ဒီတပတ္ ျမန္မာ့အေရး သံုးသပ္ခ်က္အစီအစဥ္မွာ Human Rights Watch ေခၚ လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔ႀကီးရဲ ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေရးဆြဲေနတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ဥပေဒမ်ား စံခ်ိန္စံႏႈန္းေတြနဲ႔ ကိုက္ညီေအာင္ ေဆြးေႏြးကူညီလိုတယ္လို႔ ေျပာၾကားလိုက္ပါတယ္။ အဲဒီလို ဥပေဒေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဦးေက်ာ္ဇံသာ က လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔ႀကီးရဲ ႔ အာရွေရးရာ တြဲဘက္ညႊန္ၾကားေရးမွဴး Elaine Pearson ကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္း ေဆြးေႏြးတင္ျပထားပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ျမန္္မာႏိုင္ငံမွာ မၾကာခင္က ျပဌာန္းခဲ့တဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ စုေဝးခ်ီတက္ခြင့္ ဥပေဒကို ဖ်က္သိမ္းၿပီးေတာ့ အသစ္ျပန္ေရးဖို႔ Human Rights Watch လို႔ေခၚတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔က ေတာင္းဆိုထားတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ဒီလို ေတာင္းဆိုရပါသလဲ။
Elaine Pearson ။ ။ ဒီ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ စုေဝးခြင့္ ဥပေဒဟာ ျပႆနာေတြ အမ်ားႀကီးရွိေနတဲ့ ဥပေဒျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ ဥပေဒဟာ ႏိုင္ငံတကာ အဆင့္အတန္းကို လံုးဝမမီွပါဘူး။ အဓိက ျပႆနာေတြထဲကတခုကေတာ့ အဓိပၸါယ္ အတိအက်မရွိတဲ့ အသံုးအႏႈန္းေတြကို သံုးထားတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ ျပည္သူလူထုကို အထိတ္တလန႔္ျဖစ္ေစျခင္း၊ ႏိုင္ငံေတာ္ စည္းလံုးညီညႊတ္ေရးကို ၿခိမ္းေျခာက္ျခင္း စတာေတြပါ။ အဓိပၸါယ္ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း သတ္မွတ္မထားပါဘူး။ ေနာက္ၿပီး အဲဒီ ဥပေဒအရ ဆႏၵျပရင္ ေထာင္ဒဏ္တႏွစ္ က်ခံရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ့္အျမင္ကို ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ေဖာ္ထုတ္ျပသသူေတြကို ဒီလို ျပစ္မႈနဲ႔ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ထားတာမ်ဳိး လံုးဝမလုပ္သင့္ဘူးလုိ႔ ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒီ ဥပေဒမွာပါဝင္တဲ့ အဲဒီလို စကားရပ္ေတြကို ဘယ္လို အဓိပၸါယ္ ေကာက္ယူရမယ္ဆိုတဲ့ အတိအက် သတ္မွတ္တဲ့ နည္းဥပေဒေတြ ေပၚထြန္းလာလိမ့္မယ္လို႔ မေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္ဘူးလား။ အဲဒီ ဥပေဒေတြထဲမွာ ပါလာလိမ့္မယ္လို႔ မဆိုႏိုင္ဘူးလား။ အဲဒါကို ေစာင့္မၾကည့္ႏိုင္ဘူးလား။
Elaine Pearson ။ ။ အခုအခ်ိန္ထိကေတာ့ နည္းဥပေဒေတြဆိုတာ မေတြ႔ရေသးပါဘူး။ ျပည္ထဲေရးဌာနက ေရးဆြဲလိမ့္မယ္လို႔ က်မတို႔ နားလည္းထားပါတယ္။ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း ဥပေဒေတြ မေပၚလာေသးသမ်ွေတာ့ ဒီ အသံုးအႏႈန္းေတြရဲ ႔ အဓိပၸါယ္ကို အတိအက် သိရအံုးမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အဓိပၸါယ္ကို အတိအက် ေဖာ္ေဆာင္တဲ့ နည္းဥပေဒေတြ ျပဌာန္းဖို႔ က်မတို႔ ေတာင္းဆိုထားတာပါ။ တခ်ိန္တည္းမွာ ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ညႇိႏိႈင္းေရးဆြဲဖို႔ ေတာင္းဆိုထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိမွ မဟုတ္ရင္ေတာ့ ဒီ နည္းဥပေဒေတြကလည္း အျပဳသေဘာေဆာင္လိမ့္မယ္လို႔ မထင္ပါဘူး။ ပိုလိုေတာင္ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္လာႏိုင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႔အေနနဲ႔ လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေထာက္ျပေဝဖန္စရာ ဥပေဒက ဒီ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ စုေဝခြင့္ ဥပေဒတခုပဲ ရွိပါသလား။ တျခား ဥပေဒေတြ၊ ျပဌာန္းခ်က္ေတြအေပၚ ဘယ္လိုသေဘာထားသလဲဆိုတာကို သိပါရေစ။
Elaine Pearson ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ ႔ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ မၾကာခင္က ေဆြးေႏြးခဲ့တဲ့ ဥပေဒေတြ အားလံုးပဲဆိုပါေတာ့။ အဲဒီအထဲက တခ်ဳိ ႔နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ကေတာ့ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတာပါ။ ဥပမာအားျဖင့္ အလုပ္သမား အဖြဲ႔အစည္းဆိုင္ရာ ဥပေဒ ျဖစ္ပါတယ္။ က်မတုိ႔ သိရသေလာက္ အဲဒီ ဥပေဒၾကမ္းဟာ သိပ္ေကာင္းမြန္ၿပီး အစိုးရဟာ ILO အဖြဲ႔နဲ႔ ထဲထဲဝင္ဝင္ ညႇိႏႈိင္းေဆြးေႏြးခဲ့တာပါ။ ဒါေပမဲ့ တျခားဥပေဒေတြကေတာ့ ျပႆနာေတြ ရွိေနပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ ေနရာျပဳျပင္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဥပေဒေတြပါ။ ဒီျပႆနာအတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဥပေဒတရပ္ လိုအပ္ေနတယ္ဆိုတာကေတာ့ အမွန္ပါပဲ။ ဥပေဒ မူၾကမ္းေတြကို အမ်ားျပည္သူ ေလ့လာႏိုင္ေအာင္ မလုပ္ခဲ့တာ။ ျပည္တြင္း ျပည္ပက ကၽြမ္းက်င္သူေတြနဲ႔ ေဆြးေနြးညႇိႏိႈင္းမႈေတြ မလုပ္ခဲ့တာေၾကာင့္ ဒီ ဥပေဒ ေပၚထြက္လာရင္ လူပုဂၢိဳလ္ တဦးခ်င္းစီီရဲ ႔ အက်ဳိးစီးပြားကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ပါမလားဆိုတာကို က်မတုိ႔႔ စိုးရိမ္ေနတာပါ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အလုပ္သမားဖြဲ႔စည္းႏိုင္မႈဆိုင္ရာ ဥပေဒ နဲ႔ တျခားဥပေဒတခ်ဳိ ႔ကိုၾကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ ႏိုင္ငံတက ကၽြမ္းက်င္သူေတြနဲ႔ ေဆြးေႏြညိႇႏိႈင္း ေရးဆြဲၾကတယ္။ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ ျဖစ္လာတယ္လို႔ ဆုိၾကပါတယ္။ဆိုေတာ့ ဒီ စုေဝးခ်ီတက္ခြင့္ ဥပေဒ ေရးဆြဲတဲ့ေနရာမွာ Human Rights Watch လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔အေနနဲ႔ ပါဝင္ေဆြးေႏြးခြင့္ရေအာင္ မႀကိဳးစားခဲ့ဘူးလား။
Elaine Pearson ။ ။ ေသခ်ာတာေပါ့။ အစိုးရအေနနဲ႔ ေရးဆြဲထားတဲ့ ဥပေဒၾကမ္းေတြကို က်မတို႔ကို မွ်ေဝျဖန္႔ေပးခဲ့ရင္ က်မတို႔က သိပ္ဝမ္းသာမွာပါ။ ဒီ ဥပေဒေတြ ႏုိင္ငံတကာ အဆင့္မီွတဲ့ ဥပေဒေတြျဖစ္လာေအာင္ ဝမ္းေျမာက္ဝမ္းသာ အႀကံေပးကူညီမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရွ ႔က ေျပာခဲ့သလိုပါပဲ ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ညိႇႏိႈင္းလုပ္ေဆာင္တဲ့ကိစၥရပ္ေတြထဲမွာ ခေလးသူငယ္ဆိုင္ရာ ကိစၥေတြလည္း ပါဝင္ပါတယ္။ ဒီကိစၥအတြက္ ျမန္မာအာဏာပိုင္ေတြဟာ UNICEF တို႔လို Save the Children တို႔လို ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ဆက္သြယ္ခဲ့တာပါ။ ဒါေပမဲ့ အခု လႊတ္ေတာ္မွာ ေဆြးေႏြးေနၾကတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ေတာ့ က်မတို႔ဆီကို ဘယ္သူမွ ဆက္သြယ္လာတာ မရွိေသးပါဘူး။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆိုေတာ့ ဘယ္ဖက္က စတင္ဆက္သြယ္ရမလဲ။ HRW ဘက္က စတင္ဆက္သြယ္ရမလား။ ျမန္မာအစိုးရဘက္က စတင္ဆက္သြယ္လာရမလားဆိုတာကို ေျပာပါအံုး။
Elaine Pearson ။ ။ ပံုမွန္အားျဖင့္ေတာ့ အစိုးရေတြဘက္က စၿပီး လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔ေတြကို ဆက္သြယ္လာတာမ်ဳိးက သိပ္ရွားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတုိ႔အေနနဲ႔ ဥပေဒမူၾကမ္းကို လူသိရွင္ၾကား ထုတ္ျပန္ႏိုင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ဒီလိုပဲ လုပ္ၾကပါတယ္။ သူတုိ႔ ဥပေဒၾကမ္းေတြကို အင္တာနက္မွာတင္တယ္။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေဆြးေႏြးဖို႔ လမ္းေတြဖြင့္ေပးတယ္။ အဖြဲ႔အစည္းအမ်ဳိးမ်ဳိးက ေဝဖန္တင္သြင္းၾကတယ္။ ဒီလုိပဲ အဲဒီ ဥပေဒၾကမ္းကို ေကာင္းမြန္တိုးတက္ေအာင္ လုပ္ေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အစိုးရဘက္က စတင္လႈပ္ရွားလာမယ္ဆိုတာကိုပဲ ေစာင့္ေမွ်ာ္ေနရတယ္ သေဘာေပါ့။ Human Rights Watch အေနနဲ႔ စတင္မႀကိဳးစားႏိုင္ဘူးလား။ ဒီ ဥပေဒနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ က်ေနာ္၊ က်မတို႔ဘက္က အႀကံေကာင္းဥာဏ္ေကာင္းေတြ ေပးခ်င္ပါတယ္ဆုိၿပီး ဆက္သြယ္ရင္ေကာ။
Elaine Pearson ။ ။ မဟုတ္ပါဘူး။ က်မတို႔ဘက္က တကယ္ပဲ ဆက္သြယ္ခဲ့ပါတယ္။ က်မတို႔ဆီက အဖြဲ႔ဝင္ေတြ ေနျပည္ေတာ္ကို သြားၿပီးေတာ့ အစိုးရအရာရွိေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုခဲ့ပါတယ္။ ဆိုေတာ့ Human Rights Watch အဖြဲ႔ဟာ ဘယ္လိုအဖြဲ႔အစည္းလဲ။ ဘာေတြလုပ္ခဲ့သလဲဆိုတာကို သူတုိ႔ သိၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လႊတ္ေတာ္က ဥပေဒၾကမ္းကို ေဝငွျဖန္႔ခ်ီေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သတင္းအမ်ဳိးမ်ဳိး ၾကားေနရလို႔ပါ။ တခ်ဳိ ႔ကလည္း လႊတ္ေတာ္က ဥပေဒေတြကို ျဖန္႔ခ်ီတာဟာ ျပစ္မႈတရပ္ က်ဴးလြန္တယ္လို႔ ဆုိၾကပါတယ္။ ဒီလို ျပစ္မႈေျမာက္ႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ အေထာက္အထားကို က်မတုိ႔ တကယ္ မေတြ႔ရေပမယ့္ အခုအခ်ိန္အထိေတာ့ ဒီ ဥပေဒၾကမ္းကို ျဖန္႔ေဝရမွာကို တြန္႔ဆုတ္ေနတာကို ေတြ႔ေနရဆဲျဖစ္ပါတယ္။ လူေတြဟာ ေၾကာက္ေနၾကဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြနဲ႔လည္း ဒါေတြကို လူထုၾကားမွာ ျဖန္႔ေဝလို႔ ရသလား၊ မရဘူးလားဆုိတာကို မသိၾကပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ က်မတုိ႔က မသိရွိႏိုင္ဘူး ျဖစ္ေနတာပါ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒါေပမဲ့ အလုပ္သမားအဖြဲ႔အစည္း ဥပေဒ၊ ခေလးသူငယ္ ဥပေဒေတြ ေရးဆြဲတဲ့ နမူနာကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ျမန္မာအစိုးရဟာ သူတုိ႔ႏိုင္ငံရဲ ႔ ဥပေဒေတြကို ႏုိင္ငံတကာနဲ႔ ညိႇႏိႈင္း ေရးဆြဲဖို႔။ ႏိုင္ငံတကာ အဆင့္မီွေအာင္လုပ္ဖို႔ ဆႏၵရွိေနတယ္ဆိုတာကေတာ့ သံသယရွိစရာ မလိုဘူးဆိုတဲ့သေဘာ ေတြ႔ေနရပါတယ္။ ဟုတ္ပါသလား။
Elaine Pearson ။ ။ တခ်ဳိ ႔ကိစၥေတြမွာေတာ့ အဲဒီလိုမ်ဳိး ဆႏၵရွိမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်န္တခ်ဳိ ႔ကိစၥေတြၾကေတာ့လည္း အဲဒီလို ဆႏၵမ်ဳိးမရွိပါဘူး။ လယ္ယာေျမ ျပဳျပင္ေရး ဥပေဒလို ကိစၥမ်ဳိးမွာ ဘာေၾကာင့္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ညိႇႏိႈင္းမေဆြးေႏြးႏိုင္ၾကပါသလဲ။ ေနာက္ ျပည္တြင္းမွာရွိတဲ့ လယ္ယာေျမဆုိင္ရာ ကၽြမ္းက်င္သူေတြကို ဘာေၾကာင့္ ေခၚယူမေဆြးေႏြးတာလဲဆိုတာကို က်မတို႔ နားမလည္းႏိုင္ပါဘူး။ ဒီလိုပဲ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ စုေဝးခြင့္ ဥပေဒကိုလည္း ကုလသမဂၢ ကၽြမ္းက်င္သူေတြနဲ႔ မညႇိၾကပါဘူး။ အလုပ္သမား ဥပေဒၾကေတာ့ ILO နဲ႔ ညိႇခဲ့တယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ လယ္ယာေျမဥပေဒေတြရဲ ႔ ျပႆနာေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာသာမက က်န္ႏုိင္ငံေတြမွာလည္း ဒီလိုပဲ ၾကားေနရပါတယ္။ ေငြရွင္ေၾကးရွင္ေတြရဲ ႔ လက္ထဲ လယ္ယာေျမေတြ ေရာက္သြားတယ္။ ဆင္းရဲသား လယ္သမားေတြ၊ ေက်းလက္က လူထုေတြ နစ္နာတာေတြကို ညည္းတြားေဝဖန္သံေတြ ၾကားေနရပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ဒီ လယ္ယာေျမ ဥပေဒဟာ က်န္တဲ့ ဥပေဒေတြနဲ႔ တသေဘာတည္း တြက္လို႔ရမယ္ဆိုတာ ဟုတ္ပါသလား။
Elaine Pearson ။ ။ ဟုတ္ပါတယ္။ ဒါေတြက သီးျခားဆီပါ။ ဒါေပမဲ့ က်မတုိ႔ အဓိကထားတာကေတာ့ ဥပေဒျပဌာန္းေရးဆြဲဖို႔အတြက္ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္မႈ မရွိတဲ့ကိစၥသာ ျဖစ္ပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္ဆိုတာ ရွိေနတာပဲ။ ဥပေဒၾကမ္းကို လႊတ္ေတာ္မွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ေဆြးေႏြးဖို႔ အခ်ိန္ေပးသင့္ပါတယ္။ ကၽြမ္းက်င္သူေတြဆီက အႀကံဥာဏ္ေတြ ရယူေစသင့္ပါတယ္။ ဒါမွ ဥပေဒေတြဟာ ႏိုင္ငံတကာ အဆင့္အတန္းမီွ ဥပေဒေတြ ျဖစ္လာႏိုင္မွာပါ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ Human Rights Watch အေနနဲ႔ ခ်ီးက်ဴးေျပာဆိုေနတဲ့ အလုပ္သမားအဖြဲ႔အစည္း ဥပေဒအျပင္ ျမန္မာဥပေဒေတြထဲမွာ အေကာင္းျမင္ႏိုင္တဲ့ တျခား ဥပေဒေတြေကာ ရွိပါေသးသလား။ ရွိရင္ ေျပာျပပါ။
Elaine Pearson ။ ။ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိင္ရာကိစၥေတြ ပါဝင္ပတ္သက္ေနတဲ့ ဥပေဒက ႏွစ္ခုပဲ ေတြ႔ရပါတယ္။ တခုက အလုပ္သမားအဖြဲ႔အစည္းဆုိင္ရာ ဥပေဒပါ။ ဒါက အတည္ျပဳၿပီးပါၿပီ။ ေနာက္တခုကေတာ့ peaceful assembly law ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ စုေဝးခြင့္ ဥပေဒ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ား မွတ္ပံုတင္ျခင္းဆိုင္ရာ ဥပေဒကေတာ့ အျပဳသေဘာ တုိးတက္မႈတရပ္ဆိုတာ ေသခ်ာပါတယ္။ ဒီ ဥပေဒေၾကာင့္လို႔ မွတ္ပံုတင္ခြင့္ မရႏိုင္ခဲ့တဲ့ အန္အယ္လ္ဒီ ပါတီဟာ အခု မွတ္ပံုတင္ႏိုင္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ Elaine Pearson အေနနဲ႔ Human Rights Watch ရဲ ႔ အာရွေရးရာ တြဲဘက္ညႊန္းၾကားေရးမွဴးျဖစ္တယ္။ ဒီအထဲမွာမွ အဓိက တာဝန္ယူရတဲ့ ႏိုင္ငံေတြက အင္ဒိုနီးရွားနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ ျဖစ္တယ္ဆိုေတာ့ အင္ဒိုနီးရွားမွာေကာ စစ္တပ္ႀကီးစိုးတဲ့စနစ္ကေန ဒီမုိကေရစီစနစ္ အသြင္ေျပာင္းခဲ့တုန္းက လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနဟာ ျမန္မာျပည္လိုပဲ ရွိခဲ့ပါသလား။ အဲဒီတုန္းက အေျခအေနကို အခု ျမန္မာႏုိင္ငံ အလားအလာနဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ၿပီး ေျပာပါ။
Elaine Pearson ။ ။ အင္ဒိုနီးရွားနဲ႔ ျမန္မာျပည္ၾကားမွာ တူညီတဲ့အခ်က္ရွိတာေတာ့ ေသခ်ာပါတယ္။ ႏွစ္ႏိုင္ငံစလံုးက စစ္တပ္အာဏာ စိုးမုိးခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီကေန ေျပာင္းလဲလာၾကတာေလ။ ေျပာင္းလဲမႈ စတင္လာပံုကေတာ့ လံုးဝကြဲျပားပါတယ္။ အင္ဒိုနီးရွားကဆိုရင္ အခု သက္ဝင္လႈပ္ရွားေနတဲ့ ပါလီမန္ကို ျမင္ေတြ႔ေနရပါၿပီ။ ပါလီမန္ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ေတြ အမ်ားႀကီးဖြဲ႔စည္းၿပီး စံုစမ္းစစ္ေဆးတာေတြလည္း လုပ္ေနၾကၿပီ။ သမၼတကေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္းတေယာက္ေတာ့ ျဖစ္ေနဆဲပါ။ ႏိုင္ငံေရးပါတီထဲမွာလည္း စစ္တပ္ကလူေတြ အမ်ားႀကီး တက္တက္ႂကြႂကြ ပါဝင္ေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အဲဒီ အင္ဒိုနီးရွားႏုိင္ငံမွာ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလတုန္းကေရာ လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔က ဘယ္လိုအခန္းက႑ကေန ပါဝင္ခဲ့ပါသလဲ။
Elaine Pearson ။ ။ အင္ဒိုနီးရွားႏုိင္ငံမွာ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလတုန္းကေတာ့ က်မက Human Rights Watch မွာ အလုပ္မလုပ္ေသးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ တရားဥပေဒေတြဟာ ႏုိင္ငံတကာ စံခ်ိန္စံညႊန္းေတြနဲ႔ ကိုက္ညီဖို႔ လိုအပ္တယ္ဆိုတာကိုေတာ့ ေထာက္ျပခဲ့တယ္ဆိုတာေတာ့ ေသခ်ာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကံမေကာင္း အေၾကာင္းမလွစြာဘဲ အင္ဒိုနီးရွားမွာလည္း မၾကာေသးခင္ကာလအထိ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ဆႏၵသေဘာထား ေဖာ္ထုတ္သူေတြကို ျပစ္မႈဆုိင္ရာအရ အေရးယူခြင့္ ဥပေဒေတြ ျပဌာန္းထုတ္ျပန္ထားတာ ေတြ႔ေနရဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာေျပာရရင္ ႏုိင္ငံေတာ္ ပုန္ကန္မႈ ဥပေဒဆိုတာဟာ ပပူရ နဲ႔ ေမာ္လကတ္စ္ ကၽြန္းက လႈပ္ရွားသူေတြကို ဖမ္းဆီးေထာင္ခ် အသံုးခ်ေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုေတာ့ သြားရမယ့္ခရီးက အေဝးႀကီး ရွိပါေသးတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီ ဥပေဒေတြဟာ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံနဲ႔ ကိုက္ညီမႈ မရွိဘူးဆိုတဲ့ စိမ္ေခၚမႈေတြ၊ ဖြဲ႔စည္းပံု တရားရံုးကို ေရာက္လာတာေတြလည္း ၾကားေနရတယ္။ အခ်ဳပ္ေျပာရရင္ေတာ့ အင္ဒိုနီးရွားမွာ လူ႔အခြင့္အေရးကို အကာအကြယ္ေပးမယ့္ အေဆာက္အအံုေတြ အားေကာင္းစ ျပဳလာၿပီးလို႔ ဆုိရမွာပါ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာလည္း Myanmar Human Rights Commission ဆိုၿပီး အစိုးရက ဖြဲ႔စည္းေပးခဲ့ပါတယ္။ အခုအခါမွာဆိုရင္ ဒီ ေကာ္မရွင္ကို အစိုးရလက္ေအာက္က လြတ္ေျမာက္ေစရမယ္။ လြတ္လပ္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းျဖစ္ေအာင္ ထားရမယ္ဆိုတဲ့ ေဆြးေႏြးခ်က္ေတြ ၾကားလာရပါၿပီ။ အားတက္စရာေကာင္းတယ္လို႔ ယူဆပါသလား။
Elaine Pearson ။ ။ လူ႔အခြင့္အေရး ေကာ္မရွင္အေနနဲ႔ေတာ့ သူတုိ႔ဟာ လံုးဝလြတ္လပ္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းတရပ္ ျဖစ္တယ္ဆိုတာကို သက္ေသျပႏိုင္ဖို႔ လုိအပ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆုိေတာ့ အဖြဲ႔ဝင္ေတြအားလံုးက အစိုးရဝန္ထမ္းေဟာင္းေတြ ျဖစ္ေနတာပါ။ အခုအခ်ိန္အထိ သူတုိ႔ရဲ ႔ ထုတ္ျပန္႔ခ်က္ေတြကို ၾကည့္လိုက္ရင္ အစိုးရရဲ ႔ အားထုတ္မႈေတြကို အျပတ္အသတ္ေထာက္ခံထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဘက္လိုက္မႈ ကင္းမဲ့တာ မေတြ႔ရပါဘူး။ ဥပမာ ေျပာရရင္ ေကအိုင္အုိ အေနနဲ႔ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကို လိုက္နာဖို႔ ေတာင္းဆိုတာ၊ ပဋိပကၡျဖစ္ပြားေနတဲ့ ေဒသေတြက လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြကို မစံုစမ္း မစစ္ေဆးဘူးဆိုတာေတြက က်မတို႔အဖြဲ႔ရဲ ႔ အျမင္မွာေတာ့ ႀကီးမားတဲ့ ျပႆနာေတြပါ။ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုတာ အစိုးရေျပာတာကို မၾကည့္ဘဲ၊ ဘက္လိုက္မႈကင္းကင္းနဲ႔ ဆံုးျဖတ္ရမွာပါ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတခုမွာ ဒီမုိကေရစီ မထြန္းကားဘဲ၊ မခိုင္မာဘဲ လူ႔အခြင့္အေရး အျပည့္အဝ ရရွိႏိုင္မယ္ ထင္ပါသလား။
Elaine Pearson ။ ။ ဒီမုိကေရစီတရပ္ မရွိဘဲ လူ႔အခြင့္အေရးကို အာမခံခ်က္ေပးဖို႔ဆိုတာကေတာ့ ခက္ခဲမယ္ထင္ပါတယ္။ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ သေဘာထား ထုတ္ေဖာ္ခြင့္ စတာေတြ မရွိဘဲနဲ႔ လူထုအေနနဲ႔ သူတုိ႔ရဲ ႔ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ေတြကို ကိုက္ညီမႈ ရွိမရွိဆိုတာ ေျပာဆိုဖို႔ မျဖစ္ႏုိင္ပါဘူး။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒီမုိကေရစီ ကင္းမဲ့မႈအျပင္ တျခား ဘယ္အခ်က္ေတြဟာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈကို အားေပးအားေျမာက္ လုပ္ရာေရာက္ပါသလဲ။ ဥပမာအားျဖင့္ စီးပြားေရး မမွ်တမႈ၊ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ ကြာဟမႈေတြမ်ားလား စသျဖင့္ ေျပာပါအုံး။
Elaine Pearson ။ ။ Impunity ဆိုတဲ့ ျပစ္ဒဏ္ကင္းလႊတ္ခြင့္ပါ။ အစိုးရေတြဟာ လူ႔အခြင့္အေရးေတြကို မၾကာခဏ ခ်ဳိးေဖာက္ၾကပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လည္းဆိုေတာ့ သူတုိ႔ကို ျပစ္ဒဏ္မခ်ႏိုင္လုိ႔ပါ။ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္လည္း သူတုိ႔အတြက္ အႏၱရာယ္ သိပ္မရွိဘူးေလ။ ဒါေၾကာင့္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ ခ်ဳပ္ၿငိမ္ေစခ်င္ရင္ ခ်ဳိးေဖာက္သူေတြအေနနဲ႔ သူတုိ႔ရဲ ႔ လုပ္ရပ္ေတြအတြက္ ရွိလာမယ့္ အက်ဳိးဆက္ေတြကို နားလည္းသေဘာေပါက္လာေအာင္ လုပ္ရပါလိမ့္မယ္။ ေနာက္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ တိုင္းရင္းသားေဒသေတြမွာ ျဖစ္ေနတာဟာ က်ဴးလြန္တဲ့ စစ္တပ္အေနနဲ႔ အျပစ္ဒဏ္က ကင္းလြတ္ေနလို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္သားေတြရဲ ႔ ခ်ုိးေဖာက္မႈနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ စြဲခ်က္ေတြကို တရားဝင္စံုစမ္းစစ္ေဆး အေရးယူမႈ မရွိလိုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
