေက အခုပြန်ရောက်ပြီးမှ အဲ့လိုတွေဆိုတော့ ကျွန်တော်တို့ မျှော်လင့်ချက်တွေက မျှော်လင့်သလို ဖြစ်မလာတော့ဘူးဗျ။ ဂျပန်သင်တန်းကျောင်း စကားပြောသင်တန်းကျောင်းမှာ တက်နေတာဗျ။ ဂျပန်ကိုသွားရမှာ အဲ့ဒါကို ကိုဗစ်ဖြစ်လို့ဆိုပြီး ရွာပြန်နေ ရွာပြန်နေတော့ အာဏာသိမ်း။ အာဏာသိမ်းပြီးတော့ ရွာမီးရှို့ ။ အဲ့ဒါတွေက ဆက်တိုက်ဖြစ်လာတော့ အဲ့ဟာတွေက ဘာမှကို ဖြစ်မလာတော့ဘဲ ကိုယ့်ရွာနေပြီး အိမ်ထောင်ကျသွားတော့တာ။”
ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက် စစ်တပ်က အာဏာမသိမ်းမီအချိန်အထိ မကွေးတိုင်း ပေါက်မြို့နယ်တောင်ပိုင်းမှာရှိတဲ့ ကင်းမရွာဟာ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးကို အဓိကထားလုပ်ကိုင်တဲ့ အေးချမ်းတဲ့ ကျေးရွာလေးတရွာဖြစ် ပါတယ်။ ပေါက်မြို့နယ်နဲ့ ၁၆ မိုင်အကွာမှာရှိသလို ပခုက္ကူမြို့နဲ့ မိုင် ၆၀ နီးပါး အလှမ်းဝေးပြီး ကျေး ရွာ သားတွေဟာ စပါး၊ ပဲ၊ ကြက်သွန်နဲ့ ကွမ်းရွက်တွေကို အဓိက စိုက်ပျိုးကြပါတယ်။ ဒီနောက်ပိုင်း နယ်မြေရှင်းလင်းပြီး ကျေးရွာတွေကနေ မြို့ပေါ်တွေဆီကို အသွားအလာကန့်သတ်တာတွေ ဓာတ်မြေသြဇာသယ် ယူတာတွေကို တင်းကြပ်စွာ တားမြစ်လာတဲ့အတွက် တောင်သူတွေမှာ အခက်တွေ့လာရပါတယ်။
စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ကိုင်ရတာ ခက်ခဲလာတဲ့အခြေအနေကို ဦးသိန်းဝင်း (အမည်လွှဲ) က အခုလိုပြောပြပါမယ်။
“ရည်ရွယ်ချက်က ကြီးကြီးမားမားတွေ မှန်းလို့မရတော့ဘူးပေါ့ဗျာ။ ပြောမယ်ဆိုရင် နေ့တိုင်းထမင်းစားရပြီးရော အဲ့လို ပုံစံမျိုးကို လုပ်နေရတာ။ တောင်သူအလုပ်တော့ လုပ်နေတာပဲ အရင်လောက်တော့ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်မလုပ်နိုင်တော့ဘူး။ ကြက်သွန်ဆိုလည်း ကားတွေဘာတွေက မြို့တွေမသွားရတော့ ကြက်သွန်လည်း မလုပ်နိုင်တော့ဘူး။ စားသောက်ဖြစ်ယုံပေါ့ဗျာ။ စီးပွားရေးအတွက် မြို့ပေါ်မှာ ရောင်းဖို့ချဖို့ မလုပ်ဘဲ အိမ်တွင် စားလောက်ယုံ အဲ့လိုလောက်ပဲ အကျဉ်းချုံးလုပ်တော့တာဗျ။ ဒါတောင်မှ အဲ့ဒီပစ္စည်းတွေရလို့ရှိရင် လူနေတာက တနေရာ၊ ပစ္စည်းတွေထားတာက တနေရာ နေရာခွဲထားရတာဗျ။ တောထဲ တဲတိုက်တွေကိုလည်း မီးရှို့တယ်။ မြို့ကိုလည်း ဒီကထွက်တဲ့ ကြက်သွန်ကားတွေ၊ ပဲစင်းငုံတို့ အဲ့ဒါတွေ သွားလို့မရတော့ဘူး။ မြို့ကလာတဲ့ ဆန်တွေ မြေသြဇာအိတ်တွေ ဆိုရင်လည်း လမ်းကြောင်းကနေဖြတ်ပြီး သူတို့က ယူထားလိုက်တော့တာဗျ။ အရင် အခြေအနေဖြစ်အောင် တော်တော်စောင့်ဆိုင်းရမယ်ထင်ပါတယ်။ ခေတ်ကာလကောင်းသွားမှ ခေတ်ကာလကောင်းဆို အခုစစ်ကောင်စီက အုပ်နေသမျှတော့ အရင်အခြေအနေလောက် ပြန်ရောက်ဖို့ မမြင်တော့ပါဘူး။”
မီးလောင်တဲ့နေ့က ကင်းမရွာသူတဦးဖြစ်တဲ့ မဖြိုးလေးဟာ သူအလုပ်လုပ်တဲ့ လယ်ကွင်းကနေ ရွာကို ပြန်လာနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲ့ဒီအချိန် ရွာထဲမှာ ပစ်ခတ်နေပြီး ကျည်ဆံတွေ ကြားကနေ ဘေးလွတ်ရာကို ပြေးလွှားခဲ့ရပါတယ်။ ဘေးလွတ်ရာရောက်တဲ့အချိန်မှာ သူ့ရွာ မီးရှို့ခံရတာကို ဘေးလွတ်ရာ နေရာကနေ ကြည့်ရခဲ့ရတဲ့ မြင်ကွင်းကို ၁ နှစ်နီးပါး ကြာမြင့်ချိန်အထိ မမေ့သေးတဲ့ အကြောင်း ပြောပါတယ်။
“မီးလောင်နေတာကို ကိုယ်က ဘာမှမလုပ်နိုင်ခဲ့ဘူး။ ထိုင်ပြီးငေးကြည့်နေခဲ့ရတာ။ အဲ့လိုအချိန်ကို အခုထိလည်း သတိရသေးတယ်။ မေ့လည်း မမေ့နိုင်သေးဘူးပေါ့။ ကိုယ်က မြင်သာမြင်ရတာ ဘာမှ မလုပ်နိုင်ခဲ့ဘူးပေါ့။သူတို့လုပ်တာကိုပဲ ဒီတိုင်းကြည့်နေရတာ။ အခုထက်ထိ မမေ့သေးဘူး။ ကိုယ်ပြေးခဲ့ရတာတွေကအစ ရွာထဲကနေ သေနတ်ပစ် သေနတ်တွေပစ်နေတဲ့ ကြားထဲက ပြေးခဲ့ရတာတွေကအစ အကုန်မှတ်မိနေသေးတယ်။”-
ရွာမီးရှို့ပြီးနောက်ပိုင်း နေထိုင်ဖို့ ခက်ခဲလာတာအပြင် စားဝတ်နေရေး မပြေလည်တာတွေ ရှိလာတဲ့အတွက် ကျေးရွာကနေထိုင်တဲ့လူငယ်တွေဟာ နိုင်ငံရပ်ခြားမှာ သွားရောက် အလုပ်လုပ်ကိုင်တာတွေအပြင် ဆွေမျိုးတွေရှိတဲ့ နေရာတွေမှာ သွားရောက် အလုပ်လုပ်ကိုင်နေကြရပါတယ်။
အခုလို ကျေးရွာတွေကို စွန့်ခွါပြီး သွားရောက်အလုပ်လုပ်ကိုင်ရတဲ့ထဲမှာ မဖြိုးလေးလည်း တယောက် အပါအဝင် ဖြစ်ပါတယ်။ သူ့ရဲ့ နေအိမ် မီးလောင်ပြီးနောက်ပိုင်း စားဝတ်နေရေးအတွက် အလုပ်လုပ်လုပ်ဖြစ်ပုံကိုလည်း အခုလိုပြောပြပါသေးတယ်။
“ရွာမှာတော့ အခြေအနေကတော့ အခုထက်ထိ အဆင်မပြေသေးဘူးပေါ့။ စားဝတ်နေရေးကအစ အဆင်မပြေဘူး။ ညီမတို့ဘက်က လယ်မှ မလုပ်ရင် စားမရတော့ဘူးလေ။ အခုချိန်ထိက သူတို့က တလကို ၁ ခါ ၂ ခါ ပုံမှန်လာတာဆိုတော့ အမြဲတမ်း ရှောင်နေရတုန်းပဲရှိသေးတယ်။ အိမ်မှာက စားဝတ်နေရေးကအစ မလွယ်တော့ဘူးလေ။ ရွာမှာဆိုလည်း လုပ်ရတာ ဘာအလုပ်မှ ရေရေရာရာမရှိတော့ဘူး။ ကိုယ့်မှာ အိမ်လည်းမရှိတော့ဘူး။ နိုင်ငံရေးမှမကောင်းတာ။ နိုင်ငံရေးက ဘယ်မှမကောင်း ကိုယ့်မှာ အိမ်လည်း ဆောက်ရမယ်။ စားဝတ်နေရေးကအစ။ ကိုယ်အပြင်ထွက်ရှာမှ ကိုယ့်အိမ်မျာ အဖေအမေနဲ့ညီမနဲ့ဆိုတော့ ရွာမှတော့ ဘာမှ လုပ်မရတော့ဘူးလေ။”
ကျေးရွာမီးရှို့ခံရပြီးနောက်ပိုင်း မဖြိုးလေးနည်းတူ ရွာကနေ ထွက်ခွါပြီး ထိုင်း ၊ မလေးရှား စတဲ့ နိုင်ငံခြားတွေကို သွားရောက် အလုပ်အလုပ်ကိုင်သူ အများအပြားရှိနေပါတယ်။ ကင်းမကျေးရွာဟာ မကြာခဏဆိုသလို မီးရှို့ခံရပြီး စတင်မီးလောင်ပြီးနောက်ပိုင်း အလှူရှင်အချို့ရှိခဲ့ပေမယ့် လှူတဲ့ပစ္စည်းအချို့ကိုလည်း စစ်ကောင်စီက မီးရှို့ဖျက်ဆီးတာတွေ လုပ်ခဲ့ပါသေးတယ်။ အဲ့ဒီနောက် ဒီနှစ် ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဧပြီလထဲမှာ စစ်ကောင်စီရဲ့ တကျော့ပြန် နယ်မြေရှင်းလင်းမှုတွေအတွင်း ပေါက်မြို့နယ်တောင်ပိုင်းက ကျေးရွာ ၂၀ နီးပါးက ရာနဲ့ချီတဲ့ နေအိမ်တွေ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရသလို အဲ့ဒီထဲမှာ ကင်းမကျေးရွာရဲ့ နေအိမ် ၂၂ လုံး မီးရှို့လုံးလည်း မီးထပ် ရှို့ခဲ့ခံရပါတယ်။ အဲ့ဒီ ၂၂ လုံးထဲမှာ နေအိမ်တွေ မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့တဲ့နေရာမှာ ပြန်ဆောက်ထားတဲ့ အိမ်အသစ် ၄ လုံးလည်း ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။
ကင်းမကျေးရွာမီးလောင်မှုဟာ ၁ နှစ်နီးပါး ကြာမြင့်လာပြီဖြစ်ပေမယ့် ကျေးရွာသားတွေဟာ တောတောင်တွေထဲ ခက်ခက်ခဲခဲ ရုန်းကန်လှုပ်ရှားနေရပြီး မီးလောင်ကျွမ်းတာနဲ့ ပတ်သက်လို့ နှစ်ဘက် အပြန်အလှန် အပြစ်တင်ခဲ့ကြပြီး အခုချိန်ထိတော့ ပြန်လည်ထူထောင်ဖို့အတွက် မဖြစ်နိုင်သေးတဲ့ အခြေအနေမှာပဲရှိနေပါသေးတယ်ခင်ဗျာ။
===============
[[Unicode]]
ကငျးမရှာ မီးရှို့ခံရမှုအခွအေနေ တနှဈပွည့ျ
မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈတပျက အာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး ပထမဆုံး နအေိမျ ၁၀၀ ကြောျမီးလောငျကြှမျးခဲ့တဲ့ ကငျးမကြေးရှာဒသေခံတှဟော တနှဈနီးပါး ကွာမွင့ျတဲ့အထိ တောတောငျတှထေဲမှာပဲ နထေိုငျနရေပါတယျ။ နအေိမျတှေ မီးလောငျကြှမျးခဲ့တာကွောင့ျ ပုံမှနျဘဝ ပွနျလညျမတညျထောငျနိုငျတော့ဘဲ တခြို့ ဆိုရငျ နရေပျစှန့ျခှာပွီး အလုပျလုပျကိုငျနကွေရပါတယျ။ ကငျးမရှာ မီးလောငျပွီး တနှဈပွည့ျ ဒသေခံတှရေဲ့ဘဝအခွအေနေ ရနျကုနျက သတငျးပေးပို့ထားတာ ကိုငွိမျးခမြျးက တငျပွပေးထားပါတယျ။
စဈတပျအာဏာသိမျးပွီးတဲ့နောကျ အာဏာသိမျးစဈတပျနဲ့ ဒသေခံကာကှယျရေးတပျတှေ တိုကျပှဲတှေ ဖွဈပွီး စဈတပျက နယျမွရှေငျးလငျးရေးစဈတှေ စတငျလာရာမှာ မကှေးတိုငျး၊ ပေါကျမွို့နယျက ကငျးမ ရှာမှာ ၂၀၂၁ ခုနှဈ ဇှနျလ ၁၅ ရကျနေ့က နအေိမျ (၁၀၀) ကြောျ မီးလောငျကြှမျးခဲ့ရတာပါ။ ကငျးမကြေး ရှာ ဒသေခံတှဟော အစောပိုငျးမှာ စဈအာဏာသိမျးမှုကို ငွိမျးခမြျးစှာကန့ျကှကျဆန်ဒပွခဲ့ကွပါတယျ။ ၂၀၂၁ မလေထဲမှာ ပေါကျမွို့နယျတောငျပိုငျးမှာ အာဏာသိမျးမှုကို လကျနကျကိုငျတောျလှနျမှုတှစေခဲ့ပွီး ဇှနျလအစပိုငျးမှာတော့ ပွညျသူ့ကာကှယျရေးအဖှဲ့ဖှဲပွီး တူမီးသနေတျတှသေုံးပွီး စဈကောငျစီတပျတှနေဲ့ အပွနျအလှနျတိုကျပှဲတှရှေိခဲ့ပါတယျ။ ဇှနျလ ၁၅ ရကျ မနကျပိုငျးမှာ ပေါကျ၊ ရပွော၊ ကိုငျးပငျ ရဲစခနျးက ရဲအငျအား ၂၀ လောကျဟာ ကငျးမကြေးရှာအနီး ရောကျရှိလာပွီး ဒသေခံ ပွညျသူ့ ကာကှယျရေးအဖှဲ့တှနေဲ့ တိုကျပှဲဖွဈပှားခဲ့ပါတယျ။
ဇှနျလ ၁၅ ရကျ ကငျးမရှာ မီးမရှို့ခံရမီ တိုကျပှဲဖွဈပှားခဲ့တဲ့အခွအေနကေို ကိုယျတိုငျပါဝငျခဲ့သူ တဦးက အခုလို ပွနျပွောပွပါတယျ။
“အဲ့မှာ ကငျးမရဲ့ အရှေ့ဘကျတောငျကွောပေါျမှာ ကငျးခြောငျးတဘကျကမျးပေါ့။ အဲ့တဖှဲ့နဲ့ စတငျထိတှေ့မှုဖွဈတာ။ စတငျထိတှေ့မှုဖွဈတဲ့အခြိနျမှာ ကနြောျကတော့ ရှာထဲမှာလိုကျပွီး စီစဉျနတေုနျးရှိသေးတယျ။ တဂြိမျးဂြိမျးခပြွီဆိုတော့ အဲ့မှာ ဟိုကောငျတှကေ ဆိုငျကယျတှေ မီးရှို့တယျ။ ရှာသားဆိုငျကယျတှကေော ကနြောျတို့ဆီက ဆိုငျကယျတှကေော မီးရှို့ပွီးတကျလာတဲ့အခြိနျ ကနြောျနဲ့ စဖွဈတာ။ ကနြောျလညျး ကညြျကုနျတော့ ဆုတျပေးရတယျ။ ၁၀ နာရီခှဲလောကျက စဖွဈတာက သူတို့ ဝငျတာက နေ့ခငျး ၂ နာရီကြောျမှ ဝငျတယျ။ အဲ့မှာ ကနြောျတို့ရဲဘောျတှလေညျးဆုတျ၊ ကနြောျတို့လညျး ဆုတျပေါ့။ ကနြောျတို့မှာ ပဈစရာကညြျမှ မရှိတော့တာ။ အဲ့ဒါနဲ့ ဆုတျဆုတျရငျး ကနြောျတို့ တောငျပေါျရောကျတဲ့အခြိနျမှာ မီးစရှို့နပွေီ။ စဈတပျက စဈကား ၃ စီးရောကျလာတယျ။ ရှို့တာက ရဲက ရှို့တာမဟုတျဘူး။ စဈတပျကရှို့တာ။”
ကငျးမရှာမီးလောငျတာနဲ့ပတျသကျလို့ စဈကောငျစီဘကျက ပွညျသူ့ကာကှယျရေးအဖှဲ့တှေ မီးရှို့တာဖွဈတယျလို့ မီးလောငျပွီး နောကျရကျမှာ တရားဝငျ သတငျးထုတျပွနျပါတယျ။ ပွညျသူ့ကာကှယျရေးအဖှဲ့တှနေဲ့ ကြေးရှာသားတှကေတော့ စဈကောငျစီတပျတှေ မီးရှို့တာဖွဈတယျလို့ အခိုငျအမာ ပွောပါတယျ။ နအေိမျတှမေီးရှို့ခံရခြိနျမှာ ကြေးရှာထဲက နအေိမျတှထေဲကနေ ကနြျးမာရေး မကောငျးလို့ မပွေးနိုငျတဲ့ သကျကွီးရှယျအို ၂ ဦးလညျး မီးလောငျပွီး သဆေုံးခဲ့ပါသေးတယျ။
၂၀၂၁ ခုနှဈဇှနျလ ၁၅ ရကျနေ့က ရှာမီးလောငျကြှမျးခဲ့တာကွောင့ျ အိမျခွေ ၂၅၄ လုံးရှိတဲ့ ကြေးရှာဟာ နအေိမျ ၁၂၃ လုံး လောငျကြှမျးခဲ့ရပါတယျ။ မီးလောငျကြှမျးပွီးတာ ၁ နှဈလောကျရှိပွီဖွဈပမေယ့ျ ဒသေခံတှဟော တောတောငျတှထေဲမှာပဲ နထေိုငျနရေပါတယျ။ စဈကောငျစီတပျတှဟော မကွာခဏဆိုသလို ပေါကျမွို့နယျ တောငျပိုငျးမှာ နယျမွရှေငျးလငျးနတေဲ့အတှကျ နအေိမျတှကေို မပွနျတော့ဘဲ တောတောငျတှထေဲမှာပဲ နထေိုငျနရေတာဖွဈပါတယျ။
ကငျးမကြေးရှာသားတဦးဖွဈတဲ့ ဦးသိနျးဝငျး (အမညျလှှဲ) ဟာ သားသမီး ၃ ဦးရဲ့ အဖဖွေဈပွီး သားသမီးတှကေို ပညာတတျဖွဈကွဖို့ ရညျမှနျးခကြျရှိတဲ့ ဖခငျတဦးပါ။ အာဏာမသိမျးခငျက သမီးကို မွို့က ဂပြနျစကားပွော သငျတနျးကြောငျးမှာထားပွီး ဂပြနျကိုလှှတျဖို့ ရညျရှယျခဲ့ပွီး စဈကောငျစီက အာဏာသိမျးလိုကျပွီးတဲ့နောကျ တိုငျးပွညျမငွိမျမသကျတာကွောင့ျ ဂပြနျသှားမယ့ျ သမီးဖွဈသူကို ရှာကို ပွနျခေါျခဲ့ပါတယျ။ အခုအခါမှာတော့ သမီးဖွဈသူဟာ ဂပြနျကို မသှားဖွဈတော့ဘဲ အိမျထောငျကသြှားပွီလို့ သားသမီးအတှကျ သူ့ရညျမှနျးခကြျပကြျခဲ့ရပုံကို ရယျပှဲဖှဲ့ပွီး ပွောပါတယျ။
“အိမျမှာရှိတဲ့သူတှကေလညျး မီးရှို့ရငျ လှယျလှယျ မလောငျအောငျလို့ (အိမျ) အကာတှဖွေုတျပွီးတော့မှ ယူထားတော့တာ။ ကွမျးခငျးနဲ့ အမိုးနဲ့ အဲ့ဒါတှပေဲ ထားထားကွတော့တာ။ အကာတှဘောတှမေထားတော့ဘူး။ ပဈထားကွတော့တာ အိမျတှကေို။ လှယျလှယျနဲ့ မီးရှို့လို့ မလောငျအောငျပေါ့ဗြာ။ အဲ့လိုတှလေုပျထားကွတော့တာ။ အိမျရှိတဲ့သူတှကေလညျး တောထဲမှာပဲ နကွေရတော့တာ။ မပွောတတျလောကျအောငျကိုဖွဈနပွေီ။ ကနြောျတို့လညျး အိမျတော့ ပွနျတော့ ပွနျနခေငြျတာပေါ့။ အဲ့ကိုဗဈနဲ့ကော စဈဘေးနဲ့ မီးဘေးကော တပွိုငျတညျး ကလြိုကျတဲ့အခါကတြော့ ကနြောျတို့ရညျမှနျးခကြျတှေ ပြောကျကုနျ တာပေါ့။ ကြှနျတောျတို့ သားသမီးတှရေဲ့ ပညာရေးတှကေ ရပျတန့ျသှားတော့တာပေါ့။ ကလေးတှကေ စကျမှုသငျတနျးကြောငျးတှမှော၊ ဂပြနျသငျတနျးကြောငျးတှမှော တကျနတေဲ့ သူတှရှေိတယျဗြ။ အဲ့ဒါတှကေ အခုပွနျရောကျပွီးမှ အဲ့လိုတှဆေိုတော့ ကြှနျတောျတို့ မြှောျလင့ျခကြျတှကေ မြှောျလင့ျသလို ဖွဈမလာတော့ဘူးဗြ။ ဂပြနျသငျတနျးကြောငျး စကားပွောသငျတနျးကြောငျးမှာ တကျနတောဗြ။ ဂပြနျကိုသှားရမှာ အဲ့ဒါကို ကိုဗဈဖွဈလို့ဆိုပွီး ရှာပွနျနေ ရှာပွနျနတေော့ အာဏာသိမျး။ အာဏာသိမျးပွီးတော့ ရှာမီးရှို့ ။ အဲ့ဒါတှကေ ဆကျတိုကျဖွဈလာတော့ အဲ့ဟာတှကေ ဘာမှကို ဖွဈမလာတော့ဘဲ ကိုယ့ျရှာနပွေီး အိမျထောငျကသြှားတော့တာ။”
ဖဖေောျဝါရီလ ၁ ရကျ စဈတပျက အာဏာမသိမျးမီအခြိနျအထိ မကှေးတိုငျး ပေါကျမွို့နယျတောငျပိုငျးမှာရှိတဲ့ ကငျးမရှာဟာ လယျယာစိုကျပြိုးရေးကို အဓိကထားလုပျကိုငျတဲ့ အေးခမြျးတဲ့ ကြေးရှာလေးတရှာဖွဈ ပါတယျ။ ပေါကျမွို့နယျနဲ့ ၁၆ မိုငျအကှာမှာရှိသလို ပခုက်ကူမွို့နဲ့ မိုငျ ၆၀ နီးပါး အလှမျးဝေးပွီး ကြေး ရှာ သားတှဟော စပါး၊ ပဲ၊ ကွကျသှနျနဲ့ ကှမျးရှကျတှကေို အဓိက စိုကျပြိုးကွပါတယျ။ ဒီနောကျပိုငျး နယျမွရှေငျးလငျးပွီး ကြေးရှာတှကေနေ မွို့ပေါျတှဆေီကို အသှားအလာကန့ျသတျတာတှေ ဓာတျမွသွေဇာသယျ ယူတာတှကေို တငျးကွပျစှာ တားမွဈလာတဲ့အတှကျ တောငျသူတှမှော အခကျတှေ့လာရပါတယျ။
စိုကျပြိုးရေးလုပျကိုငျရတာ ခကျခဲလာတဲ့အခွအေနကေို ဦးသိနျးဝငျး (အမညျလှှဲ) က အခုလိုပွောပွပါမယျ။
“ရညျရှယျခကြျက ကွီးကွီးမားမားတှေ မှနျးလို့မရတော့ဘူးပေါ့ဗြာ။ ပွောမယျဆိုရငျ နေ့တိုငျးထမငျးစားရပွီးရော အဲ့လို ပုံစံမြိုးကို လုပျနရေတာ။ တောငျသူအလုပျတော့ လုပျနတောပဲ အရငျလောကျတော့ ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျမလုပျနိုငျတော့ဘူး။ ကွကျသှနျဆိုလညျး ကားတှဘောတှကေ မွို့တှမေသှားရတော့ ကွကျသှနျလညျး မလုပျနိုငျတော့ဘူး။ စားသောကျဖွဈယုံပေါ့ဗြာ။ စီးပှားရေးအတှကျ မွို့ပေါျမှာ ရောငျးဖို့ခဖြို့ မလုပျဘဲ အိမျတှငျ စားလောကျယုံ အဲ့လိုလောကျပဲ အကဉြျးခြုံးလုပျတော့တာဗြ။ ဒါတောငျမှ အဲ့ဒီပစ်စညျးတှရေလို့ရှိရငျ လူနတောက တနရော၊ ပစ်စညျးတှထေားတာက တနရော နရောခှဲထားရတာဗြ။ တောထဲ တဲတိုကျတှကေိုလညျး မီးရှို့တယျ။ မွို့ကိုလညျး ဒီကထှကျတဲ့ ကွကျသှနျကားတှေ၊ ပဲစငျးငုံတို့ အဲ့ဒါတှေ သှားလို့မရတော့ဘူး။ မွို့ကလာတဲ့ ဆနျတှေ မွသွေဇာအိတျတှေ ဆိုရငျလညျး လမျးကွောငျးကနဖွေတျပွီး သူတို့က ယူထားလိုကျတော့တာဗြ။ အရငျ အခွအေနဖွေဈအောငျ တောျတောျစောင့ျဆိုငျးရမယျထငျပါတယျ။ ခတျေကာလကောငျးသှားမှ ခတျေကာလကောငျးဆို အခုစဈကောငျစီက အုပျနသေမြှတော့ အရငျအခွအေနလေောကျ ပွနျရောကျဖို့ မမွငျတော့ပါဘူး။”
မီးလောငျတဲ့နေ့က ကငျးမရှာသူတဦးဖွဈတဲ့ မဖွိုးလေးဟာ သူအလုပျလုပျတဲ့ လယျကှငျးကနေ ရှာကို ပွနျလာနတော ဖွဈပါတယျ။ အဲ့ဒီအခြိနျ ရှာထဲမှာ ပဈခတျနပွေီး ကညြျဆံတှေ ကွားကနေ ဘေးလှတျရာကို ပွေးလှှားခဲ့ရပါတယျ။ ဘေးလှတျရာရောကျတဲ့အခြိနျမှာ သူ့ရှာ မီးရှို့ခံရတာကို ဘေးလှတျရာ နရောကနေ ကွည့ျရခဲ့ရတဲ့ မွငျကှငျးကို ၁ နှဈနီးပါး ကွာမွင့ျခြိနျအထိ မမေ့သေးတဲ့ အကွောငျး ပွောပါတယျ။
“မီးလောငျနတောကို ကိုယျက ဘာမှမလုပျနိုငျခဲ့ဘူး။ ထိုငျပွီးငေးကွည့ျနခေဲ့ရတာ။ အဲ့လိုအခြိနျကို အခုထိလညျး သတိရသေးတယျ။ မေ့လညျး မမေ့နိုငျသေးဘူးပေါ့။ ကိုယျက မွငျသာမွငျရတာ ဘာမှ မလုပျနိုငျခဲ့ဘူးပေါ့။သူတို့လုပျတာကိုပဲ ဒီတိုငျးကွည့ျနရေတာ။ အခုထကျထိ မမေ့သေးဘူး။ ကိုယျပွေးခဲ့ရတာတှကေအစ ရှာထဲကနေ သနေတျပဈ သနေတျတှပေဈနတေဲ့ ကွားထဲက ပွေးခဲ့ရတာတှကေအစ အကုနျမှတျမိနသေေးတယျ။”-
ရှာမီးရှို့ပွီးနောကျပိုငျး နထေိုငျဖို့ ခကျခဲလာတာအပွငျ စားဝတျနရေေး မပွလေညျတာတှေ ရှိလာတဲ့အတှကျ ကြေးရှာကနထေိုငျတဲ့လူငယျတှဟော နိုငျငံရပျခွားမှာ သှားရောကျ အလုပျလုပျကိုငျတာတှအေပွငျ ဆှမြေိုးတှရှေိတဲ့ နရောတှမှော သှားရောကျ အလုပျလုပျကိုငျနကွေရပါတယျ။
အခုလို ကြေးရှာတှကေို စှန့ျခှါပွီး သှားရောကျအလုပျလုပျကိုငျရတဲ့ထဲမှာ မဖွိုးလေးလညျး တယောကျ အပါအဝငျ ဖွဈပါတယျ။ သူ့ရဲ့ နအေိမျ မီးလောငျပွီးနောကျပိုငျး စားဝတျနရေေးအတှကျ အလုပျလုပျလုပျဖွဈပုံကိုလညျး အခုလိုပွောပွပါသေးတယျ။
“ရှာမှာတော့ အခွအေနကေတော့ အခုထကျထိ အဆငျမပွသေေးဘူးပေါ့။ စားဝတျနရေေးကအစ အဆငျမပွဘေူး။ ညီမတို့ဘကျက လယျမှ မလုပျရငျ စားမရတော့ဘူးလေ။ အခုခြိနျထိက သူတို့က တလကို ၁ ခါ ၂ ခါ ပုံမှနျလာတာဆိုတော့ အမွဲတမျး ရှောငျနရေတုနျးပဲရှိသေးတယျ။ အိမျမှာက စားဝတျနရေေးကအစ မလှယျတော့ဘူးလေ။ ရှာမှာဆိုလညျး လုပျရတာ ဘာအလုပျမှ ရရေရောရာမရှိတော့ဘူး။ ကိုယ့ျမှာ အိမျလညျးမရှိတော့ဘူး။ နိုငျငံရေးမှမကောငျးတာ။ နိုငျငံရေးက ဘယျမှမကောငျး ကိုယ့ျမှာ အိမျလညျး ဆောကျရမယျ။ စားဝတျနရေေးကအစ။ ကိုယျအပွငျထှကျရှာမှ ကိုယ့ျအိမျမြာ အဖအေမနေဲ့ညီမနဲ့ဆိုတော့ ရှာမှတော့ ဘာမှ လုပျမရတော့ဘူးလေ။”
ကြေးရှာမီးရှို့ခံရပွီးနောကျပိုငျး မဖွိုးလေးနညျးတူ ရှာကနေ ထှကျခှါပွီး ထိုငျး ၊ မလေးရှား စတဲ့ နိုငျငံခွားတှကေို သှားရောကျ အလုပျအလုပျကိုငျသူ အမြားအပွားရှိနပေါတယျ။ ကငျးမကြေးရှာဟာ မကွာခဏဆိုသလို မီးရှို့ခံရပွီး စတငျမီးလောငျပွီးနောကျပိုငျး အလှူရှငျအခြို့ရှိခဲ့ပမေယ့ျ လှူတဲ့ပစ်စညျးအခြို့ကိုလညျး စဈကောငျစီက မီးရှို့ဖကြျဆီးတာတှေ လုပျခဲ့ပါသေးတယျ။ အဲ့ဒီနောကျ ဒီနှဈ ၂၀၂၂ ခုနှဈ ဧပွီလထဲမှာ စဈကောငျစီရဲ့ တကြော့ပွနျ နယျမွရှေငျးလငျးမှုတှအေတှငျး ပေါကျမွို့နယျတောငျပိုငျးက ကြေးရှာ ၂၀ နီးပါးက ရာနဲ့ခြီတဲ့ နအေိမျတှေ မီးရှို့ဖကြျဆီးခံခဲ့ရသလို အဲ့ဒီထဲမှာ ကငျးမကြေးရှာရဲ့ နအေိမျ ၂၂ လုံး မီးရှို့လုံးလညျး မီးထပျ ရှို့ခဲ့ခံရပါတယျ။ အဲ့ဒီ ၂၂ လုံးထဲမှာ နအေိမျတှေ မီးလောငျကြှမျးခဲ့တဲ့နရောမှာ ပွနျဆောကျထားတဲ့ အိမျအသဈ ၄ လုံးလညျး ပါဝငျခဲ့ပါတယျ။
ကငျးမကြေးရှာမီးလောငျမှုဟာ ၁ နှဈနီးပါး ကွာမွင့ျလာပွီဖွဈပမေယ့ျ ကြေးရှာသားတှဟော တောတောငျတှထေဲ ခကျခကျခဲခဲ ရုနျးကနျလှုပျရှားနရေပွီး မီးလောငျကြှမျးတာနဲ့ ပတျသကျလို့ နှဈဘကျ အပွနျအလှနျ အပွဈတငျခဲ့ကွပွီး အခုခြိနျထိတော့ ပွနျလညျထူထောငျဖို့အတှကျ မဖွဈနိုငျသေးတဲ့ အခွအေနမှောပဲရှိနပေါသေးတယျခငျဗြာ။
===============
