အရြယ္ေရာက္တဲ့ ႏိုင္ငံသားတိုင္း စစ္မႈထမ္းရမယ္ဆိုတဲ့ ျပည္သူ႔စစ္မႈထမ္းဥပေဒကို လြန္ခဲ့တဲ့ ဒီဇင္ဘာလ (၁၇) ရက္ေန႔ထုတ္ ႏိုင္ငံေတာ္ျပန္တမ္းမွာ ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္း လက္မခံႏိုင္ေၾကာင္း တံု႔ျပန္ေျပာဆိုေရးသားသူ အေတာ္မ်ားေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ျပည္သူ႔စစ္မႈထမ္းဥပေဒကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ လိုအပ္တဲ့ နည္းဥပေဒနဲ႔ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြကို ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးဌာနက ထုတ္ျပန္ႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ စစ္မႈထမ္းရမွာကို မသမာတဲ့နည္းနဲ႔ ေရွာင္ရွားရင္ ေထာင္ (၃) ႏွစ္နဲ႔ ဒဏ္ေငြေဆာင္ရမယ္လို႔လည္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒို႔တာဝန္အေရး (၃) ပါးကို ေစာင့္ထိန္းဖို႔ ျပ႒ာန္းတာလို႔ ဆုိပါတယ္။
၁၉ ရာစု ဥေရာပမွာ အမ်ဳိးသားႏိုင္ငံေတာ္တည္ေထာင္တဲ့ ျဖစ္စဥ္နဲ႔အတူ အရြယ္ေရာက္သူတိုင္း စစ္မႈထမ္းရမယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆ ထြက္ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္း မၾကာခဏ စစ္ျဖစ္ေနခ်ိန္မို႔ ႏိုင္ငံသားတုိင္း စစ္မႈထမ္းတာဟာ ႏိုင္ငံသားတုိင္းရဲ ႔ တာဝန္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားရန္ရွိတယ္လို႔ ယူဆတဲ့ တုိင္းျပည္ေတြ အရြယ္ေရာက္သူတုိင္း စစ္မႈထမ္းတာမ်ဳိး ရွိတတ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ႏိုင္ငံျခားရန္ကုိ ကာကြယ္ဖို႔ က်င့္သံုးတဲ့စနစ္ဟာ ျပည္တြင္းစစ္နဲ႔ သင့္ေတာ္ရဲ ႔လားဆိုတဲ့ စဥ္းစားစရာျဖစ္ေနပါတယ္။
စစ္တပ္ကို လူ႔အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ ေပါင္းစပ္ရာမွာ ႏိုင္ငံသားတုိင္း စစ္မႈထမ္းတဲ့စနစ္ဟာ အေကာင္ဆံုးဆိုတဲ့ အယူအဆရွိပါတယ္။ လူတန္းစားအသီးသီးက လူငယ္အားလံုးကုိ စစ္မႈထမ္းခိုင္းတာ စစ္တပ္နဲ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြက္ အက်ဳိးရွိတယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္သူျပည္သားတုိင္း ႏိုင္ငံတာဝန္ထမ္းေဆာင္ရမယ့္ သေဘာျဖစ္တာမို႔ စစ္မႈမထမ္းခ်င္တဲ့ ႏိုင္ငံသားေတြကို အျခားတာဝန္ ထမ္းေဆာင္ခိုင္းတာမ်ဳိးလည္း ရွိပါတယ္။ ဥပမာ ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံမွာဆုိရင္ စစ္မႈမထမ္းခ်င္သူေတြဟာ ေဆးရံုနဲ႔ ဘုိးဘြားရိပ္သာလိုေနရာမ်ဳိးေတြမွာ လူမႈဝန္ထမ္းအျဖစ္ ဝင္ေရာက္လုပ္ကို္င္ၿပီး ႏိုင္ငံတာဝန္ကို ထမ္းေဆာင္ရပါတယ္။ ဥေရာပႏိုင္ငံ အနည္းငယ္သာ ျပည္သူ႔စစ္မႈထမ္းစနစ္ကို က်င့္သံုးေနပါတယ္။
ႏိုင္ငံသားတုိင္း စစ္မႈထမ္းရတဲ့စနစ္ကုိ က်င့္သံုးတယ္ (ဒါမွမဟုတ္လည္း) ဖ်က္သိမ္းတည္ဆိုတဲ့ ကိစၥဟာ ႏိုင္ငံအသီးသီးရဲ ႔ Military Doctrine (ေခၚ) စစ္မႈထမ္းတဲ့ ႏိုင္ငံက တပမ္းသာတာကို ၁၉ ရာစု ဥေရာပသမုိင္းမွာ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒုတိယ ကမာၻစစ္ေနာက္ပိုင္းမွာ ဆႏၵအေလ်ာက္ စစ္မႈထမ္းတာပိုၿပီး အက်ဳိးရွိတယ္လို႔ ယူဆၿပီး စစ္မႈမထမ္းမေနရစနစ္ကုိ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္မွာ အဂၤလန္မွာ ဖ်က္သိမ္းၿပီး ၁၉၇၃ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္မွာ ဖ်က္သိမ္းပါတယ္။ လူဦးေရနည္းၿပီး ရန္လိုတဲ့ အာရပ္ႏိုင္ငံေတြ ပတ္လည္ဝိုင္းေနတဲ့ အစၥေရးႏိုင္ငံဟာ လူတုိင္း စစ္မႈထမ္းစနစ္ကို က်င့္သံုးရပါတယ္။ အရြယ္ေရာက္သူတိုင္း စစ္ပညာတတ္ထားတဲ့အတြက္ အစၥေရးဟာ မိမိထက္လူအင္အားမ်ားတဲ့ အိမ္နီးခ်င္း အာရပ္ႏိုင္ငံေတြကို တြန္းလွန္ႏိုင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ေအးေခတ္ ကုန္ဆံုးသြားတဲ့အခါ ဥေရာပမွာ စစ္သေဘာတရား ေျပာင္းလဲသြားေပမယ့္ အစၥေရးမွာေတာ့ ႏိုင္ငံသားတိုင္း စစ္မႈထမ္းတဲ့အက်ဳိးကို ခံစားေနရပါတယ္။
တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစုေတြကို လက္နက္ကိုင္ တိုက္ခိုက္ေနတဲ့ စစ္ေကာင္စီက ျပည္သူ႔စစ္မႈထမ္း ဥပေဒျပ႒ာန္းတဲ့ကိစၥမွာ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ စစ္သေဘာတရားကို သံုးသပ္ဖို႔ လုိပါတယ္။ လြတ္လပ္ေရးရစမွာ ဗမာစစ္တပ္ဟာ တရုတ္ကြန္ျမဴနစ္ကို ရန္သူအျဖစ္ သတ္မွတ္ပါတယ္။ တရုတ္ ကြန္ျမဴနစ္ကို နယ္စပ္မွာ ခုခံႏိုင္ဖို႔ဆိုတဲ့ ေရရွည္ရည္ရြယ္ခ်က္တဲ့ စစ္တပ္ကို ျပင္ဆင္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့ စစ္သေဘာတရားေျပာင္းသြားၿပီး ျပည္တြင္းက လက္နက္ကိုင္ကို ရန္သူအျဖစ္ သေဘာထား တုိက္ခုိက္ေနပါတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနမွာ လူတုိင္းစစ္မႈထမ္းတဲ့စနစ္ ျပ႒ာန္းတာဟာ ျပည္ပရန္ကို ကာကြယ္ဖို႔မဟုတ္ဘဲ ျပည္တြင္းရန္ကို ႏိွမ္ႏွင္းဖို႔သာ ျဖစ္ဖြယ္ရွိပါတယ္။ လူအင္အား၊ လက္နက္အင္အား အမ်ားအျပားအသံုးျပဳၿပီး ျပည္တြင္းက လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးကို အျပတ္ႏွိမ္ႏွင္းဖို႔ ရည္ရြယ္တာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
ျဖစ္ႏိုင္စရာ အလားအလာရွိတဲ့ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ စစ္တပ္ကအာဏာသိမ္းမွာ စိုးရိမ္တဲ့အတြက္လည္း စစ္မႈထမ္းဥပေဒ ျပ႒ာန္းႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ပါ။ ၁၉၅၈ ခုႏွစ္မွာ ပထမအႀကိမ္ စစ္အာဏာသိမ္းၿပီးတဲ့ေနာက္ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္ျပည့္ႏွစ္မွာ က်င္းပတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဦးႏုရဲ ႔ ျပည္ေထာင္စုပါတီ (ပထစ) အႏုိင္ရၿပီး အစိုးရဖြဲ႔ခဲ့ပါတယ္။ စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းမွာကို ဟန္႔တားႏိုင္ဖို႔အတြက္ စစ္မႈမထမ္းမေနရ ဥပေဒ National Service Act ကို ျပ႒ာန္းဖို႔ ဦးႏုအစိုးရထဲမွာ စဥ္းစားခဲ့ဖူးေၾကာင္း သိရပါတယ္။
ရန္ကုန္တကၠသိုလ္၊ သမုိင္းဌာနက ပထစ အစိုးရကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးေဟာင္းကို ၁၉၉၀ ခုနွစ္ျပည့္ႏွစ္ ၾသဂုတ္လမွာ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းလို႔ သိလိုက္ရတဲ့ အေထာက္အထားတခု ျဖစ္ပါတယ္။ လူတုိင္းစစ္ပညာတတ္ေနရင္ စစ္သည္အင္အားကို ေလွ်ာ့ခ်ၿပီး ေလ့က်င့္ေရးတပ္ေလာက္ကိုသာထားဖို႔ ရည္ရြယ္ခဲ့ပါတယ္။ စစ္ေခါင္းေဆာင္ပုိင္းရဲ ႔ ၾသဇာအာဏာေလွ်ာ့နည္းသြားေအာင္ စစ္မႈထမ္းဥပေဒျပ႒ာန္းၿပီး စစ္တပ္အင္အားေလွ်ာ့ခ်ဖို႔ စီစဥ္တာကို စစ္ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းက မေက်နပ္တာဟာလည္း ၁၉၆၂ ခုႏွစ္မွာ စစ္အာဏာသိမ္းရတဲ့အေၾကာင္းတခု ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီျပႆနာဟာ တျပည္လံုးနဲ႔ သက္ဆိုင္တာမို႔ ျပည္တြင္းမွာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေဆြးေႏြးႏိုင္ဖို႔ လိုပါတယ္။
